Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / ద్వేమాతికాపాళి • Dvemātikāpāḷi |
సేఖియకణ్డో
Sekhiyakaṇḍo
౧. పరిమణ్డలసిక్ఖాపదవణ్ణనా
1. Parimaṇḍalasikkhāpadavaṇṇanā
సేఖియేసు పఠమే పరిమణ్డలన్తి సమన్తతో మణ్డలం. సిక్ఖా కరణీయాతి ‘‘ఏవం నివాసేస్సామీ’’తి ఆరామేపి అన్తరఘరేపి సబ్బత్థ సిక్ఖా కాతబ్బా, ఏత్థ చ యస్మా వత్తక్ఖన్ధకే వుత్తవత్తానిపి సిక్ఖితబ్బత్తా సేఖియానేవ హోన్తి, తస్మా పారాజికాదీసు వియ పరిచ్ఛేదో న కతో. చారిత్తవినయదస్సనత్థఞ్చ ‘‘యో పన భిక్ఖు ఓలమ్బేన్తో నివాసేయ్య, దుక్కట’’న్తి ఏవం ఆపత్తినామేన అవత్వా ‘‘సిక్ఖా కరణీయా’’తి ఏవం సబ్బసిక్ఖాపదేసు పాళి ఆరోపితా, పదభాజనే (పాచి॰ ౫౭౬) పన ‘‘ఆపత్తి దుక్కటస్సా’’తి వుత్తత్తా సబ్బత్థ అనాదరియకరణే దుక్కటం వేదితబ్బం.
Sekhiyesu paṭhame parimaṇḍalanti samantato maṇḍalaṃ. Sikkhā karaṇīyāti ‘‘evaṃ nivāsessāmī’’ti ārāmepi antaragharepi sabbattha sikkhā kātabbā, ettha ca yasmā vattakkhandhake vuttavattānipi sikkhitabbattā sekhiyāneva honti, tasmā pārājikādīsu viya paricchedo na kato. Cārittavinayadassanatthañca ‘‘yo pana bhikkhu olambento nivāseyya, dukkaṭa’’nti evaṃ āpattināmena avatvā ‘‘sikkhā karaṇīyā’’ti evaṃ sabbasikkhāpadesu pāḷi āropitā, padabhājane (pāci. 576) pana ‘‘āpatti dukkaṭassā’’ti vuttattā sabbattha anādariyakaraṇe dukkaṭaṃ veditabbaṃ.
ఇదాని పరిమణ్డలన్తి ఏత్థ నాభిమణ్డలం పటిచ్ఛాదేత్వా జాణుమణ్డలస్స హేట్ఠా జఙ్ఘట్ఠికతో పట్ఠాయ అట్ఠఙ్గులమత్తం నివాసనం ఓతారేత్వా నివాసేన్తేన పరిమణ్డలం నివత్థం నామ హోతి, ఏవం అనివాసేత్వా అనాదరియేన పురతో వా పచ్ఛతో వా ఓలమ్బేత్వా నివాసేన్తస్స దుక్కటం. న కేవలఞ్చ తస్సేవ, యే చఞ్ఞే ‘‘తేన ఖో పన సమయేన ఛబ్బగ్గియా గిహినివత్థం నివాసేన్తి, హత్థిసోణ్డకం మచ్ఛవాలకం చతుక్కణ్ణకం తాలవణ్టకం సతవలికం నివాసేన్తి, సంవల్లియం నివాసేన్తీ’’తి ఖన్ధకే (చూళవ॰ ౨౮౦) నివాసనదోసా వుత్తా, తథా నివాసేన్తస్సపి దుక్కటమేవ.
Idāni parimaṇḍalanti ettha nābhimaṇḍalaṃ paṭicchādetvā jāṇumaṇḍalassa heṭṭhā jaṅghaṭṭhikato paṭṭhāya aṭṭhaṅgulamattaṃ nivāsanaṃ otāretvā nivāsentena parimaṇḍalaṃ nivatthaṃ nāma hoti, evaṃ anivāsetvā anādariyena purato vā pacchato vā olambetvā nivāsentassa dukkaṭaṃ. Na kevalañca tasseva, ye caññe ‘‘tena kho pana samayena chabbaggiyā gihinivatthaṃ nivāsenti, hatthisoṇḍakaṃ macchavālakaṃ catukkaṇṇakaṃ tālavaṇṭakaṃ satavalikaṃ nivāsenti, saṃvalliyaṃ nivāsentī’’ti khandhake (cūḷava. 280) nivāsanadosā vuttā, tathā nivāsentassapi dukkaṭameva.
తత్థ హత్థిసోణ్డకం నామ నాభిమూలతో హత్థిసోణ్డసణ్ఠానం ఓలమ్బకం కత్వా నివత్థం చోళికఇత్థీనం నివాసనం వియ. మచ్ఛవాలకం నామ ఏకతోదసన్తం ఏకతో పాసన్తం ఓలమ్బేత్వా నివత్థం. చతుక్కణ్ణకం నామ ఉపరి ద్వే, హేట్ఠతో ద్వేతి ఏవం చత్తారో కణ్ణే దస్సేత్వా నివత్థం. తాలవణ్టకం నామ తాలవణ్టాకారేన సాటకం ఓలమ్బేత్వా నివత్థం. సతవలికం నామ దీఘసాటకం అనేకక్ఖత్తుం ఓభుజిత్వా ఓవట్టికం కరోన్తేన నివత్థం, వామదక్ఖిణపస్సేసు వా నిరన్తరం వలియో దస్సేత్వా నివత్థం. సచే పన జాణుతో పట్ఠాయ ఏకా వా ద్వే వా వలియో పఞ్ఞాయన్తి, వట్టతి. సంవల్లియన్తి మల్లకమ్మకారాదీహి వియ కచ్ఛం బన్ధిత్వా నివత్థం. ఏవం నివాసేతుం గిలానస్సాపి మగ్గప్పటిపన్నస్సాపి న వట్టతి. యమ్పి మగ్గం గచ్ఛన్తా ఏకం వా ద్వే వా కణ్ణే ఉక్ఖిపిత్వా అన్తరవాసకస్స ఉపరి లగ్గన్తి, అన్తో వా ఏకం కాసావం తథా నివాసేత్వా బహి అపరం నివాసేన్తి, సబ్బం న వట్టతి.
Tattha hatthisoṇḍakaṃ nāma nābhimūlato hatthisoṇḍasaṇṭhānaṃ olambakaṃ katvā nivatthaṃ coḷikaitthīnaṃ nivāsanaṃ viya. Macchavālakaṃ nāma ekatodasantaṃ ekato pāsantaṃ olambetvā nivatthaṃ. Catukkaṇṇakaṃ nāma upari dve, heṭṭhato dveti evaṃ cattāro kaṇṇe dassetvā nivatthaṃ. Tālavaṇṭakaṃ nāma tālavaṇṭākārena sāṭakaṃ olambetvā nivatthaṃ. Satavalikaṃ nāma dīghasāṭakaṃ anekakkhattuṃ obhujitvā ovaṭṭikaṃ karontena nivatthaṃ, vāmadakkhiṇapassesu vā nirantaraṃ valiyo dassetvā nivatthaṃ. Sace pana jāṇuto paṭṭhāya ekā vā dve vā valiyo paññāyanti, vaṭṭati. Saṃvalliyanti mallakammakārādīhi viya kacchaṃ bandhitvā nivatthaṃ. Evaṃ nivāsetuṃ gilānassāpi maggappaṭipannassāpi na vaṭṭati. Yampi maggaṃ gacchantā ekaṃ vā dve vā kaṇṇe ukkhipitvā antaravāsakassa upari lagganti, anto vā ekaṃ kāsāvaṃ tathā nivāsetvā bahi aparaṃ nivāsenti, sabbaṃ na vaṭṭati.
గిలానో పన అన్తోకాసావస్స ఓవట్టికం దస్సేత్వా అపరం ఉపరి నివాసేతుం లభతి, అగిలానేన ద్వే నివాసేన్తేన సగుణం కత్వా నివాసేతబ్బాని. ఇతి ఇమం ఖన్ధకే పటిక్ఖిత్తఞ్చ ఓలమ్బకఞ్చ సబ్బం వివజ్జేత్వా వుత్తలక్ఖణసమ్పన్నం నిబ్బికారం పరిమణ్డలం నివాసేతబ్బం, తథా అనివాసేత్వా యంకిఞ్చి వికారం కరోన్తస్స దుక్కటం.
Gilāno pana antokāsāvassa ovaṭṭikaṃ dassetvā aparaṃ upari nivāsetuṃ labhati, agilānena dve nivāsentena saguṇaṃ katvā nivāsetabbāni. Iti imaṃ khandhake paṭikkhittañca olambakañca sabbaṃ vivajjetvā vuttalakkhaṇasampannaṃ nibbikāraṃ parimaṇḍalaṃ nivāsetabbaṃ, tathā anivāsetvā yaṃkiñci vikāraṃ karontassa dukkaṭaṃ.
‘‘నిదానం పుగ్గలం వత్థు’’న్తిఆదికే (కఙ్ఖా॰ అట్ఠ॰ పఠమపారాజికవణ్ణనా ) పన వినిచ్ఛయే సురుసురుకారకం కోసమ్బియం పఞ్ఞత్తం, సామిసేన హత్థేన పానీయథాలకససిత్థకపత్తధోవనపటిసంయుత్తద్వయం భగ్గేసు సమ్బహులే భిక్ఖూ ఆరబ్భ, సేసాని సబ్బానేవ సావత్థియం ఛబ్బగ్గియే ఆరబ్భ ఓలమ్బేత్వా నివాసనాదివత్థుస్మిం పఞ్ఞత్తాని. సూపోదనవిఞ్ఞత్తియం ధమ్మదేసనాదీసు చ గిలానవసేన ఏకా అనుపఞ్ఞత్తి, సబ్బాని సాధారణపఞ్ఞత్తియో, అనాణత్తికాని, సబ్బేసు దుక్కటమేవ, అఞ్ఞో ఆపత్తిభేదో నత్థి, విపత్తివిచారణా వుత్తాయేవ, సముట్ఠానాదీని సబ్బేసం అవసానే దస్సయిస్సామ. అనాపత్తిమత్తం పన అఙ్గఞ్చ సబ్బత్థ వత్తబ్బం, తయిదం వుచ్చతి. ఇమస్మిం తావ సిక్ఖాపదే అసఞ్చిచ్చ, అస్సతియా, అజానన్తస్స, గిలానస్స, ఆపదాసు, ఉమ్మత్తకాదీనఞ్చ అనాపత్తి.
‘‘Nidānaṃ puggalaṃ vatthu’’ntiādike (kaṅkhā. aṭṭha. paṭhamapārājikavaṇṇanā ) pana vinicchaye surusurukārakaṃ kosambiyaṃ paññattaṃ, sāmisena hatthena pānīyathālakasasitthakapattadhovanapaṭisaṃyuttadvayaṃ bhaggesu sambahule bhikkhū ārabbha, sesāni sabbāneva sāvatthiyaṃ chabbaggiye ārabbha olambetvā nivāsanādivatthusmiṃ paññattāni. Sūpodanaviññattiyaṃ dhammadesanādīsu ca gilānavasena ekā anupaññatti, sabbāni sādhāraṇapaññattiyo, anāṇattikāni, sabbesu dukkaṭameva, añño āpattibhedo natthi, vipattivicāraṇā vuttāyeva, samuṭṭhānādīni sabbesaṃ avasāne dassayissāma. Anāpattimattaṃ pana aṅgañca sabbattha vattabbaṃ, tayidaṃ vuccati. Imasmiṃ tāva sikkhāpade asañcicca, assatiyā, ajānantassa, gilānassa, āpadāsu, ummattakādīnañca anāpatti.
