| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
៥. មហាយញ្ញវគ្គោ
5. Mahāyaññavaggo
១. សត្តវិញ្ញាណដ្ឋិតិសុត្តវណ្ណនា
1. Sattaviññāṇaṭṭhitisuttavaṇṇanā
៤៤. បញ្ចមស្ស បឋមេ យស្មា និទស្សនត្ថេ និបាតោ (ទី. និ. ដី. ២.១២៧) តស្មា សេយ្យថាបិ មនុស្សាតិ យថា មនុស្សាតិ វុត្តំ ហោតិ។ វិសេសោ ហោតិយេវ សតិបិ ពាហិរស្ស ការណស្ស អភេទេ អជ្ឈត្តិកស្ស ភិន្នត្តា។ នានត្តំ កាយេ ឯតេសំ, នានត្តោ វា កាយោ ឯតេសន្តិ នានត្តកាយា។ ឥមិនា នយេន សេសបទេសុបិ អត្ថោ វេទិតព្ពោ។ នេសន្តិ មនុស្សានំ។ នានត្តា សញ្ញា ឯតេសំ អត្ថីតិ នានត្តសញ្ញិនោ។ សុខសមុស្សយតោ វិនិបាតោ ឯតេសំ អត្ថីតិ វិនិបាតិកា សតិបិ ទេវភាវេ ទិព្ពសម្បត្តិយា អភាវតោ។ អបាយេសុ វា គតោ នត្ថិ និបាតោ ឯតេសន្តិ វិនិបាតិកា។ តេនាហ ‘‘ចតុអបាយវិនិមុត្តា’’តិ។ បិយង្ករមាតាទីនំ វិយាតិ បិយង្ករមាតា កិរ យក្ខិនី បច្ចូសសមយេ អនុរុទ្ធត្ថេរស្ស ធម្មំ សជ្ឈាយតោ សុត្វា –
44. Pañcamassa paṭhame yasmā nidassanatthe nipāto (dī. ni. ṭī. 2.127) tasmā seyyathāpi manussāti yathā manussāti vuttaṃ hoti. Viseso hotiyeva satipi bāhirassa kāraṇassa abhede ajjhattikassa bhinnattā. Nānattaṃ kāye etesaṃ, nānatto vā kāyo etesanti nānattakāyā. Iminā nayena sesapadesupi attho veditabbo. Nesanti manussānaṃ. Nānattā saññā etesaṃ atthīti nānattasaññino. Sukhasamussayato vinipāto etesaṃ atthīti vinipātikā satipi devabhāve dibbasampattiyā abhāvato. Apāyesu vā gato natthi nipāto etesanti vinipātikā. Tenāha ‘‘catuapāyavinimuttā’’ti. Piyaṅkaramātādīnaṃ viyāti piyaṅkaramātā kira yakkhinī paccūsasamaye anuruddhattherassa dhammaṃ sajjhāyato sutvā –
‘‘មា សទ្ទមករី បិយង្ករ, ភិក្ខុ ធម្មបទានិ ភាសតិ;
‘‘Mā saddamakarī piyaṅkara, bhikkhu dhammapadāni bhāsati;
អបិ ធម្មបទំ វិជានិយ, បដិបជ្ជេម ហិតាយ នោ សិយា។
Api dhammapadaṃ vijāniya, paṭipajjema hitāya no siyā.
‘‘បាណេសុ ច សំយមាមសេ, សម្បជានមុសា ន ភណាមសេ;
‘‘Pāṇesu ca saṃyamāmase, sampajānamusā na bhaṇāmase;
សិក្ខេម សុសីល្យមត្តនោ, អបិ មុច្ចេម បិសាចយោនិយា’’តិ។ (សំ. និ. ១.២៤០) –
Sikkhema susīlyamattano, api muccema pisācayoniyā’’ti. (saṃ. ni. 1.240) –
ឯវំ បុត្តកំ សញ្ញាបេត្វា តំ ទិវសំ សោតាបត្តិផលំ បត្តា។ ឧត្តរមាតា បន ភគវតោ ធម្មំ សុត្វាវ សោតាបន្នា ជាតា។
Evaṃ puttakaṃ saññāpetvā taṃ divasaṃ sotāpattiphalaṃ pattā. Uttaramātā pana bhagavato dhammaṃ sutvāva sotāpannā jātā.
