| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / กงฺขาวิตรณี-ปุราณ-ฎีกา • Kaṅkhāvitaraṇī-purāṇa-ṭīkā |
เสขิยกณฺฑํ
Sekhiyakaṇḍaṃ
เสขิเยสุ สติปิ วีติกฺกเม อนาทริยาเปกฺขเสฺสว อาปตฺตีติ ทสฺสนตฺถํ การโก น วุโตฺตฯ อยญฺหิ วินยธมฺมตา, ยทิทํ สาเปเกฺข การกนิเทฺทโส, โส วุตฺตนิยเม วิธิ, ภุมฺมกรณญฺจฯ อฎฺฐงฺคุลาธิกมฺปิ โอตาเรตฺวา นิวาเสตุํ วฎฺฎติฯ ตโต ปรํ โอตาเรนฺตสฺส ทุกฺกฎนฺติ มหาอฎฺฐกถายํ วุตฺตํฯ อาราเม วาติ พุทฺธุปฎฺฐานาทิกาเลฯ ปารุปิตพฺพนฺติ อุตฺตราสงฺคกิจฺจวเสน วุตฺตํฯ
Sekhiyesu satipi vītikkame anādariyāpekkhasseva āpattīti dassanatthaṃ kārako na vutto. Ayañhi vinayadhammatā, yadidaṃ sāpekkhe kārakaniddeso, so vuttaniyame vidhi, bhummakaraṇañca. Aṭṭhaṅgulādhikampi otāretvā nivāsetuṃ vaṭṭati. Tato paraṃ otārentassa dukkaṭanti mahāaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ. Ārāme vāti buddhupaṭṭhānādikāle. Pārupitabbanti uttarāsaṅgakiccavasena vuttaṃ.
ฐตฺวาติ เอตฺถ คจฺฉโนฺตปิ ปริสฺสยาภาวํ โอโลเกตุํ ลภติเยวาติ (วชิร. ฎี. ปาจิตฺติย ๕๘๒) ลิขิตํฯ ยถา วาสูปคตสฺส อนฺตรฆเร กายํ วิวริตฺวา นิสีทิตุํ วฎฺฎติ, ตถา ตสฺส สนฺติเก คนฺตุกามสฺสปิ กายพนฺธนํ อพนฺธิตฺวา สงฺฆาฎิํ อปารุปิตฺวา คามปฺปเวสนมนาโรเจตฺวา ยถากามํ คนฺตุํ วฎฺฎติฯ ตสฺมา อทฺธานมคฺคคมนกาเล เอโก ภิกฺขุ คามปฺปเวสนวตฺตํ ปูเรตฺวา คามํ ปวิสิตฺวา เอกํ อาวสถํ ปุรโตว ฐิตํ ปตฺวา ปริกฺขารํ ฐเปตฺวา วาสูปคโต เจ โหติ, อิตเรหิ ตสฺส สนฺติกํ ยถาสุขํ คนฺตุํ วฎฺฎติฯ โก ปน วาโท จตูหปญฺจาหํ วาสมธิฎฺฐาย วสิตภิกฺขูนํ สนฺติกํ คนฺตุญฺจ วาสูปคตานํ สนฺติกํ คนฺตุญฺจ วฎฺฎตีติฯ พุทฺธปูชมฺปิ ยถาสุขํ คนฺตุํ วฎฺฎติฯ วุตฺตมฺปิ เจตํ อฎฺฐกถายํ ‘‘อนาปตฺติ การณํ ปฎิจฺจ ตหํ ตหํ โอโลเกตี’’ติฯ ตตฺถ การณํ นาม อามิสปูชาติ เวทิตพฺพาติ ลิขิตํฯ
Ṭhatvāti ettha gacchantopi parissayābhāvaṃ oloketuṃ labhatiyevāti (vajira. ṭī. pācittiya 582) likhitaṃ. Yathā vāsūpagatassa antaraghare kāyaṃ vivaritvā nisīdituṃ vaṭṭati, tathā tassa santike gantukāmassapi kāyabandhanaṃ abandhitvā saṅghāṭiṃ apārupitvā gāmappavesanamanārocetvā yathākāmaṃ gantuṃ vaṭṭati. Tasmā addhānamaggagamanakāle eko bhikkhu gāmappavesanavattaṃ pūretvā gāmaṃ pavisitvā ekaṃ āvasathaṃ puratova ṭhitaṃ patvā parikkhāraṃ ṭhapetvā vāsūpagato ce hoti, itarehi tassa santikaṃ yathāsukhaṃ gantuṃ vaṭṭati. Ko pana vādo catūhapañcāhaṃ vāsamadhiṭṭhāya vasitabhikkhūnaṃ santikaṃ gantuñca vāsūpagatānaṃ santikaṃ gantuñca vaṭṭatīti. Buddhapūjampi yathāsukhaṃ gantuṃ vaṭṭati. Vuttampi cetaṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘anāpatti kāraṇaṃ paṭicca tahaṃ tahaṃ oloketī’’ti. Tattha kāraṇaṃ nāma āmisapūjāti veditabbāti likhitaṃ.
ฉพฺพีสติสารุปฺปวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Chabbīsatisāruppavaṇṇanā niṭṭhitā.
ยสฺมา ‘‘สมติตฺติโก ปิณฺฑปาโต ปฎิคฺคเหตโพฺพ’’ติ (ปาจิ. ๖๐๒-๖๐๓) วจนํ ปิณฺฑปาโต สมปุโณฺณ ปฎิคฺคเหตโพฺพติ ทีเปติ, ตสฺมา อตฺตโน หตฺถคเต ปเตฺต ปิณฺฑปาโต ทิยฺยมาโน ถูปีกโตปิ เจ โหติ, วฎฺฎตีติ ทีปิโต โหติฯ สูโปทนวิญฺญตฺติยํ มุเข ปกฺขิปิตฺวา วิปฺปฎิสาเร อุปฺปเนฺน ปุน อุคฺคิริตุกามสฺสาปิ สหสา เจ ปวิสติ, เอตฺถ อสญฺจิจฺจ ภุญฺชติ นามฯ วิญฺญตฺติกตญฺจ อกตญฺจ เอกสฺมิํ ฐาเน ฐิตํ สหสา อนุปธาเรตฺวา คเหตฺวา ภุญฺชติ, อสฺสติยา ภุญฺชติ นามฯ
Yasmā ‘‘samatittiko piṇḍapāto paṭiggahetabbo’’ti (pāci. 602-603) vacanaṃ piṇḍapāto samapuṇṇo paṭiggahetabboti dīpeti, tasmā attano hatthagate patte piṇḍapāto diyyamāno thūpīkatopi ce hoti, vaṭṭatīti dīpito hoti. Sūpodanaviññattiyaṃ mukhe pakkhipitvā vippaṭisāre uppanne puna uggiritukāmassāpi sahasā ce pavisati, ettha asañciccabhuñjati nāma. Viññattikatañca akatañca ekasmiṃ ṭhāne ṭhitaṃ sahasā anupadhāretvā gahetvā bhuñjati, assatiyā bhuñjati nāma.
สยํ ยานคโต หุตฺวา, ยถา ยานคตสฺส เจ;
Sayaṃ yānagato hutvā, yathā yānagatassa ce;
อลํ วตฺถุํ ตถา นาลํ, สฉโตฺต ฉตฺตปาณิโนฯ
Alaṃ vatthuṃ tathā nālaṃ, sachatto chattapāṇino.
‘‘สูโปทนวิญฺญตฺติสิกฺขาปทํ เถยฺยสตฺถสมุฎฺฐานํ, กิริยํ, สญฺญาวิโมกฺขํ, สจิตฺตกํ, โลกวชฺชํ, กายกมฺมํ, วจีกมฺมํ, อกุสลจิตฺตํ, ทุกฺขเวทน’’นฺติ ปาโฐฯ
‘‘Sūpodanaviññattisikkhāpadaṃ theyyasatthasamuṭṭhānaṃ, kiriyaṃ, saññāvimokkhaṃ, sacittakaṃ, lokavajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, akusalacittaṃ, dukkhavedana’’nti pāṭho.
เสขิยวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Sekhiyavaṇṇanā niṭṭhitā.
ภิกฺขุปาติโมกฺขวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Bhikkhupātimokkhavaṇṇanā niṭṭhitā.