తత్థ అసఞ్చిచ్చాతి ‘‘అపరిమణ్డలం నివాసేస్సామీ’’తి ఏవం అసఞ్చిచ్చ, అథ ఖో ‘‘పరిమణ్డలంయేవ నివాసేస్సామీ’’తి విరజ్ఝిత్వా అపరిమణ్డలం నివాసేన్తస్స అనాపత్తి. అస్సతియాతి అఞ్ఞావిహితస్సాపి తథా నివాసేన్తస్స అనాపత్తి. అజానన్తస్సాతి పరిమణ్డలం నివాసేతుం అజానన్తస్స అనాపత్తి, అపిచ నివాసనవత్తం ఉగ్గహేతబ్బం. యో పన సుక్ఖజఙ్ఘో వా హోతి మహాపిణ్డికమంసో వా, తస్స సారుప్పత్థాయ అట్ఠఙ్గులాధికమ్పి ఓతారేత్వా నివాసేతుం వట్టతి. గిలానస్సాతి యస్స జఙ్ఘాయ వా పాదే వా వణో హోతి, తస్స ఉక్ఖిపిత్వా వా ఓతారేత్వా వా నివాసేతుం వట్టతి. ఆపదాసూతి వాళా వా చోరా వా అనుబన్ధన్తి, ఏవరూపాసు ఆపదాసు అనాపత్తి . ఉమ్మత్తకాదయో వుత్తనయా ఏవ. అనాదరియం, అనాపత్తికారణాభావో, అపరిమణ్డలనివాసనన్తి ఇమానేత్థ తీణి అఙ్గాని. యథా చేత్థ, ఏవం సబ్బత్థ పురిమాని ద్వే తత్థ తత్థ వుత్తప్పటిపక్ఖకరణఞ్చాతి తీణియేవ హోన్తి, తస్మా ఇతో పరం తానిపి అవత్వా అనాపత్తిమత్తమేవ వక్ఖామాతి.
Tattha asañciccāti ‘‘aparimaṇḍalaṃ nivāsessāmī’’ti evaṃ asañcicca, atha kho ‘‘parimaṇḍalaṃyeva nivāsessāmī’’ti virajjhitvā aparimaṇḍalaṃ nivāsentassa anāpatti. Assatiyāti aññāvihitassāpi tathā nivāsentassa anāpatti. Ajānantassāti parimaṇḍalaṃ nivāsetuṃ ajānantassa anāpatti, apica nivāsanavattaṃ uggahetabbaṃ. Yo pana sukkhajaṅgho vā hoti mahāpiṇḍikamaṃso vā, tassa sāruppatthāya aṭṭhaṅgulādhikampi otāretvā nivāsetuṃ vaṭṭati. Gilānassāti yassa jaṅghāya vā pāde vā vaṇo hoti, tassa ukkhipitvā vā otāretvā vā nivāsetuṃ vaṭṭati. Āpadāsūti vāḷā vā corā vā anubandhanti, evarūpāsu āpadāsu anāpatti . Ummattakādayo vuttanayā eva. Anādariyaṃ, anāpattikāraṇābhāvo, aparimaṇḍalanivāsananti imānettha tīṇi aṅgāni. Yathā cettha, evaṃ sabbattha purimāni dve tattha tattha vuttappaṭipakkhakaraṇañcāti tīṇiyeva honti, tasmā ito paraṃ tānipi avatvā anāpattimattameva vakkhāmāti.
౨. దుతియపరిమణ్డలసిక్ఖాపదవణ్ణనా
2. Dutiyaparimaṇḍalasikkhāpadavaṇṇanā
దుతియే ‘‘న, భిక్ఖవే, గిహిపారుతం పారుపితబ్బ’’న్తి (చూళవ॰ ౨౮౦) ఏవం పటిక్ఖిత్తం గిహిపారుతం అపారుపిత్వా ఉభో కణ్ణే సమం కత్వా పారుపనం పరిమణ్డలపారుపనం నామ, తత్థ యంకిఞ్చి సేతపటపారుతం పరిబ్బాజకపారుతం ఏకసాటకపారుతం సురాసోణ్డపారుతం అన్తేపురికపారుతం మహాజేట్ఠపారుతం కుటిప్పవేసకపారుతం బ్రాహ్మణపారుతం పాళికారకపారుతన్తి ఏవమాది పరిమణ్డలలక్ఖణతో అఞ్ఞథా పారుతం, సబ్బమేతం గిహిపారుతం నామ. తస్మా యథా సేతపటా అడ్ఢపాలకనిగణ్ఠా పారుపన్తి, యథా చ ఏకచ్చే పరిబ్బాజకా ఉరం వివరిత్వా ద్వీసు అంసకూటేసు పావురణం ఠపేన్తి, యథా చ ఏకసాటకా మనుస్సా నివత్థసాటకస్స ఏకేన అన్తేన పిట్ఠిం పారుపిత్వా ఉభో కణ్ణే ఉభోసు అంసకూటేసు ఠపేన్తి, యథా చ సురాసోణ్డాదయో సాటకేన గీవం పరిక్ఖిపిత్వా ఉభో అన్తే ఉరే వా ఓలమ్బేన్తి, పిట్ఠియం వా ఖిపన్తి, యథా చ అన్తేపురికాయో అక్ఖితారకమత్తం దస్సేత్వా ఓగుణ్ఠితం పారుపన్తి, యథా చ మహాజేట్ఠా దీఘసాటకం నివాసేత్వా తస్సేవ ఏకేనన్తేన సకలసరీరం పారుపన్తి, యథా చ కస్సకా ఖేత్తకుటిం పవిసన్తా సాటకం పలివేఠేత్వా ఉపకచ్ఛకే పక్ఖిపిత్వా తస్సేవ ఏకేనన్తేన సరీరం పారుపన్తి, యథా చ బ్రాహ్మణా ఉభిన్నం ఉపకచ్ఛకానం అన్తరే సాటకం పవేసేత్వా అంసకూటేసు పక్ఖిపన్తి, యథా చ పాళికారకో భిక్ఖు ఏకంసపారుపనేన పారుతం వామబాహుం వివరిత్వా చీవరం అంసకూటే ఆరోపేతి, ఏవం అపారుపిత్వా సబ్బేపి ఏతే, అఞ్ఞే చ ఏవరూపే పారుపనదోసే వజ్జేత్వా నిబ్బికారం పరిమణ్డలం పారుపితబ్బం. తథా అపారుపిత్వా ఆరామే వా అన్తరఘరే వా అనాదరేన యంకిఞ్చి వికారం కరోన్తస్స దుక్కటం, అనాపత్తి పురిమసదిసాయేవ, యథా చేత్థ, ఏవం సబ్బత్థ. యత్థ పన విసేసో భవిస్సతి, తత్థ వక్ఖామాతి.
Dutiye ‘‘na, bhikkhave, gihipārutaṃ pārupitabba’’nti (cūḷava. 280) evaṃ paṭikkhittaṃ gihipārutaṃ apārupitvā ubho kaṇṇe samaṃ katvā pārupanaṃ parimaṇḍalapārupanaṃ nāma, tattha yaṃkiñci setapaṭapārutaṃ paribbājakapārutaṃ ekasāṭakapārutaṃ surāsoṇḍapārutaṃ antepurikapārutaṃ mahājeṭṭhapārutaṃ kuṭippavesakapārutaṃ brāhmaṇapārutaṃ pāḷikārakapārutanti evamādi parimaṇḍalalakkhaṇato aññathā pārutaṃ, sabbametaṃ gihipārutaṃ nāma. Tasmā yathā setapaṭā aḍḍhapālakanigaṇṭhā pārupanti, yathā ca ekacce paribbājakā uraṃ vivaritvā dvīsu aṃsakūṭesu pāvuraṇaṃ ṭhapenti, yathā ca ekasāṭakā manussā nivatthasāṭakassa ekena antena piṭṭhiṃ pārupitvā ubho kaṇṇe ubhosu aṃsakūṭesu ṭhapenti, yathā ca surāsoṇḍādayo sāṭakena gīvaṃ parikkhipitvā ubho ante ure vā olambenti, piṭṭhiyaṃ vā khipanti, yathā ca antepurikāyo akkhitārakamattaṃ dassetvā oguṇṭhitaṃ pārupanti, yathā ca mahājeṭṭhā dīghasāṭakaṃ nivāsetvā tasseva ekenantena sakalasarīraṃ pārupanti, yathā ca kassakā khettakuṭiṃ pavisantā sāṭakaṃ paliveṭhetvā upakacchake pakkhipitvā tasseva ekenantena sarīraṃ pārupanti, yathā ca brāhmaṇā ubhinnaṃ upakacchakānaṃ antare sāṭakaṃ pavesetvā aṃsakūṭesu pakkhipanti, yathā ca pāḷikārako bhikkhu ekaṃsapārupanena pārutaṃ vāmabāhuṃ vivaritvā cīvaraṃ aṃsakūṭe āropeti, evaṃ apārupitvā sabbepi ete, aññe ca evarūpe pārupanadose vajjetvā nibbikāraṃ parimaṇḍalaṃ pārupitabbaṃ. Tathā apārupitvā ārāme vā antaraghare vā anādarena yaṃkiñci vikāraṃ karontassa dukkaṭaṃ, anāpatti purimasadisāyeva, yathā cettha, evaṃ sabbattha. Yattha pana viseso bhavissati, tattha vakkhāmāti.
౩-౪. సుప్పటిచ్ఛన్నసిక్ఖాపదవణ్ణనా
3-4. Suppaṭicchannasikkhāpadavaṇṇanā
తతియే సుప్పటిచ్ఛన్నోతి సుట్ఠు పటిచ్ఛన్నో, గణ్ఠికం పటిముఞ్చిత్వా అనువాతన్తేన గీవం పటిచ్ఛాదేత్వా ఉభో కణ్ణే సమం కత్వా పటిసఙ్ఘరిత్వా యావ మణిబన్ధం పటిచ్ఛాదేత్వా అన్తరఘరే గమిస్సామీతి అత్థో, తథా అకత్వా పన జాణుం వా ఉరం వా వివరిత్వా గచ్ఛన్తస్స దుక్కటం.
Tatiye suppaṭicchannoti suṭṭhu paṭicchanno, gaṇṭhikaṃ paṭimuñcitvā anuvātantena gīvaṃ paṭicchādetvā ubho kaṇṇe samaṃ katvā paṭisaṅgharitvā yāva maṇibandhaṃ paṭicchādetvā antaraghare gamissāmīti attho, tathā akatvā pana jāṇuṃ vā uraṃ vā vivaritvā gacchantassa dukkaṭaṃ.
చతుత్థే గలవాటకతో పట్ఠాయ సీసం, మణిబన్ధతో పట్ఠాయ హత్థే, పిణ్డికమంసతో పట్ఠాయ పాదే వివరిత్వా సేసం ఛాదేత్వా నిసిన్నో సుప్పటిచ్ఛన్నో నామ హోతి, ఏత్థ పన వాసూపగతస్స అనాపత్తి.
Catutthe galavāṭakato paṭṭhāya sīsaṃ, maṇibandhato paṭṭhāya hatthe, piṇḍikamaṃsato paṭṭhāya pāde vivaritvā sesaṃ chādetvā nisinno suppaṭicchanno nāma hoti, ettha pana vāsūpagatassa anāpatti.
౫-౬. సుసంవుతసిక్ఖాపదవణ్ణనా
5-6. Susaṃvutasikkhāpadavaṇṇanā
పఞ్చమే సుసంవుతోతి హత్థం వా పాదం వా అకీళాపేన్తో సువినీతోతి అత్థో. ఛట్ఠేపి ఏసేవ నయో.
Pañcame susaṃvutoti hatthaṃ vā pādaṃ vā akīḷāpento suvinītoti attho. Chaṭṭhepi eseva nayo.
౭-౮. ఓక్ఖిత్తచక్ఖుసిక్ఖాపదవణ్ణనా
7-8. Okkhittacakkhusikkhāpadavaṇṇanā
సత్తమే ఓక్ఖిత్తచక్ఖూతి హేట్ఠా ఖిత్తచక్ఖు హుత్వా పురతో యుగమత్తం భూమిభాగం పేక్ఖమానో, ఏకస్మిం పన ఠానే ఠత్వా హత్థిఅస్సాదిపరిస్సయాభావం ఓలోకేతుం వట్టతి. అట్ఠమేపి ఏసేవ నయో.
Sattame okkhittacakkhūti heṭṭhā khittacakkhu hutvā purato yugamattaṃ bhūmibhāgaṃ pekkhamāno, ekasmiṃ pana ṭhāne ṭhatvā hatthiassādiparissayābhāvaṃ oloketuṃ vaṭṭati. Aṭṭhamepi eseva nayo.