ព្រហ្មកាយេ បឋមជ្ឈាននិព្ពត្តេ ព្រហ្មសមូហេ, ព្រហ្មនិកាយេ វា ភវាតិ ព្រហ្មកាយិកា។ មហាព្រហ្មុនោ បរិសាយ ភវាតិ ព្រហ្មបារិសជ្ជា តស្ស បរិចារកដ្ឋានេ ឋិតត្តា។ មហាព្រហ្មុនោ បុរោហិតដ្ឋានេ ឋិតាតិ ព្រហ្មបុរោហិតា។ អាយុវណ្ណាទីហិ មហន្តា ព្រហ្មានោតិ មហាព្រហ្មានោ។ សតិបិ តេសំ តិវិធានម្បិ បឋមេន ឈានេន គន្ត្វា និព្ពត្តភាវេ ឈានស្ស បន បវត្តិភេទេន អយំ វិសេសោតិ ទស្សេតុំ ‘‘ព្រហ្មបារិសជ្ជា បនា’’តិអាទិ វុត្តំ។ បរិត្តេនាតិ ហីនេន។ សា ចស្ស ហីនតា ឆន្ទាទីនំ ហីនតាយ វេទិតព្ពា។ បដិលទ្ធមត្តំ វា ហីនំ។ កប្បស្សាតិ អសង្ខ្យេយ្យកប្បស្ស ។ ហីនបណីតានំ មជ្ឈេ ភវត្តា មជ្ឈិមំ។ សា ចស្ស មជ្ឈិមតា ឆន្ទាទីនំ មជ្ឈិមតាយ វេទិតព្ពា។ បដិលភិត្វា នាតិសុភាវិតំ វា មជ្ឈិមំ។ ឧបឌ្ឍកប្បោតិ អសង្ខ្យេយ្យកប្បស្ស ឧបឌ្ឍកប្បោ។ វិប្ផារិកតរោតិ ព្រហ្មបារិសជ្ជេហិ បមាណតោ វិបុលតរោ សភាវតោ ឧឡារតរោ ច ហោតិ។ សភាវេនបិ ហិ ឧឡារតមោវ។ តំ បនេត្ថ អប្បមាណំ។ តស្ស ហិ បរិត្តាភាទីនំ បរិត្តសុភាទីនញ្ច កាយេ សតិបិ សភាវវេមត្តេ ឯកត្តវសេនេវ វវត្ថបីយតីតិ ‘‘ឯកត្តកាយា’’ត្វេវ តេ វុច្ចន្តិ។ បណីតេនាតិ ឧក្កដ្ឋេន។ សា ចស្ស ឧក្កដ្ឋតា ឆន្ទាទីនំ ឧក្កដ្ឋតាយ វេទិតព្ពា។ សុភាវិតំ វា, សម្មទេវ, វសិភាវំ បាបិតំ បណីតំ ‘‘បធានភាវំ នីត’’ន្តិ កត្វា។ ឥធាបិ កប្បោ អសង្ខ្យេយ្យកប្បវសេនេវ វេទិតព្ពោ បរិបុណ្ណមហាកប្បស្ស អសម្ភវតោ។ ឥតីតិ ឯវំ វុត្តប្បការេន។ តេតិ ‘‘ព្រហ្មកាយិកា’’តិ វុត្តា តិវិធាបិ ព្រហ្មានោ។ សញ្ញាយ ឯកត្តាតិ តិហេតុកភាវេន ឯកសភាវត្តា។ ន ហិ តស្សា សម្បយុត្តធម្មវសេន អញ្ញោបិ កោចិ ភេទោ អត្ថិ។ ឯវន្តិ ឥមិនា នានត្តកាយា ឯកត្តសញ្ញិនោ គហិតាតិ ទស្សេតិ។
Brahmakāye paṭhamajjhānanibbatte brahmasamūhe, brahmanikāye vā bhavāti brahmakāyikā. Mahābrahmuno parisāya bhavāti brahmapārisajjā tassa paricārakaṭṭhāne ṭhitattā. Mahābrahmuno purohitaṭṭhāne ṭhitāti brahmapurohitā. Āyuvaṇṇādīhi mahantā brahmānoti mahābrahmāno. Satipi tesaṃ tividhānampi paṭhamena jhānena gantvā nibbattabhāve jhānassa pana pavattibhedena ayaṃ visesoti dassetuṃ ‘‘brahmapārisajjā panā’’tiādi vuttaṃ. Parittenāti hīnena. Sā cassa hīnatā chandādīnaṃ hīnatāya veditabbā. Paṭiladdhamattaṃ vā hīnaṃ. Kappassāti asaṅkhyeyyakappassa . Hīnapaṇītānaṃ majjhe bhavattā majjhimaṃ. Sā cassa majjhimatā chandādīnaṃ majjhimatāya veditabbā. Paṭilabhitvā nātisubhāvitaṃ vā majjhimaṃ. Upaḍḍhakappoti asaṅkhyeyyakappassa upaḍḍhakappo. Vipphārikataroti brahmapārisajjehi pamāṇato