| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ದ್ವೇಮಾತಿಕಾಪಾಳಿ • Dvemātikāpāḷi |
ಸೇಖಿಯಕಣ್ಡೋ
Sekhiyakaṇḍo
೧. ಪರಿಮಣ್ಡಲಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
1. Parimaṇḍalasikkhāpadavaṇṇanā
ಸೇಖಿಯೇಸು ಪಠಮೇ ಪರಿಮಣ್ಡಲನ್ತಿ ಸಮನ್ತತೋ ಮಣ್ಡಲಂ। ಸಿಕ್ಖಾ ಕರಣೀಯಾತಿ ‘‘ಏವಂ ನಿವಾಸೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಆರಾಮೇಪಿ ಅನ್ತರಘರೇಪಿ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಸಿಕ್ಖಾ ಕಾತಬ್ಬಾ, ಏತ್ಥ ಚ ಯಸ್ಮಾ ವತ್ತಕ್ಖನ್ಧಕೇ ವುತ್ತವತ್ತಾನಿಪಿ ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬತ್ತಾ ಸೇಖಿಯಾನೇವ ಹೋನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಪಾರಾಜಿಕಾದೀಸು ವಿಯ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ ನ ಕತೋ। ಚಾರಿತ್ತವಿನಯದಸ್ಸನತ್ಥಞ್ಚ ‘‘ಯೋ ಪನ ಭಿಕ್ಖು ಓಲಮ್ಬೇನ್ತೋ ನಿವಾಸೇಯ್ಯ, ದುಕ್ಕಟ’’ನ್ತಿ ಏವಂ ಆಪತ್ತಿನಾಮೇನ ಅವತ್ವಾ ‘‘ಸಿಕ್ಖಾ ಕರಣೀಯಾ’’ತಿ ಏವಂ ಸಬ್ಬಸಿಕ್ಖಾಪದೇಸು ಪಾಳಿ ಆರೋಪಿತಾ, ಪದಭಾಜನೇ (ಪಾಚಿ॰ ೫೭೬) ಪನ ‘‘ಆಪತ್ತಿ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸಾ’’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಅನಾದರಿಯಕರಣೇ ದುಕ್ಕಟಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Sekhiyesu paṭhame parimaṇḍalanti samantato maṇḍalaṃ. Sikkhā karaṇīyāti ‘‘evaṃ nivāsessāmī’’ti ārāmepi antaragharepi sabbattha sikkhā kātabbā, ettha ca yasmā vattakkhandhake vuttavattānipi sikkhitabbattā sekhiyāneva honti, tasmā pārājikādīsu viya paricchedo na kato. Cārittavinayadassanatthañca ‘‘yo pana bhikkhu olambento nivāseyya, dukkaṭa’’nti evaṃ āpattināmena avatvā ‘‘sikkhā karaṇīyā’’ti evaṃ sabbasikkhāpadesu pāḷi āropitā, padabhājane (pāci. 576) pana ‘‘āpatti dukkaṭassā’’ti vuttattā sabbattha anādariyakaraṇe dukkaṭaṃ veditabbaṃ.
ಇದಾನಿ ಪರಿಮಣ್ಡಲನ್ತಿ ಏತ್ಥ ನಾಭಿಮಣ್ಡಲಂ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಜಾಣುಮಣ್ಡಲಸ್ಸ ಹೇಟ್ಠಾ ಜಙ್ಘಟ್ಠಿಕತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಅಟ್ಠಙ್ಗುಲಮತ್ತಂ ನಿವಾಸನಂ ಓತಾರೇತ್ವಾ ನಿವಾಸೇನ್ತೇನ ಪರಿಮಣ್ಡಲಂ ನಿವತ್ಥಂ ನಾಮ ಹೋತಿ, ಏವಂ ಅನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಅನಾದರಿಯೇನ ಪುರತೋ ವಾ ಪಚ್ಛತೋ ವಾ ಓಲಮ್ಬೇತ್ವಾ ನಿವಾಸೇನ್ತಸ್ಸ ದುಕ್ಕಟಂ। ನ ಕೇವಲಞ್ಚ ತಸ್ಸೇವ, ಯೇ ಚಞ್ಞೇ ‘‘ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಛಬ್ಬಗ್ಗಿಯಾ ಗಿಹಿನಿವತ್ಥಂ ನಿವಾಸೇನ್ತಿ, ಹತ್ಥಿಸೋಣ್ಡಕಂ ಮಚ್ಛವಾಲಕಂ ಚತುಕ್ಕಣ್ಣಕಂ ತಾಲವಣ್ಟಕಂ ಸತವಲಿಕಂ ನಿವಾಸೇನ್ತಿ, ಸಂವಲ್ಲಿಯಂ ನಿವಾಸೇನ್ತೀ’’ತಿ ಖನ್ಧಕೇ (ಚೂಳವ॰ ೨೮೦) ನಿವಾಸನದೋಸಾ ವುತ್ತಾ, ತಥಾ ನಿವಾಸೇನ್ತಸ್ಸಪಿ ದುಕ್ಕಟಮೇವ।
Idāni parimaṇḍalanti ettha nābhimaṇḍalaṃ paṭicchādetvā jāṇumaṇḍalassa heṭṭhā jaṅghaṭṭhikato paṭṭhāya aṭṭhaṅgulamattaṃ nivāsanaṃ otāretvā nivāsentena parimaṇḍalaṃ nivatthaṃ nāma hoti, evaṃ anivāsetvā anādariyena purato vā pacchato vā olambetvā nivāsentassa dukkaṭaṃ. Na kevalañca tasseva, ye caññe ‘‘tena kho pana samayena chabbaggiyā gihinivatthaṃ nivāsenti, hatthisoṇḍakaṃ macchavālakaṃ catukkaṇṇakaṃ tālavaṇṭakaṃ satavalikaṃ nivāsenti, saṃvalliyaṃ nivāsentī’’ti khandhake (cūḷava. 280) nivāsanadosā vuttā, tathā nivāsentassapi dukkaṭameva.
ತತ್ಥ ಹತ್ಥಿಸೋಣ್ಡಕಂ ನಾಮ ನಾಭಿಮೂಲತೋ ಹತ್ಥಿಸೋಣ್ಡಸಣ್ಠಾನಂ ಓಲಮ್ಬಕಂ ಕತ್ವಾ ನಿವತ್ಥಂ ಚೋಳಿಕಇತ್ಥೀನಂ ನಿವಾಸನಂ ವಿಯ। ಮಚ್ಛವಾಲಕಂ ನಾಮ ಏಕತೋದಸನ್ತಂ ಏಕತೋ ಪಾಸನ್ತಂ ಓಲಮ್ಬೇತ್ವಾ ನಿವತ್ಥಂ। ಚತುಕ್ಕಣ್ಣಕಂ ನಾಮ ಉಪರಿ ದ್ವೇ, ಹೇಟ್ಠತೋ ದ್ವೇತಿ ಏವಂ ಚತ್ತಾರೋ ಕಣ್ಣೇ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ನಿವತ್ಥಂ। ತಾಲವಣ್ಟಕಂ ನಾಮ ತಾಲವಣ್ಟಾಕಾರೇನ ಸಾಟಕಂ ಓಲಮ್ಬೇತ್ವಾ ನಿವತ್ಥಂ। ಸತವಲಿಕಂ ನಾಮ ದೀಘಸಾಟಕಂ ಅನೇಕಕ್ಖತ್ತುಂ ಓಭುಜಿತ್ವಾ ಓವಟ್ಟಿಕಂ ಕರೋನ್ತೇನ ನಿವತ್ಥಂ, ವಾಮದಕ್ಖಿಣಪಸ್ಸೇಸು ವಾ ನಿರನ್ತರಂ ವಲಿಯೋ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ನಿವತ್ಥಂ। ಸಚೇ ಪನ ಜಾಣುತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಏಕಾ ವಾ ದ್ವೇ ವಾ ವಲಿಯೋ ಪಞ್ಞಾಯನ್ತಿ, ವಟ್ಟತಿ। ಸಂವಲ್ಲಿಯನ್ತಿ ಮಲ್ಲಕಮ್ಮಕಾರಾದೀಹಿ ವಿಯ ಕಚ್ಛಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ನಿವತ್ಥಂ। ಏವಂ ನಿವಾಸೇತುಂ ಗಿಲಾನಸ್ಸಾಪಿ ಮಗ್ಗಪ್ಪಟಿಪನ್ನಸ್ಸಾಪಿ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಯಮ್ಪಿ ಮಗ್ಗಂ ಗಚ್ಛನ್ತಾ ಏಕಂ ವಾ ದ್ವೇ ವಾ ಕಣ್ಣೇ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಅನ್ತರವಾಸಕಸ್ಸ ಉಪರಿ ಲಗ್ಗನ್ತಿ, ಅನ್ತೋ ವಾ ಏಕಂ ಕಾಸಾವಂ ತಥಾ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಬಹಿ ಅಪರಂ ನಿವಾಸೇನ್ತಿ, ಸಬ್ಬಂ ನ ವಟ್ಟತಿ।
Tattha hatthisoṇḍakaṃ nāma nābhimūlato hatthisoṇḍasaṇṭhānaṃ olambakaṃ katvā nivatthaṃ coḷikaitthīnaṃ nivāsanaṃ viya. Macchavālakaṃ nāma ekatodasantaṃ ekato pāsantaṃ olambetvā nivatthaṃ. Catukkaṇṇakaṃ nāma upari dve, heṭṭhato dveti evaṃ cattāro kaṇṇe dassetvā nivatthaṃ. Tālavaṇṭakaṃ nāma tālavaṇṭākārena sāṭakaṃ olambetvā nivatthaṃ. Satavalikaṃ nāma dīghasāṭakaṃ anekakkhattuṃ obhujitvā ovaṭṭikaṃ karontena nivatthaṃ, vāmadakkhiṇapassesu vā nirantaraṃ valiyo dassetvā nivatthaṃ. Sace pana jāṇuto paṭṭhāya ekā vā dve vā valiyo paññāyanti, vaṭṭati. Saṃvalliyanti mallakammakārādīhi viya kacchaṃ bandhitvā nivatthaṃ. Evaṃ nivāsetuṃ gilānassāpi maggappaṭipannassāpi na vaṭṭati. Yampi maggaṃ gacchantā ekaṃ vā dve vā kaṇṇe ukkhipitvā antaravāsakassa upari lagganti, anto vā ekaṃ kāsāvaṃ tathā nivāsetvā bahi aparaṃ nivāsenti, sabbaṃ na vaṭṭati.
ಗಿಲಾನೋ ಪನ ಅನ್ತೋಕಾಸಾವಸ್ಸ ಓವಟ್ಟಿಕಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಅಪರಂ ಉಪರಿ ನಿವಾಸೇತುಂ ಲಭತಿ, ಅಗಿಲಾನೇನ ದ್ವೇ ನಿವಾಸೇನ್ತೇನ ಸಗುಣಂ ಕತ್ವಾ ನಿವಾಸೇತಬ್ಬಾನಿ। ಇತಿ ಇಮಂ ಖನ್ಧಕೇ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಞ್ಚ ಓಲಮ್ಬಕಞ್ಚ ಸಬ್ಬಂ ವಿವಜ್ಜೇತ್ವಾ ವುತ್ತಲಕ್ಖಣಸಮ್ಪನ್ನಂ ನಿಬ್ಬಿಕಾರಂ ಪರಿಮಣ್ಡಲಂ ನಿವಾಸೇತಬ್ಬಂ, ತಥಾ ಅನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ವಿಕಾರಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ದುಕ್ಕಟಂ।
Gilāno pana antokāsāvassa ovaṭṭikaṃ dassetvā aparaṃ upari nivāsetuṃ labhati, agilānena dve nivāsentena saguṇaṃ katvā nivāsetabbāni. Iti imaṃ khandhake paṭikkhittañca olambakañca sabbaṃ vivajjetvā vuttalakkhaṇasampannaṃ nibbikāraṃ parimaṇḍalaṃ nivāsetabbaṃ, tathā anivāsetvā yaṃkiñci vikāraṃ karontassa dukkaṭaṃ.
‘‘ನಿದಾನಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ವತ್ಥು’’ನ್ತಿಆದಿಕೇ (ಕಙ್ಖಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ಪಠಮಪಾರಾಜಿಕವಣ್ಣನಾ ) ಪನ ವಿನಿಚ್ಛಯೇ ಸುರುಸುರುಕಾರಕಂ ಕೋಸಮ್ಬಿಯಂ ಪಞ್ಞತ್ತಂ, ಸಾಮಿಸೇನ ಹತ್ಥೇನ ಪಾನೀಯಥಾಲಕಸಸಿತ್ಥಕಪತ್ತಧೋವನಪಟಿಸಂಯುತ್ತದ್ವಯಂ ಭಗ್ಗೇಸು ಸಮ್ಬಹುಲೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಆರಬ್ಭ, ಸೇಸಾನಿ ಸಬ್ಬಾನೇವ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಛಬ್ಬಗ್ಗಿಯೇ ಆರಬ್ಭ ಓಲಮ್ಬೇತ್ವಾ ನಿವಾಸನಾದಿವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಪಞ್ಞತ್ತಾನಿ। ಸೂಪೋದನವಿಞ್ಞತ್ತಿಯಂ ಧಮ್ಮದೇಸನಾದೀಸು ಚ ಗಿಲಾನವಸೇನ ಏಕಾ ಅನುಪಞ್ಞತ್ತಿ, ಸಬ್ಬಾನಿ ಸಾಧಾರಣಪಞ್ಞತ್ತಿಯೋ, ಅನಾಣತ್ತಿಕಾನಿ, ಸಬ್ಬೇಸು ದುಕ್ಕಟಮೇವ, ಅಞ್ಞೋ ಆಪತ್ತಿಭೇದೋ ನತ್ಥಿ, ವಿಪತ್ತಿವಿಚಾರಣಾ ವುತ್ತಾಯೇವ, ಸಮುಟ್ಠಾನಾದೀನಿ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಅವಸಾನೇ ದಸ್ಸಯಿಸ್ಸಾಮ। ಅನಾಪತ್ತಿಮತ್ತಂ ಪನ ಅಙ್ಗಞ್ಚ ಸಬ್ಬತ್ಥ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ತಯಿದಂ ವುಚ್ಚತಿ। ಇಮಸ್ಮಿಂ ತಾವ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇ ಅಸಞ್ಚಿಚ್ಚ, ಅಸ್ಸತಿಯಾ, ಅಜಾನನ್ತಸ್ಸ, ಗಿಲಾನಸ್ಸ, ಆಪದಾಸು, ಉಮ್ಮತ್ತಕಾದೀನಞ್ಚ ಅನಾಪತ್ತಿ।
‘‘Nidānaṃ puggalaṃ vatthu’’ntiādike (kaṅkhā. aṭṭha. paṭhamapārājikavaṇṇanā ) pana vinicchaye surusurukārakaṃ kosambiyaṃ paññattaṃ, sāmisena hatthena pānīyathālakasasitthakapattadhovanapaṭisaṃyuttadvayaṃ bhaggesu sambahule bhikkhū ārabbha, sesāni sabbāneva sāvatthiyaṃ chabbaggiye ārabbha olambetvā nivāsanādivatthusmiṃ paññattāni. Sūpodanaviññattiyaṃ dhammadesanādīsu ca gilānavasena ekā anupaññatti, sabbāni sādhāraṇapaññattiyo, anāṇattikāni, sabbesu dukkaṭameva, añño āpattibhedo natthi, vipattivicāraṇā vuttāyeva, samuṭṭhānādīni sabbesaṃ avasāne dassayissāma. Anāpattimattaṃ pana aṅgañca sabbattha vattabbaṃ, tayidaṃ vuccati. Imasmiṃ tāva sikkhāpade asañcicca, assatiyā, ajānantassa, gilānassa, āpadāsu, ummattakādīnañca anāpatti.
ತತ್ಥ ಅಸಞ್ಚಿಚ್ಚಾತಿ ‘‘ಅಪರಿಮಣ್ಡಲಂ ನಿವಾಸೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಏವಂ ಅಸಞ್ಚಿಚ್ಚ, ಅಥ ಖೋ ‘‘ಪರಿಮಣ್ಡಲಂಯೇವ ನಿವಾಸೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ವಿರಜ್ಝಿತ್ವಾ ಅಪರಿಮಣ್ಡಲಂ ನಿವಾಸೇನ್ತಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಅಸ್ಸತಿಯಾತಿ ಅಞ್ಞಾವಿಹಿತಸ್ಸಾಪಿ ತಥಾ ನಿವಾಸೇನ್ತಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಅಜಾನನ್ತಸ್ಸಾತಿ ಪರಿಮಣ್ಡಲಂ ನಿವಾಸೇತುಂ ಅಜಾನನ್ತಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿ, ಅಪಿಚ ನಿವಾಸನವತ್ತಂ ಉಗ್ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಯೋ ಪನ ಸುಕ್ಖಜಙ್ಘೋ ವಾ ಹೋತಿ ಮಹಾಪಿಣ್ಡಿಕಮಂಸೋ ವಾ, ತಸ್ಸ ಸಾರುಪ್ಪತ್ಥಾಯ ಅಟ್ಠಙ್ಗುಲಾಧಿಕಮ್ಪಿ ಓತಾರೇತ್ವಾ ನಿವಾಸೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಗಿಲಾನಸ್ಸಾತಿ ಯಸ್ಸ ಜಙ್ಘಾಯ ವಾ ಪಾದೇ ವಾ ವಣೋ ಹೋತಿ, ತಸ್ಸ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ವಾ ಓತಾರೇತ್ವಾ ವಾ ನಿವಾಸೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಆಪದಾಸೂತಿ ವಾಳಾ ವಾ ಚೋರಾ ವಾ ಅನುಬನ್ಧನ್ತಿ, ಏವರೂಪಾಸು ಆಪದಾಸು ಅನಾಪತ್ತಿ । ಉಮ್ಮತ್ತಕಾದಯೋ ವುತ್ತನಯಾ ಏವ। ಅನಾದರಿಯಂ, ಅನಾಪತ್ತಿಕಾರಣಾಭಾವೋ, ಅಪರಿಮಣ್ಡಲನಿವಾಸನನ್ತಿ ಇಮಾನೇತ್ಥ ತೀಣಿ ಅಙ್ಗಾನಿ। ಯಥಾ ಚೇತ್ಥ, ಏವಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಪುರಿಮಾನಿ ದ್ವೇ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ವುತ್ತಪ್ಪಟಿಪಕ್ಖಕರಣಞ್ಚಾತಿ ತೀಣಿಯೇವ ಹೋನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಇತೋ ಪರಂ ತಾನಿಪಿ ಅವತ್ವಾ ಅನಾಪತ್ತಿಮತ್ತಮೇವ ವಕ್ಖಾಮಾತಿ।
Tattha asañciccāti ‘‘aparimaṇḍalaṃ nivāsessāmī’’ti evaṃ asañcicca, atha kho ‘‘parimaṇḍalaṃyeva nivāsessāmī’’ti virajjhitvā aparimaṇḍalaṃ nivāsentassa anāpatti. Assatiyāti aññāvihitassāpi tathā nivāsentassa anāpatti. Ajānantassāti parimaṇḍalaṃ nivāsetuṃ ajānantassa anāpatti, apica nivāsanavattaṃ uggahetabbaṃ. Yo pana sukkhajaṅgho vā hoti mahāpiṇḍikamaṃso vā, tassa sāruppatthāya aṭṭhaṅgulādhikampi otāretvā nivāsetuṃ vaṭṭati. Gilānassāti yassa jaṅghāya vā pāde vā vaṇo hoti, tassa ukkhipitvā vā otāretvā vā nivāsetuṃ vaṭṭati. Āpadāsūti vāḷā vā corā vā anubandhanti, evarūpāsu āpadāsu anāpatti . Ummattakādayo vuttanayā eva. Anādariyaṃ, anāpattikāraṇābhāvo, aparimaṇḍalanivāsananti imānettha tīṇi aṅgāni. Yathā cettha, evaṃ sabbattha purimāni dve tattha tattha vuttappaṭipakkhakaraṇañcāti tīṇiyeva honti, tasmā ito paraṃ tānipi avatvā anāpattimattameva vakkhāmāti.
೨. ದುತಿಯಪರಿಮಣ್ಡಲಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
2. Dutiyaparimaṇḍalasikkhāpadavaṇṇanā
ದುತಿಯೇ ‘‘ನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಗಿಹಿಪಾರುತಂ ಪಾರುಪಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ (ಚೂಳವ॰ ೨೮೦) ಏವಂ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ಗಿಹಿಪಾರುತಂ ಅಪಾರುಪಿತ್ವಾ ಉಭೋ ಕಣ್ಣೇ ಸಮಂ ಕತ್ವಾ ಪಾರುಪನಂ ಪರಿಮಣ್ಡಲಪಾರುಪನಂ ನಾಮ, ತತ್ಥ ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಸೇತಪಟಪಾರುತಂ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಪಾರುತಂ ಏಕಸಾಟಕಪಾರುತಂ ಸುರಾಸೋಣ್ಡಪಾರುತಂ ಅನ್ತೇಪುರಿಕಪಾರುತಂ ಮಹಾಜೇಟ್ಠಪಾರುತಂ ಕುಟಿಪ್ಪವೇಸಕಪಾರುತಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಪಾರುತಂ ಪಾಳಿಕಾರಕಪಾರುತನ್ತಿ ಏವಮಾದಿ ಪರಿಮಣ್ಡಲಲಕ್ಖಣತೋ ಅಞ್ಞಥಾ ಪಾರುತಂ, ಸಬ್ಬಮೇತಂ ಗಿಹಿಪಾರುತಂ ನಾಮ। ತಸ್ಮಾ ಯಥಾ ಸೇತಪಟಾ ಅಡ್ಢಪಾಲಕನಿಗಣ್ಠಾ ಪಾರುಪನ್ತಿ, ಯಥಾ ಚ ಏಕಚ್ಚೇ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾ ಉರಂ ವಿವರಿತ್ವಾ ದ್ವೀಸು ಅಂಸಕೂಟೇಸು ಪಾವುರಣಂ ಠಪೇನ್ತಿ, ಯಥಾ ಚ ಏಕಸಾಟಕಾ ಮನುಸ್ಸಾ ನಿವತ್ಥಸಾಟಕಸ್ಸ ಏಕೇನ ಅನ್ತೇನ ಪಿಟ್ಠಿಂ ಪಾರುಪಿತ್ವಾ ಉಭೋ ಕಣ್ಣೇ ಉಭೋಸು ಅಂಸಕೂಟೇಸು ಠಪೇನ್ತಿ, ಯಥಾ ಚ ಸುರಾಸೋಣ್ಡಾದಯೋ ಸಾಟಕೇನ ಗೀವಂ ಪರಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಉಭೋ ಅನ್ತೇ ಉರೇ ವಾ ಓಲಮ್ಬೇನ್ತಿ, ಪಿಟ್ಠಿಯಂ ವಾ ಖಿಪನ್ತಿ, ಯಥಾ ಚ ಅನ್ತೇಪುರಿಕಾಯೋ ಅಕ್ಖಿತಾರಕಮತ್ತಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಓಗುಣ್ಠಿತಂ ಪಾರುಪನ್ತಿ, ಯಥಾ ಚ ಮಹಾಜೇಟ್ಠಾ ದೀಘಸಾಟಕಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ತಸ್ಸೇವ ಏಕೇನನ್ತೇನ ಸಕಲಸರೀರಂ ಪಾರುಪನ್ತಿ, ಯಥಾ ಚ ಕಸ್ಸಕಾ ಖೇತ್ತಕುಟಿಂ ಪವಿಸನ್ತಾ ಸಾಟಕಂ ಪಲಿವೇಠೇತ್ವಾ ಉಪಕಚ್ಛಕೇ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ತಸ್ಸೇವ ಏಕೇನನ್ತೇನ ಸರೀರಂ ಪಾರುಪನ್ತಿ, ಯಥಾ ಚ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಉಭಿನ್ನಂ ಉಪಕಚ್ಛಕಾನಂ ಅನ್ತರೇ ಸಾಟಕಂ ಪವೇಸೇತ್ವಾ ಅಂಸಕೂಟೇಸು ಪಕ್ಖಿಪನ್ತಿ, ಯಥಾ ಚ ಪಾಳಿಕಾರಕೋ ಭಿಕ್ಖು ಏಕಂಸಪಾರುಪನೇನ ಪಾರುತಂ ವಾಮಬಾಹುಂ ವಿವರಿತ್ವಾ ಚೀವರಂ ಅಂಸಕೂಟೇ ಆರೋಪೇತಿ, ಏವಂ ಅಪಾರುಪಿತ್ವಾ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಏತೇ, ಅಞ್ಞೇ ಚ ಏವರೂಪೇ ಪಾರುಪನದೋಸೇ ವಜ್ಜೇತ್ವಾ ನಿಬ್ಬಿಕಾರಂ ಪರಿಮಣ್ಡಲಂ ಪಾರುಪಿತಬ್ಬಂ। ತಥಾ ಅಪಾರುಪಿತ್ವಾ ಆರಾಮೇ ವಾ ಅನ್ತರಘರೇ ವಾ ಅನಾದರೇನ ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ವಿಕಾರಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ದುಕ್ಕಟಂ, ಅನಾಪತ್ತಿ ಪುರಿಮಸದಿಸಾಯೇವ, ಯಥಾ ಚೇತ್ಥ, ಏವಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ। ಯತ್ಥ ಪನ ವಿಸೇಸೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ತತ್ಥ ವಕ್ಖಾಮಾತಿ।
Dutiye ‘‘na, bhikkhave, gihipārutaṃ pārupitabba’’nti (cūḷava. 280) evaṃ paṭikkhittaṃ gihipārutaṃ apārupitvā ubho kaṇṇe samaṃ katvā pārupanaṃ parimaṇḍalapārupanaṃ nāma, tattha yaṃkiñci setapaṭapārutaṃ paribbājakapārutaṃ ekasāṭakapārutaṃ surāsoṇḍapārutaṃ antepurikapārutaṃ mahājeṭṭhapārutaṃ kuṭippavesakapārutaṃ brāhmaṇapārutaṃ pāḷikārakapārutanti evamādi parimaṇḍalalakkhaṇato aññathā pārutaṃ, sabbametaṃ gihipārutaṃ nāma. Tasmā yathā setapaṭā aḍḍhapālakanigaṇṭhā pārupanti, yathā ca ekacce paribbājakā uraṃ vivaritvā dvīsu aṃsakūṭesu pāvuraṇaṃ ṭhapenti, yathā ca ekasāṭakā manussā nivatthasāṭakassa ekena antena piṭṭhiṃ pārupitvā ubho kaṇṇe ubhosu aṃsakūṭesu ṭhapenti, yathā ca surāsoṇḍādayo sāṭakena gīvaṃ parikkhipitvā ubho ante ure vā olambenti, piṭṭhiyaṃ vā khipanti, yathā ca antepurikāyo akkhitārakamattaṃ dassetvā oguṇṭhitaṃ pārupanti, yathā ca mahājeṭṭhā dīghasāṭakaṃ nivāsetvā tasseva ekenantena sakalasarīraṃ pārupanti, yathā ca kassakā khettakuṭiṃ pavisantā sāṭakaṃ paliveṭhetvā upakacchake pakkhipitvā tasseva ekenantena sarīraṃ pārupanti, yathā ca brāhmaṇā ubhinnaṃ upakacchakānaṃ antare sāṭakaṃ pavesetvā aṃsakūṭesu pakkhipanti, yathā ca pāḷikārako bhikkhu ekaṃsapārupanena pārutaṃ vāmabāhuṃ vivaritvā cīvaraṃ aṃsakūṭe āropeti, evaṃ apārupitvā sabbepi ete, aññe ca evarūpe pārupanadose vajjetvā nibbikāraṃ parimaṇḍalaṃ pārupitabbaṃ. Tathā apārupitvā ārāme vā antaraghare vā anādarena yaṃkiñci vikāraṃ karontassa dukkaṭaṃ, anāpatti purimasadisāyeva, yathā cettha, evaṃ sabbattha. Yattha pana viseso bhavissati, tattha vakkhāmāti.
೩-೪. ಸುಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
3-4. Suppaṭicchannasikkhāpadavaṇṇanā
ತತಿಯೇ ಸುಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನೋತಿ ಸುಟ್ಠು ಪಟಿಚ್ಛನ್ನೋ, ಗಣ್ಠಿಕಂ ಪಟಿಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ಅನುವಾತನ್ತೇನ ಗೀವಂ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಉಭೋ ಕಣ್ಣೇ ಸಮಂ ಕತ್ವಾ ಪಟಿಸಙ್ಘರಿತ್ವಾ ಯಾವ ಮಣಿಬನ್ಧಂ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಅನ್ತರಘರೇ ಗಮಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ, ತಥಾ ಅಕತ್ವಾ ಪನ ಜಾಣುಂ ವಾ ಉರಂ ವಾ ವಿವರಿತ್ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತಸ್ಸ ದುಕ್ಕಟಂ।
Tatiye suppaṭicchannoti suṭṭhu paṭicchanno, gaṇṭhikaṃ paṭimuñcitvā anuvātantena gīvaṃ paṭicchādetvā ubho kaṇṇe samaṃ katvā paṭisaṅgharitvā yāva maṇibandhaṃ paṭicchādetvā antaraghare gamissāmīti attho, tathā akatvā pana jāṇuṃ vā uraṃ vā vivaritvā gacchantassa dukkaṭaṃ.
ಚತುತ್ಥೇ ಗಲವಾಟಕತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸೀಸಂ, ಮಣಿಬನ್ಧತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಹತ್ಥೇ, ಪಿಣ್ಡಿಕಮಂಸತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಪಾದೇ ವಿವರಿತ್ವಾ ಸೇಸಂ ಛಾದೇತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನೋ ಸುಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನೋ ನಾಮ ಹೋತಿ, ಏತ್ಥ ಪನ ವಾಸೂಪಗತಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿ।
Catutthe galavāṭakato paṭṭhāya sīsaṃ, maṇibandhato paṭṭhāya hatthe, piṇḍikamaṃsato paṭṭhāya pāde vivaritvā sesaṃ chādetvā nisinno suppaṭicchanno nāma hoti, ettha pana vāsūpagatassa anāpatti.
೫-೬. ಸುಸಂವುತಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
5-6. Susaṃvutasikkhāpadavaṇṇanā
ಪಞ್ಚಮೇ ಸುಸಂವುತೋತಿ ಹತ್ಥಂ ವಾ ಪಾದಂ ವಾ ಅಕೀಳಾಪೇನ್ತೋ ಸುವಿನೀತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಛಟ್ಠೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
Pañcame susaṃvutoti hatthaṃ vā pādaṃ vā akīḷāpento suvinītoti attho. Chaṭṭhepi eseva nayo.
೭-೮. ಓಕ್ಖಿತ್ತಚಕ್ಖುಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
7-8. Okkhittacakkhusikkhāpadavaṇṇanā
ಸತ್ತಮೇ ಓಕ್ಖಿತ್ತಚಕ್ಖೂತಿ ಹೇಟ್ಠಾ ಖಿತ್ತಚಕ್ಖು ಹುತ್ವಾ ಪುರತೋ ಯುಗಮತ್ತಂ ಭೂಮಿಭಾಗಂ ಪೇಕ್ಖಮಾನೋ, ಏಕಸ್ಮಿಂ ಪನ ಠಾನೇ ಠತ್ವಾ ಹತ್ಥಿಅಸ್ಸಾದಿಪರಿಸ್ಸಯಾಭಾವಂ ಓಲೋಕೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಅಟ್ಠಮೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
Sattame okkhittacakkhūti heṭṭhā khittacakkhu hutvā purato yugamattaṃ bhūmibhāgaṃ pekkhamāno, ekasmiṃ pana ṭhāne ṭhatvā hatthiassādiparissayābhāvaṃ oloketuṃ vaṭṭati. Aṭṭhamepi eseva nayo.
