| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
๙. เสทกสุตฺตวณฺณนา
9. Sedakasuttavaṇṇanā
๓๘๕. นวเม สุเมฺภสูติ เอวํนามเก ชนปเทฯ เมทกถาลิกาติ เอวํ อิตฺถิลิงฺควเสน ลทฺธนามํฯ มมํ รกฺข, อหํ ตํ รกฺขิสฺสามีติ เอตฺถ อยํ ตสฺส ลทฺธิ – อาจริโย อุกฺขิตฺตวํสํ สุคฺคหิตํ อคณฺหโนฺต, อเนฺตวาสิเกน ปกฺขนฺตปกฺขนฺตทิสํ อคจฺฉโนฺต, สพฺพกาลญฺจ วํสคฺคํ อนุโลฺลเกโนฺต อเนฺตวาสิกํ น รกฺขติ นาม, เอวํ อรกฺขิโต อเนฺตวาสิโก ปติตฺวา จุณฺณวิจุณฺณํ โหติฯ วํสํ ปน สุคฺคหิตํ คณฺหโนฺต, เตน ปกฺขนฺตปกฺขนฺตทิสํ คจฺฉโนฺต, สพฺพกาลญฺจ วํสคฺคํ อุโลฺลเกโนฺต ตํ รกฺขติ นามฯ อเนฺตวาสิโกปิ อิโต จิโต จ ปกฺขนฺทิตฺวา มิโค วิย กีฬโนฺต อาจริยํ น รกฺขติ นามฯ เอวญฺหิ สติ ติขิณวํสโกฎิ อาจริยสฺส คลวาฎเก วา นลาเฎ วา ฐปิตา ฐิตฎฺฐานํ ภินฺทิตฺวา คเจฺฉยฺยฯ อาจารสมฺปนฺนตาย ปน ยโต วํโส นมติ, ตโต อนาเมโนฺต ตํ อากเฑฺฒโนฺต วิย เอกโตภาคิยํ กตฺวา วาตูปถมฺภํ คาหาเปตฺวา สติํ สูปฎฺฐิตํ กตฺวา นิจฺจโลว นิสีทโนฺต อาจริยํ รกฺขติ นามาติฯ
385. Navame sumbhesūti evaṃnāmake janapade. Medakathālikāti evaṃ itthiliṅgavasena laddhanāmaṃ. Mamaṃ rakkha, ahaṃ taṃ rakkhissāmīti ettha ayaṃ tassa laddhi – ācariyo ukkhittavaṃsaṃ suggahitaṃ agaṇhanto, antevāsikena pakkhantapakkhantadisaṃ agacchanto, sabbakālañca vaṃsaggaṃ anullokento antevāsikaṃ na rakkhati nāma, evaṃ arakkhito antevāsiko patitvā cuṇṇavicuṇṇaṃ hoti. Vaṃsaṃ pana suggahitaṃ gaṇhanto, tena pakkhantapakkhantadisaṃ gacchanto, sabbakālañca vaṃsaggaṃ ullokento taṃ rakkhati nāma. Antevāsikopi ito cito ca pakkhanditvā migo viya kīḷanto ācariyaṃ na rakkhati nāma. Evañhi sati tikhiṇavaṃsakoṭi ācariyassa galavāṭake vā nalāṭe vā ṭhapitā ṭhitaṭṭhānaṃ bhinditvā gaccheyya. Ācārasampannatāya pana yato vaṃso namati, tato anāmento taṃ ākaḍḍhento viya ekatobhāgiyaṃ katvā vātūpathambhaṃ gāhāpetvā satiṃ sūpaṭṭhitaṃ katvā niccalova nisīdanto ācariyaṃ rakkhati nāmāti.
ตฺวํ อาจริย อตฺตานํ รกฺข, อหํ อตฺตานํ รกฺขิสฺสามีติ เอตฺถ อยมธิปฺปาโย – อาจริโย วํสํ สุคฺคหิตํ คณฺหโนฺต, อเนฺตวาสิเกน ปกฺขนฺตปกฺขนฺตทิสํคจฺฉโนฺต , สพฺพกาลญฺจ วํสคฺคํ อุโลฺลเกโนฺต, อตฺตานเมว รกฺขติ, น อเนฺตวาสิกํฯ อเนฺตวาสิโกปิ กายมฺปิ เอกโตภาคิยํ กตฺวา วาตูปถมฺภํ คาหาเปตฺวา สติํ สูปฎฺฐิตํ กตฺวา นิจฺจโลว นิสีทมาโน อตฺตานํเยว รกฺขติ นาม, น อาจริยํฯ
Tvaṃ ācariya attānaṃ rakkha, ahaṃ attānaṃ rakkhissāmīti ettha ayamadhippāyo – ācariyo vaṃsaṃ suggahitaṃ gaṇhanto, antevāsikena pakkhantapakkhantadisaṃgacchanto , sabbakālañca vaṃsaggaṃ ullokento, attānameva rakkhati, na antevāsikaṃ. Antevāsikopi kāyampi ekatobhāgiyaṃ katvā vātūpathambhaṃ gāhāpetvā satiṃ sūpaṭṭhitaṃ katvā niccalova nisīdamāno attānaṃyeva rakkhati nāma, na ācariyaṃ.
