| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
೫. ಮಹಾಯಞ್ಞವಗ್ಗೋ
5. Mahāyaññavaggo
೧. ಸತ್ತವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
1. Sattaviññāṇaṭṭhitisuttavaṇṇanā
೪೪. ಪಞ್ಚಮಸ್ಸ ಪಠಮೇ ಯಸ್ಮಾ ನಿದಸ್ಸನತ್ಥೇ ನಿಪಾತೋ (ದೀ॰ ನಿ॰ ಟೀ॰ ೨.೧೨೭) ತಸ್ಮಾ ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಮನುಸ್ಸಾತಿ ಯಥಾ ಮನುಸ್ಸಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ವಿಸೇಸೋ ಹೋತಿಯೇವ ಸತಿಪಿ ಬಾಹಿರಸ್ಸ ಕಾರಣಸ್ಸ ಅಭೇದೇ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಸ್ಸ ಭಿನ್ನತ್ತಾ। ನಾನತ್ತಂ ಕಾಯೇ ಏತೇಸಂ, ನಾನತ್ತೋ ವಾ ಕಾಯೋ ಏತೇಸನ್ತಿ ನಾನತ್ತಕಾಯಾ। ಇಮಿನಾ ನಯೇನ ಸೇಸಪದೇಸುಪಿ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ನೇಸನ್ತಿ ಮನುಸ್ಸಾನಂ। ನಾನತ್ತಾ ಸಞ್ಞಾ ಏತೇಸಂ ಅತ್ಥೀತಿ ನಾನತ್ತಸಞ್ಞಿನೋ। ಸುಖಸಮುಸ್ಸಯತೋ ವಿನಿಪಾತೋ ಏತೇಸಂ ಅತ್ಥೀತಿ ವಿನಿಪಾತಿಕಾ ಸತಿಪಿ ದೇವಭಾವೇ ದಿಬ್ಬಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಅಭಾವತೋ। ಅಪಾಯೇಸು ವಾ ಗತೋ ನತ್ಥಿ ನಿಪಾತೋ ಏತೇಸನ್ತಿ ವಿನಿಪಾತಿಕಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ಚತುಅಪಾಯವಿನಿಮುತ್ತಾ’’ತಿ। ಪಿಯಙ್ಕರಮಾತಾದೀನಂ ವಿಯಾತಿ ಪಿಯಙ್ಕರಮಾತಾ ಕಿರ ಯಕ್ಖಿನೀ ಪಚ್ಚೂಸಸಮಯೇ ಅನುರುದ್ಧತ್ಥೇರಸ್ಸ ಧಮ್ಮಂ ಸಜ್ಝಾಯತೋ ಸುತ್ವಾ –
44. Pañcamassa paṭhame yasmā nidassanatthe nipāto (dī. ni. ṭī. 2.127) tasmā seyyathāpi manussāti yathā manussāti vuttaṃ hoti. Viseso hotiyeva satipi bāhirassa kāraṇassa abhede ajjhattikassa bhinnattā. Nānattaṃ kāye etesaṃ, nānatto vā kāyo etesanti nānattakāyā. Iminā nayena sesapadesupi attho veditabbo. Nesanti manussānaṃ. Nānattā saññā etesaṃ atthīti nānattasaññino. Sukhasamussayato vinipāto etesaṃ atthīti vinipātikā satipi devabhāve dibbasampattiyā abhāvato. Apāyesu vā gato natthi nipāto etesanti vinipātikā. Tenāha ‘‘catuapāyavinimuttā’’ti. Piyaṅkaramātādīnaṃ viyāti piyaṅkaramātā kira yakkhinī paccūsasamaye anuruddhattherassa dhammaṃ sajjhāyato sutvā –
‘‘ಮಾ ಸದ್ದಮಕರೀ ಪಿಯಙ್ಕರ, ಭಿಕ್ಖು ಧಮ್ಮಪದಾನಿ ಭಾಸತಿ।
‘‘Mā saddamakarī piyaṅkara, bhikkhu dhammapadāni bhāsati;
ಅಪಿ ಧಮ್ಮಪದಂ ವಿಜಾನಿಯ, ಪಟಿಪಜ್ಜೇಮ ಹಿತಾಯ ನೋ ಸಿಯಾ॥
Api dhammapadaṃ vijāniya, paṭipajjema hitāya no siyā.