೯-೧೦. ಉಕ್ಖಿತ್ತಕಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
9-10. Ukkhittakasikkhāpadavaṇṇanā
ನವಮೇ ಉಕ್ಖಿತ್ತಕಾಯಾತಿ ಉಕ್ಖೇಪೇನ, ಇತ್ಥಮ್ಭೂತಲಕ್ಖಣೇ ಕರಣವಚನಂ, ಏಕತೋ ವಾ ಉಭತೋ ವಾ ಉಕ್ಖಿತ್ತಚೀವರೋ ಹುತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ, ಅನ್ತೋ ಇನ್ದಖೀಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಏವಂ ನ ಗನ್ತಬ್ಬಂ।
Navame ukkhittakāyāti ukkhepena, itthambhūtalakkhaṇe karaṇavacanaṃ, ekato vā ubhato vā ukkhittacīvaro hutvāti attho, anto indakhīlato paṭṭhāya evaṃ na gantabbaṃ.
ದಸಮೇ ನಿಸಿನ್ನಕಾಲೇ ಧಮಕರಣಂ ನೀಹರನ್ತೇನಾಪಿ ಚೀವರಂ ಅನುಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾವ ನೀಹರಿತಬ್ಬಂ, ವಾಸೂಪಗತಸ್ಸ ಪನ ಅನಾಪತ್ತಿ।
Dasame nisinnakāle dhamakaraṇaṃ nīharantenāpi cīvaraṃ anukkhipitvāva nīharitabbaṃ, vāsūpagatassa pana anāpatti.
೧೧-೧೨. ಉಜ್ಜಗ್ಘಿಕಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
11-12. Ujjagghikasikkhāpadavaṇṇanā
ಏಕಾದಸಮೇ ಉಜ್ಜಗ್ಘಿಕಾಯಾತಿ ಮಹಾಹಸಿತಂ ಹಸನ್ತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇಧಾಪಿ ಹಿ ಇತ್ಥಮ್ಭೂತಲಕ್ಖಣೇಯೇವ ಕರಣವಚನಂ।
Ekādasame ujjagghikāyāti mahāhasitaṃ hasantoti attho. Idhāpi hi itthambhūtalakkhaṇeyeva karaṇavacanaṃ.
ದ್ವಾದಸಮೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಉಭಯತ್ಥ ಹಸನೀಯಸ್ಮಿಂ ವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಮಿಹಿತಮತ್ತಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿ।
Dvādasamepi eseva nayo. Ubhayattha hasanīyasmiṃ vatthusmiṃ mihitamattaṃ karontassa anāpatti.
೧೩-೧೪. ಉಚ್ಚಸದ್ದಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
13-14. Uccasaddasikkhāpadavaṇṇanā
ತೇರಸಮೇ ಅಪ್ಪಸದ್ದೋತಿ ನ ಉಚ್ಚಾಸದ್ದಮಹಾಸದ್ದೋ ಹುತ್ವಾ। ಚುದ್ದಸಮೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಅಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಅಪ್ಪಸದ್ದತಾಪರಿಚ್ಛೇದೋ – ಸಚೇ ದ್ವಾದಸಹತ್ಥೇ ಗೇಹೇ ಆದಿಮ್ಹಿ ಸಙ್ಘತ್ಥೇರೋ, ಮಜ್ಝೇ ದುತಿಯತ್ಥೇರೋ , ಅನ್ತೇ ತತಿಯತ್ಥೇರೋತಿ ಏವಂ ನಿಸಿನ್ನೇಸು ಯಂ ಸಙ್ಘತ್ಥೇರೋ ದುತಿಯತ್ಥೇರೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಮನ್ತೇತಿ, ದುತಿಯತ್ಥೇರೋ ಚ ತಸ್ಸ ಸದ್ದಂ ಸುಣಾತಿ, ಕಥಞ್ಚ ವವತ್ಥಪೇತಿ। ತತಿಯತ್ಥೇರೋ ಪನ ಸದ್ದಮೇವ ಸುಣಾತಿ, ಕಥಂ ನ ವವತ್ಥಪೇತಿ, ಏತ್ತಾವತಾ ಅಪ್ಪಸದ್ದೋ ಹೋತಿ। ಸಚೇ ಪನ ತತಿಯತ್ಥೇರೋ ಕಥಞ್ಚ ವವತ್ಥಪೇತಿ, ಮಹಾಸದ್ದೋ ನಾಮ ಹೋತಿ।
Terasame appasaddoti na uccāsaddamahāsaddo hutvā. Cuddasamepi eseva nayo. Ayaṃ panettha appasaddatāparicchedo – sace dvādasahatthe gehe ādimhi saṅghatthero, majjhe dutiyatthero , ante tatiyattheroti evaṃ nisinnesu yaṃ saṅghatthero dutiyattherena saddhiṃ manteti, dutiyatthero ca tassa saddaṃ suṇāti, kathañca vavatthapeti. Tatiyatthero pana saddameva suṇāti, kathaṃ na vavatthapeti, ettāvatā appasaddo hoti. Sace pana tatiyatthero kathañca vavatthapeti, mahāsaddo nāma hoti.
೧೫…ಪೇ॰…೨೦. ಕಾಯಪ್ಪಚಾಲಕಾದಿಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
15…Pe…20. kāyappacālakādisikkhāpadavaṇṇanā
ಇತೋ ಪರೇಸು ಛಸು ಕಾಯಪ್ಪಚಾಲಕನ್ತಿ ಕಾಯಂ ಚಾಲೇತ್ವಾ ಚಾಲೇತ್ವಾ, ಏಸ ನಯೋ ಸಬ್ಬತ್ಥ। ತಸ್ಮಾ ಕಾಯಾದೀನಿ ಪಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ನಿಚ್ಚಲಾನಿ ಉಜುಕಾನಿ ಠಪೇತ್ವಾ ಗನ್ತಬ್ಬಞ್ಚೇವ ನಿಸೀದಿತಬ್ಬಞ್ಚ, ನಿಸೀದನಪ್ಪಟಿಸಂಯುತ್ತೇಸು ತೀಸು ವಾಸೂಪಗತಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿ।
Ito paresu chasu kāyappacālakanti kāyaṃ cāletvā cāletvā, esa nayo sabbattha. Tasmā kāyādīni paggahetvā niccalāni ujukāni ṭhapetvā gantabbañceva nisīditabbañca, nisīdanappaṭisaṃyuttesu tīsu vāsūpagatassa anāpatti.
೨೧-೨೨. ಖಮ್ಭಕತಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
21-22. Khambhakatasikkhāpadavaṇṇanā
ಏಕವೀಸದ್ವಾವೀಸೇಸು ಖಮ್ಭಕತೋತಿ ಕಟಿಯಂ ಹತ್ಥಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಕತಖಮ್ಭೋ।
Ekavīsadvāvīsesu khambhakatoti kaṭiyaṃ hatthaṃ ṭhapetvā katakhambho.
೨೩-೨೪. ಓಗುಣ್ಠಿತಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
23-24. Oguṇṭhitasikkhāpadavaṇṇanā
ತೇವೀಸಚತುವೀಸೇಸು ಓಗುಣ್ಠಿತೋತಿ ಸಸೀಸಂ ಪಾರುತೋ।
Tevīsacatuvīsesu oguṇṭhitoti sasīsaṃ pāruto.
೨೫. ಉಕ್ಕುಟಿಕಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
25. Ukkuṭikasikkhāpadavaṇṇanā
ಪಞ್ಚವೀಸೇ ಉಕ್ಕುಟಿಕಾ ವುಚ್ಚತಿ ಪಣ್ಹಿಯೋ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಅಗ್ಗಪಾದೇಹೇವ, ಅಗ್ಗಪಾದೇ ವಾ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಪಣ್ಹೀಹಿಯೇವ ಭೂಮಿಯಂ ಫುಸನ್ತಸ್ಸ ಗಮನಂ, ಕರಣವಚನಂ ಪನೇತ್ಥ ವುತ್ತಲಕ್ಖಣಮೇವ।
Pañcavīse ukkuṭikā vuccati paṇhiyo ukkhipitvā aggapādeheva, aggapāde vā ukkhipitvā paṇhīhiyeva bhūmiyaṃ phusantassa gamanaṃ, karaṇavacanaṃ panettha vuttalakkhaṇameva.
೨೬. ಪಲ್ಲತ್ಥಿಕಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
26. Pallatthikasikkhāpadavaṇṇanā
ಛಬ್ಬೀಸೇ ನ ಪಲ್ಲತ್ಥಿಕಾಯಾತಿ ಹತ್ಥಪಲ್ಲತ್ಥಿಕಾಯ ವಾ ದುಸ್ಸಪಲ್ಲತ್ಥಿಕಾಯ ವಾ ನ ನಿಸೀದಿತಬ್ಬಂ। ಅನಾದರೇನ ನಿಸೀದನ್ತಸ್ಸ ದುಕ್ಕಟಂ, ವಾಸೂಪಗತಸ್ಸ ಪನ ಇಧಾಪಿ ಪುರಿಮೇಸು ಚ ದ್ವಾವೀಸಚತುವೀಸೇಸು ಅನಾಪತ್ತಿ।
Chabbīse na pallatthikāyāti hatthapallatthikāya vā dussapallatthikāya vā na nisīditabbaṃ. Anādarena nisīdantassa dukkaṭaṃ, vāsūpagatassa pana idhāpi purimesu ca dvāvīsacatuvīsesu anāpatti.
ಛಬ್ಬೀಸತಿಸಾರುಪ್ಪಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Chabbīsatisāruppasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
೨೭. ಸಕ್ಕಚ್ಚಪಟಿಗ್ಗಹಣಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
27. Sakkaccapaṭiggahaṇasikkhāpadavaṇṇanā
ಭೋಜನಪ್ಪಟಿಸಂಯುತ್ತೇಸು ಪಠಮೇ ಸಕ್ಕಚ್ಚನ್ತಿ ಸತಿಂ ಉಪಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ।
Bhojanappaṭisaṃyuttesu paṭhame sakkaccanti satiṃ upaṭṭhāpetvā.
೨೮. ಪತ್ತಸಞ್ಞೀಪಟಿಗ್ಗಹಣಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
28. Pattasaññīpaṭiggahaṇasikkhāpadavaṇṇanā
ದುತಿಯೇ ಪತ್ತೇ ಸಞ್ಞಾ ಪತ್ತಸಞ್ಞಾ, ಸಾ ಅಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ಪತ್ತಸಞ್ಞೀ, ಅತ್ತನೋ ಭಾಜನೇ ಉಪನಿಬದ್ಧಸಞ್ಞೀ ಹುತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
Dutiye patte saññā pattasaññā, sā assa atthīti pattasaññī, attano bhājane upanibaddhasaññī hutvāti attho.
೨೯. ಸಮಸೂಪಕಪಟಿಗ್ಗಹಣಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
29. Samasūpakapaṭiggahaṇasikkhāpadavaṇṇanā
ತತಿಯೇ ಸಮಸೂಪಕೋ ನಾಮ ಯತ್ಥ ಮುಗ್ಗಮಾಸೇಹಿ ವಾ ಕುಲತ್ಥಾದೀಹಿ ವಾ ಕತೋ ಹತ್ಥಹಾರಿಯೋ ಸೂಪೋ ಭತ್ತಸ್ಸ ಚತುತ್ಥಭಾಗಪ್ಪಮಾಣೋ ಹೋತಿ, ತತೋ ಹಿ ಅಧಿಕಂ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸ ದುಕ್ಕಟಂ। ಠಪೇತ್ವಾ ಪನ ಸೂಪಂ ಅವಸೇಸಾ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಸೂಪೇಯ್ಯಬ್ಯಞ್ಜನವಿಕತಿ ರಸರಸೋ ನಾಮ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಿಂ ರಸರಸೇ, ಞಾತಕಾನಂ ವಾ ಪವಾರಿತಾನಂ ವಾ ಅಞ್ಞಸ್ಸತ್ಥಾಯ ವಾ ಅತ್ತನೋ ಧನೇನ ವಾ ಇಧ ಅನಾಪತ್ತಿ।
Tatiye samasūpako nāma yattha muggamāsehi vā kulatthādīhi vā kato hatthahāriyo sūpo bhattassa catutthabhāgappamāṇo hoti, tato hi adhikaṃ gaṇhantassa dukkaṭaṃ. Ṭhapetvā pana sūpaṃ avasesā sabbāpi sūpeyyabyañjanavikati rasaraso nāma hoti, tasmiṃ rasarase, ñātakānaṃ vā pavāritānaṃ vā aññassatthāya vā attano dhanena vā idha anāpatti.
೩೦…ಪೇ॰…೩೨. ಸಮತಿತ್ತಿಕಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
30…Pe…32. samatittikasikkhāpadavaṇṇanā
ಚತುತ್ಥೇ ಸಮತಿತ್ತಿಕನ್ತಿ ಸಮಪುಣ್ಣಂ ಸಮಭರಿತಂ ಅಧಿಟ್ಠಾನುಪಗಪತ್ತಸ್ಸ ಅನ್ತೋಮುಖವಟ್ಟಿಲೇಖಂ ಅನತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ರಚಿತಂ। ಪಿಣ್ಡಪಾತನ್ತಿ ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಯಾವಕಾಲಿಕಂ। ಅನಧಿಟ್ಠಾನುಪಗೇ ಪನ ಯಾವಕಾಲಿಕಂ ಯಾಮಕಾಲಿಕಾದೀನಿ ಚ ಯತ್ಥಕತ್ಥಚಿ ಥೂಪೀಕತಾನಿಪಿ ವಟ್ಟನ್ತಿ, ಯಂ ಪನ ದ್ವೀಸು ಪತ್ತೇಸು ಗಹೇತ್ವಾ ಏಕಂ ಪೂರೇತ್ವಾ ವಿಹಾರಂ ಹರತಿ, ಯಂ ವಾ ಪಕ್ಖಿಪಿಯಮಾನಂ ಪೂವಉಚ್ಛುಕ್ಖಣ್ಡಫಲಾಫಲಾದಿ ಹೇಟ್ಠಾ ಓರೋಹತಿ , ತಕ್ಕೋಲವಟಂಸಕಾದಯೋ ವಾ ಉಪರಿ ಠಪೇತ್ವಾ ದಿಯ್ಯನ್ತಿ, ಯಞ್ಚ ಪಣ್ಣೇ ವಾ ಥಾಲಕೇ ವಾ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಪತ್ತಮತ್ಥಕೇ ಠಪಿತಂ ಹೋತಿ, ನ ತಂ ಥೂಪೀಕತಂ ನಾಮ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ಸಬ್ಬಂ ವಟ್ಟತಿ। ಇಧ ಪನ ಗಿಲಾನಸ್ಸಾಪಿ ಅನಾಪತ್ತಿ ನತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಾ ತೇನಪಿ ಸಮತಿತ್ತಿಕೋಯೇವ ಗಹೇತಬ್ಬೋ। ಸಬ್ಬತ್ಥ ಪನ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತುಮೇವ ನ ವಟ್ಟತಿ, ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ ಪನ ಸುಪ್ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಪಞ್ಚಮಛಟ್ಠಾನಿ ವುತ್ತನಯಾನೇವ।
Catutthe samatittikanti samapuṇṇaṃ samabharitaṃ adhiṭṭhānupagapattassa antomukhavaṭṭilekhaṃ anatikkamitvā racitaṃ. Piṇḍapātanti yaṃkiñci yāvakālikaṃ. Anadhiṭṭhānupage pana yāvakālikaṃ yāmakālikādīni ca yatthakatthaci thūpīkatānipi vaṭṭanti, yaṃ pana dvīsu pattesu gahetvā ekaṃ pūretvā vihāraṃ harati, yaṃ vā pakkhipiyamānaṃ pūvaucchukkhaṇḍaphalāphalādi heṭṭhā orohati , takkolavaṭaṃsakādayo vā upari ṭhapetvā diyyanti, yañca paṇṇe vā thālake vā pakkhipitvā pattamatthake ṭhapitaṃ hoti, na taṃ thūpīkataṃ nāma, tasmā taṃ sabbaṃ vaṭṭati. Idha pana gilānassāpi anāpatti natthi, tasmā tenapi samatittikoyeva gahetabbo. Sabbattha pana paṭiggahetumeva na vaṭṭati, paṭiggahitaṃ pana suppaṭiggahitaṃ paribhuñjituṃ vaṭṭati. Pañcamachaṭṭhāni vuttanayāneva.