౯-౧౦. ఉక్ఖిత్తకసిక్ఖాపదవణ్ణనా
9-10. Ukkhittakasikkhāpadavaṇṇanā
నవమే ఉక్ఖిత్తకాయాతి ఉక్ఖేపేన, ఇత్థమ్భూతలక్ఖణే కరణవచనం, ఏకతో వా ఉభతో వా ఉక్ఖిత్తచీవరో హుత్వాతి అత్థో, అన్తో ఇన్దఖీలతో పట్ఠాయ ఏవం న గన్తబ్బం.
Navame ukkhittakāyāti ukkhepena, itthambhūtalakkhaṇe karaṇavacanaṃ, ekato vā ubhato vā ukkhittacīvaro hutvāti attho, anto indakhīlato paṭṭhāya evaṃ na gantabbaṃ.
దసమే నిసిన్నకాలే ధమకరణం నీహరన్తేనాపి చీవరం అనుక్ఖిపిత్వావ నీహరితబ్బం, వాసూపగతస్స పన అనాపత్తి.
Dasame nisinnakāle dhamakaraṇaṃ nīharantenāpi cīvaraṃ anukkhipitvāva nīharitabbaṃ, vāsūpagatassa pana anāpatti.
౧౧-౧౨. ఉజ్జగ్ఘికసిక్ఖాపదవణ్ణనా
11-12. Ujjagghikasikkhāpadavaṇṇanā
ఏకాదసమే ఉజ్జగ్ఘికాయాతి మహాహసితం హసన్తోతి అత్థో. ఇధాపి హి ఇత్థమ్భూతలక్ఖణేయేవ కరణవచనం.
Ekādasame ujjagghikāyāti mahāhasitaṃ hasantoti attho. Idhāpi hi itthambhūtalakkhaṇeyeva karaṇavacanaṃ.
ద్వాదసమేపి ఏసేవ నయో. ఉభయత్థ హసనీయస్మిం వత్థుస్మిం మిహితమత్తం కరోన్తస్స అనాపత్తి.
Dvādasamepi eseva nayo. Ubhayattha hasanīyasmiṃ vatthusmiṃ mihitamattaṃ karontassa anāpatti.
౧౩-౧౪. ఉచ్చసద్దసిక్ఖాపదవణ్ణనా
13-14. Uccasaddasikkhāpadavaṇṇanā
తేరసమే అప్పసద్దోతి న ఉచ్చాసద్దమహాసద్దో హుత్వా. చుద్దసమేపి ఏసేవ నయో. అయం పనేత్థ అప్పసద్దతాపరిచ్ఛేదో – సచే ద్వాదసహత్థే గేహే ఆదిమ్హి సఙ్ఘత్థేరో, మజ్ఝే దుతియత్థేరో , అన్తే తతియత్థేరోతి ఏవం నిసిన్నేసు యం సఙ్ఘత్థేరో దుతియత్థేరేన సద్ధిం మన్తేతి, దుతియత్థేరో చ తస్స సద్దం సుణాతి, కథఞ్చ వవత్థపేతి. తతియత్థేరో పన సద్దమేవ సుణాతి, కథం న వవత్థపేతి, ఏత్తావతా అప్పసద్దో హోతి. సచే పన తతియత్థేరో కథఞ్చ వవత్థపేతి, మహాసద్దో నామ హోతి.
Terasame appasaddoti na uccāsaddamahāsaddo hutvā. Cuddasamepi eseva nayo. Ayaṃ panettha appasaddatāparicchedo – sace dvādasahatthe gehe ādimhi saṅghatthero, majjhe dutiyatthero , ante tatiyattheroti evaṃ nisinnesu yaṃ saṅghatthero dutiyattherena saddhiṃ manteti, dutiyatthero ca tassa saddaṃ suṇāti, kathañca vavatthapeti. Tatiyatthero pana saddameva suṇāti, kathaṃ na vavatthapeti, ettāvatā appasaddo hoti. Sace pana tatiyatthero kathañca vavatthapeti, mahāsaddo nāma hoti.
౧౫…పే॰…౨౦. కాయప్పచాలకాదిసిక్ఖాపదవణ్ణనా
15…Pe…20. kāyappacālakādisikkhāpadavaṇṇanā
ఇతో పరేసు ఛసు కాయప్పచాలకన్తి కాయం చాలేత్వా చాలేత్వా, ఏస నయో సబ్బత్థ. తస్మా కాయాదీని పగ్గహేత్వా నిచ్చలాని ఉజుకాని ఠపేత్వా గన్తబ్బఞ్చేవ నిసీదితబ్బఞ్చ, నిసీదనప్పటిసంయుత్తేసు తీసు వాసూపగతస్స అనాపత్తి.
Ito paresu chasu kāyappacālakanti kāyaṃ cāletvā cāletvā, esa nayo sabbattha. Tasmā kāyādīni paggahetvā niccalāni ujukāni ṭhapetvā gantabbañceva nisīditabbañca, nisīdanappaṭisaṃyuttesu tīsu vāsūpagatassa anāpatti.
౨౧-౨౨. ఖమ్భకతసిక్ఖాపదవణ్ణనా
21-22. Khambhakatasikkhāpadavaṇṇanā
ఏకవీసద్వావీసేసు ఖమ్భకతోతి కటియం హత్థం ఠపేత్వా కతఖమ్భో.
Ekavīsadvāvīsesu khambhakatoti kaṭiyaṃ hatthaṃ ṭhapetvā katakhambho.
౨౩-౨౪. ఓగుణ్ఠితసిక్ఖాపదవణ్ణనా
23-24. Oguṇṭhitasikkhāpadavaṇṇanā
తేవీసచతువీసేసు ఓగుణ్ఠితోతి ససీసం పారుతో.
Tevīsacatuvīsesu oguṇṭhitoti sasīsaṃ pāruto.
౨౫. ఉక్కుటికసిక్ఖాపదవణ్ణనా
25. Ukkuṭikasikkhāpadavaṇṇanā
పఞ్చవీసే ఉక్కుటికా వుచ్చతి పణ్హియో ఉక్ఖిపిత్వా అగ్గపాదేహేవ, అగ్గపాదే వా ఉక్ఖిపిత్వా పణ్హీహియేవ భూమియం ఫుసన్తస్స గమనం, కరణవచనం పనేత్థ వుత్తలక్ఖణమేవ.
Pañcavīse ukkuṭikā vuccati paṇhiyo ukkhipitvā aggapādeheva, aggapāde vā ukkhipitvā paṇhīhiyeva bhūmiyaṃ phusantassa gamanaṃ, karaṇavacanaṃ panettha vuttalakkhaṇameva.
౨౬. పల్లత్థికసిక్ఖాపదవణ్ణనా
26. Pallatthikasikkhāpadavaṇṇanā
ఛబ్బీసే న పల్లత్థికాయాతి హత్థపల్లత్థికాయ వా దుస్సపల్లత్థికాయ వా న నిసీదితబ్బం. అనాదరేన నిసీదన్తస్స దుక్కటం, వాసూపగతస్స పన ఇధాపి పురిమేసు చ ద్వావీసచతువీసేసు అనాపత్తి.
Chabbīse na pallatthikāyāti hatthapallatthikāya vā dussapallatthikāya vā na nisīditabbaṃ. Anādarena nisīdantassa dukkaṭaṃ, vāsūpagatassa pana idhāpi purimesu ca dvāvīsacatuvīsesu anāpatti.
ఛబ్బీసతిసారుప్పసిక్ఖాపదవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Chabbīsatisāruppasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
౨౭. సక్కచ్చపటిగ్గహణసిక్ఖాపదవణ్ణనా
27. Sakkaccapaṭiggahaṇasikkhāpadavaṇṇanā
భోజనప్పటిసంయుత్తేసు పఠమే సక్కచ్చన్తి సతిం ఉపట్ఠాపేత్వా.
Bhojanappaṭisaṃyuttesu paṭhame sakkaccanti satiṃ upaṭṭhāpetvā.
౨౮. పత్తసఞ్ఞీపటిగ్గహణసిక్ఖాపదవణ్ణనా
28. Pattasaññīpaṭiggahaṇasikkhāpadavaṇṇanā
దుతియే పత్తే సఞ్ఞా పత్తసఞ్ఞా, సా అస్స అత్థీతి పత్తసఞ్ఞీ, అత్తనో భాజనే ఉపనిబద్ధసఞ్ఞీ హుత్వాతి అత్థో.
Dutiye patte saññā pattasaññā, sā assa atthīti pattasaññī, attano bhājane upanibaddhasaññī hutvāti attho.
౨౯. సమసూపకపటిగ్గహణసిక్ఖాపదవణ్ణనా
29. Samasūpakapaṭiggahaṇasikkhāpadavaṇṇanā
తతియే సమసూపకో నామ యత్థ ముగ్గమాసేహి వా కులత్థాదీహి వా కతో హత్థహారియో సూపో భత్తస్స చతుత్థభాగప్పమాణో హోతి, తతో హి అధికం గణ్హన్తస్స దుక్కటం. ఠపేత్వా పన సూపం అవసేసా సబ్బాపి సూపేయ్యబ్యఞ్జనవికతి రసరసో నామ హోతి, తస్మిం రసరసే, ఞాతకానం వా పవారితానం వా అఞ్ఞస్సత్థాయ వా అత్తనో ధనేన వా ఇధ అనాపత్తి.
Tatiye samasūpako nāma yattha muggamāsehi vā kulatthādīhi vā kato hatthahāriyo sūpo bhattassa catutthabhāgappamāṇo hoti, tato hi adhikaṃ gaṇhantassa dukkaṭaṃ. Ṭhapetvā pana sūpaṃ avasesā sabbāpi sūpeyyabyañjanavikati rasaraso nāma hoti, tasmiṃ rasarase, ñātakānaṃ vā pavāritānaṃ vā aññassatthāya vā attano dhanena vā idha anāpatti.
౩౦…పే॰…౩౨. సమతిత్తికసిక్ఖాపదవణ్ణనా
30…Pe…32. samatittikasikkhāpadavaṇṇanā
చతుత్థే సమతిత్తికన్తి సమపుణ్ణం సమభరితం అధిట్ఠానుపగపత్తస్స అన్తోముఖవట్టిలేఖం అనతిక్కమిత్వా రచితం. పిణ్డపాతన్తి యంకిఞ్చి యావకాలికం. అనధిట్ఠానుపగే పన యావకాలికం యామకాలికాదీని చ యత్థకత్థచి థూపీకతానిపి వట్టన్తి, యం పన ద్వీసు పత్తేసు గహేత్వా ఏకం పూరేత్వా విహారం హరతి, యం వా పక్ఖిపియమానం పూవఉచ్ఛుక్ఖణ్డఫలాఫలాది హేట్ఠా ఓరోహతి , తక్కోలవటంసకాదయో వా ఉపరి ఠపేత్వా దియ్యన్తి, యఞ్చ పణ్ణే వా థాలకే వా పక్ఖిపిత్వా పత్తమత్థకే ఠపితం హోతి, న తం థూపీకతం నామ, తస్మా తం సబ్బం వట్టతి. ఇధ పన గిలానస్సాపి అనాపత్తి నత్థి, తస్మా తేనపి సమతిత్తికోయేవ గహేతబ్బో. సబ్బత్థ పన పటిగ్గహేతుమేవ న వట్టతి, పటిగ్గహితం పన సుప్పటిగ్గహితం పరిభుఞ్జితుం వట్టతి. పఞ్చమఛట్ఠాని వుత్తనయానేవ.
Catutthe samatittikanti samapuṇṇaṃ samabharitaṃ adhiṭṭhānupagapattassa antomukhavaṭṭilekhaṃ anatikkamitvā racitaṃ. Piṇḍapātanti yaṃkiñci yāvakālikaṃ. Anadhiṭṭhānupage pana yāvakālikaṃ yāmakālikādīni ca yatthakatthaci thūpīkatānipi vaṭṭanti, yaṃ pana dvīsu pattesu gahetvā ekaṃ pūretvā vihāraṃ harati, yaṃ vā pakkhipiyamānaṃ pūvaucchukkhaṇḍaphalāphalādi heṭṭhā orohati , takkolavaṭaṃsakādayo vā upari ṭhapetvā diyyanti, yañca paṇṇe vā thālake vā pakkhipitvā pattamatthake ṭhapitaṃ hoti, na taṃ thūpīkataṃ nāma, tasmā taṃ sabbaṃ vaṭṭati. Idha pana gilānassāpi anāpatti natthi, tasmā tenapi samatittikoyeva gahetabbo. Sabbattha pana paṭiggahetumeva na vaṭṭati, paṭiggahitaṃ pana suppaṭiggahitaṃ paribhuñjituṃ vaṭṭati. Pañcamachaṭṭhāni vuttanayāneva.
