| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā |
සවිභඞ්‌ගසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
Savibhaṅgasikkhāpadavaṇṇanā
197. පකතිමනුස්‌සෙහි උත්‌තරිතරානං බුද්‌ධාදිඋත්‌තමපුරිසානං අධිගමධම්‌මො උත්‌තරිමනුස්‌සධම්‌මොති ආහ උත්‌තරිමනුස්‌සානන්‌තිආදි. පාළියං (පාරා. 198) ‘‘අත්‌ථි ච මෙ එතෙ ධම්‌මා මයී’’ති එත්‌ථ මෙති ඉදං පදපූරණමත්‌තං. අධිගන්‌තබ්‌බතො අධිගමසඞ්‌ඛාතස්‌ස ඣානාදිනො පුච්‌ඡා අධිගමපුච්‌ඡා, සා ච ඣානාදීසු සාමඤ්‌ඤතො පවත්‌තාති ඉදානි තත්‌ථ පඨමජ්‌ඣානං වා දුතියාදීසු අඤ්‌ඤතරං වා තත්‌ථාපි කසිණාදිආරම්‌මණෙසු කතරමාරම්‌මණං ඣානං වා ලොකුත්‌තරෙසු ච සොතාපත්‌තිමග්‌ගං වා සකදාගාමිමග්‌ගාදීසු අඤ්‌ඤතරං වා තත්‌ථාපි සුඤ්‌ඤතවිමොක්‌ඛං වා අප්‌පණිහිතවිමොක්‌ඛාදීසු අඤ්‌ඤතරං වාති එවං පච්‌චෙකං භෙදනිද්‌ධාරණවසෙන පුච්‌ඡනාකාරං දස්‌සෙතුං පාළියං (පාරා. 198) ‘‘පුන කතමෙසං ත්‌වං ධම්‌මානං ලාභී’’ති අයං පුච්‌ඡා දස්‌සිතාති දට්‌ඨබ්‌බා, තෙනාහ පඨමමග්‌ගාදීසූතිආදි. යාය අනුක්‌කමපටිපත්‌තියා ලොකුත්‌තරො අධිගමො ආගච්‌ඡති, සා පුබ්‌බභාගපටිපත්‌ති ආගමනපටිපදා. න සුජ්‌ඣතීති පුච්‌ඡියමානො පටිපත්‌තික්‌කමං උල්‌ලඞ්‌ඝිත්‌වා කථෙති. අපනෙතබ්‌බොති තයා වුත්‌තක්‌කමෙනායං න සක්‌කා අධිගන්‌තුන්‌ති අධිගතමානතො අපනෙතබ්‌බො. සන්‌නිහිතෙසු කප්‌පියෙසුපි චතූසු පච්‌චයෙසු අලග්‌ගත්‌තා ‘‘ආකාසෙ පාණිසමෙන චෙතසා’’ති වුත්‌තං. වුත්‌තසදිසං බ්‍යාකරණං හොතීති යොජනා. ඛීණාසවපටිපත්‌තිසදිසා පටිපදා හොති සුවික්‌ඛම්‌භිතකිලෙසත්‌තා. ඉදඤ්‌ච අරහත්‌තං පටිජානන්‌තස්‌ස වසෙන වුත්‌තං, තෙනාහ ඛීණාසවස්‌ස නාමාතිආදි. එවං සුවික්‌ඛම්‌භිතකිලෙසස්‌ස වත්‌තනසෙක්‌ඛධම්‌මපටිජානනං ඉමිනා භයුප්‌පාදනෙන, අම්‌බිලාදිදස්‌සනෙ ඛෙළුප්‌පාදාදිනා ච න සක්‌කා වීමංසිතුං, තස්‌මා තස්‌ස වචනෙනෙව තං සද්‌ධාතබ්‌බං. අයං භික්‌ඛු සම්‌පන්‌නබ්‍යාකරණොති ඉදං න කෙවලං අභායනකමෙව සන්‌ධාය වුත්‌තං එකච්‌චස්‌ස සූරජාතිකස්‌ස පුථුජ්‌ජනස්‌සාපි අභායනතො, රජ්‌ජනීයාරම්‌මණානං බදරසාළවාදිඅම්‌බිලමද්‌දනාදීනං උපනයනෙපි ඛෙළුප්‌පාදාදිතණ්‌හාපවත්‌තරහිතං සබ්‌බථා සුසොධිතමෙව සන්‌ධාය වුත්‌තන්‌ති ගහෙතබ්‌බං.
