| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
5. මහායඤ්‌ඤවග්‌ගො
5. Mahāyaññavaggo
1. සත්‌තවිඤ්‌ඤාණට්‌ඨිතිසුත්‌තවණ්‌ණනා
1. Sattaviññāṇaṭṭhitisuttavaṇṇanā
44. පඤ්‌චමස්‌ස පඨමෙ යස්‌මා නිදස්‌සනත්‌ථෙ නිපාතො (දී. නි. ටී. 2.127) තස්‌මා සෙය්‍යථාපි මනුස්‌සාති යථා මනුස්‌සාති වුත්‌තං හොති. විසෙසො හොතියෙව සතිපි බාහිරස්‌ස කාරණස්‌ස අභෙදෙ අජ්‌ඣත්‌තිකස්‌ස භින්‌නත්‌තා. නානත්‌තං කායෙ එතෙසං, නානත්‌තො වා කායො එතෙසන්‌ති නානත්‌තකායා. ඉමිනා නයෙන සෙසපදෙසුපි අත්‌ථො වෙදිතබ්‌බො. නෙසන්‌ති මනුස්‌සානං. නානත්‌තා සඤ්‌ඤා එතෙසං අත්‌ථීති නානත්‌තසඤ්‌ඤිනො. සුඛසමුස්‌සයතො විනිපාතො එතෙසං අත්‌ථීති විනිපාතිකා සතිපි දෙවභාවෙ දිබ්‌බසම්‌පත්‌තියා අභාවතො. අපායෙසු වා ගතො නත්‌ථි නිපාතො එතෙසන්‌ති විනිපාතිකා. තෙනාහ ‘‘චතුඅපායවිනිමුත්‌තා’’ති. පියඞ්‌කරමාතාදීනං වියාති පියඞ්‌කරමාතා කිර යක්‌ඛිනී පච්‌චූසසමයෙ අනුරුද්‌ධත්‌ථෙරස්‌ස ධම්‌මං සජ්‌ඣායතො සුත්‌වා –
44. Pañcamassa paṭhame yasmā nidassanatthe nipāto (dī. ni. ṭī. 2.127) tasmā seyyathāpi manussāti yathā manussāti vuttaṃ hoti. Viseso hotiyeva satipi bāhirassa kāraṇassa abhede ajjhattikassa bhinnattā. Nānattaṃ kāye etesaṃ, nānatto vā kāyo etesanti nānattakāyā. Iminā nayena sesapadesupi attho veditabbo. Nesanti manussānaṃ. Nānattā saññā etesaṃ atthīti nānattasaññino. Sukhasamussayato vinipāto etesaṃ atthīti vinipātikā satipi devabhāve dibbasampattiyā abhāvato. Apāyesu vā gato natthi nipāto etesanti vinipātikā. Tenāha ‘‘catuapāyavinimuttā’’ti. Piyaṅkaramātādīnaṃ viyāti piyaṅkaramātā kira yakkhinī paccūsasamaye anuruddhattherassa dhammaṃ sajjhāyato sutvā –
‘‘මා සද්‌දමකරී පියඞ්‌කර, භික්‌ඛු ධම්‌මපදානි භාසති;
‘‘Mā saddamakarī piyaṅkara, bhikkhu dhammapadāni bhāsati;
අපි ධම්‌මපදං විජානිය, පටිපජ්‌ජෙම හිතාය නො සියා.
Api dhammapadaṃ vijāniya, paṭipajjema hitāya no siyā.
‘‘පාණෙසු ච සංයමාමසෙ, සම්‌පජානමුසා න භණාමසෙ;
‘‘Pāṇesu ca saṃyamāmase, sampajānamusā na bhaṇāmase;
සික්‌ඛෙම සුසීල්‍යමත්‌තනො, අපි මුච්‌චෙම පිසාචයොනියා’’ති. (සං. නි. 1.240) –
Sikkhema susīlyamattano, api muccema pisācayoniyā’’ti. (saṃ. ni. 1.240) –
එවං පුත්‌තකං සඤ්‌ඤාපෙත්‌වා තං දිවසං සොතාපත්‌තිඵලං පත්‌තා. උත්‌තරමාතා පන භගවතො ධම්‌මං සුත්‌වාව සොතාපන්‌නා ජාතා.
Evaṃ puttakaṃ saññāpetvā taṃ divasaṃ sotāpattiphalaṃ pattā. Uttaramātā pana bhagavato dhammaṃ sutvāva sotāpannā jātā.