೩೩-೩೪. ಸಪದಾನಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
33-34. Sapadānasikkhāpadavaṇṇanā
ಸತ್ತಮೇ ಸಪದಾನನ್ತಿ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಓಧಿಂ ಅಕತ್ವಾ ಅನುಪಟಿಪಾಟಿಯಾ। ಯೋ ಪನ ಅಞ್ಞೇಸಂ ವಾ ದೇನ್ತೋ, ಅಞ್ಞಭಾಜನೇ ವಾ ಆಕಿರನ್ತೋ ತತೋ ತತೋ ಓಮಸತಿ, ತಸ್ಸ, ಉತ್ತರಿಭಙ್ಗಞ್ಚ ಉಪ್ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸಾಪಿ ಇಧ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಅಟ್ಠಮಂ ವುತ್ತನಯಮೇವ।
Sattame sapadānanti tattha tattha odhiṃ akatvā anupaṭipāṭiyā. Yo pana aññesaṃ vā dento, aññabhājane vā ākiranto tato tato omasati, tassa, uttaribhaṅgañca uppaṭipāṭiyā gaṇhantassāpi idha anāpatti. Aṭṭhamaṃ vuttanayameva.
೩೫. ಥೂಪಕತಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
35. Thūpakatasikkhāpadavaṇṇanā
ನವಮೇ ಥೂಪಕತೋತಿ ಮತ್ಥಕತೋ ವೇಮಜ್ಝತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯೋ ಪನ ಪರಿತ್ತಕೇ ಸೇಸೇ ಏಕತೋ ಸಙ್ಕಡ್ಢಿತ್ವಾ ಓಮದ್ದಿತ್ವಾ ಭುಞ್ಜತಿ, ತಸ್ಸಾಪಿ ಅನಾಪತ್ತಿ।
Navame thūpakatoti matthakato vemajjhatoti attho. Yo pana parittake sese ekato saṅkaḍḍhitvā omadditvā bhuñjati, tassāpi anāpatti.
೩೬. ಓದನಪ್ಪಟಿಚ್ಛಾದನಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
36. Odanappaṭicchādanasikkhāpadavaṇṇanā
ದಸಮೇ ಯಸ್ಸ ಭತ್ತಸಾಮಿಕಾ ಮಾಘಾತಸಮಯಾದೀಸು ಬ್ಯಞ್ಜನಂ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ದೇನ್ತಿ, ಯೋ ಚ ನ ಭಿಯ್ಯೋಕಮ್ಯತಾಯ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತಿ, ತೇಸಂ ಅನಾಪತ್ತಿ, ಗಿಲಾನಸ್ಸ ಪನ ಅನಾಗತತ್ತಾ ಆಪತ್ತಿಯೇವ।
Dasame yassa bhattasāmikā māghātasamayādīsu byañjanaṃ paṭicchādetvā denti, yo ca na bhiyyokamyatāya paṭicchādeti, tesaṃ anāpatti, gilānassa pana anāgatattā āpattiyeva.
೩೭. ಸೂಪೋದನವಿಞ್ಞತ್ತಿಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
37. Sūpodanaviññattisikkhāpadavaṇṇanā
ಏಕಾದಸಮೇ ಞಾತಕಾನಂ ವಾ ಪವಾರಿತಾನಂ ವಾ ಅಞ್ಞಸ್ಸತ್ಥಾಯ ಅತ್ತನೋ ಧನೇನಾತಿ ಇದಂ ಅನಾಪತ್ತಿಯಂ ಅಧಿಕಂ।
Ekādasame ñātakānaṃ vā pavāritānaṃ vā aññassatthāya attano dhanenāti idaṃ anāpattiyaṃ adhikaṃ.
೩೮. ಉಜ್ಝಾನಸಞ್ಞೀಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
38. Ujjhānasaññīsikkhāpadavaṇṇanā
ದ್ವಾದಸಮೇ ಉಜ್ಝಾನೇ ಸಞ್ಞಾ ಉಜ್ಝಾನಸಞ್ಞಾ, ಸಾ ಅಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ಉಜ್ಝಾನಸಞ್ಞೀ। ಇಧಾಪಿ ಗಿಲಾನೋ ನ ಮುಚ್ಚತಿ, ‘‘ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ವಾ, ‘‘ದಾಪೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ವಾ ಓಲೋಕೇನ್ತಸ್ಸ ಪನ, ನ ಉಜ್ಝಾನಸಞ್ಞಿಸ್ಸ ಚ ಅನಾಪತ್ತಿ।
Dvādasame ujjhāne saññā ujjhānasaññā, sā assa atthīti ujjhānasaññī. Idhāpi gilāno na muccati, ‘‘dassāmī’’ti vā, ‘‘dāpessāmī’’ti vā olokentassa pana, na ujjhānasaññissa ca anāpatti.
೩೯. ಕಬಳಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
39. Kabaḷasikkhāpadavaṇṇanā
ತೇರಸಮೇ ನಾತಿಮಹನ್ತನ್ತಿ ಮಯೂರಣ್ಡಂ ಅತಿಮಹನ್ತಂ, ಕುಕ್ಕುಟಣ್ಡಂ ಅತಿಖುದ್ದಕಂ, ತೇಸಂ ವೇಮಜ್ಝಪ್ಪಮಾಣಂ। ಮೂಲಖಾದನೀಯಾದಿಭೇದೇ ಪನ ಸಬ್ಬಖಜ್ಜಕೇ ಫಲಾಫಲೇ ಚ ಅನಾಪತ್ತಿ।
Terasame nātimahantanti mayūraṇḍaṃ atimahantaṃ, kukkuṭaṇḍaṃ atikhuddakaṃ, tesaṃ vemajjhappamāṇaṃ. Mūlakhādanīyādibhede pana sabbakhajjake phalāphale ca anāpatti.
೪೦. ಆಲೋಪಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
40. Ālopasikkhāpadavaṇṇanā
ಚುದ್ದಸಮೇ ಪರಿಮಣ್ಡಲನ್ತಿ ಅದೀಘಂ। ಇಧ ಪನ ಖಜ್ಜಕಫಲಾಫಲೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಉತ್ತರಿಭಙ್ಗೇಪಿ ಅನಾಪತ್ತಿ।
Cuddasame parimaṇḍalanti adīghaṃ. Idha pana khajjakaphalāphalehi saddhiṃ uttaribhaṅgepi anāpatti.
೪೧-೪೨. ಅನಾಹಟಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
41-42. Anāhaṭasikkhāpadavaṇṇanā
ಪನ್ನರಸಮೇ ಅನಾಹಟೇತಿ ಅನಾಹರಿತೇ, ಮುಖದ್ವಾರಂ ಅಸಮ್ಪತ್ತೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೋಳಸಮೇ ಸಬ್ಬಹತ್ಥನ್ತಿ ಸಕಲಂ ಹತ್ಥಂ।
Pannarasame anāhaṭeti anāharite, mukhadvāraṃ asampatteti attho. Soḷasame sabbahatthanti sakalaṃ hatthaṃ.
೪೩. ಸಕಬಳಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
43. Sakabaḷasikkhāpadavaṇṇanā
ಸತ್ತರಸಮೇ ಸಕಬಳೇನಾತಿ ಏತ್ಥ ಯತ್ತಕೇನ ವಚನಂ ಅಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಹೋತಿ, ತತ್ತಕೇ ಸತಿ ಕಥೇನ್ತಸ್ಸ ಆಪತ್ತಿ। ಯೋ ಪನ ಧಮ್ಮಂ ಕಥೇನ್ತೋ ಹರಿಟಕಾದೀನಿ ಮುಖೇ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಕಥೇತಿ, ಯತ್ತಕೇನ ವಚನಂ ಅಪರಿಪುಣ್ಣಂ ನ ಹೋತಿ, ತತ್ತಕೇ ಮುಖಮ್ಹಿ ಸತಿ ವಟ್ಟತಿ।
Sattarasame sakabaḷenāti ettha yattakena vacanaṃ aparipuṇṇaṃ hoti, tattake sati kathentassa āpatti. Yo pana dhammaṃ kathento hariṭakādīni mukhe pakkhipitvā katheti, yattakena vacanaṃ aparipuṇṇaṃ na hoti, tattake mukhamhi sati vaṭṭati.
೪೪. ಪಿಣ್ಡುಕ್ಖೇಪಕಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
44. Piṇḍukkhepakasikkhāpadavaṇṇanā
ಅಟ್ಠಾರಸಮೇ ಪಿಣ್ಡುಕ್ಖೇಪಕನ್ತಿ ಪಿಣ್ಡಂ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ, ಇಧಾಪಿ ಖಜ್ಜಕಫಲಾಫಲೇಸು ಅನಾಪತ್ತಿ।
Aṭṭhārasame piṇḍukkhepakanti piṇḍaṃ ukkhipitvā ukkhipitvā, idhāpi khajjakaphalāphalesu anāpatti.
೪೫. ಕಬಳಾವಚ್ಛೇದಕಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
45. Kabaḷāvacchedakasikkhāpadavaṇṇanā
ಏಕೂನವೀಸತಿಮೇ ಕಬಳಾವಚ್ಛೇದಕನ್ತಿ ಕಬಳಂ ಅವಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಅವಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ, ಇಧ ಖಜ್ಜಕಫಲಾಫಲೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಉತ್ತರಿಭಙ್ಗೇಪಿ ಅನಾಪತ್ತಿ।
Ekūnavīsatime kabaḷāvacchedakanti kabaḷaṃ avacchinditvā avacchinditvā, idha khajjakaphalāphalehi saddhiṃ uttaribhaṅgepi anāpatti.
೪೬. ಅವಗಣ್ಡಕಾರಕಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
46. Avagaṇḍakārakasikkhāpadavaṇṇanā
ವೀಸತಿಮೇ ಅವಗಣ್ಡಕಾರಕನ್ತಿ ಮಕ್ಕಟೋ ವಿಯ ಗಣ್ಡೇ ಕತ್ವಾ ಕತ್ವಾ, ಇಧ ಫಲಾಫಲಮತ್ತಕೇ ಅನಾಪತ್ತಿ।
Vīsatime avagaṇḍakārakanti makkaṭo viya gaṇḍe katvā katvā, idha phalāphalamattake anāpatti.
೪೭. ಹತ್ಥನಿದ್ಧುನಕಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
47. Hatthaniddhunakasikkhāpadavaṇṇanā
ಏಕವೀಸತಿಮೇ ಹತ್ಥನಿದ್ಧುನಕನ್ತಿ ಹತ್ಥಂ ನಿದ್ಧುನಿತ್ವಾ ನಿದ್ಧುನಿತ್ವಾ, ಅನಾಪತ್ತಿಯಂ ಪನೇತ್ಥ ‘‘ಕಚವರಂ ಛಡ್ಡೇನ್ತೋ ಹತ್ಥಂ ನಿದ್ಧುನಾತೀ’’ತಿ (ಪಾಚಿ॰ ೬೨೩) ಇದಂ ಅಧಿಕಂ।
Ekavīsatime hatthaniddhunakanti hatthaṃ niddhunitvā niddhunitvā, anāpattiyaṃ panettha ‘‘kacavaraṃ chaḍḍento hatthaṃ niddhunātī’’ti (pāci. 623) idaṃ adhikaṃ.
೪೮. ಸಿತ್ಥಾವಕಾರಕಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
48. Sitthāvakārakasikkhāpadavaṇṇanā
ದ್ವಾವೀಸತಿಮೇ ಸಿತ್ಥಾವಕಾರಕನ್ತಿ ಸಿತ್ಥಾನಿ ಅವಕಿರಿತ್ವಾ ಅವಕಿರಿತ್ವಾ, ಇಧಾಪಿ ‘‘ಕಚವರಂ ಛಡ್ಡೇನ್ತೋ ಸಿತ್ಥಂ ಛಡ್ಡಯತೀ’’ತಿ (ಪಾಚಿ॰ ೬೨೩) ಇದಂ ಅನಾಪತ್ತಿಯಂ ಅಧಿಕಂ।
Dvāvīsatime sitthāvakārakanti sitthāni avakiritvā avakiritvā, idhāpi ‘‘kacavaraṃ chaḍḍento sitthaṃ chaḍḍayatī’’ti (pāci. 623) idaṃ anāpattiyaṃ adhikaṃ.
೪೯. ಜಿವ್ಹಾನಿಚ್ಛಾರಕಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
49. Jivhānicchārakasikkhāpadavaṇṇanā
ತೇವೀಸತಿಮೇ ಜಿವ್ಹಾನಿಚ್ಛಾರಕನ್ತಿ ಜಿವ್ಹಂ ನಿಚ್ಛಾರೇತ್ವಾ ನಿಚ್ಛಾರೇತ್ವಾ।
Tevīsatime jivhānicchārakanti jivhaṃ nicchāretvā nicchāretvā.
೫೦-೫೧. ಚಪುಚಪುಕಾರಕಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
50-51. Capucapukārakasikkhāpadavaṇṇanā
ಚತುವೀಸತಿಮೇ ಚಪುಚಪುಕಾರಕನ್ತಿ ಚಪು ಚಪೂತಿ ಏವಂ ಸದ್ದಂ ಕತ್ವಾ ಕತ್ವಾ। ಪಞ್ಚವೀಸತಿಮೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
Catuvīsatime capucapukārakanti capu capūti evaṃ saddaṃ katvā katvā. Pañcavīsatimepi eseva nayo.
೫೨…ಪೇ॰…೫೪. ಹತ್ಥನಿಲ್ಲೇಹಕಾದಿಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
52…Pe…54. hatthanillehakādisikkhāpadavaṇṇanā
ಛಬ್ಬೀಸತಿಮೇ ಹತ್ಥನಿಲ್ಲೇಹಕನ್ತಿ ಹತ್ಥಂ ನಿಲ್ಲೇಹಿತ್ವಾ ನಿಲ್ಲೇಹಿತ್ವಾ। ಭುಞ್ಜನ್ತೇನ ಹಿ ಅಙ್ಗುಲಿಮತ್ತಮ್ಪಿ ನಿಲ್ಲೇಹಿತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಘನಯಾಗುಫಾಣಿತಪಾಯಾಸಾದಿಕೇ ಪನ ಅಙ್ಗುಲೀಹಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಅಙ್ಗುಲಿಯೋ ಮುಖೇ ಪವೇಸೇತ್ವಾ ಭುಞ್ಜಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ಸತ್ತವೀಸತಿಮಅಟ್ಠವೀಸತಿಮೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ತಸ್ಮಾ ಏಕಙ್ಗುಲಿಯಾಪಿ ಪತ್ತೋ ನ ನಿಲ್ಲೇಹಿತಬ್ಬೋ, ಏಕಓಟ್ಠೋಪಿ ಚ ಜಿವ್ಹಾಯ ನ ನಿಲ್ಲೇಹಿತಬ್ಬೋ, ಓಟ್ಠಮಂಸೇಹಿ ಏವ ಪನ ಗಹೇತ್ವಾ ಅನ್ತೋ ಪವೇಸೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ।
Chabbīsatime hatthanillehakanti hatthaṃ nillehitvā nillehitvā. Bhuñjantena hi aṅgulimattampi nillehituṃ na vaṭṭati. Ghanayāguphāṇitapāyāsādike pana aṅgulīhi gahetvā aṅguliyo mukhe pavesetvā bhuñjituṃ vaṭṭati, sattavīsatimaaṭṭhavīsatimesupi eseva nayo. Tasmā ekaṅguliyāpi patto na nillehitabbo, ekaoṭṭhopi ca jivhāya na nillehitabbo, oṭṭhamaṃsehi eva pana gahetvā anto pavesetuṃ vaṭṭati.
೫೫. ಸಾಮಿಸಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
55. Sāmisasikkhāpadavaṇṇanā
ಏಕೂನತಿಂಸತಿಮೇ ನ ಸಾಮಿಸೇನಾತಿ ಏತಂ ಪಟಿಕೂಲವಸೇನ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಂ, ತಸ್ಮಾ ಸಙ್ಘಿಕಮ್ಪಿ ಪುಗ್ಗಲಿಕಮ್ಪಿ ಗಿಹಿಸನ್ತಕಮ್ಪಿ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಕಮ್ಪಿ ಸಙ್ಖೋಪಿ ಸರಾವಕಮ್ಪಿ ಥಾಲಕಮ್ಪಿ ನ ಗಹೇತಬ್ಬಮೇವ, ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸ ದುಕ್ಕಟಂ। ಸಚೇ ಪನ ಹತ್ಥಸ್ಸ ಏಕದೇಸೋ ಆಮಿಸಮಕ್ಖಿತೋ ನ ಹೋತಿ, ತೇನ ಪದೇಸೇನ ಗಹೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ಇಧ ‘‘ಧೋವಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ವಾ, ಧೋವಾಪೇಸ್ಸಾಮೀತಿ ವಾ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾತೀ’’ತಿ (ಪಾಚಿ॰ ೬೩೧) ಇದಂ ಅನಾಪತ್ತಿಯಂ ಅಧಿಕಂ।
Ekūnatiṃsatime na sāmisenāti etaṃ paṭikūlavasena paṭikkhittaṃ, tasmā saṅghikampi puggalikampi gihisantakampi attano santakampi saṅkhopi sarāvakampi thālakampi na gahetabbameva, gaṇhantassa dukkaṭaṃ. Sace pana hatthassa ekadeso āmisamakkhito na hoti, tena padesena gahetuṃ vaṭṭati, idha ‘‘dhovissāmīti vā, dhovāpessāmīti vā paṭiggaṇhātī’’ti (pāci. 631) idaṃ anāpattiyaṃ adhikaṃ.
೫೬. ಸಸಿತ್ಥಕಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
56. Sasitthakasikkhāpadavaṇṇanā
ತಿಂಸತಿಮೇ ‘‘ಉದ್ಧರಿತ್ವಾ ವಾ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ವಾ ಪಟಿಗ್ಗಹೇ ವಾ ನೀಹರಿತ್ವಾ ವಾ ಛಡ್ಡೇತೀ’’ತಿ ಇದಂ ಅನಾಪತ್ತಿಯಂ ಅಧಿಕಂ। ತತ್ಥ ಉದ್ಧರಿತ್ವಾ ವಾತಿ ಸಿತ್ಥಾನಿ ಉದಕತೋ ಉದ್ಧರಿತ್ವಾ, ಏಕಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ರಾಸಿಂ ಕತ್ವಾ ಉದಕಂ ಛಡ್ಡೇತಿ। ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ವಾತಿ ಸಿತ್ಥಾನಿ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಉದಕಗತಿಕಾನಿ ಕತ್ವಾ ಛಡ್ಡೇತಿ। ಪಟಿಗ್ಗಹೇ ವಾತಿ ಪಟಿಗ್ಗಹೇನ ಪಟಿಚ್ಛನ್ತಾನಂ ಪಟಿಗ್ಗಹೇ ಛಡ್ಡೇತಿ। ನೀಹರಿತ್ವಾತಿ ಬಹಿ ನೀಹರಿತ್ವಾ ಛಡ್ಡೇತಿ, ಏವಂ ಛಡ್ಡೇನ್ತಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿ।
Tiṃsatime ‘‘uddharitvā vā bhinditvā vā paṭiggahe vā nīharitvā vā chaḍḍetī’’ti idaṃ anāpattiyaṃ adhikaṃ. Tattha uddharitvā vāti sitthāni udakato uddharitvā, ekasmiṃ ṭhāne rāsiṃ katvā udakaṃ chaḍḍeti. Bhinditvā vāti sitthāni bhinditvā udakagatikāni katvā chaḍḍeti. Paṭiggahe vāti paṭiggahena paṭicchantānaṃ paṭiggahe chaḍḍeti. Nīharitvāti bahi nīharitvā chaḍḍeti, evaṃ chaḍḍentassa anāpatti.
ತಿಂಸಭೋಜನಪ್ಪಟಿಸಂಯುತ್ತಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Tiṃsabhojanappaṭisaṃyuttasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
೫೭. ಛತ್ತಪಾಣಿಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
57. Chattapāṇisikkhāpadavaṇṇanā
ಧಮ್ಮದೇಸನಾಪಟಿಸಂಯುತ್ತೇಸು ಪಠಮೇ ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಛತ್ತಂ ಪಾಣಿಮ್ಹಿ ಅಸ್ಸಾತಿ ಛತ್ತಪಾಣಿ। ಸೋ ತಂ ಛತ್ತಂ ಯತ್ಥಕತ್ಥಚಿ ಸರೀರಾವಯವೇ ಠಪೇತ್ವಾಪಿ ಯಾವ ಹತ್ಥೇನ ನ ಮುಞ್ಚತಿ, ತಾವಸ್ಸ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಸಚೇ ಪನಸ್ಸ ಅಞ್ಞೋ ಛತ್ತಂ ಧಾರೇತಿ, ಪಸ್ಸೇ ವಾ ಠಿತಂ ಹೋತಿ, ಹತ್ಥತೋ ಅಪಗತಮತ್ತೇ ಛತ್ತಪಾಣಿ ನಾಮ ನ ಹೋತಿ, ತಸ್ಸ ದೇಸೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಧಮ್ಮಪರಿಚ್ಛೇದೋ ಚೇತ್ಥ ಪದಸೋಧಮ್ಮೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Dhammadesanāpaṭisaṃyuttesu paṭhame yaṃkiñci chattaṃ pāṇimhi assāti chattapāṇi. So taṃ chattaṃ yatthakatthaci sarīrāvayave ṭhapetvāpi yāva hatthena na muñcati, tāvassa dhammaṃ desetuṃ na vaṭṭati. Sace panassa añño chattaṃ dhāreti, passe vā ṭhitaṃ hoti, hatthato apagatamatte chattapāṇi nāma na hoti, tassa desetuṃ vaṭṭati. Dhammaparicchedo cettha padasodhamme vuttanayeneva veditabbo.
೫೮-೫೯. ದಣ್ಡಪಾಣಿಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
58-59. Daṇḍapāṇisikkhāpadavaṇṇanā
ದುತಿಯೇ ದಣ್ಡೋ ನಾಮ ಮಜ್ಝಿಮಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಚತುಹತ್ಥಪ್ಪಮಾಣೋ, ದಣ್ಡಪಾಣಿಭಾವೋ ಪನಸ್ಸ ಛತ್ತಪಾಣಿಮ್ಹಿ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ತತಿಯೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಅಸಿಂ ಸನ್ನಹಿತ್ವಾ ಠಿತೋಪಿ ಹಿ ಸತ್ಥಪಾಣಿಸಙ್ಖ್ಯಂ ನ ಗಚ್ಛತಿ।
Dutiye daṇḍo nāma majjhimassa purisassa catuhatthappamāṇo, daṇḍapāṇibhāvo panassa chattapāṇimhi vuttanayeneva veditabbo. Tatiyepi eseva nayo. Asiṃ sannahitvā ṭhitopi hi satthapāṇisaṅkhyaṃ na gacchati.
೬೦. ಆವುಧಪಾಣಿಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
60. Āvudhapāṇisikkhāpadavaṇṇanā
ಚತುತ್ಥೇ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಧನುವಿಕತಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸರವಿಕತಿಯಾ ಆವುಧನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ, ತಸ್ಮಾ ಸದ್ಧಿಂ ವಾ ಸರೇನ ಧನುಂ ಗಹೇತ್ವಾ, ಸುದ್ಧಧನುಂ ವಾ ಸುದ್ಧಸರಂ ವಾ ಸಜಿಯಧನುಂ ವಾ ನಿಜ್ಜಿಯಧನುಂ ವಾ ಗಹೇತ್ವಾ ಠಿತಸ್ಸ ವಾ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ವಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಸಚೇ ಪನಸ್ಸ ಧನು ಖನ್ಧೇಪಿ ಪಟಿಮುಕ್ಕಂ ಹೋತಿ, ಯಾವ ನ ಗಣ್ಹಾತಿ, ತಾವ ವಟ್ಟತಿ।
Catutthe sabbāpi dhanuvikati saddhiṃ saravikatiyā āvudhanti veditabbā, tasmā saddhiṃ vā sarena dhanuṃ gahetvā, suddhadhanuṃ vā suddhasaraṃ vā sajiyadhanuṃ vā nijjiyadhanuṃ vā gahetvā ṭhitassa vā nisinnassa vā dhammaṃ desetuṃ na vaṭṭati. Sace panassa dhanu khandhepi paṭimukkaṃ hoti, yāva na gaṇhāti, tāva vaṭṭati.
೬೧-೬೨. ಪಾದುಕಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
61-62. Pādukasikkhāpadavaṇṇanā
ಪಞ್ಚಮೇ ಪಾದುಕಾರುಳ್ಹಸ್ಸಾತಿ ಛತ್ತದಣ್ಡಕೇ ಅಙ್ಗುಲನ್ತರಿಕಂ ಅಪ್ಪವೇಸೇತ್ವಾ ಕೇವಲಂ ಅಕ್ಕನ್ತಸ್ಸ ವಾ, ಪವೇಸೇತ್ವಾ ಠಾನವಸೇನ ಪಟಿಮುಕ್ಕಸ್ಸ ವಾ। ಛಟ್ಠೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಇಧ ಪನ ಯ್ವಾಯಂ ಪಣ್ಹಿಕಬನ್ಧಂ ಓಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ಠಾನವಸೇನ ‘‘ಓಮುಕ್ಕೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ತಸ್ಸಾಪಿ ನ ವಟ್ಟತಿ।
Pañcame pādukāruḷhassāti chattadaṇḍake aṅgulantarikaṃ appavesetvā kevalaṃ akkantassa vā, pavesetvā ṭhānavasena paṭimukkassa vā. Chaṭṭhepi eseva nayo. Idha pana yvāyaṃ paṇhikabandhaṃ omuñcitvā ṭhānavasena ‘‘omukko’’ti vuccati, tassāpi na vaṭṭati.
೬೩. ಯಾನಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
63. Yānasikkhāpadavaṇṇanā
ಸತ್ತಮೇ ಸಚೇಪಿ ದ್ವೀಹಿ ಜನೇಹಿ ಹತ್ಥಸಙ್ಘಾಟೇನ ಗಹಿತೋ, ಸಾಟಕೇ ವಾ ಠಪೇತ್ವಾ ವಂಸೇನ ವಯ್ಹತಿ, ಅಯುತ್ತೇ ವಾ ವಯ್ಹಾದಿಕೇ ಯಾನೇ ವಿಸಙ್ಖರಿತ್ವಾ ವಾ ಠಪಿತೇ ಚಕ್ಕಮತ್ತೇಪಿ ನಿಸಿನ್ನೋ ಹೋತಿ, ಯಾನಗತೋತ್ವೇವ ಸಙ್ಖಂ ಗಚ್ಛತಿ। ಸಚೇ ಪನ ದ್ವೇಪಿ ಏಕಯಾನೇ ನಿಸಿನ್ನಾ ಹೋನ್ತಿ, ವಟ್ಟತಿ। ವಿಸುಂ ನಿಸಿನ್ನೇಸುಪಿ ಉಚ್ಚೇ ಯಾನೇ ನಿಸಿನ್ನೇನ ನೀಚೇ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ದೇಸೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ಸಮಪ್ಪಮಾಣೇಪಿ ವಟ್ಟತಿ, ತಥಾ ಪುರಿಮೇ ನಿಸಿನ್ನೇನ ಪಚ್ಛಿಮೇ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ। ಪಚ್ಛಿಮೇ ಪನ ಉಚ್ಚತರೇಪಿ ನಿಸಿನ್ನೇನ ದೇಸೇತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ।
Sattame sacepi dvīhi janehi hatthasaṅghāṭena gahito, sāṭake vā ṭhapetvā vaṃsena vayhati, ayutte vā vayhādike yāne visaṅkharitvā vā ṭhapite cakkamattepi nisinno hoti, yānagatotveva saṅkhaṃ gacchati. Sace pana dvepi ekayāne nisinnā honti, vaṭṭati. Visuṃ nisinnesupi ucce yāne nisinnena nīce nisinnassa desetuṃ vaṭṭati, samappamāṇepi vaṭṭati, tathā purime nisinnena pacchime nisinnassa. Pacchime pana uccatarepi nisinnena desetuṃ na vaṭṭati.
೬೪. ಸಯನಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
64. Sayanasikkhāpadavaṇṇanā
ಅಟ್ಠಮೇ ಸಯನಗತಸ್ಸಾತಿ ಅನ್ತಮಸೋ ಕಟಸಾರಕೇಪಿ ಪಕತಿಭೂಮಿಯಮ್ಪಿ ನಿಪನ್ನಸ್ಸ ಉಚ್ಚೇಪಿ ಮಞ್ಚೇ ವಾ ಪೀಠೇ ವಾ ಭೂಮಿಪ್ಪದೇಸೇ ವಾ ಠಿತೇನ ನಿಸಿನ್ನೇನ ವಾ ದೇಸೇತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಸಯನಗತೇನ ಪನ ಸಯನಗತಸ್ಸ ಉಚ್ಚತರೇ ವಾ ಸಮಪ್ಪಮಾಣೇ ವಾ ನಿಪನ್ನೇನ ದೇಸೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ನಿಪನ್ನೇನ ಪನ ಠಿತಸ್ಸ ವಾ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ವಾ ನಿಪನ್ನಸ್ಸ ವಾ, ನಿಸಿನ್ನೇನ ಚ ಠಿತಸ್ಸ ವಾ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ವಾ, ಠಿತೇನ ಠಿತಸ್ಸೇವ ವಟ್ಟತಿ।
Aṭṭhame sayanagatassāti antamaso kaṭasārakepi pakatibhūmiyampi nipannassa uccepi mañce vā pīṭhe vā bhūmippadese vā ṭhitena nisinnena vā desetuṃ na vaṭṭati. Sayanagatena pana sayanagatassa uccatare vā samappamāṇe vā nipannena desetuṃ vaṭṭati. Nipannena pana ṭhitassa vā nisinnassa vā nipannassa vā, nisinnena ca ṭhitassa vā nisinnassa vā, ṭhitena ṭhitasseva vaṭṭati.
೬೫. ಪಲ್ಲತ್ಥಿಕಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
65. Pallatthikasikkhāpadavaṇṇanā
ನವಮೇ ಹತ್ಥಪಲ್ಲತ್ಥಿಕಾದೀಸು ಯಾಯ ಕಾಯಚಿ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ದೇಸೇತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ।
Navame hatthapallatthikādīsu yāya kāyaci nisinnassa desetuṃ na vaṭṭati.
೬೬. ವೇಠಿತಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
66. Veṭhitasikkhāpadavaṇṇanā
ದಸಮೇ ವೇಠಿತಸೀಸಸ್ಸಾತಿ ದುಸ್ಸವೇಠೇನ ವಾ ಮೋಳಿಆದೀಹಿ ವಾ ಯಥಾ ಕೇಸನ್ತೋ ನ ದಿಸ್ಸತಿ, ಏವಂ ವೇಠಿತಸೀಸಸ್ಸ, ತೇನೇವಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿಯಂ ‘‘ಕೇಸನ್ತಂ ವಿವರಾಪೇತ್ವಾ ದೇಸೇತೀ’’ತಿ (ಪಾಚಿ॰ ೬೪೩) ವುತ್ತಂ।
Dasame veṭhitasīsassāti dussaveṭhena vā moḷiādīhi vā yathā kesanto na dissati, evaṃ veṭhitasīsassa, tenevassa anāpattiyaṃ ‘‘kesantaṃ vivarāpetvā desetī’’ti (pāci. 643) vuttaṃ.
೬೭. ಓಗುಣ್ಠಿತಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
67. Oguṇṭhitasikkhāpadavaṇṇanā
ಏಕಾದಸಮೇ ಓಗುಣ್ಠಿತಸೀಸಸ್ಸಾತಿ ಸಸೀಸಂ ಪಾರುತಸ್ಸ, ಅನಾಪತ್ತಿಯಂ ಪನೇತ್ಥ ‘‘ಸೀಸಂ ವಿವರಾಪೇತ್ವಾ ದೇಸೇತೀ’’ತಿ (ಪಾಚಿ॰ ೬೪೪) ಅಧಿಕಂ।
Ekādasame oguṇṭhitasīsassāti sasīsaṃ pārutassa, anāpattiyaṃ panettha ‘‘sīsaṃ vivarāpetvā desetī’’ti (pāci. 644) adhikaṃ.