‘‘ಪಾಣೇಸು ಚ ಸಂಯಮಾಮಸೇ, ಸಮ್ಪಜಾನಮುಸಾ ನ ಭಣಾಮಸೇ।
‘‘Pāṇesu ca saṃyamāmase, sampajānamusā na bhaṇāmase;
ಸಿಕ್ಖೇಮ ಸುಸೀಲ್ಯಮತ್ತನೋ, ಅಪಿ ಮುಚ್ಚೇಮ ಪಿಸಾಚಯೋನಿಯಾ’’ತಿ॥ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೧.೨೪೦) –
Sikkhema susīlyamattano, api muccema pisācayoniyā’’ti. (saṃ. ni. 1.240) –
ಏವಂ ಪುತ್ತಕಂ ಸಞ್ಞಾಪೇತ್ವಾ ತಂ ದಿವಸಂ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಂ ಪತ್ತಾ। ಉತ್ತರಮಾತಾ ಪನ ಭಗವತೋ ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾವ ಸೋತಾಪನ್ನಾ ಜಾತಾ।
Evaṃ puttakaṃ saññāpetvā taṃ divasaṃ sotāpattiphalaṃ pattā. Uttaramātā pana bhagavato dhammaṃ sutvāva sotāpannā jātā.
ಬ್ರಹ್ಮಕಾಯೇ ಪಠಮಜ್ಝಾನನಿಬ್ಬತ್ತೇ ಬ್ರಹ್ಮಸಮೂಹೇ, ಬ್ರಹ್ಮನಿಕಾಯೇ ವಾ ಭವಾತಿ ಬ್ರಹ್ಮಕಾಯಿಕಾ। ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮುನೋ ಪರಿಸಾಯ ಭವಾತಿ ಬ್ರಹ್ಮಪಾರಿಸಜ್ಜಾ ತಸ್ಸ ಪರಿಚಾರಕಟ್ಠಾನೇ ಠಿತತ್ತಾ। ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮುನೋ ಪುರೋಹಿತಟ್ಠಾನೇ ಠಿತಾತಿ ಬ್ರಹ್ಮಪುರೋಹಿತಾ। ಆಯುವಣ್ಣಾದೀಹಿ ಮಹನ್ತಾ ಬ್ರಹ್ಮಾನೋತಿ ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮಾನೋ। ಸತಿಪಿ ತೇಸಂ ತಿವಿಧಾನಮ್ಪಿ ಪಠಮೇನ ಝಾನೇನ ಗನ್ತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಭಾವೇ ಝಾನಸ್ಸ ಪನ ಪವತ್ತಿಭೇದೇನ ಅಯಂ ವಿಸೇಸೋತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಬ್ರಹ್ಮಪಾರಿಸಜ್ಜಾ ಪನಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಪರಿತ್ತೇನಾತಿ ಹೀನೇನ। ಸಾ ಚಸ್ಸ ಹೀನತಾ ಛನ್ದಾದೀನಂ ಹೀನತಾಯ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಪಟಿಲದ್ಧಮತ್ತಂ ವಾ ಹೀನಂ। ಕಪ್ಪಸ್ಸಾತಿ ಅಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯಕಪ್ಪಸ್ಸ । ಹೀನಪಣೀತಾನಂ ಮಜ್ಝೇ ಭವತ್ತಾ ಮಜ್ಝಿಮಂ। ಸಾ ಚಸ್ಸ ಮಜ್ಝಿಮತಾ ಛನ್ದಾದೀನಂ ಮಜ್ಝಿಮತಾಯ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಪಟಿಲಭಿತ್ವಾ ನಾತಿಸುಭಾವಿತಂ ವಾ ಮಜ್ಝಿಮಂ। ಉಪಡ್ಢಕಪ್ಪೋತಿ ಅಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯಕಪ್ಪಸ್ಸ ಉಪಡ್ಢಕಪ್ಪೋ। ವಿಪ್ಫಾರಿಕತರೋತಿ ಬ್ರಹ್ಮಪಾರಿಸಜ್ಜೇಹಿ ಪಮಾಣತೋ ವಿಪುಲತರೋ ಸಭಾವತೋ ಉಳಾರತರೋ ಚ ಹೋತಿ। ಸಭಾವೇನಪಿ ಹಿ ಉಳಾರತಮೋವ। ತಂ ಪನೇತ್ಥ ಅಪ್ಪಮಾಣಂ। ತಸ್ಸ ಹಿ ಪರಿತ್ತಾಭಾದೀನಂ ಪರಿತ್ತಸುಭಾದೀನಞ್ಚ ಕಾಯೇ ಸತಿಪಿ ಸಭಾವವೇಮತ್ತೇ ಏಕತ್ತವಸೇನೇವ ವವತ್ಥಪೀಯತೀತಿ ‘‘ಏಕತ್ತಕಾಯಾ’’ತ್ವೇವ ತೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ಪಣೀತೇನಾತಿ ಉಕ್ಕಟ್ಠೇನ। ಸಾ ಚಸ್ಸ ಉಕ್ಕಟ್ಠತಾ ಛನ್ದಾದೀನಂ ಉಕ್ಕಟ್ಠತಾಯ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಸುಭಾವಿತಂ ವಾ, ಸಮ್ಮದೇವ, ವಸಿಭಾವಂ ಪಾಪಿತಂ ಪಣೀತಂ ‘‘ಪಧಾನಭಾವಂ ನೀತ’’ನ್ತಿ ಕತ್ವಾ। ಇಧಾಪಿ ಕಪ್ಪೋ ಅಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯಕಪ್ಪವಸೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬೋ ಪರಿಪುಣ್ಣಮಹಾಕಪ್ಪಸ್ಸ ಅಸಮ್ಭವತೋ। ಇತೀತಿ ಏವಂ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರೇನ। ತೇತಿ ‘‘ಬ್ರಹ್ಮಕಾಯಿಕಾ’’ತಿ ವುತ್ತಾ ತಿವಿಧಾಪಿ ಬ್ರಹ್ಮಾನೋ। ಸಞ್ಞಾಯ ಏಕತ್ತಾತಿ ತಿಹೇತುಕಭಾವೇನ ಏಕಸಭಾವತ್ತಾ। ನ ಹಿ ತಸ್ಸಾ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಧಮ್ಮವಸೇನ ಅಞ್ಞೋಪಿ ಕೋಚಿ ಭೇದೋ ಅತ್ಥಿ। ಏವನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ನಾನತ್ತಕಾಯಾ ಏಕತ್ತಸಞ್ಞಿನೋ ಗಹಿತಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
Brahmakāye paṭhamajjhānanibbatte brahmasamūhe, brahmanikāye vā bhavāti brahmakāyikā. Mahābrahmuno parisāya bhavāti brahmapārisajjā tassa paricārakaṭṭhāne ṭhitattā. Mahābrahmuno purohitaṭṭhāne ṭhitāti brahmapurohitā. Āyuvaṇṇādīhi mahantā brahmānoti mahābrahmāno. Satipi tesaṃ tividhānampi paṭhamena jhānena gantvā nibbattabhāve jhānassa pana pavattibhedena ayaṃ visesoti dassetuṃ ‘‘brahmapārisajjā panā’’tiādi vuttaṃ. Parittenāti hīnena. Sā cassa hīnatā chandādīnaṃ hīnatāya veditabbā. Paṭiladdhamattaṃ vā hīnaṃ. Kappassāti asaṅkhyeyyakappassa . Hīnapaṇītānaṃ majjhe bhavattā majjhimaṃ. Sā cassa majjhimatā chandādīnaṃ majjhimatāya veditabbā. Paṭilabhitvā nātisubhāvitaṃ vā majjhimaṃ. Upaḍḍhakappoti asaṅkhyeyyakappassa upaḍḍhakappo. Vipphārikataroti brahmapārisajjehi pamāṇato vipulataro sabhāvato uḷārataro ca hoti. Sabhāvenapi hi uḷāratamova. Taṃ panettha appamāṇaṃ. Tassa hi parittābhādīnaṃ parittasubhādīnañca kāye satipi sabhāvavematte ekattavaseneva vavatthapīyatīti ‘‘ekattakāyā’’tveva te vuccanti. Paṇītenāti ukkaṭṭhena. Sā cassa ukkaṭṭhatā chandādīnaṃ ukkaṭṭhatāya veditabbā. Subhāvitaṃ vā, sammadeva, vasibhāvaṃ pāpitaṃ paṇītaṃ ‘‘padhānabhāvaṃ nīta’’nti katvā. Idhāpi kappo asaṅkhyeyyakappavaseneva veditabbo paripuṇṇamahākappassa asambhavato. Itīti evaṃ vuttappakārena. Teti ‘‘brahmakāyikā’’ti vuttā tividhāpi brahmāno. Saññāya ekattāti tihetukabhāvena ekasabhāvattā. Na hi tassā sampayuttadhammavasena aññopi koci bhedo atthi. Evanti iminā nānattakāyā ekattasaññino gahitāti dasseti.