౩౩-౩౪. సపదానసిక్ఖాపదవణ్ణనా
33-34. Sapadānasikkhāpadavaṇṇanā
సత్తమే సపదానన్తి తత్థ తత్థ ఓధిం అకత్వా అనుపటిపాటియా. యో పన అఞ్ఞేసం వా దేన్తో, అఞ్ఞభాజనే వా ఆకిరన్తో తతో తతో ఓమసతి, తస్స, ఉత్తరిభఙ్గఞ్చ ఉప్పటిపాటియా గణ్హన్తస్సాపి ఇధ అనాపత్తి. అట్ఠమం వుత్తనయమేవ.
Sattame sapadānanti tattha tattha odhiṃ akatvā anupaṭipāṭiyā. Yo pana aññesaṃ vā dento, aññabhājane vā ākiranto tato tato omasati, tassa, uttaribhaṅgañca uppaṭipāṭiyā gaṇhantassāpi idha anāpatti. Aṭṭhamaṃ vuttanayameva.
౩౫. థూపకతసిక్ఖాపదవణ్ణనా
35. Thūpakatasikkhāpadavaṇṇanā
నవమే థూపకతోతి మత్థకతో వేమజ్ఝతోతి అత్థో. యో పన పరిత్తకే సేసే ఏకతో సఙ్కడ్ఢిత్వా ఓమద్దిత్వా భుఞ్జతి, తస్సాపి అనాపత్తి.
Navame thūpakatoti matthakato vemajjhatoti attho. Yo pana parittake sese ekato saṅkaḍḍhitvā omadditvā bhuñjati, tassāpi anāpatti.
౩౬. ఓదనప్పటిచ్ఛాదనసిక్ఖాపదవణ్ణనా
36. Odanappaṭicchādanasikkhāpadavaṇṇanā
దసమే యస్స భత్తసామికా మాఘాతసమయాదీసు బ్యఞ్జనం పటిచ్ఛాదేత్వా దేన్తి, యో చ న భియ్యోకమ్యతాయ పటిచ్ఛాదేతి, తేసం అనాపత్తి, గిలానస్స పన అనాగతత్తా ఆపత్తియేవ.
Dasame yassa bhattasāmikā māghātasamayādīsu byañjanaṃ paṭicchādetvā denti, yo ca na bhiyyokamyatāya paṭicchādeti, tesaṃ anāpatti, gilānassa pana anāgatattā āpattiyeva.
౩౭. సూపోదనవిఞ్ఞత్తిసిక్ఖాపదవణ్ణనా
37. Sūpodanaviññattisikkhāpadavaṇṇanā
ఏకాదసమే ఞాతకానం వా పవారితానం వా అఞ్ఞస్సత్థాయ అత్తనో ధనేనాతి ఇదం అనాపత్తియం అధికం.
Ekādasame ñātakānaṃ vā pavāritānaṃ vā aññassatthāya attano dhanenāti idaṃ anāpattiyaṃ adhikaṃ.
౩౮. ఉజ్ఝానసఞ్ఞీసిక్ఖాపదవణ్ణనా
38. Ujjhānasaññīsikkhāpadavaṇṇanā
ద్వాదసమే ఉజ్ఝానే సఞ్ఞా ఉజ్ఝానసఞ్ఞా, సా అస్స అత్థీతి ఉజ్ఝానసఞ్ఞీ. ఇధాపి గిలానో న ముచ్చతి, ‘‘దస్సామీ’’తి వా, ‘‘దాపేస్సామీ’’తి వా ఓలోకేన్తస్స పన, న ఉజ్ఝానసఞ్ఞిస్స చ అనాపత్తి.
Dvādasame ujjhāne saññā ujjhānasaññā, sā assa atthīti ujjhānasaññī. Idhāpi gilāno na muccati, ‘‘dassāmī’’ti vā, ‘‘dāpessāmī’’ti vā olokentassa pana, na ujjhānasaññissa ca anāpatti.
౩౯. కబళసిక్ఖాపదవణ్ణనా
39. Kabaḷasikkhāpadavaṇṇanā
తేరసమే నాతిమహన్తన్తి మయూరణ్డం అతిమహన్తం, కుక్కుటణ్డం అతిఖుద్దకం, తేసం వేమజ్ఝప్పమాణం. మూలఖాదనీయాదిభేదే పన సబ్బఖజ్జకే ఫలాఫలే చ అనాపత్తి.
Terasame nātimahantanti mayūraṇḍaṃ atimahantaṃ, kukkuṭaṇḍaṃ atikhuddakaṃ, tesaṃ vemajjhappamāṇaṃ. Mūlakhādanīyādibhede pana sabbakhajjake phalāphale ca anāpatti.
౪౦. ఆలోపసిక్ఖాపదవణ్ణనా
40. Ālopasikkhāpadavaṇṇanā
చుద్దసమే పరిమణ్డలన్తి అదీఘం. ఇధ పన ఖజ్జకఫలాఫలేహి సద్ధిం ఉత్తరిభఙ్గేపి అనాపత్తి.
Cuddasame parimaṇḍalanti adīghaṃ. Idha pana khajjakaphalāphalehi saddhiṃ uttaribhaṅgepi anāpatti.
౪౧-౪౨. అనాహటసిక్ఖాపదవణ్ణనా
41-42. Anāhaṭasikkhāpadavaṇṇanā
పన్నరసమే అనాహటేతి అనాహరితే, ముఖద్వారం అసమ్పత్తేతి అత్థో. సోళసమే సబ్బహత్థన్తి సకలం హత్థం.
Pannarasame anāhaṭeti anāharite, mukhadvāraṃ asampatteti attho. Soḷasame sabbahatthanti sakalaṃ hatthaṃ.
౪౩. సకబళసిక్ఖాపదవణ్ణనా
43. Sakabaḷasikkhāpadavaṇṇanā
సత్తరసమే సకబళేనాతి ఏత్థ యత్తకేన వచనం అపరిపుణ్ణం హోతి, తత్తకే సతి కథేన్తస్స ఆపత్తి. యో పన ధమ్మం కథేన్తో హరిటకాదీని ముఖే పక్ఖిపిత్వా కథేతి, యత్తకేన వచనం అపరిపుణ్ణం న హోతి, తత్తకే ముఖమ్హి సతి వట్టతి.
Sattarasame sakabaḷenāti ettha yattakena vacanaṃ aparipuṇṇaṃ hoti, tattake sati kathentassa āpatti. Yo pana dhammaṃ kathento hariṭakādīni mukhe pakkhipitvā katheti, yattakena vacanaṃ aparipuṇṇaṃ na hoti, tattake mukhamhi sati vaṭṭati.
౪౪. పిణ్డుక్ఖేపకసిక్ఖాపదవణ్ణనా
44. Piṇḍukkhepakasikkhāpadavaṇṇanā
అట్ఠారసమే పిణ్డుక్ఖేపకన్తి పిణ్డం ఉక్ఖిపిత్వా ఉక్ఖిపిత్వా, ఇధాపి ఖజ్జకఫలాఫలేసు అనాపత్తి.
Aṭṭhārasame piṇḍukkhepakanti piṇḍaṃ ukkhipitvā ukkhipitvā, idhāpi khajjakaphalāphalesu anāpatti.
౪౫. కబళావచ్ఛేదకసిక్ఖాపదవణ్ణనా
45. Kabaḷāvacchedakasikkhāpadavaṇṇanā
ఏకూనవీసతిమే కబళావచ్ఛేదకన్తి కబళం అవచ్ఛిన్దిత్వా అవచ్ఛిన్దిత్వా, ఇధ ఖజ్జకఫలాఫలేహి సద్ధిం ఉత్తరిభఙ్గేపి అనాపత్తి.
Ekūnavīsatime kabaḷāvacchedakanti kabaḷaṃ avacchinditvā avacchinditvā, idha khajjakaphalāphalehi saddhiṃ uttaribhaṅgepi anāpatti.
౪౬. అవగణ్డకారకసిక్ఖాపదవణ్ణనా
46. Avagaṇḍakārakasikkhāpadavaṇṇanā
వీసతిమే అవగణ్డకారకన్తి మక్కటో వియ గణ్డే కత్వా కత్వా, ఇధ ఫలాఫలమత్తకే అనాపత్తి.
Vīsatime avagaṇḍakārakanti makkaṭo viya gaṇḍe katvā katvā, idha phalāphalamattake anāpatti.
౪౭. హత్థనిద్ధునకసిక్ఖాపదవణ్ణనా
47. Hatthaniddhunakasikkhāpadavaṇṇanā
ఏకవీసతిమే హత్థనిద్ధునకన్తి హత్థం నిద్ధునిత్వా నిద్ధునిత్వా, అనాపత్తియం పనేత్థ ‘‘కచవరం ఛడ్డేన్తో హత్థం నిద్ధునాతీ’’తి (పాచి॰ ౬౨౩) ఇదం అధికం.
Ekavīsatime hatthaniddhunakanti hatthaṃ niddhunitvā niddhunitvā, anāpattiyaṃ panettha ‘‘kacavaraṃ chaḍḍento hatthaṃ niddhunātī’’ti (pāci. 623) idaṃ adhikaṃ.
౪౮. సిత్థావకారకసిక్ఖాపదవణ్ణనా
48. Sitthāvakārakasikkhāpadavaṇṇanā
ద్వావీసతిమే సిత్థావకారకన్తి సిత్థాని అవకిరిత్వా అవకిరిత్వా, ఇధాపి ‘‘కచవరం ఛడ్డేన్తో సిత్థం ఛడ్డయతీ’’తి (పాచి॰ ౬౨౩) ఇదం అనాపత్తియం అధికం.
Dvāvīsatime sitthāvakārakanti sitthāni avakiritvā avakiritvā, idhāpi ‘‘kacavaraṃ chaḍḍento sitthaṃ chaḍḍayatī’’ti (pāci. 623) idaṃ anāpattiyaṃ adhikaṃ.
౪౯. జివ్హానిచ్ఛారకసిక్ఖాపదవణ్ణనా
49. Jivhānicchārakasikkhāpadavaṇṇanā
తేవీసతిమే జివ్హానిచ్ఛారకన్తి జివ్హం నిచ్ఛారేత్వా నిచ్ఛారేత్వా.
Tevīsatime jivhānicchārakanti jivhaṃ nicchāretvā nicchāretvā.
౫౦-౫౧. చపుచపుకారకసిక్ఖాపదవణ్ణనా
50-51. Capucapukārakasikkhāpadavaṇṇanā
చతువీసతిమే చపుచపుకారకన్తి చపు చపూతి ఏవం సద్దం కత్వా కత్వా. పఞ్చవీసతిమేపి ఏసేవ నయో.
Catuvīsatime capucapukārakanti capu capūti evaṃ saddaṃ katvā katvā. Pañcavīsatimepi eseva nayo.
౫౨…పే॰…౫౪. హత్థనిల్లేహకాదిసిక్ఖాపదవణ్ణనా
52…Pe…54. hatthanillehakādisikkhāpadavaṇṇanā
ఛబ్బీసతిమే హత్థనిల్లేహకన్తి హత్థం నిల్లేహిత్వా నిల్లేహిత్వా. భుఞ్జన్తేన హి అఙ్గులిమత్తమ్పి నిల్లేహితుం న వట్టతి. ఘనయాగుఫాణితపాయాసాదికే పన అఙ్గులీహి గహేత్వా అఙ్గులియో ముఖే పవేసేత్వా భుఞ్జితుం వట్టతి, సత్తవీసతిమఅట్ఠవీసతిమేసుపి ఏసేవ నయో. తస్మా ఏకఙ్గులియాపి పత్తో న నిల్లేహితబ్బో, ఏకఓట్ఠోపి చ జివ్హాయ న నిల్లేహితబ్బో, ఓట్ఠమంసేహి ఏవ పన గహేత్వా అన్తో పవేసేతుం వట్టతి.
Chabbīsatime hatthanillehakanti hatthaṃ nillehitvā nillehitvā. Bhuñjantena hi aṅgulimattampi nillehituṃ na vaṭṭati. Ghanayāguphāṇitapāyāsādike pana aṅgulīhi gahetvā aṅguliyo mukhe pavesetvā bhuñjituṃ vaṭṭati, sattavīsatimaaṭṭhavīsatimesupi eseva nayo. Tasmā ekaṅguliyāpi patto na nillehitabbo, ekaoṭṭhopi ca jivhāya na nillehitabbo, oṭṭhamaṃsehi eva pana gahetvā anto pavesetuṃ vaṭṭati.