೬೮. ಛಮಾಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
68. Chamāsikkhāpadavaṇṇanā
ದ್ವಾದಸಮೇ ಛಮಾಯಂ ನಿಸೀದಿತ್ವಾತಿ ಭೂಮಿಯಂ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ। ಆಸನೇತಿ ಅನ್ತಮಸೋ ವತ್ಥಮ್ಪಿ ತಿಣಾನಿಪಿ ಸನ್ಥರಿತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ।
Dvādasame chamāyaṃ nisīditvāti bhūmiyaṃ nisīditvā. Āsaneti antamaso vatthampi tiṇānipi santharitvā nisinnassa.
೬೯. ನೀಚಾಸನಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
69. Nīcāsanasikkhāpadavaṇṇanā
ತೇರಸಮೇ ಉಚ್ಚೇ ಆಸನೇತಿ ಅನ್ತಮಸೋ ಭೂಮಿಪ್ಪದೇಸೇಪಿ ಉನ್ನತಪ್ಪದೇಸೇ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ।
Terasame ucce āsaneti antamaso bhūmippadesepi unnatappadese nisinnassa.
೭೦. ಠಿತಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
70. Ṭhitasikkhāpadavaṇṇanā
ಚುದ್ದಸಮೇ ನ ಠಿತೋ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸಾತಿ ಸಚೇ ಥೇರಸ್ಸ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಠಿತಂ ದಹರಂ ಆಸನೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಮಹಾಥೇರೋ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛತಿ, ನ ಕಥೇತಬ್ಬಂ। ಗಾರವೇನ ಪನ ಥೇರಂ ‘‘ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಪುಚ್ಛಾ’’ತಿ ವತ್ತುಂ ನ ಸಕ್ಕಾ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಪಸ್ಸೇ ಠಿತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಕಥೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಕಥೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ।
Cuddasame na ṭhito nisinnassāti sace therassa upaṭṭhānaṃ gantvā ṭhitaṃ daharaṃ āsane nisinno mahāthero pañhaṃ pucchati, na kathetabbaṃ. Gāravena pana theraṃ ‘‘uṭṭhahitvā pucchā’’ti vattuṃ na sakkā, tasmā ‘‘passe ṭhitassa bhikkhuno kathessāmī’’ti kathetuṃ vaṭṭati.
೭೧. ಪಚ್ಛತೋಗಮನಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
71. Pacchatogamanasikkhāpadavaṇṇanā
ಪನ್ನರಸಮೇ ಸಚೇ ಪುರತೋ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ಪಞ್ಹಂ ಪುಚ್ಛತಿ, ತಸ್ಸ ತಂ ಅಕಥೇತ್ವಾ ‘‘ಪಚ್ಛಿಮಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಕಥೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಕಥೇತಬ್ಬಂ। ಸದ್ಧಿಂ ಉಗ್ಗಹಿತಧಮ್ಮಂ ಪನ ಸಜ್ಝಾಯಿತುಂ, ಸಮಧುರೇನ ವಾ ಗಚ್ಛನ್ತಸ್ಸ ಕಥೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ।
Pannarasame sace purato gacchanto pañhaṃ pucchati, tassa taṃ akathetvā ‘‘pacchimassa bhikkhuno kathessāmī’’ti kathetabbaṃ. Saddhiṃ uggahitadhammaṃ pana sajjhāyituṃ, samadhurena vā gacchantassa kathetuṃ vaṭṭati.
೭೨. ಉಪ್ಪಥೇನಗಮನಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
72. Uppathenagamanasikkhāpadavaṇṇanā
ಸೋಳಸಮೇ ನ ಉಪ್ಪಥೇನಾತಿ ಏತ್ಥ ಸಚೇ ದ್ವೇಪಿ ಸಕಟಮಗ್ಗಸ್ಮಿಂ ಏಕೇಕಚಕ್ಕಪಥೇನ ವಾ ಉಪ್ಪಥೇನ ವಾ ಸಮಧುರಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ವಟ್ಟತಿ।
Soḷasame na uppathenāti ettha sace dvepi sakaṭamaggasmiṃ ekekacakkapathena vā uppathena vā samadhuraṃ gacchanti, vaṭṭati.
೭೩. ಠಿತೋಉಚ್ಚಾರಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
73. Ṭhitouccārasikkhāpadavaṇṇanā
ಸತ್ತರಸಮೇ ‘‘ಅಸಞ್ಚಿಚ್ಚಾ’’ತಿ ಅನಾಪತ್ತಿಯಂ ಸಚೇ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಟ್ಠಾನಂ ಗಚ್ಛನ್ತಸ್ಸ ಸಹಸಾ ಉಚ್ಚಾರೋ ವಾ ಪಸ್ಸಾವೋ ವಾ ನಿಕ್ಖಮತಿ, ಅಸಞ್ಚಿಚ್ಚ ಕತೋ ನಾಮ ಹೋತಿ।
Sattarasame ‘‘asañciccā’’ti anāpattiyaṃ sace paṭicchannaṭṭhānaṃ gacchantassa sahasā uccāro vā passāvo vā nikkhamati, asañcicca kato nāma hoti.
೭೪. ಹರಿತೇಉಚ್ಚಾರಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
74. Hariteuccārasikkhāpadavaṇṇanā
ಅಟ್ಠಾರಸಮೇ ಯಮ್ಪಿ ಜೀವಮಾನರುಕ್ಖಸ್ಸ ಮೂಲಂ ಪಥವಿಯಂ ದಿಸ್ಸಮಾನಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಸಾಖಾ ವಾ ಭೂಮಿಲಗ್ಗಾ ಗಚ್ಛತಿ, ಸಬ್ಬಂ ಹರಿತಸಙ್ಖಾತಮೇವ। ಖನ್ಧೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಪನ ಅಪ್ಪಹರಿತಟ್ಠಾನೇ ಪಾತೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಸಚೇ ಅಪ್ಪಹರಿತಟ್ಠಾನಂ ಓಲೋಕೇನ್ತಸ್ಸೇವ ಸಹಸಾ ನಿಕ್ಖಮತಿ, ಗಿಲಾನಟ್ಠಾನೇ ಠಿತೋ ಹೋತಿ, ‘‘ಅಪ್ಪಹರಿತೇ ಕತೋ ಹರಿತಂ ಓತ್ಥರತೀ’’ತಿ (ಪಾಚಿ॰ ೬೫೨) ಇದಮೇತ್ಥ ಅನಾಪತ್ತಿಯಂ ಅಧಿಕಂ। ತತ್ಥ ಸಚೇಪಿ ಅಪ್ಪಹರಿತಂ ಅಲಭನ್ತೇನ ತಿಣಣ್ಡುಪಕಂ ವಾ ಪಲಲಣ್ಡುಪಕಂ ವಾ ಠಪೇತ್ವಾ ಕತೋ ಪಚ್ಛಾ ಹರಿತಂ ಓತ್ಥರತಿ, ವಟ್ಟತಿಯೇವ। ಖೇಳೇನ ಚೇತ್ಥ ಸಿಙ್ಘಾಣಿಕಾಪಿ ಸಙ್ಗಹಿತಾ।
Aṭṭhārasame yampi jīvamānarukkhassa mūlaṃ pathaviyaṃ dissamānaṃ gacchati, sākhā vā bhūmilaggā gacchati, sabbaṃ haritasaṅkhātameva. Khandhe nisīditvā pana appaharitaṭṭhāne pātetuṃ vaṭṭati. Sace appaharitaṭṭhānaṃ olokentasseva sahasā nikkhamati, gilānaṭṭhāne ṭhito hoti, ‘‘appaharite kato haritaṃ ottharatī’’ti (pāci. 652) idamettha anāpattiyaṃ adhikaṃ. Tattha sacepi appaharitaṃ alabhantena tiṇaṇḍupakaṃ vā palalaṇḍupakaṃ vā ṭhapetvā kato pacchā haritaṃ ottharati, vaṭṭatiyeva. Kheḷena cettha siṅghāṇikāpi saṅgahitā.
೭೫. ಉದಕೇಉಚ್ಚಾರಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
75. Udakeuccārasikkhāpadavaṇṇanā
ಏಕೂನವೀಸತಿಮೇ ನ ಉದಕೇತಿ ಏತಂ ಪರಿಭೋಗಉದಕಮೇವ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ, ವಚ್ಚಕುಟಿಸಮುದ್ದಾದಿಉದಕೇಸು ಪನ ಅಪರಿಭೋಗೇಸು ಅನಾಪತ್ತಿ। ದೇವೇ ವಸ್ಸನ್ತೇ ಸಮನ್ತತೋ ಉದಕೋಘೇ ಜಾತೇ ಅನುದಕಟ್ಠಾನಂ ಅಲಭನ್ತೇನ ಉದಕೇ ಕಾತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ಇಧಾಪಿ ‘‘ಥಲೇ ಕತೋ ಉದಕಂ ಓತ್ಥರತೀ’’ತಿ (ಪಾಚಿ॰ ೬೫೪) ಇದಂ ಅನಾಪತ್ತಿಯಂ ಅಧಿಕಂ, ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬಸಿಕ್ಖಾಪದೇಸು ಉತ್ತಾನಮೇವ।
Ekūnavīsatime na udaketi etaṃ paribhogaudakameva sandhāya vuttaṃ, vaccakuṭisamuddādiudakesu pana aparibhogesu anāpatti. Deve vassante samantato udakoghe jāte anudakaṭṭhānaṃ alabhantena udake kātuṃ vaṭṭati, idhāpi ‘‘thale kato udakaṃ ottharatī’’ti (pāci. 654) idaṃ anāpattiyaṃ adhikaṃ, sesaṃ sabbasikkhāpadesu uttānameva.
ಸಮುಟ್ಠಾನಾದಿದೀಪನತ್ಥಾಯ ಪನೇತ್ಥ ಇದಂ ಪಕಿಣ್ಣಕಂ – ಉಜ್ಜಗ್ಘಿಕಉಚ್ಚಾಸದ್ದಪ್ಪಟಿಸಂಯುತ್ತಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ, ಸಕಬಳೇನ ಮುಖೇನ ಬ್ಯಾಹರಣಂ ಏಕಂ, ಛಮಾನೀಚಾಸನನಿಸಿನ್ನಠಿತಪಚ್ಛತೋಗಮನಉಪ್ಪಥಗಮನಪ್ಪಟಿಸಂಯುತ್ತಾನಿ ಪಞ್ಚಾತಿ ಇಮಾನಿ ದಸ ಸಿಕ್ಖಾಪದಾನಿ ಸಮನುಭಾಸನಸಮುಟ್ಠಾನಾನಿ, ಏಕೇಕಮೇತ್ಥ ಕಿರಿಯಂ, ಸಞ್ಞಾವಿಮೋಕ್ಖಂ, ಸಚಿತ್ತಕಂ, ಲೋಕವಜ್ಜಂ, ಕಾಯಕಮ್ಮಂ, ವಚೀಕಮ್ಮಂ, ಅಕುಸಲಚಿತ್ತಂ, ದುಕ್ಖವೇದನಂ। ಸೂಪೋದನವಿಞ್ಞತ್ತಿಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಥೇಯ್ಯಸತ್ಥಸಮುಟ್ಠಾನಂ, ಕಿರಿಯಂ, ಸಞ್ಞಾವಿಮೋಕ್ಖಂ, ಸಚಿತ್ತಕಂ, ಲೋಕವಜ್ಜಂ, ಕಾಯಕಮ್ಮಂ, ವಚೀಕಮ್ಮಂ, ಅಕುಸಲಚಿತ್ತಂ, ದುಕ್ಖವೇದನಂ। ಛತ್ತಪಾಣಿದಣ್ಡಪಾಣಿಸತ್ಥಪಾಣಿಆವುಧಪಾಣಿಪಾದುಕಾಉಪಾಹನಯಾನಸಯನಪಲ್ಲತ್ಥಿಕವೇಠಿತಓಗುಣ್ಠಿತನಾಮಕಾನಿ ಏಕಾದಸ ಧಮ್ಮದೇಸನಾಸಮುಟ್ಠಾನಾನಿ, ಕಿರಿಯಾಕಿರಿಯಾನಿ, ಸಞ್ಞಾವಿಮೋಕ್ಖಾನಿ, ಸಚಿತ್ತಕಾನಿ, ಲೋಕವಜ್ಜಾನಿ, ವಚೀಕಮ್ಮಾನಿ, ಅಕುಸಲಚಿತ್ತಾನಿ, ದುಕ್ಖವೇದನಾನಿ। ಸೇಸಾನಿ ತೇಪಣ್ಣಾಸ ಪಠಮಪಾರಾಜಿಕಸಮಉಟ್ಠಾನಾದಿಭೇದಾನೀತಿ।
Samuṭṭhānādidīpanatthāya panettha idaṃ pakiṇṇakaṃ – ujjagghikauccāsaddappaṭisaṃyuttāni cattāri, sakabaḷena mukhena byāharaṇaṃ ekaṃ, chamānīcāsananisinnaṭhitapacchatogamanauppathagamanappaṭisaṃyuttāni pañcāti imāni dasa sikkhāpadāni samanubhāsanasamuṭṭhānāni, ekekamettha kiriyaṃ, saññāvimokkhaṃ, sacittakaṃ, lokavajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, akusalacittaṃ, dukkhavedanaṃ. Sūpodanaviññattisikkhāpadaṃ theyyasatthasamuṭṭhānaṃ, kiriyaṃ, saññāvimokkhaṃ, sacittakaṃ, lokavajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, akusalacittaṃ, dukkhavedanaṃ. Chattapāṇidaṇḍapāṇisatthapāṇiāvudhapāṇipādukāupāhanayānasayanapallatthikaveṭhitaoguṇṭhitanāmakāni ekādasa dhammadesanāsamuṭṭhānāni, kiriyākiriyāni, saññāvimokkhāni, sacittakāni, lokavajjāni, vacīkammāni, akusalacittāni, dukkhavedanāni. Sesāni tepaṇṇāsa paṭhamapārājikasamauṭṭhānādibhedānīti.
ಏಕೂನವೀಸತಿಧಮ್ಮದೇಸನಾಪಟಿಸಂಯುತ್ತಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Ekūnavīsatidhammadesanāpaṭisaṃyuttasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
ಕಙ್ಖಾವಿತರಣಿಯಾ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖವಣ್ಣನಾಯ
Kaṅkhāvitaraṇiyā pātimokkhavaṇṇanāya
ಸೇಖಿಯವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Sekhiyavaṇṇanā niṭṭhitā.