vipulataro sabhāvato uḷārataro ca hoti. Sabhāvenapi hi uḷāratamova. Taṃ panettha appamāṇaṃ. Tassa hi parittābhādīnaṃ parittasubhādīnañca kāye satipi sabhāvavematte ekattavaseneva vavatthapīyatīti ‘‘ekattakāyā’’tveva te vuccanti. Paṇītenāti ukkaṭṭhena. Sā cassa ukkaṭṭhatā chandādīnaṃ ukkaṭṭhatāya veditabbā. Subhāvitaṃ vā, sammadeva, vasibhāvaṃ pāpitaṃ paṇītaṃ ‘‘padhānabhāvaṃ nīta’’nti katvā. Idhāpi kappo asaṅkhyeyyakappavaseneva veditabbo paripuṇṇamahākappassa asambhavato. Itīti evaṃ vuttappakārena. Teti ‘‘brahmakāyikā’’ti vuttā tividhāpi brahmāno. Saññāya ekattāti tihetukabhāvena ekasabhāvattā. Na hi tassā sampayuttadhammavasena aññopi koci bhedo atthi. Evanti iminā nānattakāyā ekattasaññino gahitāti dasseti.
ទណ្ឌឧក្កាយាតិ ទណ្ឌទីបិកាយ។ សរតិ ធាវតិ, វិស្សរតិ វិប្បកិណ្ណា វិយ ធាវតិ។ ទ្វេ កប្បាតិ ទ្វេ មហាកប្បា។ ឥតោ បរេសុបិ ឯសេវ នយោ។ ឥធាតិ ឥមស្មិំ សុត្តេ។ ឧក្កដ្ឋបរិច្ឆេទវសេន អាភស្សរគ្គហណេនេវ សព្ពេបិ តេ បរិត្តាភាអប្បមាណាភាបិ គហិតា។
Daṇḍaukkāyāti daṇḍadīpikāya. Sarati dhāvati, vissarati vippakiṇṇā viya dhāvati. Dve kappāti dve mahākappā. Ito paresupi eseva nayo. Idhāti imasmiṃ sutte. Ukkaṭṭhaparicchedavasena ābhassaraggahaṇeneva sabbepi te parittābhāappamāṇābhāpi gahitā.
សុន្ទរា បភា សុភា, តាយ កិណ្ណា សុភាកិណ្ណាតិ វត្តព្ពេ។ ភា-សទ្ទស្ស រស្សត្តំ អន្តិម-ណ-ការស្ស ហ-ការញ្ច កត្វា ‘‘សុភកិណ្ហា’’តិ វុត្តា។ អដ្ឋកថាយំ បន និច្ចលាយ ឯកគ្ឃនាយ បភាយ សុភោតិ បរិយាយវចនន្តិ ‘‘សុភេន ឱកិណ្ណា វិកិណ្ណា’’តិ អត្ថោ វុត្តោ។ ឯត្ថាបិ អន្តិម-ណ-ការស្ស ហ-ការករណំ ឥច្ឆិតព្ពមេវ។ ន ឆិជ្ជិត្វា បភា គច្ឆតិ ឯកគ្ឃនត្តា។ ចតុត្ថវិញ្ញាណដ្ឋិតិមេវ ភជន្តិ កាយស្ស សញ្ញាយ ច ឯករូបត្តា។ វិបុលសន្តសុខាយុវណ្ណាទិផលត្តា វេហប្ផលា។ ឯត្ថាតិ វិញ្ញាណដ្ឋិតិយំ។
Sundarā pabhā subhā, tāya kiṇṇā subhākiṇṇāti vattabbe. Bhā-saddassa rassattaṃ antima-ṇa-kārassa ha-kārañca katvā ‘‘subhakiṇhā’’ti vuttā. Aṭṭhakathāyaṃ pana niccalāya ekagghanāya pabhāya subhoti pariyāyavacananti ‘‘subhena okiṇṇā vikiṇṇā’’ti attho vutto. Etthāpi antima-ṇa-kārassa ha-kārakaraṇaṃ icchitabbameva. Na chijjitvā pabhā gacchati ekagghanattā. Catutthaviññāṇaṭṭhitimeva bhajanti kāyassa saññāya ca ekarūpattā. Vipulasantasukhāyuvaṇṇādiphalattā vehapphalā. Etthāti viññāṇaṭṭhitiyaṃ.