౫౫. సామిససిక్ఖాపదవణ్ణనా
55. Sāmisasikkhāpadavaṇṇanā
ఏకూనతింసతిమే న సామిసేనాతి ఏతం పటికూలవసేన పటిక్ఖిత్తం, తస్మా సఙ్ఘికమ్పి పుగ్గలికమ్పి గిహిసన్తకమ్పి అత్తనో సన్తకమ్పి సఙ్ఖోపి సరావకమ్పి థాలకమ్పి న గహేతబ్బమేవ, గణ్హన్తస్స దుక్కటం. సచే పన హత్థస్స ఏకదేసో ఆమిసమక్ఖితో న హోతి, తేన పదేసేన గహేతుం వట్టతి, ఇధ ‘‘ధోవిస్సామీతి వా, ధోవాపేస్సామీతి వా పటిగ్గణ్హాతీ’’తి (పాచి॰ ౬౩౧) ఇదం అనాపత్తియం అధికం.
Ekūnatiṃsatime na sāmisenāti etaṃ paṭikūlavasena paṭikkhittaṃ, tasmā saṅghikampi puggalikampi gihisantakampi attano santakampi saṅkhopi sarāvakampi thālakampi na gahetabbameva, gaṇhantassa dukkaṭaṃ. Sace pana hatthassa ekadeso āmisamakkhito na hoti, tena padesena gahetuṃ vaṭṭati, idha ‘‘dhovissāmīti vā, dhovāpessāmīti vā paṭiggaṇhātī’’ti (pāci. 631) idaṃ anāpattiyaṃ adhikaṃ.
౫౬. ససిత్థకసిక్ఖాపదవణ్ణనా
56. Sasitthakasikkhāpadavaṇṇanā
తింసతిమే ‘‘ఉద్ధరిత్వా వా భిన్దిత్వా వా పటిగ్గహే వా నీహరిత్వా వా ఛడ్డేతీ’’తి ఇదం అనాపత్తియం అధికం. తత్థ ఉద్ధరిత్వా వాతి సిత్థాని ఉదకతో ఉద్ధరిత్వా, ఏకస్మిం ఠానే రాసిం కత్వా ఉదకం ఛడ్డేతి. భిన్దిత్వా వాతి సిత్థాని భిన్దిత్వా ఉదకగతికాని కత్వా ఛడ్డేతి. పటిగ్గహే వాతి పటిగ్గహేన పటిచ్ఛన్తానం పటిగ్గహే ఛడ్డేతి. నీహరిత్వాతి బహి నీహరిత్వా ఛడ్డేతి, ఏవం ఛడ్డేన్తస్స అనాపత్తి.
Tiṃsatime ‘‘uddharitvā vā bhinditvā vā paṭiggahe vā nīharitvā vā chaḍḍetī’’ti idaṃ anāpattiyaṃ adhikaṃ. Tattha uddharitvā vāti sitthāni udakato uddharitvā, ekasmiṃ ṭhāne rāsiṃ katvā udakaṃ chaḍḍeti. Bhinditvā vāti sitthāni bhinditvā udakagatikāni katvā chaḍḍeti. Paṭiggahe vāti paṭiggahena paṭicchantānaṃ paṭiggahe chaḍḍeti. Nīharitvāti bahi nīharitvā chaḍḍeti, evaṃ chaḍḍentassa anāpatti.
తింసభోజనప్పటిసంయుత్తసిక్ఖాపదవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Tiṃsabhojanappaṭisaṃyuttasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
౫౭. ఛత్తపాణిసిక్ఖాపదవణ్ణనా
57. Chattapāṇisikkhāpadavaṇṇanā
ధమ్మదేసనాపటిసంయుత్తేసు పఠమే యంకిఞ్చి ఛత్తం పాణిమ్హి అస్సాతి ఛత్తపాణి. సో తం ఛత్తం యత్థకత్థచి సరీరావయవే ఠపేత్వాపి యావ హత్థేన న ముఞ్చతి, తావస్స ధమ్మం దేసేతుం న వట్టతి. సచే పనస్స అఞ్ఞో ఛత్తం ధారేతి, పస్సే వా ఠితం హోతి, హత్థతో అపగతమత్తే ఛత్తపాణి నామ న హోతి, తస్స దేసేతుం వట్టతి. ధమ్మపరిచ్ఛేదో చేత్థ పదసోధమ్మే వుత్తనయేనేవ వేదితబ్బో.
Dhammadesanāpaṭisaṃyuttesu paṭhame yaṃkiñci chattaṃ pāṇimhi assāti chattapāṇi. So taṃ chattaṃ yatthakatthaci sarīrāvayave ṭhapetvāpi yāva hatthena na muñcati, tāvassa dhammaṃ desetuṃ na vaṭṭati. Sace panassa añño chattaṃ dhāreti, passe vā ṭhitaṃ hoti, hatthato apagatamatte chattapāṇi nāma na hoti, tassa desetuṃ vaṭṭati. Dhammaparicchedo cettha padasodhamme vuttanayeneva veditabbo.
౫౮-౫౯. దణ్డపాణిసిక్ఖాపదవణ్ణనా
58-59. Daṇḍapāṇisikkhāpadavaṇṇanā
దుతియే దణ్డో నామ మజ్ఝిమస్స పురిసస్స చతుహత్థప్పమాణో, దణ్డపాణిభావో పనస్స ఛత్తపాణిమ్హి వుత్తనయేనేవ వేదితబ్బో. తతియేపి ఏసేవ నయో. అసిం సన్నహిత్వా ఠితోపి హి సత్థపాణిసఙ్ఖ్యం న గచ్ఛతి.
Dutiye daṇḍo nāma majjhimassa purisassa catuhatthappamāṇo, daṇḍapāṇibhāvo panassa chattapāṇimhi vuttanayeneva veditabbo. Tatiyepi eseva nayo. Asiṃ sannahitvā ṭhitopi hi satthapāṇisaṅkhyaṃ na gacchati.
౬౦. ఆవుధపాణిసిక్ఖాపదవణ్ణనా
60. Āvudhapāṇisikkhāpadavaṇṇanā
చతుత్థే సబ్బాపి ధనువికతి సద్ధిం సరవికతియా ఆవుధన్తి వేదితబ్బా, తస్మా సద్ధిం వా సరేన ధనుం గహేత్వా, సుద్ధధనుం వా సుద్ధసరం వా సజియధనుం వా నిజ్జియధనుం వా గహేత్వా ఠితస్స వా నిసిన్నస్స వా ధమ్మం దేసేతుం న వట్టతి. సచే పనస్స ధను ఖన్ధేపి పటిముక్కం హోతి, యావ న గణ్హాతి, తావ వట్టతి.
Catutthe sabbāpi dhanuvikati saddhiṃ saravikatiyā āvudhanti veditabbā, tasmā saddhiṃ vā sarena dhanuṃ gahetvā, suddhadhanuṃ vā suddhasaraṃ vā sajiyadhanuṃ vā nijjiyadhanuṃ vā gahetvā ṭhitassa vā nisinnassa vā dhammaṃ desetuṃ na vaṭṭati. Sace panassa dhanu khandhepi paṭimukkaṃ hoti, yāva na gaṇhāti, tāva vaṭṭati.
౬౧-౬౨. పాదుకసిక్ఖాపదవణ్ణనా
61-62. Pādukasikkhāpadavaṇṇanā
పఞ్చమే పాదుకారుళ్హస్సాతి ఛత్తదణ్డకే అఙ్గులన్తరికం అప్పవేసేత్వా కేవలం అక్కన్తస్స వా, పవేసేత్వా ఠానవసేన పటిముక్కస్స వా. ఛట్ఠేపి ఏసేవ నయో. ఇధ పన య్వాయం పణ్హికబన్ధం ఓముఞ్చిత్వా ఠానవసేన ‘‘ఓముక్కో’’తి వుచ్చతి, తస్సాపి న వట్టతి.
Pañcame pādukāruḷhassāti chattadaṇḍake aṅgulantarikaṃ appavesetvā kevalaṃ akkantassa vā, pavesetvā ṭhānavasena paṭimukkassa vā. Chaṭṭhepi eseva nayo. Idha pana yvāyaṃ paṇhikabandhaṃ omuñcitvā ṭhānavasena ‘‘omukko’’ti vuccati, tassāpi na vaṭṭati.
౬౩. యానసిక్ఖాపదవణ్ణనా
63. Yānasikkhāpadavaṇṇanā
సత్తమే సచేపి ద్వీహి జనేహి హత్థసఙ్ఘాటేన గహితో, సాటకే వా ఠపేత్వా వంసేన వయ్హతి, అయుత్తే వా వయ్హాదికే యానే విసఙ్ఖరిత్వా వా ఠపితే చక్కమత్తేపి నిసిన్నో హోతి, యానగతోత్వేవ సఙ్ఖం గచ్ఛతి. సచే పన ద్వేపి ఏకయానే నిసిన్నా హోన్తి, వట్టతి. విసుం నిసిన్నేసుపి ఉచ్చే యానే నిసిన్నేన నీచే నిసిన్నస్స దేసేతుం వట్టతి, సమప్పమాణేపి వట్టతి, తథా పురిమే నిసిన్నేన పచ్ఛిమే నిసిన్నస్స. పచ్ఛిమే పన ఉచ్చతరేపి నిసిన్నేన దేసేతుం న వట్టతి.
Sattame sacepi dvīhi janehi hatthasaṅghāṭena gahito, sāṭake vā ṭhapetvā vaṃsena vayhati, ayutte vā vayhādike yāne visaṅkharitvā vā ṭhapite cakkamattepi nisinno hoti, yānagatotveva saṅkhaṃ gacchati. Sace pana dvepi ekayāne nisinnā honti, vaṭṭati. Visuṃ nisinnesupi ucce yāne nisinnena nīce nisinnassa desetuṃ vaṭṭati, samappamāṇepi vaṭṭati, tathā purime nisinnena pacchime nisinnassa. Pacchime pana uccatarepi nisinnena desetuṃ na vaṭṭati.
౬౪. సయనసిక్ఖాపదవణ్ణనా
64. Sayanasikkhāpadavaṇṇanā
అట్ఠమే సయనగతస్సాతి అన్తమసో కటసారకేపి పకతిభూమియమ్పి నిపన్నస్స ఉచ్చేపి మఞ్చే వా పీఠే వా భూమిప్పదేసే వా ఠితేన నిసిన్నేన వా దేసేతుం న వట్టతి. సయనగతేన పన సయనగతస్స ఉచ్చతరే వా సమప్పమాణే వా నిపన్నేన దేసేతుం వట్టతి. నిపన్నేన పన ఠితస్స వా నిసిన్నస్స వా నిపన్నస్స వా, నిసిన్నేన చ ఠితస్స వా నిసిన్నస్స వా, ఠితేన ఠితస్సేవ వట్టతి.
Aṭṭhame sayanagatassāti antamaso kaṭasārakepi pakatibhūmiyampi nipannassa uccepi mañce vā pīṭhe vā bhūmippadese vā ṭhitena nisinnena vā desetuṃ na vaṭṭati. Sayanagatena pana sayanagatassa uccatare vā samappamāṇe vā nipannena desetuṃ vaṭṭati. Nipannena pana ṭhitassa vā nisinnassa vā nipannassa vā, nisinnena ca ṭhitassa vā nisinnassa vā, ṭhitena ṭhitasseva vaṭṭati.
౬౫. పల్లత్థికసిక్ఖాపదవణ్ణనా
65. Pallatthikasikkhāpadavaṇṇanā
నవమే హత్థపల్లత్థికాదీసు యాయ కాయచి నిసిన్నస్స దేసేతుం న వట్టతి.
Navame hatthapallatthikādīsu yāya kāyaci nisinnassa desetuṃ na vaṭṭati.
౬౬. వేఠితసిక్ఖాపదవణ్ణనా
66. Veṭhitasikkhāpadavaṇṇanā
దసమే వేఠితసీసస్సాతి దుస్సవేఠేన వా మోళిఆదీహి వా యథా కేసన్తో న దిస్సతి, ఏవం వేఠితసీసస్స, తేనేవస్స అనాపత్తియం ‘‘కేసన్తం వివరాపేత్వా దేసేతీ’’తి (పాచి॰ ౬౪౩) వుత్తం.