බ්‍රහ්‌මකායෙ පඨමජ්‌ඣානනිබ්‌බත්‌තෙ බ්‍රහ්‌මසමූහෙ, බ්‍රහ්‌මනිකායෙ වා භවාති බ්‍රහ්‌මකායිකා. මහාබ්‍රහ්‌මුනො පරිසාය භවාති බ්‍රහ්‌මපාරිසජ්‌ජා තස්‌ස පරිචාරකට්‌ඨානෙ ඨිතත්‌තා. මහාබ්‍රහ්‌මුනො පුරොහිතට්‌ඨානෙ ඨිතාති බ්‍රහ්‌මපුරොහිතා. ආයුවණ්‌ණාදීහි මහන්‌තා බ්‍රහ්‌මානොති මහාබ්‍රහ්‌මානො. සතිපි තෙසං තිවිධානම්‌පි පඨමෙන ඣානෙන ගන්‌ත්‌වා නිබ්‌බත්‌තභාවෙ ඣානස්‌ස පන පවත්‌තිභෙදෙන අයං විසෙසොති දස්‌සෙතුං ‘‘බ්‍රහ්‌මපාරිසජ්‌ජා පනා’’තිආදි වුත්‌තං. පරිත්‌තෙනාති හීනෙන. සා චස්‌ස හීනතා ඡන්‌දාදීනං හීනතාය වෙදිතබ්‌බා. පටිලද්‌ධමත්‌තං වා හීනං. කප්‌පස්‌සාති අසඞ්‌ඛ්‍යෙය්‍යකප්‌පස්‌ස . හීනපණීතානං මජ්‌ඣෙ භවත්‌තා මජ්‌ඣිමං. සා චස්‌ස මජ්‌ඣිමතා ඡන්‌දාදීනං මජ්‌ඣිමතාය වෙදිතබ්‌බා. පටිලභිත්‌වා නාතිසුභාවිතං වා මජ්‌ඣිමං. උපඩ්‌ඪකප්‌පොති අසඞ්‌ඛ්‍යෙය්‍යකප්‌පස්‌ස උපඩ්‌ඪකප්‌පො. විප්‌ඵාරිකතරොති බ්‍රහ්‌මපාරිසජ්‌ජෙහි පමාණතො විපුලතරො සභාවතො උළාරතරො ච හොති. සභාවෙනපි හි උළාරතමොව. තං පනෙත්‌ථ අප්‌පමාණං. තස්‌ස හි පරිත්‌තාභාදීනං පරිත්‌තසුභාදීනඤ්‌ච කායෙ සතිපි සභාවවෙමත්‌තෙ එකත්‌තවසෙනෙව වවත්‌ථපීයතීති ‘‘එකත්‌තකායා’’ත්‌වෙව තෙ වුච්‌චන්‌ති. පණීතෙනාති උක්‌කට්‌ඨෙන. සා චස්‌ස උක්‌කට්‌ඨතා ඡන්‌දාදීනං උක්‌කට්‌ඨතාය වෙදිතබ්‌බා. සුභාවිතං වා, සම්‌මදෙව, වසිභාවං පාපිතං පණීතං ‘‘පධානභාවං නීත’’න්‌ති කත්‌වා. ඉධාපි කප්‌පො අසඞ්‌ඛ්‍යෙය්‍යකප්‌පවසෙනෙව වෙදිතබ්‌බො පරිපුණ්‌ණමහාකප්‌පස්‌ස අසම්‌භවතො. ඉතීති එවං වුත්‌තප්‌පකාරෙන. තෙති ‘‘බ්‍රහ්‌මකායිකා’’ති වුත්‌තා තිවිධාපි බ්‍රහ්‌මානො. සඤ්‌ඤාය එකත්‌තාති තිහෙතුකභාවෙන එකසභාවත්‌තා. න හි තස්‌සා සම්‌පයුත්‌තධම්‌මවසෙන අඤ්‌ඤොපි කොචි භෙදො අත්‌ථි. එවන්‌ති ඉමිනා නානත්‌තකායා එකත්‌තසඤ්‌ඤිනො ගහිතාති දස්‌සෙති.