ಅಧಿಕರಣಸಮಥವಣ್ಣನಾ
Adhikaraṇasamathavaṇṇanā
ಅಧಿಕರಣಸಮಥೇಸು ಸತ್ತಾತಿ ತೇಸಂ ಗಣನಪರಿಚ್ಛೇದೋ। ಅಧಿಕರಣಾನಿ ಸಮೇನ್ತಿ ವೂಪಸಮೇನ್ತೀತಿ ಅಧಿಕರಣಸಮಥಾ। ಉದ್ದೇಸಂ ಆಗಚ್ಛನ್ತೀತಿ ಆಪತ್ತಾಧಿಕರಣಸಙ್ಖಾತಾಸು ಚ ಅವಸೇಸಾಧಿಕರಣತ್ತಯಪಚ್ಚಯಾಸು ಚ ಆಪತ್ತೀಸು ಪರಿಸುದ್ಧಭಾವಂ ಪುಚ್ಛನತ್ಥಂ ಉದ್ದಿಸಿತಬ್ಬತಂ ಆಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಉಪ್ಪನ್ನುಪ್ಪನ್ನಾನನ್ತಿ ಉಪ್ಪನ್ನಾನಂ ಉಪ್ಪನ್ನಾನಂ। ಅಧಿಕರಣಾನನ್ತಿ ವಿವಾದಾಧಿಕರಣಂ ಅನುವಾದಾಧಿಕರಣಂ ಆಪತ್ತಾಧಿಕರಣಂ ಕಿಚ್ಚಾಧಿಕರಣನ್ತಿ ಇಮೇಸಂ ಚತುನ್ನಂ। ಸಮಥಾಯ ವೂಪಸಮಾಯಾತಿ ಸಮನತ್ಥಞ್ಚೇವ ವೂಪಸಮನತ್ಥಞ್ಚ ಸಮ್ಮುಖಾವಿನಯೋ ದಾತಬ್ಬೋ…ಪೇ॰… ತಿಣವತ್ಥಾರಕೋತಿ ಇಮೇ ಸತ್ತ ಸಮಥಾ ದಾತಬ್ಬಾ। ತತ್ರಾಯಂ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ – ಅಧಿಕರಣೇಸು ತಾವ ‘‘ಧಮ್ಮೋ’’ತಿ ವಾ, ‘‘ಅಧಮ್ಮೋ’’ತಿ ವಾ ಅಟ್ಠಾರಸಹಿ ವತ್ಥೂಹಿ ವಿವದನ್ತಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಯೋ ವಿವಾದೋ, ಇದಂ ವಿವಾದಾಧಿಕರಣಂ ನಾಮ। ಸೀಲವಿಪತ್ತಿಯಾ ವಾ ಆಚಾರದಿಟ್ಠಿಆಜೀವವಿಪತ್ತಿಯಾ ವಾ ಅನುವದನ್ತಾನಂ ಯೋ ಅನುವಾದೋ ಉಪವದನಾ ಚೇವ ಚೋದನಾ ಚ, ಇದಂ ಅನುವಾದಾಧಿಕರಣಂ ನಾಮ। ಮಾತಿಕಾಯ ಆಗತಾ ಪಞ್ಚ, ವಿಭಙ್ಗೇ ದ್ವೇತಿ ಸತ್ತಪಿ ಆಪತ್ತಿಕ್ಖನ್ಧಾ ಆಪತ್ತಾಧಿಕರಣಂ , ನಾಮ। ಯಂ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಅಪಲೋಕನಾದೀನಂ ಚತುನ್ನಂ ಕಮ್ಮಾನಂ ಕರಣಂ, ಇದಂ ಕಿಚ್ಚಾಧಿಕರಣಂ ನಾಮ।
Adhikaraṇasamathesu sattāti tesaṃ gaṇanaparicchedo. Adhikaraṇāni samenti vūpasamentīti adhikaraṇasamathā. Uddesaṃ āgacchantīti āpattādhikaraṇasaṅkhātāsu ca avasesādhikaraṇattayapaccayāsu ca āpattīsu parisuddhabhāvaṃ pucchanatthaṃ uddisitabbataṃ āgacchanti. Uppannuppannānanti uppannānaṃ uppannānaṃ. Adhikaraṇānanti vivādādhikaraṇaṃ anuvādādhikaraṇaṃ āpattādhikaraṇaṃ kiccādhikaraṇanti imesaṃ catunnaṃ. Samathāya vūpasamāyāti samanatthañceva vūpasamanatthañca sammukhāvinayo dātabbo…pe… tiṇavatthārakoti ime satta samathā dātabbā. Tatrāyaṃ vinicchayo – adhikaraṇesu tāva ‘‘dhammo’’ti vā, ‘‘adhammo’’ti vā aṭṭhārasahi vatthūhi vivadantānaṃ bhikkhūnaṃ yo vivādo, idaṃ vivādādhikaraṇaṃ nāma. Sīlavipattiyā vā ācāradiṭṭhiājīvavipattiyā vā anuvadantānaṃ yo anuvādo upavadanā ceva codanā ca, idaṃ anuvādādhikaraṇaṃ nāma. Mātikāya āgatā pañca, vibhaṅge dveti sattapi āpattikkhandhā āpattādhikaraṇaṃ, nāma. Yaṃ saṅghassa apalokanādīnaṃ catunnaṃ kammānaṃ karaṇaṃ, idaṃ kiccādhikaraṇaṃ nāma.
ತತ್ಥ ವಿವಾದಾಧಿಕರಣಂ (ಚೂಳವ॰ ೨೨೮) ದ್ವೀಹಿ ಸಮಥೇಹಿ ಸಮ್ಮತಿ ಸಮ್ಮುಖಾವಿನಯೇನ ಚ ಯೇಭುಯ್ಯಸಿಕಾಯ ಚ, ಸಮ್ಮುಖಾವಿನಯೇನೇವ ಸಮ್ಮಮಾನಂ ಯಸ್ಮಿಂ ವಿಹಾರೇ ಉಪ್ಪನ್ನಂ, ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ವಾ, ಅಞ್ಞತ್ಥ ವೂಪಸಮೇತುಂ ಗಚ್ಛನ್ತಾನಂ ಅನ್ತರಾಮಗ್ಗೇ ವಾ, ಯತ್ಥ ಗನ್ತ್ವಾ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ನಿಯ್ಯಾತಿತಂ, ತತ್ಥ ಸಙ್ಘೇನ ವಾ ವೂಪಸಮೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೇ ತತ್ಥೇವ ಉಬ್ಬಾಹಿಕಾಯ ಸಮ್ಮತಪುಗ್ಗಲೇಹಿ ವಾ ವಿನಿಚ್ಛಿತಂ ಸಮ್ಮತಿ, ಏವಂ ಸಮ್ಮಮಾನೇ ಚ ಪನ ತಸ್ಮಿಂ ಯಾ ಸಙ್ಘಸಮ್ಮುಖತಾ ಧಮ್ಮಸಮ್ಮುಖತಾ ವಿನಯಸಮ್ಮುಖತಾ ಪುಗ್ಗಲಸಮ್ಮುಖತಾ ಅಯಂ ಸಮ್ಮುಖಾವಿನಯೋ ನಾಮ। ತತ್ಥ ಚ ಕಾರಕಸಙ್ಘಸ್ಸ ಸಙ್ಘಸಾಮಗ್ಗಿವಸೇನ ಸಮ್ಮುಖೀಭಾವೋ ಸಙ್ಘಸಮ್ಮುಖತಾ, ಸಮೇತಬ್ಬಸ್ಸ ವತ್ಥುನೋ ಭೂತತಾ ಧಮ್ಮಸಮ್ಮುಖತಾ, ಯಥಾ ತಂ ಸಮೇತಬ್ಬಂ, ತಥೇವಸ್ಸ ಸಮನಂ ವಿನಯಸಮ್ಮುಖತಾ, ಯೋ ಚ ವಿವದತಿ, ಯೇನ ಚ ವಿವದತಿ, ತೇಸಂ ಉಭಿನ್ನಂ ಅತ್ಥಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಾನಂ ಸಮ್ಮುಖೀಭಾವೋ ಪುಗ್ಗಲಸಮ್ಮುಖತಾ। ಉಬ್ಬಾಹಿಕಾಯ ವೂಪಸಮನೇ ಪನೇತ್ಥ ಸಙ್ಘಸಮ್ಮುಖತಾ ಪರಿಹಾಯತಿ, ಏವಂ ತಾವ ಸಮ್ಮುಖಾವಿನಯೇನೇವ ಸಮ್ಮತಿ।
Tattha vivādādhikaraṇaṃ (cūḷava. 228) dvīhi samathehi sammati sammukhāvinayena ca yebhuyyasikāya ca, sammukhāvinayeneva sammamānaṃ yasmiṃ vihāre uppannaṃ, tasmiṃyeva vā, aññattha vūpasametuṃ gacchantānaṃ antarāmagge vā, yattha gantvā saṅghassa niyyātitaṃ, tattha saṅghena vā vūpasametuṃ asakkonte tattheva ubbāhikāya sammatapuggalehi vā vinicchitaṃ sammati, evaṃ sammamāne ca pana tasmiṃ yā saṅghasammukhatā dhammasammukhatā vinayasammukhatā puggalasammukhatā ayaṃ sammukhāvinayo nāma. Tattha ca kārakasaṅghassa saṅghasāmaggivasena sammukhībhāvo saṅghasammukhatā, sametabbassa vatthuno bhūtatā dhammasammukhatā, yathā taṃ sametabbaṃ, tathevassa samanaṃ vinayasammukhatā, yo ca vivadati, yena ca vivadati, tesaṃ ubhinnaṃ atthapaccatthikānaṃ sammukhībhāvo puggalasammukhatā. Ubbāhikāya vūpasamane panettha saṅghasammukhatā parihāyati, evaṃ tāva sammukhāvinayeneva sammati.
ಸಚೇ ಪನೇವಮ್ಪಿ ನ ಸಮ್ಮತಿ, ಅಥ ನಂ ಉಬ್ಬಾಹಿಕಾಯ ಸಮ್ಮತಾ ಭಿಕ್ಖೂ ‘‘ನ ಮಯಂ ಸಕ್ಕೋಮ ವೂಪಸಮೇತು’’ನ್ತಿ ಸಙ್ಘಸ್ಸೇವ ನಿಯ್ಯಾತೇನ್ತಿ, ತತೋ ಸಙ್ಘೋ ಪಞ್ಚಙ್ಗಸಮನ್ನಾಗತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಸಲಾಕಗ್ಗಾಹಾಪಕಂ ಸಮ್ಮನ್ನಿತ್ವಾ ತೇನ ಗುಳ್ಹಕವಿವಟ್ಟಕಸಕಣ್ಣಜಪ್ಪಕೇಸು ತೀಸು ಸಲಾಕಗ್ಗಾಹೇಸು ಅಞ್ಞತರವಸೇನ ಸಲಾಕಂ ಗಾಹೇತ್ವಾ ಸನ್ನಿಪತಿತಪರಿಸಾಯ ಧಮ್ಮವಾದೀನಂ ಯೇಭುಯ್ಯತಾಯ ಯಥಾ ತೇ ಧಮ್ಮವಾದಿನೋ ವದನ್ತಿ, ಏವಂ ವೂಪಸನ್ತಂ ಅಧಿಕರಣಂ ಸಮ್ಮುಖಾವಿನಯೇನ ಚ ಯೇಭುಯ್ಯಸಿಕಾಯ ಚ ವೂಪಸನ್ತಂ ಹೋತಿ। ತತ್ಥ ಸಮ್ಮುಖಾವಿನಯೋ ವುತ್ತನಯೋ ಏವ, ಯಂ ಪನ ಯೇಭುಯ್ಯಸಿಕಕಮ್ಮಸ್ಸ ಕರಣಂ। ಅಯಂ ಯೇಭುಯ್ಯಸಿಕಾ ನಾಮ, ಏವಂ ವಿವಾದಾಧಿಕರಣಂ ದ್ವೀಹಿ ಸಮಥೇಹಿ ಸಮ್ಮತಿ।
Sace panevampi na sammati, atha naṃ ubbāhikāya sammatā bhikkhū ‘‘na mayaṃ sakkoma vūpasametu’’nti saṅghasseva niyyātenti, tato saṅgho pañcaṅgasamannāgataṃ bhikkhuṃ salākaggāhāpakaṃ sammannitvā tena guḷhakavivaṭṭakasakaṇṇajappakesu tīsu salākaggāhesu aññataravasena salākaṃ gāhetvā sannipatitaparisāya dhammavādīnaṃ yebhuyyatāya yathā te dhammavādino vadanti, evaṃ vūpasantaṃ adhikaraṇaṃ sammukhāvinayena ca yebhuyyasikāya ca vūpasantaṃ hoti. Tattha sammukhāvinayo vuttanayo eva, yaṃ pana yebhuyyasikakammassa karaṇaṃ. Ayaṃ yebhuyyasikā nāma, evaṃ vivādādhikaraṇaṃ dvīhi samathehi sammati.
ಅನುವಾದಾಧಿಕರಣಂ (ಚೂಳವ॰ ೨೩೬) ಚತೂಹಿ ಸಮಥೇಹಿ ಸಮ್ಮತಿ ಸಮ್ಮುಖಾವಿನಯೇನ ಚ ಸತಿವಿನಯೇನ ಚ ಅಮೂಳ್ಹವಿನಯೇನ ಚ ತಸ್ಸಪಾಪಿಯಸಿಕಾಯ ಚ। ಸಮ್ಮುಖಾವಿನಯೇನೇವ ಸಮ್ಮಮಾನಂ ಯೋ ಚ ಅನುವದತಿ, ಯಞ್ಚ ಅನುವದತಿ, ತೇಸಂ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ಸಚೇ ಕಾಚಿ ಆಪತ್ತಿ ನತ್ಥಿ, ಉಭೋ ಖಮಾಪೇತ್ವಾ, ಸಚೇ ಅತ್ಥಿ, ‘‘ಅಯಂ ನಾಮೇತ್ಥ ಆಪತ್ತೀ’’ತಿ ಏವಂ ವಿನಿಚ್ಛಿತಂ ವೂಪಸಮ್ಮತಿ, ತತ್ಥ ಸಮ್ಮುಖಾವಿನಯಲಕ್ಖಣಂ ವುತ್ತನಯಮೇವ। ಯದಾ ಪನ ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಅಮೂಲಿಕಾಯ ಸೀಲವಿಪತ್ತಿಯಾ ಅನುದ್ಧಂಸಿತಸ್ಸ ಸತಿವಿನಯಂ ಯಾಚಮಾನಸ್ಸ ಸಙ್ಘೋ ಞತ್ತಿಚತುತ್ಥೇನ ಕಮ್ಮೇನ ಸತಿವಿನಯಂ ದೇತಿ, ತದಾ ಸಮ್ಮುಖಾವಿನಯೇನ ಚ ಸತಿವಿನಯೇನ ಚ ವೂಪಸನ್ತಂ ಹೋತಿ, ದಿನ್ನೇ ಪನ ಸತಿವಿನಯೇ ಪುನ ತಸ್ಮಿಂ ಪುಗ್ಗಲೇ ಕಸ್ಸಚಿ ಅನುವಾದೋ ನ ರುಹತಿ। ಯದಾ ಉಮ್ಮತ್ತಕೋ ಭಿಕ್ಖು ಉಮ್ಮಾದವಸೇನ ಗತೇ ಅಸ್ಸಾಮಣಕೇ ಅಜ್ಝಾಚಾರೇ ‘‘ಸರತಾಯಸ್ಮಾ ಏವರೂಪಿಂ ಆಪತ್ತಿ’’ನ್ತಿ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಚೋದಿಯಮಾನೋ ‘‘ಉಮ್ಮತ್ತಕೇನ ಮೇ, ಆವುಸೋ, ಏತಂ ಕತಂ, ನಾಹಂ ತಂ ಸರಾಮೀ’’ತಿ ಭಣನ್ತೋಪಿ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಚೋದಿಯಮಾನೋವ ಪುನ ಅಚೋದನತ್ಥಾಯ ಅಮೂಳ್ಹವಿನಯಂ ಯಾಚತಿ, ಸಙ್ಘೋ ಚಸ್ಸ ಞತ್ತಿಚತುತ್ಥೇನ ಕಮ್ಮೇನ ಅಮೂಳ್ಹವಿನಯಂ ದೇತಿ। ತದಾ ಸಮ್ಮುಖಾವಿನಯೇನ ಚ ಅಮೂಳ್ಹವಿನಯೇನ ಚ ವೂಪಸನ್ತಂ ಹೋತಿ, ದಿನ್ನೇ ಪನ ಅಮೂಳ್ಹವಿನಯೇ ಪುನ ತಸ್ಮಿಂ ಪುಗ್ಗಲೇ ಕಸ್ಸಚಿ ತಪ್ಪಚ್ಚಯಾ ಅನುವಾದೋ ನ ರುಹತಿ।
Anuvādādhikaraṇaṃ (cūḷava. 236) catūhi samathehi sammati sammukhāvinayena ca sativinayena ca amūḷhavinayena ca tassapāpiyasikāya ca. Sammukhāvinayeneva sammamānaṃ yo ca anuvadati, yañca anuvadati, tesaṃ vacanaṃ sutvā sace kāci āpatti natthi, ubho khamāpetvā, sace atthi, ‘‘ayaṃ nāmettha āpattī’’ti evaṃ vinicchitaṃ vūpasammati, tattha sammukhāvinayalakkhaṇaṃ vuttanayameva. Yadā pana khīṇāsavassa bhikkhuno amūlikāya sīlavipattiyā anuddhaṃsitassa sativinayaṃ yācamānassa saṅgho ñatticatutthena kammena sativinayaṃ deti, tadā sammukhāvinayena ca sativinayena ca vūpasantaṃ hoti, dinne pana sativinaye puna tasmiṃ puggale kassaci anuvādo na ruhati. Yadā ummattako bhikkhu ummādavasena gate assāmaṇake ajjhācāre ‘‘saratāyasmā evarūpiṃ āpatti’’nti bhikkhūhi codiyamāno ‘‘ummattakena me, āvuso, etaṃ kataṃ, nāhaṃ taṃ sarāmī’’ti bhaṇantopi bhikkhūhi codiyamānova puna acodanatthāya amūḷhavinayaṃ yācati, saṅgho cassa ñatticatutthena kammena amūḷhavinayaṃ deti. Tadā sammukhāvinayena ca amūḷhavinayena ca vūpasantaṃ hoti, dinne pana amūḷhavinaye puna tasmiṃ puggale kassaci tappaccayā anuvādo na ruhati.