Dasame veṭhitasīsassāti dussaveṭhena vā moḷiādīhi vā yathā kesanto na dissati, evaṃ veṭhitasīsassa, tenevassa anāpattiyaṃ ‘‘kesantaṃ vivarāpetvā desetī’’ti (pāci. 643) vuttaṃ.
౬౭. ఓగుణ్ఠితసిక్ఖాపదవణ్ణనా
67. Oguṇṭhitasikkhāpadavaṇṇanā
ఏకాదసమే ఓగుణ్ఠితసీసస్సాతి ససీసం పారుతస్స, అనాపత్తియం పనేత్థ ‘‘సీసం వివరాపేత్వా దేసేతీ’’తి (పాచి॰ ౬౪౪) అధికం.
Ekādasame oguṇṭhitasīsassāti sasīsaṃ pārutassa, anāpattiyaṃ panettha ‘‘sīsaṃ vivarāpetvā desetī’’ti (pāci. 644) adhikaṃ.
౬౮. ఛమాసిక్ఖాపదవణ్ణనా
68. Chamāsikkhāpadavaṇṇanā
ద్వాదసమే ఛమాయం నిసీదిత్వాతి భూమియం నిసీదిత్వా. ఆసనేతి అన్తమసో వత్థమ్పి తిణానిపి సన్థరిత్వా నిసిన్నస్స.
Dvādasame chamāyaṃ nisīditvāti bhūmiyaṃ nisīditvā. Āsaneti antamaso vatthampi tiṇānipi santharitvā nisinnassa.
౬౯. నీచాసనసిక్ఖాపదవణ్ణనా
69. Nīcāsanasikkhāpadavaṇṇanā
తేరసమే ఉచ్చే ఆసనేతి అన్తమసో భూమిప్పదేసేపి ఉన్నతప్పదేసే నిసిన్నస్స.
Terasame ucce āsaneti antamaso bhūmippadesepi unnatappadese nisinnassa.
౭౦. ఠితసిక్ఖాపదవణ్ణనా
70. Ṭhitasikkhāpadavaṇṇanā
చుద్దసమే న ఠితో నిసిన్నస్సాతి సచే థేరస్స ఉపట్ఠానం గన్త్వా ఠితం దహరం ఆసనే నిసిన్నో మహాథేరో పఞ్హం పుచ్ఛతి, న కథేతబ్బం. గారవేన పన థేరం ‘‘ఉట్ఠహిత్వా పుచ్ఛా’’తి వత్తుం న సక్కా, తస్మా ‘‘పస్సే ఠితస్స భిక్ఖునో కథేస్సామీ’’తి కథేతుం వట్టతి.
Cuddasame na ṭhito nisinnassāti sace therassa upaṭṭhānaṃ gantvā ṭhitaṃ daharaṃ āsane nisinno mahāthero pañhaṃ pucchati, na kathetabbaṃ. Gāravena pana theraṃ ‘‘uṭṭhahitvā pucchā’’ti vattuṃ na sakkā, tasmā ‘‘passe ṭhitassa bhikkhuno kathessāmī’’ti kathetuṃ vaṭṭati.
౭౧. పచ్ఛతోగమనసిక్ఖాపదవణ్ణనా
71. Pacchatogamanasikkhāpadavaṇṇanā
పన్నరసమే సచే పురతో గచ్ఛన్తో పఞ్హం పుచ్ఛతి, తస్స తం అకథేత్వా ‘‘పచ్ఛిమస్స భిక్ఖునో కథేస్సామీ’’తి కథేతబ్బం. సద్ధిం ఉగ్గహితధమ్మం పన సజ్ఝాయితుం, సమధురేన వా గచ్ఛన్తస్స కథేతుం వట్టతి.
Pannarasame sace purato gacchanto pañhaṃ pucchati, tassa taṃ akathetvā ‘‘pacchimassa bhikkhuno kathessāmī’’ti kathetabbaṃ. Saddhiṃ uggahitadhammaṃ pana sajjhāyituṃ, samadhurena vā gacchantassa kathetuṃ vaṭṭati.
౭౨. ఉప్పథేనగమనసిక్ఖాపదవణ్ణనా
72. Uppathenagamanasikkhāpadavaṇṇanā
సోళసమే న ఉప్పథేనాతి ఏత్థ సచే ద్వేపి సకటమగ్గస్మిం ఏకేకచక్కపథేన వా ఉప్పథేన వా సమధురం గచ్ఛన్తి, వట్టతి.
Soḷasame na uppathenāti ettha sace dvepi sakaṭamaggasmiṃ ekekacakkapathena vā uppathena vā samadhuraṃ gacchanti, vaṭṭati.
౭౩. ఠితోఉచ్చారసిక్ఖాపదవణ్ణనా
73. Ṭhitouccārasikkhāpadavaṇṇanā
సత్తరసమే ‘‘అసఞ్చిచ్చా’’తి అనాపత్తియం సచే పటిచ్ఛన్నట్ఠానం గచ్ఛన్తస్స సహసా ఉచ్చారో వా పస్సావో వా నిక్ఖమతి, అసఞ్చిచ్చ కతో నామ హోతి.
Sattarasame ‘‘asañciccā’’ti anāpattiyaṃ sace paṭicchannaṭṭhānaṃ gacchantassa sahasā uccāro vā passāvo vā nikkhamati, asañcicca kato nāma hoti.
౭౪. హరితేఉచ్చారసిక్ఖాపదవణ్ణనా
74. Hariteuccārasikkhāpadavaṇṇanā
అట్ఠారసమే యమ్పి జీవమానరుక్ఖస్స మూలం పథవియం దిస్సమానం గచ్ఛతి, సాఖా వా భూమిలగ్గా గచ్ఛతి, సబ్బం హరితసఙ్ఖాతమేవ. ఖన్ధే నిసీదిత్వా పన అప్పహరితట్ఠానే పాతేతుం వట్టతి. సచే అప్పహరితట్ఠానం ఓలోకేన్తస్సేవ సహసా నిక్ఖమతి, గిలానట్ఠానే ఠితో హోతి, ‘‘అప్పహరితే కతో హరితం ఓత్థరతీ’’తి (పాచి॰ ౬౫౨) ఇదమేత్థ అనాపత్తియం అధికం. తత్థ సచేపి అప్పహరితం అలభన్తేన తిణణ్డుపకం వా పలలణ్డుపకం వా ఠపేత్వా కతో పచ్ఛా హరితం ఓత్థరతి, వట్టతియేవ. ఖేళేన చేత్థ సిఙ్ఘాణికాపి సఙ్గహితా.
Aṭṭhārasame yampi jīvamānarukkhassa mūlaṃ pathaviyaṃ dissamānaṃ gacchati, sākhā vā bhūmilaggā gacchati, sabbaṃ haritasaṅkhātameva. Khandhe nisīditvā pana appaharitaṭṭhāne pātetuṃ vaṭṭati. Sace appaharitaṭṭhānaṃ olokentasseva sahasā nikkhamati, gilānaṭṭhāne ṭhito hoti, ‘‘appaharite kato haritaṃ ottharatī’’ti (pāci. 652) idamettha anāpattiyaṃ adhikaṃ. Tattha sacepi appaharitaṃ alabhantena tiṇaṇḍupakaṃ vā palalaṇḍupakaṃ vā ṭhapetvā kato pacchā haritaṃ ottharati, vaṭṭatiyeva. Kheḷena cettha siṅghāṇikāpi saṅgahitā.
౭౫. ఉదకేఉచ్చారసిక్ఖాపదవణ్ణనా
75. Udakeuccārasikkhāpadavaṇṇanā
ఏకూనవీసతిమే న ఉదకేతి ఏతం పరిభోగఉదకమేవ సన్ధాయ వుత్తం, వచ్చకుటిసముద్దాదిఉదకేసు పన అపరిభోగేసు అనాపత్తి. దేవే వస్సన్తే సమన్తతో ఉదకోఘే జాతే అనుదకట్ఠానం అలభన్తేన ఉదకే కాతుం వట్టతి, ఇధాపి ‘‘థలే కతో ఉదకం ఓత్థరతీ’’తి (పాచి॰ ౬౫౪) ఇదం అనాపత్తియం అధికం, సేసం సబ్బసిక్ఖాపదేసు ఉత్తానమేవ.
Ekūnavīsatime na udaketi etaṃ paribhogaudakameva sandhāya vuttaṃ, vaccakuṭisamuddādiudakesu pana aparibhogesu anāpatti. Deve vassante samantato udakoghe jāte anudakaṭṭhānaṃ alabhantena udake kātuṃ vaṭṭati, idhāpi ‘‘thale kato udakaṃ ottharatī’’ti (pāci. 654) idaṃ anāpattiyaṃ adhikaṃ, sesaṃ sabbasikkhāpadesu uttānameva.
సముట్ఠానాదిదీపనత్థాయ పనేత్థ ఇదం పకిణ్ణకం – ఉజ్జగ్ఘికఉచ్చాసద్దప్పటిసంయుత్తాని చత్తారి, సకబళేన ముఖేన బ్యాహరణం ఏకం, ఛమానీచాసననిసిన్నఠితపచ్ఛతోగమనఉప్పథగమనప్పటిసంయుత్తాని పఞ్చాతి ఇమాని దస సిక్ఖాపదాని సమనుభాసనసముట్ఠానాని, ఏకేకమేత్థ కిరియం, సఞ్ఞావిమోక్ఖం, సచిత్తకం, లోకవజ్జం, కాయకమ్మం, వచీకమ్మం, అకుసలచిత్తం, దుక్ఖవేదనం. సూపోదనవిఞ్ఞత్తిసిక్ఖాపదం థేయ్యసత్థసముట్ఠానం, కిరియం, సఞ్ఞావిమోక్ఖం, సచిత్తకం, లోకవజ్జం, కాయకమ్మం, వచీకమ్మం, అకుసలచిత్తం, దుక్ఖవేదనం. ఛత్తపాణిదణ్డపాణిసత్థపాణిఆవుధపాణిపాదుకాఉపాహనయానసయనపల్లత్థికవేఠితఓగుణ్ఠితనామకాని ఏకాదస ధమ్మదేసనాసముట్ఠానాని, కిరియాకిరియాని, సఞ్ఞావిమోక్ఖాని, సచిత్తకాని, లోకవజ్జాని, వచీకమ్మాని, అకుసలచిత్తాని, దుక్ఖవేదనాని. సేసాని తేపణ్ణాస పఠమపారాజికసమఉట్ఠానాదిభేదానీతి.
Samuṭṭhānādidīpanatthāya panettha idaṃ pakiṇṇakaṃ – ujjagghikauccāsaddappaṭisaṃyuttāni cattāri, sakabaḷena mukhena byāharaṇaṃ ekaṃ, chamānīcāsananisinnaṭhitapacchatogamanauppathagamanappaṭisaṃyuttāni pañcāti imāni dasa sikkhāpadāni samanubhāsanasamuṭṭhānāni, ekekamettha kiriyaṃ, saññāvimokkhaṃ, sacittakaṃ, lokavajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, akusalacittaṃ, dukkhavedanaṃ. Sūpodanaviññattisikkhāpadaṃ theyyasatthasamuṭṭhānaṃ, kiriyaṃ, saññāvimokkhaṃ, sacittakaṃ, lokavajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, akusalacittaṃ, dukkhavedanaṃ. Chattapāṇidaṇḍapāṇisatthapāṇiāvudhapāṇipādukāupāhanayānasayanapallatthikaveṭhitaoguṇṭhitanāmakāni ekādasa dhammadesanāsamuṭṭhānāni, kiriyākiriyāni, saññāvimokkhāni, sacittakāni, lokavajjāni, vacīkammāni, akusalacittāni, dukkhavedanāni. Sesāni tepaṇṇāsa paṭhamapārājikasamauṭṭhānādibhedānīti.
ఏకూనవీసతిధమ్మదేసనాపటిసంయుత్తసిక్ఖాపదవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Ekūnavīsatidhammadesanāpaṭisaṃyuttasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
కఙ్ఖావితరణియా పాతిమోక్ఖవణ్ణనాయ
Kaṅkhāvitaraṇiyā pātimokkhavaṇṇanāya
సేఖియవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Sekhiyavaṇṇanā niṭṭhitā.