197. Pakatimanussehi uttaritarānaṃ buddhādiuttamapurisānaṃ adhigamadhammo uttarimanussadhammoti āha uttarimanussānantiādi. Pāḷiyaṃ (pārā. 198) ‘‘atthi ca me ete dhammā mayī’’ti ettha meti idaṃ padapūraṇamattaṃ. Adhigantabbato adhigamasaṅkhātassa jhānādino pucchā adhigamapucchā, sā ca jhānādīsu sāmaññato pavattāti idāni tattha paṭhamajjhānaṃ vā dutiyādīsu aññataraṃ vā tatthāpi kasiṇādiārammaṇesu kataramārammaṇaṃ jhānaṃ vā lokuttaresu ca sotāpattimaggaṃ vā sakadāgāmimaggādīsu aññataraṃ vā tatthāpi suññatavimokkhaṃ vā appaṇihitavimokkhādīsu aññataraṃ vāti evaṃ paccekaṃ bhedaniddhāraṇavasena pucchanākāraṃ dassetuṃ pāḷiyaṃ (pārā. 198) ‘‘puna katamesaṃ tvaṃ dhammānaṃ lābhī’’ti ayaṃ pucchā dassitāti daṭṭhabbā, tenāha paṭhamamaggādīsūtiādi. Yāya anukkamapaṭipattiyā lokuttaro adhigamo āgacchati, sā pubbabhāgapaṭipatti āgamanapaṭipadā. Na sujjhatīti pucchiyamāno paṭipattikkamaṃ ullaṅghitvā katheti. Apanetabboti tayā vuttakkamenāyaṃ na sakkā adhigantunti adhigatamānato apanetabbo. Sannihitesu kappiyesupi catūsu paccayesu alaggattā ‘‘ākāse pāṇisamena cetasā’’ti vuttaṃ. Vuttasadisaṃ byākaraṇaṃ hotīti yojanā. Khīṇāsavapaṭipattisadisā paṭipadā hoti suvikkhambhitakilesattā. Idañca arahattaṃ paṭijānantassa vasena vuttaṃ, tenāha khīṇāsavassa nāmātiādi. Evaṃ suvikkhambhitakilesassa vattanasekkhadhammapaṭijānanaṃ iminā bhayuppādanena, ambilādidassane kheḷuppādādinā ca na sakkā vīmaṃsituṃ, tasmā tassa vacaneneva taṃ saddhātabbaṃ. Ayaṃ bhikkhu sampannabyākaraṇoti idaṃ na kevalaṃ abhāyanakameva sandhāya vuttaṃ ekaccassa sūrajātikassa puthujjanassāpi abhāyanato, rajjanīyārammaṇānaṃ badarasāḷavādiambilamaddanādīnaṃ upanayanepi kheḷuppādāditaṇhāpavattarahitaṃ sabbathā susodhitameva sandhāya vuttanti gahetabbaṃ.
අසන්‌තගුණසම්‌භාවනලක්‌ඛණා පාපිච්‌ඡාති ආහ යා සා ඉධෙකච්‌චොතිආදි. ආදි-සද්‌දෙන අස්‌සද්‌ධොතිආදිපාඨං සඞ්‌ගණ්‌හාති. සාමඤ්‌ඤං දුප්‌පරාමට්‌ඨන්‌ති සමණධම්‌මසඞ්‌ඛාතං සාමඤ්‌ඤං ඛණ්‌ඩසීලාදිතාය දුප්‌පරාමට්‌ඨං දුට්‌ඨු ගහිතං නිරයාය නිරයදුක්‌ඛාය තං පුග්‌ගලං තත්‌ථ නිරයෙ උපකඩ්‌ඪති නිබ්‌බත්‌තාපෙතීති අත්‌ථො. සිථිලොති ඔලීයිත්‌වා කරණෙන සිථිලගාහෙන කතො, සථෙන වා සාඨෙය්‍යෙන ආදිණ්‌ණො සිථිලො. පරිබ්‌බජොති සමණභාවො. භිය්‍යොති පුබ්‌බෙ විජ්‌ජමානානං රාගරජාදීනං උපරි අපරම්‌පි රජං ආකිරතීති අත්‌ථො. භික්‌ඛුභාවොති අධම්‌මිකපටිඤ්‌ඤාමත්‌තසිද්‌ධො භික්‌ඛුභාවො. අජානමෙවාති එත්‌ථ එව-සද්‌දො අවධාරණෙ අජානන්‌තො එවාති, ‘‘අජානමෙව’’න්‌තිපි පාඨො, තත්‌ථ පන එවං ජානාමි එවං පස්‌සාමීති යොජෙතබ්‌බං.
Asantaguṇasambhāvanalakkhaṇā pāpicchāti āha yā sā idhekaccotiādi. Ādi-saddena assaddhotiādipāṭhaṃ saṅgaṇhāti. Sāmaññaṃ dupparāmaṭṭhanti samaṇadhammasaṅkhātaṃ sāmaññaṃ khaṇḍasīlāditāya dupparāmaṭṭhaṃ duṭṭhu gahitaṃ nirayāya nirayadukkhāya taṃ puggalaṃ tattha niraye upakaḍḍhati nibbattāpetīti attho. Sithiloti olīyitvā karaṇena sithilagāhena kato, sathena vā sāṭheyyena ādiṇṇo sithilo. Paribbajoti samaṇabhāvo. Bhiyyoti pubbe vijjamānānaṃ rāgarajādīnaṃ upari aparampi rajaṃ ākiratīti attho. Bhikkhubhāvoti adhammikapaṭiññāmattasiddho bhikkhubhāvo. Ajānamevāti ettha eva-saddo avadhāraṇe ajānanto evāti, ‘‘ajānameva’’ntipi pāṭho, tattha pana evaṃ jānāmi evaṃ passāmīti yojetabbaṃ.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවිභඞ්‌ග • Mahāvibhaṅga / 4. චතුත්‌ථපාරාජිකං • 4. Catutthapārājikaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවිභඞ්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / 4. චතුත්‌ථපාරාජිකං • 4. Catutthapārājikaṃ
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / සවිභඞ්‌ගසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • Savibhaṅgasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / සවිභඞ්‌ගසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • Savibhaṅgasikkhāpadavaṇṇanā
