| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / जातक-अट्ठकथा • Jātaka-aṭṭhakathā |
[२१७] ७. सेग्गुजातकवण्णना
[217] 7. Seggujātakavaṇṇanā
सब्बो लोकोति इदं सत्था जेतवने विहरन्तो एकं पण्णिकउपासकं आरब्भ कथेसि। वत्थु एककनिपाते वित्थारितमेव। इधापि सत्था तं ‘‘किं, उपासक, चिरस्सं आगतोसी’’ति पुच्छि। पण्णिकउपासको ‘‘धीता मे, भन्ते, निच्चं पहंसितमुखी, तमहं वीमंसित्वा एकस्स कुलदारकस्स अदासिं, तत्थ इतिकत्तब्बताय तुम्हाकं दस्सनाय आगन्तुं ओकासं न लभि’’न्ति आह। अथ नं सत्था ‘‘न खो, उपासक, इदानेवेसा सीलवती, पुब्बेपि सीलवती, त्वञ्च न इदानेवेतं वीमंससि, पुब्बेपि वीमंसियेवा’’ति वत्वा तेन याचितो अतीतं आहरि।
Sabbo lokoti idaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ paṇṇikaupāsakaṃ ārabbha kathesi. Vatthu ekakanipāte vitthāritameva. Idhāpi satthā taṃ ‘‘kiṃ, upāsaka, cirassaṃ āgatosī’’ti pucchi. Paṇṇikaupāsako ‘‘dhītā me, bhante, niccaṃ pahaṃsitamukhī, tamahaṃ vīmaṃsitvā ekassa kuladārakassa adāsiṃ, tattha itikattabbatāya tumhākaṃ dassanāya āgantuṃ okāsaṃ na labhi’’nti āha. Atha naṃ satthā ‘‘na kho, upāsaka, idānevesā sīlavatī, pubbepi sīlavatī, tvañca na idānevetaṃ vīmaṃsasi, pubbepi vīmaṃsiyevā’’ti vatvā tena yācito atītaṃ āhari.
अतीते बाराणसियं ब्रह्मदत्ते रज्जं कारेन्ते बोधिसत्तो रुक्खदेवता अहोसि। तदा अयमेव पण्णिकउपासको ‘‘धीतरं वीमंसिस्सामी’’ति अरञ्ञं नेत्वा किलेसवसेन इच्छन्तो विय हत्थे गण्हि। अथ नं परिदेवमानं पठमगाथाय अज्झभासि –
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto rukkhadevatā ahosi. Tadā ayameva paṇṇikaupāsako ‘‘dhītaraṃ vīmaṃsissāmī’’ti araññaṃ netvā kilesavasena icchanto viya hatthe gaṇhi. Atha naṃ paridevamānaṃ paṭhamagāthāya ajjhabhāsi –
१३३.
133.
‘‘सब्बो लोको अत्तमनो अहोसि, अकोविदा गामधम्मस्स सेग्गु।
‘‘Sabbo loko attamano ahosi, akovidā gāmadhammassa seggu;
कोमारि को नाम तवज्ज धम्मो, यं त्वं गहिता पवने परोदसी’’ति॥
Komāri ko nāma tavajja dhammo, yaṃ tvaṃ gahitā pavane parodasī’’ti.
तत्थ सब्बो लोको अत्तमनो अहोसीति, अम्म, सकलोपि सत्तलोको एतिस्सा कामसेवनाय अत्तमनो जातो। अकोविदा गामधम्मस्स सेग्गूति सेग्गूति तस्सा नामं। तेन त्वं पन, अम्म, सेग्गु अकोविदा गामधम्मस्स, इमस्मिं गामधम्मे वसलधम्मे अकुसलासीति वुत्तं होति। कोमारि को नाम तवज्ज धम्मोति, अम्म, कुमारि को नामेस तव अज्ज सभावो। यं त्वं गहिता पवने परोदसीति त्वं मया इमस्मिं पवने सन्थववसेन हत्थे गहिता परोदसि न सम्पटिच्छसि, को एस तव सभावो, किं कुमारिकायेव त्वन्ति पुच्छति।
Tattha sabbo loko attamano ahosīti, amma, sakalopi sattaloko etissā kāmasevanāya attamano jāto. Akovidā gāmadhammassa seggūti seggūti tassā nāmaṃ. Tena tvaṃ pana, amma, seggu akovidā gāmadhammassa, imasmiṃ gāmadhamme vasaladhamme akusalāsīti vuttaṃ hoti. Komāri ko nāma tavajja dhammoti, amma, kumāri ko nāmesa tava ajja sabhāvo. Yaṃ tvaṃ gahitā pavane parodasīti tvaṃ mayā imasmiṃ pavane santhavavasena hatthe gahitā parodasi na sampaṭicchasi, ko esa tava sabhāvo, kiṃ kumārikāyeva tvanti pucchati.
तं सुत्वा कुमारिका ‘‘आम, तात, कुमारिकायेवाहं, नाहं मेथुनधम्मं नाम जानामी’’ति वत्वा परिदेवमाना दुतियं गाथमाह –
Taṃ sutvā kumārikā ‘‘āma, tāta, kumārikāyevāhaṃ, nāhaṃ methunadhammaṃ nāma jānāmī’’ti vatvā paridevamānā dutiyaṃ gāthamāha –
१३४.
134.
‘‘यो दुक्खफुट्ठाय भवेय्य ताणं, सो मे पिता दुब्भि वने करोति।
‘‘Yo dukkhaphuṭṭhāya bhaveyya tāṇaṃ, so me pitā dubbhi vane karoti;
सा कस्स कन्दामि वनस्स मज्झे, यो तायिता सो सहसं करोती’’ति॥
Sā kassa kandāmi vanassa majjhe, yo tāyitā so sahasaṃ karotī’’ti.
सा हेट्ठा कथितायेव। इति सो पण्णिको तदा धीतरं वीमंसित्वा गेहं नेत्वा कुलदारकस्स दत्वा यथाकम्मं गतो।
Sā heṭṭhā kathitāyeva. Iti so paṇṇiko tadā dhītaraṃ vīmaṃsitvā gehaṃ netvā kuladārakassa datvā yathākammaṃ gato.
सत्था इमं धम्मदेसनं आहरित्वा सच्चानि पकासेत्वा जातकं समोधानेसि, सच्चपरियोसाने पण्णिकउपासको सोतापत्तिफले पतिट्ठहि। ‘‘तदा धीता धीतायेव, पिता पितायेव अहोसि, तस्स कारणस्स पच्चक्खकारिका रुक्खदेवता पन अहमेव अहोसि’’न्ति।
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne paṇṇikaupāsako sotāpattiphale patiṭṭhahi. ‘‘Tadā dhītā dhītāyeva, pitā pitāyeva ahosi, tassa kāraṇassa paccakkhakārikā rukkhadevatā pana ahameva ahosi’’nti.
सेग्गुजातकवण्णना सत्तमा।
Seggujātakavaṇṇanā sattamā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / खुद्दकनिकाय • Khuddakanikāya / जातकपाळि • Jātakapāḷi / २१७. सेग्गुजातकं • 217. Seggujātakaṃ