అధికరణసమథవణ్ణనా
Adhikaraṇasamathavaṇṇanā
అధికరణసమథేసు సత్తాతి తేసం గణనపరిచ్ఛేదో. అధికరణాని సమేన్తి వూపసమేన్తీతి అధికరణసమథా. ఉద్దేసం ఆగచ్ఛన్తీతి ఆపత్తాధికరణసఙ్ఖాతాసు చ అవసేసాధికరణత్తయపచ్చయాసు చ ఆపత్తీసు పరిసుద్ధభావం పుచ్ఛనత్థం ఉద్దిసితబ్బతం ఆగచ్ఛన్తి. ఉప్పన్నుప్పన్నానన్తి ఉప్పన్నానం ఉప్పన్నానం. అధికరణానన్తి వివాదాధికరణం అనువాదాధికరణం ఆపత్తాధికరణం కిచ్చాధికరణన్తి ఇమేసం చతున్నం. సమథాయ వూపసమాయాతి సమనత్థఞ్చేవ వూపసమనత్థఞ్చ సమ్ముఖావినయో దాతబ్బో…పే॰… తిణవత్థారకోతి ఇమే సత్త సమథా దాతబ్బా. తత్రాయం వినిచ్ఛయో – అధికరణేసు తావ ‘‘ధమ్మో’’తి వా, ‘‘అధమ్మో’’తి వా అట్ఠారసహి వత్థూహి వివదన్తానం భిక్ఖూనం యో వివాదో, ఇదం వివాదాధికరణం నామ. సీలవిపత్తియా వా ఆచారదిట్ఠిఆజీవవిపత్తియా వా అనువదన్తానం యో అనువాదో ఉపవదనా చేవ చోదనా చ, ఇదం అనువాదాధికరణం నామ. మాతికాయ ఆగతా పఞ్చ, విభఙ్గే ద్వేతి సత్తపి ఆపత్తిక్ఖన్ధా ఆపత్తాధికరణం , నామ. యం సఙ్ఘస్స అపలోకనాదీనం చతున్నం కమ్మానం కరణం, ఇదం కిచ్చాధికరణం నామ.
Adhikaraṇasamathesu sattāti tesaṃ gaṇanaparicchedo. Adhikaraṇāni samenti vūpasamentīti adhikaraṇasamathā. Uddesaṃ āgacchantīti āpattādhikaraṇasaṅkhātāsu ca avasesādhikaraṇattayapaccayāsu ca āpattīsu parisuddhabhāvaṃ pucchanatthaṃ uddisitabbataṃ āgacchanti. Uppannuppannānanti uppannānaṃ uppannānaṃ. Adhikaraṇānanti vivādādhikaraṇaṃ anuvādādhikaraṇaṃ āpattādhikaraṇaṃ kiccādhikaraṇanti imesaṃ catunnaṃ. Samathāya vūpasamāyāti samanatthañceva vūpasamanatthañca sammukhāvinayo dātabbo…pe… tiṇavatthārakoti ime satta samathā dātabbā. Tatrāyaṃ vinicchayo – adhikaraṇesu tāva ‘‘dhammo’’ti vā, ‘‘adhammo’’ti vā aṭṭhārasahi vatthūhi vivadantānaṃ bhikkhūnaṃ yo vivādo, idaṃ vivādādhikaraṇaṃ nāma. Sīlavipattiyā vā ācāradiṭṭhiājīvavipattiyā vā anuvadantānaṃ yo anuvādo upavadanā ceva codanā ca, idaṃ anuvādādhikaraṇaṃ nāma. Mātikāya āgatā pañca, vibhaṅge dveti sattapi āpattikkhandhā āpattādhikaraṇaṃ, nāma. Yaṃ saṅghassa apalokanādīnaṃ catunnaṃ kammānaṃ karaṇaṃ, idaṃ kiccādhikaraṇaṃ nāma.
తత్థ వివాదాధికరణం (చూళవ॰ ౨౨౮) ద్వీహి సమథేహి సమ్మతి సమ్ముఖావినయేన చ యేభుయ్యసికాయ చ, సమ్ముఖావినయేనేవ సమ్మమానం యస్మిం విహారే ఉప్పన్నం, తస్మింయేవ వా, అఞ్ఞత్థ వూపసమేతుం గచ్ఛన్తానం అన్తరామగ్గే వా, యత్థ గన్త్వా సఙ్ఘస్స నియ్యాతితం, తత్థ సఙ్ఘేన వా వూపసమేతుం అసక్కోన్తే తత్థేవ ఉబ్బాహికాయ సమ్మతపుగ్గలేహి వా వినిచ్ఛితం సమ్మతి, ఏవం సమ్మమానే చ పన తస్మిం యా సఙ్ఘసమ్ముఖతా ధమ్మసమ్ముఖతా వినయసమ్ముఖతా పుగ్గలసమ్ముఖతా అయం సమ్ముఖావినయో నామ. తత్థ చ కారకసఙ్ఘస్స సఙ్ఘసామగ్గివసేన సమ్ముఖీభావో సఙ్ఘసమ్ముఖతా, సమేతబ్బస్స వత్థునో భూతతా ధమ్మసమ్ముఖతా, యథా తం సమేతబ్బం, తథేవస్స సమనం వినయసమ్ముఖతా, యో చ వివదతి, యేన చ వివదతి, తేసం ఉభిన్నం అత్థపచ్చత్థికానం సమ్ముఖీభావో పుగ్గలసమ్ముఖతా. ఉబ్బాహికాయ వూపసమనే పనేత్థ సఙ్ఘసమ్ముఖతా పరిహాయతి, ఏవం తావ సమ్ముఖావినయేనేవ సమ్మతి.
Tattha vivādādhikaraṇaṃ (cūḷava. 228) dvīhi samathehi sammati sammukhāvinayena ca yebhuyyasikāya ca, sammukhāvinayeneva sammamānaṃ yasmiṃ vihāre uppannaṃ, tasmiṃyeva vā, aññattha vūpasametuṃ gacchantānaṃ antarāmagge vā, yattha gantvā saṅghassa niyyātitaṃ, tattha saṅghena vā vūpasametuṃ asakkonte tattheva ubbāhikāya sammatapuggalehi vā vinicchitaṃ sammati, evaṃ sammamāne ca pana tasmiṃ yā saṅghasammukhatā dhammasammukhatā vinayasammukhatā puggalasammukhatā ayaṃ sammukhāvinayo nāma. Tattha ca kārakasaṅghassa saṅghasāmaggivasena sammukhībhāvo saṅghasammukhatā, sametabbassa vatthuno bhūtatā dhammasammukhatā, yathā taṃ sametabbaṃ, tathevassa samanaṃ vinayasammukhatā, yo ca vivadati, yena ca vivadati, tesaṃ ubhinnaṃ atthapaccatthikānaṃ sammukhībhāvo puggalasammukhatā. Ubbāhikāya vūpasamane panettha saṅghasammukhatā parihāyati, evaṃ tāva sammukhāvinayeneva sammati.
సచే పనేవమ్పి న సమ్మతి, అథ నం ఉబ్బాహికాయ సమ్మతా భిక్ఖూ ‘‘న మయం సక్కోమ వూపసమేతు’’న్తి సఙ్ఘస్సేవ నియ్యాతేన్తి, తతో సఙ్ఘో పఞ్చఙ్గసమన్నాగతం భిక్ఖుం సలాకగ్గాహాపకం సమ్మన్నిత్వా తేన గుళ్హకవివట్టకసకణ్ణజప్పకేసు తీసు సలాకగ్గాహేసు అఞ్ఞతరవసేన సలాకం గాహేత్వా సన్నిపతితపరిసాయ ధమ్మవాదీనం యేభుయ్యతాయ యథా తే ధమ్మవాదినో వదన్తి, ఏవం వూపసన్తం అధికరణం సమ్ముఖావినయేన చ యేభుయ్యసికాయ చ వూపసన్తం హోతి. తత్థ సమ్ముఖావినయో వుత్తనయో ఏవ, యం పన యేభుయ్యసికకమ్మస్స కరణం. అయం యేభుయ్యసికా నామ, ఏవం వివాదాధికరణం ద్వీహి సమథేహి సమ్మతి.
Sace panevampi na sammati, atha naṃ ubbāhikāya sammatā bhikkhū ‘‘na mayaṃ sakkoma vūpasametu’’nti saṅghasseva niyyātenti, tato saṅgho pañcaṅgasamannāgataṃ bhikkhuṃ salākaggāhāpakaṃ sammannitvā tena guḷhakavivaṭṭakasakaṇṇajappakesu tīsu salākaggāhesu aññataravasena salākaṃ gāhetvā sannipatitaparisāya dhammavādīnaṃ yebhuyyatāya yathā te dhammavādino vadanti, evaṃ vūpasantaṃ adhikaraṇaṃ sammukhāvinayena ca yebhuyyasikāya ca vūpasantaṃ hoti. Tattha sammukhāvinayo vuttanayo eva, yaṃ pana yebhuyyasikakammassa karaṇaṃ. Ayaṃ yebhuyyasikā nāma, evaṃ vivādādhikaraṇaṃ dvīhi samathehi sammati.
అనువాదాధికరణం (చూళవ॰ ౨౩౬) చతూహి సమథేహి సమ్మతి సమ్ముఖావినయేన చ సతివినయేన చ అమూళ్హవినయేన చ తస్సపాపియసికాయ చ. సమ్ముఖావినయేనేవ సమ్మమానం యో చ అనువదతి, యఞ్చ అనువదతి, తేసం వచనం సుత్వా సచే కాచి ఆపత్తి నత్థి, ఉభో ఖమాపేత్వా, సచే అత్థి, ‘‘అయం నామేత్థ ఆపత్తీ’’తి ఏవం వినిచ్ఛితం వూపసమ్మతి, తత్థ సమ్ముఖావినయలక్ఖణం వుత్తనయమేవ. యదా పన ఖీణాసవస్స భిక్ఖునో అమూలికాయ సీలవిపత్తియా అనుద్ధంసితస్స సతివినయం యాచమానస్స సఙ్ఘో ఞత్తిచతుత్థేన కమ్మేన సతివినయం దేతి, తదా సమ్ముఖావినయేన చ సతివినయేన చ వూపసన్తం హోతి, దిన్నే పన సతివినయే పున తస్మిం పుగ్గలే కస్సచి అనువాదో న రుహతి. యదా ఉమ్మత్తకో భిక్ఖు ఉమ్మాదవసేన గతే అస్సామణకే అజ్ఝాచారే ‘‘సరతాయస్మా ఏవరూపిం ఆపత్తి’’న్తి భిక్ఖూహి చోదియమానో ‘‘ఉమ్మత్తకేన మే, ఆవుసో, ఏతం కతం, నాహం తం సరామీ’’తి భణన్తోపి భిక్ఖూహి చోదియమానోవ పున అచోదనత్థాయ అమూళ్హవినయం యాచతి, సఙ్ఘో చస్స ఞత్తిచతుత్థేన కమ్మేన అమూళ్హవినయం దేతి. తదా సమ్ముఖావినయేన చ అమూళ్హవినయేన చ వూపసన్తం హోతి, దిన్నే పన అమూళ్హవినయే పున తస్మిం పుగ్గలే కస్సచి తప్పచ్చయా అనువాదో న రుహతి.
Anuvādādhikaraṇaṃ (cūḷava. 236) catūhi samathehi sammati sammukhāvinayena ca sativinayena ca amūḷhavinayena ca tassapāpiyasikāya ca. Sammukhāvinayeneva sammamānaṃ yo ca anuvadati, yañca anuvadati, tesaṃ vacanaṃ sutvā sace kāci āpatti natthi, ubho khamāpetvā, sace atthi, ‘‘ayaṃ nāmettha āpattī’’ti evaṃ vinicchitaṃ vūpasammati, tattha sammukhāvinayalakkhaṇaṃ vuttanayameva. Yadā pana khīṇāsavassa bhikkhuno amūlikāya sīlavipattiyā anuddhaṃsitassa sativinayaṃ yācamānassa saṅgho ñatticatutthena kammena sativinayaṃ deti, tadā sammukhāvinayena ca sativinayena ca vūpasantaṃ hoti, dinne pana sativinaye puna tasmiṃ puggale kassaci anuvādo na ruhati. Yadā ummattako bhikkhu ummādavasena gate assāmaṇake ajjhācāre ‘‘saratāyasmā evarūpiṃ āpatti’’nti bhikkhūhi codiyamāno ‘‘ummattakena me, āvuso, etaṃ kataṃ, nāhaṃ taṃ sarāmī’’ti bhaṇantopi bhikkhūhi codiyamānova puna acodanatthāya amūḷhavinayaṃ yācati, saṅgho cassa ñatticatutthena kammena amūḷhavinayaṃ deti. Tadā sammukhāvinayena ca amūḷhavinayena ca vūpasantaṃ hoti, dinne pana amūḷhavinaye puna tasmiṃ puggale kassaci tappaccayā anuvādo na ruhati.