វិវដ្ដបក្ខេ ឋិតា អបុនរាវត្តនតោ។ ‘‘ន សព្ពកាលិកា’’តិ វត្វា តមេវ អសព្ពកាលិកត្តំ វិភាវេតុំ ‘‘កប្បសតសហស្សម្បី’’តិអាទិ វុត្តំ។ សោឡសកប្បសហស្សច្ចយេន ឧប្បន្នានំ សុទ្ធាវាសព្រហ្មានំ បរិនិព្ពាយនតោ អញ្ញេសញ្ច តត្ថ អនុប្បជ្ជនតោ ពុទ្ធសុញ្ញេ លោកេ សុញ្ញំ តំ ឋានំ ហោតិ, តស្មា សុទ្ធាវាសា ន សព្ពកាលិកា។ ខន្ធាវារដ្ឋានសទិសា ហោន្តិ សុទ្ធាវាសភូមិយោ។ ឥមិនា សុត្តេន សុទ្ធាវាសានំ សត្តាវាសភាវទីបនេនេវ វិញ្ញាណដ្ឋិតិភាវោបិ ទីបិតោ ហោតិ, តស្មា សុទ្ធាវាសាបិ សត្តសុ វិញ្ញាណដ្ឋិតីសុ ចតុត្ថវិញ្ញាណដ្ឋិតិំ, នវសុ សត្តាវាសេសុ ចតុត្ថសត្តាវាសញ្ច ភជន្តិ។
Vivaṭṭapakkhe ṭhitā apunarāvattanato. ‘‘Na sabbakālikā’’ti vatvā tameva asabbakālikattaṃ vibhāvetuṃ ‘‘kappasatasahassampī’’tiādi vuttaṃ. Soḷasakappasahassaccayena uppannānaṃ suddhāvāsabrahmānaṃ parinibbāyanato aññesañca tattha anuppajjanato buddhasuññe loke suññaṃ taṃ ṭhānaṃ hoti, tasmā suddhāvāsā na sabbakālikā. Khandhāvāraṭṭhānasadisā honti suddhāvāsabhūmiyo. Iminā suttena suddhāvāsānaṃ sattāvāsabhāvadīpaneneva viññāṇaṭṭhitibhāvopi dīpito hoti, tasmā suddhāvāsāpi sattasu viññāṇaṭṭhitīsu catutthaviññāṇaṭṭhitiṃ, navasu sattāvāsesu catutthasattāvāsañca bhajanti.
សុខុមត្តាតិ សង្ខារាវសេសសុខុមភាវប្បត្តត្តា។ បរិព្យត្តវិញ្ញាណកិច្ចាភាវតោ នេវ វិញ្ញាណំ, ន សព្ពសោ អវិញ្ញាណំ ហោតីតិ នាវិញ្ញាណំ, តស្មា បរិប្ផុតវិញ្ញាណកិច្ចវន្តីសុ វិញ្ញាណដ្ឋិតីសុ ន វុត្តំ។
Sukhumattāti saṅkhārāvasesasukhumabhāvappattattā. Paribyattaviññāṇakiccābhāvato neva viññāṇaṃ, na sabbaso aviññāṇaṃ hotīti nāviññāṇaṃ, tasmā paripphutaviññāṇakiccavantīsu viññāṇaṭṭhitīsu na vuttaṃ.
សត្តវិញ្ញាណដ្ឋិតិសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Sattaviññāṇaṭṭhitisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ១. សត្តវិញ្ញាណដ្ឋិតិសុត្តំ • 1. Sattaviññāṇaṭṭhitisuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ១-២. សត្តវិញ្ញាណដ្ឋិតិសុត្តាទិវណ្ណនា • 1-2. Sattaviññāṇaṭṭhitisuttādivaṇṇanā