Brahmakāye paṭhamajjhānanibbatte brahmasamūhe, brahmanikāye vā bhavāti brahmakāyikā. Mahābrahmuno parisāya bhavāti brahmapārisajjā tassa paricārakaṭṭhāne ṭhitattā. Mahābrahmuno purohitaṭṭhāne ṭhitāti brahmapurohitā. Āyuvaṇṇādīhi mahantā brahmānoti mahābrahmāno. Satipi tesaṃ tividhānampi paṭhamena jhānena gantvā nibbattabhāve jhānassa pana pavattibhedena ayaṃ visesoti dassetuṃ ‘‘brahmapārisajjā panā’’tiādi vuttaṃ. Parittenāti hīnena. Sā cassa hīnatā chandādīnaṃ hīnatāya veditabbā. Paṭiladdhamattaṃ vā hīnaṃ. Kappassāti asaṅkhyeyyakappassa . Hīnapaṇītānaṃ majjhe bhavattā majjhimaṃ. Sā cassa majjhimatā chandādīnaṃ majjhimatāya veditabbā. Paṭilabhitvā nātisubhāvitaṃ vā majjhimaṃ. Upaḍḍhakappoti asaṅkhyeyyakappassa upaḍḍhakappo. Vipphārikataroti brahmapārisajjehi pamāṇato vipulataro sabhāvato uḷārataro ca hoti. Sabhāvenapi hi uḷāratamova. Taṃ panettha appamāṇaṃ. Tassa hi parittābhādīnaṃ parittasubhādīnañca kāye satipi sabhāvavematte ekattavaseneva vavatthapīyatīti ‘‘ekattakāyā’’tveva te vuccanti. Paṇītenāti ukkaṭṭhena. Sā cassa ukkaṭṭhatā chandādīnaṃ ukkaṭṭhatāya veditabbā. Subhāvitaṃ vā, sammadeva, vasibhāvaṃ pāpitaṃ paṇītaṃ ‘‘padhānabhāvaṃ nīta’’nti katvā. Idhāpi kappo asaṅkhyeyyakappavaseneva veditabbo paripuṇṇamahākappassa asambhavato. Itīti evaṃ vuttappakārena. Teti ‘‘brahmakāyikā’’ti vuttā tividhāpi brahmāno. Saññāya ekattāti tihetukabhāvena ekasabhāvattā. Na hi tassā sampayuttadhammavasena aññopi koci bhedo atthi. Evanti iminā nānattakāyā ekattasaññino gahitāti dasseti.
දණ්‌ඩඋක්‌කායාති දණ්‌ඩදීපිකාය. සරති ධාවති, විස්‌සරති විප්‌පකිණ්‌ණා විය ධාවති. ද්‌වෙ කප්‌පාති ද්‌වෙ මහාකප්‌පා. ඉතො පරෙසුපි එසෙව නයො. ඉධාති ඉමස්‌මිං සුත්‌තෙ. උක්‌කට්‌ඨපරිච්‌ඡෙදවසෙන ආභස්‌සරග්‌ගහණෙනෙව සබ්‌බෙපි තෙ පරිත්‌තාභාඅප්‌පමාණාභාපි ගහිතා.
Daṇḍaukkāyāti daṇḍadīpikāya. Sarati dhāvati, vissarati vippakiṇṇā viya dhāvati. Dve kappāti dve mahākappā. Ito paresupi eseva nayo. Idhāti imasmiṃ sutte. Ukkaṭṭhaparicchedavasena ābhassaraggahaṇeneva sabbepi te parittābhāappamāṇābhāpi gahitā.
සුන්‌දරා පභා සුභා, තාය කිණ්‌ණා සුභාකිණ්‌ණාති වත්‌තබ්‌බෙ. භා-සද්‌දස්‌ස රස්‌සත්‌තං අන්‌තිම-ණ-කාරස්‌ස හ-කාරඤ්‌ච කත්‌වා ‘‘සුභකිණ්‌හා’’ති වුත්‌තා. අට්‌ඨකථායං පන නිච්‌චලාය එකග්‌ඝනාය පභාය සුභොති පරියායවචනන්‌ති ‘‘සුභෙන ඔකිණ්‌ණා විකිණ්‌ණා’’ති අත්‌ථො වුත්‌තො. එත්‌ථාපි අන්‌තිම-ණ-කාරස්‌ස හ-කාරකරණං ඉච්‌ඡිතබ්‌බමෙව. න ඡිජ්‌ජිත්‌වා පභා ගච්‌ඡති එකග්‌ඝනත්‌තා. චතුත්‌ථවිඤ්‌ඤාණට්‌ඨිතිමෙව භජන්‌ති කායස්‌ස සඤ්‌ඤාය ච එකරූපත්‌තා. විපුලසන්‌තසුඛායුවණ්‌ණාදිඵලත්‌තා වෙහප්‌ඵලා. එත්‌ථාති විඤ්‌ඤාණට්‌ඨිතියං.