యదా పన పారాజికేన వా పారాజికసామన్తేన వా చోదియమానస్స అఞ్ఞేనఞ్ఞం పటిచరతో పాపుస్సన్నతాయ పాపియస్స పుగ్గలస్స ‘‘సచాయం అచ్ఛిన్నమూలో భవిస్సతి, సమ్మా వత్తిత్వా ఓసారణం లభిస్సతి, సచే ఛిన్నమూలో, సయమేవస్స నాసనా భవిస్సతీ’’తి మఞ్ఞమానో సఙ్ఘో ఞత్తిచతుత్థేన కమ్మేన తస్సపాపియసికం కమ్మం కరోతి, తదా సమ్ముఖావినయేన చ తస్సపాపియసికాయ చ వూపసన్తం హోతి, ఏవం అనువాదాధికరణం చతూహి సమథేహి సమ్మతి.
Yadā pana pārājikena vā pārājikasāmantena vā codiyamānassa aññenaññaṃ paṭicarato pāpussannatāya pāpiyassa puggalassa ‘‘sacāyaṃ acchinnamūlo bhavissati, sammā vattitvā osāraṇaṃ labhissati, sace chinnamūlo, sayamevassa nāsanā bhavissatī’’ti maññamāno saṅgho ñatticatutthena kammena tassapāpiyasikaṃ kammaṃ karoti, tadā sammukhāvinayena ca tassapāpiyasikāya ca vūpasantaṃ hoti, evaṃ anuvādādhikaraṇaṃ catūhi samathehi sammati.
ఆపత్తాధికరణం (చూళవ॰ ౨౩౯) తీహి సమథేహి సమ్మతి సమ్ముఖావినయేన చ పటిఞ్ఞాతకరణేన చ తిణవత్థారకేన చ. తస్స సమ్ముఖావినయేనేవ వూపసమో నత్థి, యదా పన ఏకస్స వా భిక్ఖునో, నిస్సగ్గియవణ్ణనాయం వుత్తనయేన సఙ్ఘగణమజ్ఝేసు వా భిక్ఖు లహుకం ఆపత్తిం దేసేతి, తదా ఆపత్తాధికరణం సమ్ముఖావినయేన చ పటిఞ్ఞాతకరణేన చ వూపసమ్మతి. తత్థ సమ్ముఖావినయే తావ యో చ దేసేతి, యస్స చ దేసేతి, తేసం సమ్ముఖీభావో పుగ్గలసమ్ముఖతా, సేసం వుత్తనయమేవ. పుగ్గలస్స చ గణస్స చ దేసనాకాలే సఙ్ఘసమ్ముఖతా పరిహాయతి.
Āpattādhikaraṇaṃ (cūḷava. 239) tīhi samathehi sammati sammukhāvinayena ca paṭiññātakaraṇena ca tiṇavatthārakena ca. Tassa sammukhāvinayeneva vūpasamo natthi, yadā pana ekassa vā bhikkhuno, nissaggiyavaṇṇanāyaṃ vuttanayena saṅghagaṇamajjhesu vā bhikkhu lahukaṃ āpattiṃ deseti, tadā āpattādhikaraṇaṃ sammukhāvinayena ca paṭiññātakaraṇena ca vūpasammati. Tattha sammukhāvinaye tāva yo ca deseti, yassa ca deseti, tesaṃ sammukhībhāvo puggalasammukhatā, sesaṃ vuttanayameva. Puggalassa ca gaṇassa ca desanākāle saṅghasammukhatā parihāyati.
యా పనేత్థ ‘‘అహం, భన్తే, ఇత్థన్నామం ఆపత్తిం ఆపన్నో’’తి చ, ‘‘పస్ససీ’’తి, ‘‘ఆమ పస్సామీ’’తి చ పటిఞ్ఞా, తాయ ‘‘ఆయతిం సంవరేయ్యాసీ’’తి కరణం పటిఞ్ఞాతకరణం నామ. సఙ్ఘాదిసేసే పరివాసాదియాచనా పటిఞ్ఞా, పరివాసాదీనం దానం పటిఞ్ఞాతకరణం నామ. ద్వేపక్ఖజాతా పన భణ్డనకారకా భిక్ఖూ బహుం అస్సామణకం అజ్ఝాచారం చరిత్వా పున లజ్జిధమ్మే ఉప్పన్నే ‘‘సచే మయం ఇమాహి ఆపత్తీహి అఞ్ఞమఞ్ఞం కరిస్సామ, సియాపి తం అధికరణం కక్ఖళత్థాయ వాళత్థాయ సంవత్తేయ్యా’’తి అఞ్ఞమఞ్ఞం ఆపత్తియా కారాపనే దోసం దిస్వా యదా తిణవత్థారకకమ్మం కరోన్తి, తదా ఆపత్తాధికరణం సమ్ముఖావినయేన చ తిణవత్థారకేన చ సమ్మతి. తత్ర హి యత్తకా హత్థపాసూపగతా ‘‘న మేతం ఖమతీ’’తి ఏవం దిట్ఠావికమ్మం అకత్వా నిద్దమ్పి ఓక్కమన్తా హోన్తి, సబ్బేసం ఠపేత్వా థుల్లవజ్జఞ్చ గిహిప్పటిసంయుత్తఞ్చ సబ్బాపత్తియో వుట్ఠహన్తి, ఏవం ఆపత్తాధికరణం తీహి సమథేహి సమ్మతి.
Yā panettha ‘‘ahaṃ, bhante, itthannāmaṃ āpattiṃ āpanno’’ti ca, ‘‘passasī’’ti, ‘‘āma passāmī’’ti ca paṭiññā, tāya ‘‘āyatiṃ saṃvareyyāsī’’ti karaṇaṃ paṭiññātakaraṇaṃ nāma. Saṅghādisese parivāsādiyācanā paṭiññā, parivāsādīnaṃ dānaṃ paṭiññātakaraṇaṃ nāma. Dvepakkhajātā pana bhaṇḍanakārakā bhikkhū bahuṃ assāmaṇakaṃ ajjhācāraṃ caritvā puna lajjidhamme uppanne ‘‘sace mayaṃ imāhi āpattīhi aññamaññaṃ karissāma, siyāpi taṃ adhikaraṇaṃ kakkhaḷatthāya vāḷatthāya saṃvatteyyā’’ti aññamaññaṃ āpattiyā kārāpane dosaṃ disvā yadā tiṇavatthārakakammaṃ karonti, tadā āpattādhikaraṇaṃ sammukhāvinayena ca tiṇavatthārakena ca sammati. Tatra hi yattakā hatthapāsūpagatā ‘‘na metaṃ khamatī’’ti evaṃ diṭṭhāvikammaṃ akatvā niddampi okkamantā honti, sabbesaṃ ṭhapetvā thullavajjañca gihippaṭisaṃyuttañca sabbāpattiyo vuṭṭhahanti, evaṃ āpattādhikaraṇaṃ tīhi samathehi sammati.
కిచ్చాధికరణం (చూళవ॰ ౨౪౨) ఏకేన సమథేన సమ్మతి సమ్ముఖావినయేనేవ. ఇతి ఇమాని చత్తారి అధికరణాని యథానురూపం ఇమేహి సత్తహి సమథేహి సమ్మన్తి, తేన వుత్తం ‘‘ఉప్పన్నుప్పన్నానం అధికరణానం సమథాయ వూపసమాయ సమ్ముఖావినయో దాతబ్బో…పే॰… తిణవత్థారకో’’తి. అయమేత్థ వినిచ్ఛయనయో, విత్థారో పన సమథక్ఖన్ధకే ఆగతోయేవ, వినిచ్ఛయోపిస్స సమన్తపాసాదికాయం వుత్తో.
Kiccādhikaraṇaṃ (cūḷava. 242) ekena samathena sammati sammukhāvinayeneva. Iti imāni cattāri adhikaraṇāni yathānurūpaṃ imehi sattahi samathehi sammanti, tena vuttaṃ ‘‘uppannuppannānaṃ adhikaraṇānaṃ samathāya vūpasamāya sammukhāvinayo dātabbo…pe… tiṇavatthārako’’ti. Ayamettha vinicchayanayo, vitthāro pana samathakkhandhake āgatoyeva, vinicchayopissa samantapāsādikāyaṃ vutto.
తత్థాయస్మన్తే పుచ్ఛామి, కచ్చిత్థ పరిసుద్ధాతి తేసు సత్తసు అధికరణసమథేసు కచ్చిత్థ పరిసుద్ధా, నత్థి వో కిఞ్చి సమథేహి వూపసమేతబ్బన్తి పుచ్ఛామి, ఏతేన సబ్బాపత్తీహి పరిసుద్ధభావో పుచ్ఛితో హోతి.
Tatthāyasmante pucchāmi, kaccittha parisuddhāti tesu sattasu adhikaraṇasamathesu kaccittha parisuddhā, natthi vo kiñci samathehi vūpasametabbanti pucchāmi, etena sabbāpattīhi parisuddhabhāvo pucchito hoti.
ఉద్దిట్ఠం ఖో ఆయస్మన్తో నిదానన్తిఆది నిగమనవచనం. తత్థ ఏత్తకన్తి ఏత్తకం సిక్ఖాపదం. సుత్తాగతన్తి సుత్తే పాతిమోక్ఖే ఆగతం. సుత్తపరియాపన్నన్తి తత్థేవ అన్తోగధం. అన్వద్ధమాసం ఉద్దేసం ఆగచ్ఛతీతి అద్ధమాసే అద్ధమాసే ఉపోసథవసేన ఉద్దిసితబ్బతం ఆగచ్ఛతి. సమగ్గేహీతి కాయసామగ్గివసేన సమగ్గేహి. సమ్మోదమానేహీతి చిత్తసామగ్గివసేన ఏకజ్ఝాసయతాయ సుట్ఠు మోదమానేహి. అవివదమానేహీతి అట్ఠారససు వివాదవత్థూసు అఞ్ఞతరవసేనాపి అవివదమానేహి. సిక్ఖితబ్బన్తి తం తం సిక్ఖాపదం అవీతిక్కమన్తేహి అధిసీలసిక్ఖా సమ్పాదేతబ్బా. అన్తరన్తరా పన యం న వుత్తం, తం సబ్బం పురిమే పురిమే సిక్ఖాపదే వుత్తత్తా చేవ ఉత్తానత్థత్తా చాతి.
Uddiṭṭhaṃ kho āyasmanto nidānantiādi nigamanavacanaṃ. Tattha ettakanti ettakaṃ sikkhāpadaṃ. Suttāgatanti sutte pātimokkhe āgataṃ. Suttapariyāpannanti tattheva antogadhaṃ. Anvaddhamāsaṃ uddesaṃ āgacchatīti addhamāse addhamāse uposathavasena uddisitabbataṃ āgacchati. Samaggehīti kāyasāmaggivasena samaggehi. Sammodamānehīti cittasāmaggivasena ekajjhāsayatāya suṭṭhu modamānehi. Avivadamānehīti aṭṭhārasasu vivādavatthūsu aññataravasenāpi avivadamānehi. Sikkhitabbanti taṃ taṃ sikkhāpadaṃ avītikkamantehi adhisīlasikkhā sampādetabbā. Antarantarā pana yaṃ na vuttaṃ, taṃ sabbaṃ purime purime sikkhāpade vuttattā ceva uttānatthattā cāti.
అధికరణసమథవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Adhikaraṇasamathavaṇṇanā niṭṭhitā.
కఙ్ఖావితరణియా పాతిమోక్ఖవణ్ణనాయ
Kaṅkhāvitaraṇiyā pātimokkhavaṇṇanāya
భిక్ఖుపాతిమోక్ఖవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Bhikkhupātimokkhavaṇṇanā niṭṭhitā.