ದಣ್ಡಉಕ್ಕಾಯಾತಿ ದಣ್ಡದೀಪಿಕಾಯ। ಸರತಿ ಧಾವತಿ, ವಿಸ್ಸರತಿ ವಿಪ್ಪಕಿಣ್ಣಾ ವಿಯ ಧಾವತಿ। ದ್ವೇ ಕಪ್ಪಾತಿ ದ್ವೇ ಮಹಾಕಪ್ಪಾ। ಇತೋ ಪರೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಇಧಾತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸುತ್ತೇ। ಉಕ್ಕಟ್ಠಪರಿಚ್ಛೇದವಸೇನ ಆಭಸ್ಸರಗ್ಗಹಣೇನೇವ ಸಬ್ಬೇಪಿ ತೇ ಪರಿತ್ತಾಭಾಅಪ್ಪಮಾಣಾಭಾಪಿ ಗಹಿತಾ।
Daṇḍaukkāyāti daṇḍadīpikāya. Sarati dhāvati, vissarati vippakiṇṇā viya dhāvati. Dve kappāti dve mahākappā. Ito paresupi eseva nayo. Idhāti imasmiṃ sutte. Ukkaṭṭhaparicchedavasena ābhassaraggahaṇeneva sabbepi te parittābhāappamāṇābhāpi gahitā.
ಸುನ್ದರಾ ಪಭಾ ಸುಭಾ, ತಾಯ ಕಿಣ್ಣಾ ಸುಭಾಕಿಣ್ಣಾತಿ ವತ್ತಬ್ಬೇ। ಭಾ-ಸದ್ದಸ್ಸ ರಸ್ಸತ್ತಂ ಅನ್ತಿಮ-ಣ-ಕಾರಸ್ಸ ಹ-ಕಾರಞ್ಚ ಕತ್ವಾ ‘‘ಸುಭಕಿಣ್ಹಾ’’ತಿ ವುತ್ತಾ। ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪನ ನಿಚ್ಚಲಾಯ ಏಕಗ್ಘನಾಯ ಪಭಾಯ ಸುಭೋತಿ ಪರಿಯಾಯವಚನನ್ತಿ ‘‘ಸುಭೇನ ಓಕಿಣ್ಣಾ ವಿಕಿಣ್ಣಾ’’ತಿ ಅತ್ಥೋ ವುತ್ತೋ। ಏತ್ಥಾಪಿ ಅನ್ತಿಮ-ಣ-ಕಾರಸ್ಸ ಹ-ಕಾರಕರಣಂ ಇಚ್ಛಿತಬ್ಬಮೇವ। ನ ಛಿಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪಭಾ ಗಚ್ಛತಿ ಏಕಗ್ಘನತ್ತಾ। ಚತುತ್ಥವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿಮೇವ ಭಜನ್ತಿ ಕಾಯಸ್ಸ ಸಞ್ಞಾಯ ಚ ಏಕರೂಪತ್ತಾ। ವಿಪುಲಸನ್ತಸುಖಾಯುವಣ್ಣಾದಿಫಲತ್ತಾ ವೇಹಪ್ಫಲಾ। ಏತ್ಥಾತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿಯಂ।
Sundarā pabhā subhā, tāya kiṇṇā subhākiṇṇāti vattabbe. Bhā-saddassa rassattaṃ antima-ṇa-kārassa ha-kārañca katvā ‘‘subhakiṇhā’’ti vuttā. Aṭṭhakathāyaṃ pana niccalāya ekagghanāya pabhāya subhoti pariyāyavacananti ‘‘subhena okiṇṇā vikiṇṇā’’ti attho vutto. Etthāpi antima-ṇa-kārassa ha-kārakaraṇaṃ icchitabbameva. Na chijjitvā pabhā gacchati ekagghanattā. Catutthaviññāṇaṭṭhitimeva bhajanti kāyassa saññāya ca ekarūpattā. Vipulasantasukhāyuvaṇṇādiphalattā vehapphalā. Etthāti viññāṇaṭṭhitiyaṃ.