โส ตตฺถ ญาโยติ ยํ เมทกถาลิกา อาหฯ โส ตตฺถ ญาโย, โส อุปาโย, ตํ การณนฺติ อโตฺถฯ สติปฎฺฐานํ เสวิตพฺพนฺติ จตุพฺพิธํ สติปฎฺฐานํ เสวิตพฺพํฯ อาเสวนายาติ กมฺมฎฺฐานาเสวนายฯ เอวํ โข, ภิกฺขเว, อตฺตานํ รกฺขโนฺต ปรํ รกฺขตีติ โย ภิกฺขุ กมฺมารามตาทีนิ ปหาย รตฺติฎฺฐานทิวาฎฺฐาเนสุ มูลกมฺมฎฺฐานํ อาเสวโนฺต ภาเวโนฺต อรหตฺตํ ปาปุณาติ, อถ นํ ปโร ทิสฺวา – ‘‘ภทฺทโก วตายํ, ภิกฺขุ, สมฺมาปฎิปโนฺน’’ติ ตสฺมิํ จิตฺตํ ปสาเทตฺวา สคฺคปรายโณ โหติฯ อยํ อตฺตานํ รกฺขโนฺต ปรํ รกฺขติ นามฯ
So tattha ñāyoti yaṃ medakathālikā āha. So tattha ñāyo, so upāyo, taṃ kāraṇanti attho. Satipaṭṭhānaṃsevitabbanti catubbidhaṃ satipaṭṭhānaṃ sevitabbaṃ. Āsevanāyāti kammaṭṭhānāsevanāya. Evaṃ kho, bhikkhave, attānaṃ rakkhanto paraṃ rakkhatīti yo bhikkhu kammārāmatādīni pahāya rattiṭṭhānadivāṭṭhānesu mūlakammaṭṭhānaṃ āsevanto bhāvento arahattaṃ pāpuṇāti, atha naṃ paro disvā – ‘‘bhaddako vatāyaṃ, bhikkhu, sammāpaṭipanno’’ti tasmiṃ cittaṃ pasādetvā saggaparāyaṇo hoti. Ayaṃ attānaṃ rakkhanto paraṃ rakkhati nāma.
ขนฺติยาติ อธิวาสนขนฺติยาฯ อวิหิํสายาติ สปุพฺพภาคาย กรุณายฯ เมตฺตจิตฺตตายาติ สปุพฺพภาคาย เมตฺตายฯ อนุทยตายาติ อนุวฑฺฒิยา, สปุพฺพภาคาย มุทิตายาติ อโตฺถฯ ปรํ รกฺขโนฺต อตฺตานํ รกฺขตีติ เอตฺถ โย ภิกฺขุ รตฺติฎฺฐานทิวาฎฺฐานํ คโต ตีสุ พฺรหฺมวิหาเรสุ ติกจตุกฺกชฺฌานานิ นิพฺพเตฺตตฺวา ฌานํ ปาทกํ กตฺวา สงฺขาเร สมฺมสโนฺต วิปสฺสนํ วเฑฺฒตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณาติฯ อยํ ปรํ รกฺขโนฺต อตฺตานํ รกฺขติ นามาติ เวทิตโพฺพฯ
Khantiyāti adhivāsanakhantiyā. Avihiṃsāyāti sapubbabhāgāya karuṇāya. Mettacittatāyāti sapubbabhāgāya mettāya. Anudayatāyāti anuvaḍḍhiyā, sapubbabhāgāya muditāyāti attho. Paraṃ rakkhanto attānaṃ rakkhatīti ettha yo bhikkhu rattiṭṭhānadivāṭṭhānaṃ gato tīsu brahmavihāresu tikacatukkajjhānāni nibbattetvā jhānaṃ pādakaṃ katvā saṅkhāre sammasanto vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇāti. Ayaṃ paraṃ rakkhanto attānaṃ rakkhati nāmāti veditabbo.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๙. เสทกสุตฺตํ • 9. Sedakasuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ๙. เสทกสุตฺตวณฺณนา • 9. Sedakasuttavaṇṇanā