Sundarā pabhā subhā, tāya kiṇṇā subhākiṇṇāti vattabbe. Bhā-saddassa rassattaṃ antima-ṇa-kārassa ha-kārañca katvā ‘‘subhakiṇhā’’ti vuttā. Aṭṭhakathāyaṃ pana niccalāya ekagghanāya pabhāya subhoti pariyāyavacananti ‘‘subhena okiṇṇā vikiṇṇā’’ti attho vutto. Etthāpi antima-ṇa-kārassa ha-kārakaraṇaṃ icchitabbameva. Na chijjitvā pabhā gacchati ekagghanattā. Catutthaviññāṇaṭṭhitimeva bhajanti kāyassa saññāya ca ekarūpattā. Vipulasantasukhāyuvaṇṇādiphalattā vehapphalā. Etthāti viññāṇaṭṭhitiyaṃ.
විවට්‌ටපක්‌ඛෙ ඨිතා අපුනරාවත්‌තනතො. ‘‘න සබ්‌බකාලිකා’’ති වත්‌වා තමෙව අසබ්‌බකාලිකත්‌තං විභාවෙතුං ‘‘කප්‌පසතසහස්‌සම්‌පී’’තිආදි වුත්‌තං. සොළසකප්‌පසහස්‌සච්‌චයෙන උප්‌පන්‌නානං සුද්‌ධාවාසබ්‍රහ්‌මානං පරිනිබ්‌බායනතො අඤ්‌ඤෙසඤ්‌ච තත්‌ථ අනුප්‌පජ්‌ජනතො බුද්‌ධසුඤ්‌ඤෙ ලොකෙ සුඤ්‌ඤං තං ඨානං හොති, තස්‌මා සුද්‌ධාවාසා න සබ්‌බකාලිකා. ඛන්‌ධාවාරට්‌ඨානසදිසා හොන්‌ති සුද්‌ධාවාසභූමියො. ඉමිනා සුත්‌තෙන සුද්‌ධාවාසානං සත්‌තාවාසභාවදීපනෙනෙව විඤ්‌ඤාණට්‌ඨිතිභාවොපි දීපිතො හොති, තස්‌මා සුද්‌ධාවාසාපි සත්‌තසු විඤ්‌ඤාණට්‌ඨිතීසු චතුත්‌ථවිඤ්‌ඤාණට්‌ඨිතිං, නවසු සත්‌තාවාසෙසු චතුත්‌ථසත්‌තාවාසඤ්‌ච භජන්‌ති.
Vivaṭṭapakkhe ṭhitā apunarāvattanato. ‘‘Na sabbakālikā’’ti vatvā tameva asabbakālikattaṃ vibhāvetuṃ ‘‘kappasatasahassampī’’tiādi vuttaṃ. Soḷasakappasahassaccayena uppannānaṃ suddhāvāsabrahmānaṃ parinibbāyanato aññesañca tattha anuppajjanato buddhasuññe loke suññaṃ taṃ ṭhānaṃ hoti, tasmā suddhāvāsā na sabbakālikā. Khandhāvāraṭṭhānasadisā honti suddhāvāsabhūmiyo. Iminā suttena suddhāvāsānaṃ sattāvāsabhāvadīpaneneva viññāṇaṭṭhitibhāvopi dīpito hoti, tasmā suddhāvāsāpi sattasu viññāṇaṭṭhitīsu catutthaviññāṇaṭṭhitiṃ, navasu sattāvāsesu catutthasattāvāsañca bhajanti.
සුඛුමත්‌තාති සඞ්‌ඛාරාවසෙසසුඛුමභාවප්‌පත්‌තත්‌තා. පරිබ්‍යත්‌තවිඤ්‌ඤාණකිච්‌චාභාවතො නෙව විඤ්‌ඤාණං, න සබ්‌බසො අවිඤ්‌ඤාණං හොතීති නාවිඤ්‌ඤාණං, තස්‌මා පරිප්‌ඵුතවිඤ්‌ඤාණකිච්‌චවන්‌තීසු විඤ්‌ඤාණට්‌ඨිතීසු න වුත්‌තං.
Sukhumattāti saṅkhārāvasesasukhumabhāvappattattā. Paribyattaviññāṇakiccābhāvato neva viññāṇaṃ, na sabbaso aviññāṇaṃ hotīti nāviññāṇaṃ, tasmā paripphutaviññāṇakiccavantīsu viññāṇaṭṭhitīsu na vuttaṃ.
සත්‌තවිඤ්‌ඤාණට්‌ඨිතිසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Sattaviññāṇaṭṭhitisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya / 1. සත්‌තවිඤ්‌ඤාණට්‌ඨිතිසුත්‌තං • 1. Sattaviññāṇaṭṭhitisuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / 1-2. සත්‌තවිඤ්‌ඤාණට්‌ඨිතිසුත්‌තාදිවණ්‌ණනා • 1-2. Sattaviññāṇaṭṭhitisuttādivaṇṇanā