ವಿವಟ್ಟಪಕ್ಖೇ ಠಿತಾ ಅಪುನರಾವತ್ತನತೋ। ‘‘ನ ಸಬ್ಬಕಾಲಿಕಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ತಮೇವ ಅಸಬ್ಬಕಾಲಿಕತ್ತಂ ವಿಭಾವೇತುಂ ‘‘ಕಪ್ಪಸತಸಹಸ್ಸಮ್ಪೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಸೋಳಸಕಪ್ಪಸಹಸ್ಸಚ್ಚಯೇನ ಉಪ್ಪನ್ನಾನಂ ಸುದ್ಧಾವಾಸಬ್ರಹ್ಮಾನಂ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯನತೋ ಅಞ್ಞೇಸಞ್ಚ ತತ್ಥ ಅನುಪ್ಪಜ್ಜನತೋ ಬುದ್ಧಸುಞ್ಞೇ ಲೋಕೇ ಸುಞ್ಞಂ ತಂ ಠಾನಂ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಸುದ್ಧಾವಾಸಾ ನ ಸಬ್ಬಕಾಲಿಕಾ। ಖನ್ಧಾವಾರಟ್ಠಾನಸದಿಸಾ ಹೋನ್ತಿ ಸುದ್ಧಾವಾಸಭೂಮಿಯೋ। ಇಮಿನಾ ಸುತ್ತೇನ ಸುದ್ಧಾವಾಸಾನಂ ಸತ್ತಾವಾಸಭಾವದೀಪನೇನೇವ ವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿಭಾವೋಪಿ ದೀಪಿತೋ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಸುದ್ಧಾವಾಸಾಪಿ ಸತ್ತಸು ವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತೀಸು ಚತುತ್ಥವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿಂ, ನವಸು ಸತ್ತಾವಾಸೇಸು ಚತುತ್ಥಸತ್ತಾವಾಸಞ್ಚ ಭಜನ್ತಿ।
Vivaṭṭapakkhe ṭhitā apunarāvattanato. ‘‘Na sabbakālikā’’ti vatvā tameva asabbakālikattaṃ vibhāvetuṃ ‘‘kappasatasahassampī’’tiādi vuttaṃ. Soḷasakappasahassaccayena uppannānaṃ suddhāvāsabrahmānaṃ parinibbāyanato aññesañca tattha anuppajjanato buddhasuññe loke suññaṃ taṃ ṭhānaṃ hoti, tasmā suddhāvāsā na sabbakālikā. Khandhāvāraṭṭhānasadisā honti suddhāvāsabhūmiyo. Iminā suttena suddhāvāsānaṃ sattāvāsabhāvadīpaneneva viññāṇaṭṭhitibhāvopi dīpito hoti, tasmā suddhāvāsāpi sattasu viññāṇaṭṭhitīsu catutthaviññāṇaṭṭhitiṃ, navasu sattāvāsesu catutthasattāvāsañca bhajanti.
ಸುಖುಮತ್ತಾತಿ ಸಙ್ಖಾರಾವಸೇಸಸುಖುಮಭಾವಪ್ಪತ್ತತ್ತಾ। ಪರಿಬ್ಯತ್ತವಿಞ್ಞಾಣಕಿಚ್ಚಾಭಾವತೋ ನೇವ ವಿಞ್ಞಾಣಂ, ನ ಸಬ್ಬಸೋ ಅವಿಞ್ಞಾಣಂ ಹೋತೀತಿ ನಾವಿಞ್ಞಾಣಂ, ತಸ್ಮಾ ಪರಿಪ್ಫುತವಿಞ್ಞಾಣಕಿಚ್ಚವನ್ತೀಸು ವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತೀಸು ನ ವುತ್ತಂ।
Sukhumattāti saṅkhārāvasesasukhumabhāvappattattā. Paribyattaviññāṇakiccābhāvato neva viññāṇaṃ, na sabbaso aviññāṇaṃ hotīti nāviññāṇaṃ, tasmā paripphutaviññāṇakiccavantīsu viññāṇaṭṭhitīsu na vuttaṃ.
ಸತ್ತವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Sattaviññāṇaṭṭhitisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ • Aṅguttaranikāya / ೧. ಸತ್ತವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿಸುತ್ತಂ • 1. Sattaviññāṇaṭṭhitisuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ೧-೨. ಸತ್ತವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿಸುತ್ತಾದಿವಣ್ಣನಾ • 1-2. Sattaviññāṇaṭṭhitisuttādivaṇṇanā