ಯದಾ ಪನ ಪಾರಾಜಿಕೇನ ವಾ ಪಾರಾಜಿಕಸಾಮನ್ತೇನ ವಾ ಚೋದಿಯಮಾನಸ್ಸ ಅಞ್ಞೇನಞ್ಞಂ ಪಟಿಚರತೋ ಪಾಪುಸ್ಸನ್ನತಾಯ ಪಾಪಿಯಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ‘‘ಸಚಾಯಂ ಅಚ್ಛಿನ್ನಮೂಲೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಸಮ್ಮಾ ವತ್ತಿತ್ವಾ ಓಸಾರಣಂ ಲಭಿಸ್ಸತಿ, ಸಚೇ ಛಿನ್ನಮೂಲೋ, ಸಯಮೇವಸ್ಸ ನಾಸನಾ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಮಞ್ಞಮಾನೋ ಸಙ್ಘೋ ಞತ್ತಿಚತುತ್ಥೇನ ಕಮ್ಮೇನ ತಸ್ಸಪಾಪಿಯಸಿಕಂ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋತಿ, ತದಾ ಸಮ್ಮುಖಾವಿನಯೇನ ಚ ತಸ್ಸಪಾಪಿಯಸಿಕಾಯ ಚ ವೂಪಸನ್ತಂ ಹೋತಿ, ಏವಂ ಅನುವಾದಾಧಿಕರಣಂ ಚತೂಹಿ ಸಮಥೇಹಿ ಸಮ್ಮತಿ।
Yadā pana pārājikena vā pārājikasāmantena vā codiyamānassa aññenaññaṃ paṭicarato pāpussannatāya pāpiyassa puggalassa ‘‘sacāyaṃ acchinnamūlo bhavissati, sammā vattitvā osāraṇaṃ labhissati, sace chinnamūlo, sayamevassa nāsanā bhavissatī’’ti maññamāno saṅgho ñatticatutthena kammena tassapāpiyasikaṃ kammaṃ karoti, tadā sammukhāvinayena ca tassapāpiyasikāya ca vūpasantaṃ hoti, evaṃ anuvādādhikaraṇaṃ catūhi samathehi sammati.
ಆಪತ್ತಾಧಿಕರಣಂ (ಚೂಳವ॰ ೨೩೯) ತೀಹಿ ಸಮಥೇಹಿ ಸಮ್ಮತಿ ಸಮ್ಮುಖಾವಿನಯೇನ ಚ ಪಟಿಞ್ಞಾತಕರಣೇನ ಚ ತಿಣವತ್ಥಾರಕೇನ ಚ। ತಸ್ಸ ಸಮ್ಮುಖಾವಿನಯೇನೇವ ವೂಪಸಮೋ ನತ್ಥಿ, ಯದಾ ಪನ ಏಕಸ್ಸ ವಾ ಭಿಕ್ಖುನೋ, ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯವಣ್ಣನಾಯಂ ವುತ್ತನಯೇನ ಸಙ್ಘಗಣಮಜ್ಝೇಸು ವಾ ಭಿಕ್ಖು ಲಹುಕಂ ಆಪತ್ತಿಂ ದೇಸೇತಿ, ತದಾ ಆಪತ್ತಾಧಿಕರಣಂ ಸಮ್ಮುಖಾವಿನಯೇನ ಚ ಪಟಿಞ್ಞಾತಕರಣೇನ ಚ ವೂಪಸಮ್ಮತಿ। ತತ್ಥ ಸಮ್ಮುಖಾವಿನಯೇ ತಾವ ಯೋ ಚ ದೇಸೇತಿ, ಯಸ್ಸ ಚ ದೇಸೇತಿ, ತೇಸಂ ಸಮ್ಮುಖೀಭಾವೋ ಪುಗ್ಗಲಸಮ್ಮುಖತಾ, ಸೇಸಂ ವುತ್ತನಯಮೇವ। ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಚ ಗಣಸ್ಸ ಚ ದೇಸನಾಕಾಲೇ ಸಙ್ಘಸಮ್ಮುಖತಾ ಪರಿಹಾಯತಿ।
Āpattādhikaraṇaṃ (cūḷava. 239) tīhi samathehi sammati sammukhāvinayena ca paṭiññātakaraṇena ca tiṇavatthārakena ca. Tassa sammukhāvinayeneva vūpasamo natthi, yadā pana ekassa vā bhikkhuno, nissaggiyavaṇṇanāyaṃ vuttanayena saṅghagaṇamajjhesu vā bhikkhu lahukaṃ āpattiṃ deseti, tadā āpattādhikaraṇaṃ sammukhāvinayena ca paṭiññātakaraṇena ca vūpasammati. Tattha sammukhāvinaye tāva yo ca deseti, yassa ca deseti, tesaṃ sammukhībhāvo puggalasammukhatā, sesaṃ vuttanayameva. Puggalassa ca gaṇassa ca desanākāle saṅghasammukhatā parihāyati.
ಯಾ ಪನೇತ್ಥ ‘‘ಅಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಇತ್ಥನ್ನಾಮಂ ಆಪತ್ತಿಂ ಆಪನ್ನೋ’’ತಿ ಚ, ‘‘ಪಸ್ಸಸೀ’’ತಿ, ‘‘ಆಮ ಪಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಚ ಪಟಿಞ್ಞಾ, ತಾಯ ‘‘ಆಯತಿಂ ಸಂವರೇಯ್ಯಾಸೀ’’ತಿ ಕರಣಂ ಪಟಿಞ್ಞಾತಕರಣಂ ನಾಮ। ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೇ ಪರಿವಾಸಾದಿಯಾಚನಾ ಪಟಿಞ್ಞಾ, ಪರಿವಾಸಾದೀನಂ ದಾನಂ ಪಟಿಞ್ಞಾತಕರಣಂ ನಾಮ। ದ್ವೇಪಕ್ಖಜಾತಾ ಪನ ಭಣ್ಡನಕಾರಕಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಬಹುಂ ಅಸ್ಸಾಮಣಕಂ ಅಜ್ಝಾಚಾರಂ ಚರಿತ್ವಾ ಪುನ ಲಜ್ಜಿಧಮ್ಮೇ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ‘‘ಸಚೇ ಮಯಂ ಇಮಾಹಿ ಆಪತ್ತೀಹಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮ, ಸಿಯಾಪಿ ತಂ ಅಧಿಕರಣಂ ಕಕ್ಖಳತ್ಥಾಯ ವಾಳತ್ಥಾಯ ಸಂವತ್ತೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಆಪತ್ತಿಯಾ ಕಾರಾಪನೇ ದೋಸಂ ದಿಸ್ವಾ ಯದಾ ತಿಣವತ್ಥಾರಕಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತಿ, ತದಾ ಆಪತ್ತಾಧಿಕರಣಂ ಸಮ್ಮುಖಾವಿನಯೇನ ಚ ತಿಣವತ್ಥಾರಕೇನ ಚ ಸಮ್ಮತಿ। ತತ್ರ ಹಿ ಯತ್ತಕಾ ಹತ್ಥಪಾಸೂಪಗತಾ ‘‘ನ ಮೇತಂ ಖಮತೀ’’ತಿ ಏವಂ ದಿಟ್ಠಾವಿಕಮ್ಮಂ ಅಕತ್ವಾ ನಿದ್ದಮ್ಪಿ ಓಕ್ಕಮನ್ತಾ ಹೋನ್ತಿ, ಸಬ್ಬೇಸಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಥುಲ್ಲವಜ್ಜಞ್ಚ ಗಿಹಿಪ್ಪಟಿಸಂಯುತ್ತಞ್ಚ ಸಬ್ಬಾಪತ್ತಿಯೋ ವುಟ್ಠಹನ್ತಿ, ಏವಂ ಆಪತ್ತಾಧಿಕರಣಂ ತೀಹಿ ಸಮಥೇಹಿ ಸಮ್ಮತಿ।
Yā panettha ‘‘ahaṃ, bhante, itthannāmaṃ āpattiṃ āpanno’’ti ca, ‘‘passasī’’ti, ‘‘āma passāmī’’ti ca paṭiññā, tāya ‘‘āyatiṃ saṃvareyyāsī’’ti karaṇaṃ paṭiññātakaraṇaṃ nāma. Saṅghādisese parivāsādiyācanā paṭiññā, parivāsādīnaṃ dānaṃ paṭiññātakaraṇaṃ nāma. Dvepakkhajātā pana bhaṇḍanakārakā bhikkhū bahuṃ assāmaṇakaṃ ajjhācāraṃ caritvā puna lajjidhamme uppanne ‘‘sace mayaṃ imāhi āpattīhi aññamaññaṃ karissāma, siyāpi taṃ adhikaraṇaṃ kakkhaḷatthāya vāḷatthāya saṃvatteyyā’’ti aññamaññaṃ āpattiyā kārāpane dosaṃ disvā yadā tiṇavatthārakakammaṃ karonti, tadā āpattādhikaraṇaṃ sammukhāvinayena ca tiṇavatthārakena ca sammati. Tatra hi yattakā hatthapāsūpagatā ‘‘na metaṃ khamatī’’ti evaṃ diṭṭhāvikammaṃ akatvā niddampi okkamantā honti, sabbesaṃ ṭhapetvā thullavajjañca gihippaṭisaṃyuttañca sabbāpattiyo vuṭṭhahanti, evaṃ āpattādhikaraṇaṃ tīhi samathehi sammati.
ಕಿಚ್ಚಾಧಿಕರಣಂ (ಚೂಳವ॰ ೨೪೨) ಏಕೇನ ಸಮಥೇನ ಸಮ್ಮತಿ ಸಮ್ಮುಖಾವಿನಯೇನೇವ। ಇತಿ ಇಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಅಧಿಕರಣಾನಿ ಯಥಾನುರೂಪಂ ಇಮೇಹಿ ಸತ್ತಹಿ ಸಮಥೇಹಿ ಸಮ್ಮನ್ತಿ, ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಉಪ್ಪನ್ನುಪ್ಪನ್ನಾನಂ ಅಧಿಕರಣಾನಂ ಸಮಥಾಯ ವೂಪಸಮಾಯ ಸಮ್ಮುಖಾವಿನಯೋ ದಾತಬ್ಬೋ…ಪೇ॰… ತಿಣವತ್ಥಾರಕೋ’’ತಿ। ಅಯಮೇತ್ಥ ವಿನಿಚ್ಛಯನಯೋ, ವಿತ್ಥಾರೋ ಪನ ಸಮಥಕ್ಖನ್ಧಕೇ ಆಗತೋಯೇವ, ವಿನಿಚ್ಛಯೋಪಿಸ್ಸ ಸಮನ್ತಪಾಸಾದಿಕಾಯಂ ವುತ್ತೋ।
Kiccādhikaraṇaṃ (cūḷava. 242) ekena samathena sammati sammukhāvinayeneva. Iti imāni cattāri adhikaraṇāni yathānurūpaṃ imehi sattahi samathehi sammanti, tena vuttaṃ ‘‘uppannuppannānaṃ adhikaraṇānaṃ samathāya vūpasamāya sammukhāvinayo dātabbo…pe… tiṇavatthārako’’ti. Ayamettha vinicchayanayo, vitthāro pana samathakkhandhake āgatoyeva, vinicchayopissa samantapāsādikāyaṃ vutto.
ತತ್ಥಾಯಸ್ಮನ್ತೇ ಪುಚ್ಛಾಮಿ, ಕಚ್ಚಿತ್ಥ ಪರಿಸುದ್ಧಾತಿ ತೇಸು ಸತ್ತಸು ಅಧಿಕರಣಸಮಥೇಸು ಕಚ್ಚಿತ್ಥ ಪರಿಸುದ್ಧಾ, ನತ್ಥಿ ವೋ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಮಥೇಹಿ ವೂಪಸಮೇತಬ್ಬನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಾಮಿ, ಏತೇನ ಸಬ್ಬಾಪತ್ತೀಹಿ ಪರಿಸುದ್ಧಭಾವೋ ಪುಚ್ಛಿತೋ ಹೋತಿ।
Tatthāyasmante pucchāmi, kaccittha parisuddhāti tesu sattasu adhikaraṇasamathesu kaccittha parisuddhā, natthi vo kiñci samathehi vūpasametabbanti pucchāmi, etena sabbāpattīhi parisuddhabhāvo pucchito hoti.
ಉದ್ದಿಟ್ಠಂ ಖೋ ಆಯಸ್ಮನ್ತೋ ನಿದಾನನ್ತಿಆದಿ ನಿಗಮನವಚನಂ। ತತ್ಥ ಏತ್ತಕನ್ತಿ ಏತ್ತಕಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ। ಸುತ್ತಾಗತನ್ತಿ ಸುತ್ತೇ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖೇ ಆಗತಂ। ಸುತ್ತಪರಿಯಾಪನ್ನನ್ತಿ ತತ್ಥೇವ ಅನ್ತೋಗಧಂ। ಅನ್ವದ್ಧಮಾಸಂ ಉದ್ದೇಸಂ ಆಗಚ್ಛತೀತಿ ಅದ್ಧಮಾಸೇ ಅದ್ಧಮಾಸೇ ಉಪೋಸಥವಸೇನ ಉದ್ದಿಸಿತಬ್ಬತಂ ಆಗಚ್ಛತಿ। ಸಮಗ್ಗೇಹೀತಿ ಕಾಯಸಾಮಗ್ಗಿವಸೇನ ಸಮಗ್ಗೇಹಿ। ಸಮ್ಮೋದಮಾನೇಹೀತಿ ಚಿತ್ತಸಾಮಗ್ಗಿವಸೇನ ಏಕಜ್ಝಾಸಯತಾಯ ಸುಟ್ಠು ಮೋದಮಾನೇಹಿ। ಅವಿವದಮಾನೇಹೀತಿ ಅಟ್ಠಾರಸಸು ವಿವಾದವತ್ಥೂಸು ಅಞ್ಞತರವಸೇನಾಪಿ ಅವಿವದಮಾನೇಹಿ। ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬನ್ತಿ ತಂ ತಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಅವೀತಿಕ್ಕಮನ್ತೇಹಿ ಅಧಿಸೀಲಸಿಕ್ಖಾ ಸಮ್ಪಾದೇತಬ್ಬಾ। ಅನ್ತರನ್ತರಾ ಪನ ಯಂ ನ ವುತ್ತಂ, ತಂ ಸಬ್ಬಂ ಪುರಿಮೇ ಪುರಿಮೇ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇ ವುತ್ತತ್ತಾ ಚೇವ ಉತ್ತಾನತ್ಥತ್ತಾ ಚಾತಿ।
Uddiṭṭhaṃ kho āyasmanto nidānantiādi nigamanavacanaṃ. Tattha ettakanti ettakaṃ sikkhāpadaṃ. Suttāgatanti sutte pātimokkhe āgataṃ. Suttapariyāpannanti tattheva antogadhaṃ. Anvaddhamāsaṃ uddesaṃ āgacchatīti addhamāse addhamāse uposathavasena uddisitabbataṃ āgacchati. Samaggehīti kāyasāmaggivasena samaggehi. Sammodamānehīti cittasāmaggivasena ekajjhāsayatāya suṭṭhu modamānehi. Avivadamānehīti aṭṭhārasasu vivādavatthūsu aññataravasenāpi avivadamānehi. Sikkhitabbanti taṃ taṃ sikkhāpadaṃ avītikkamantehi adhisīlasikkhā sampādetabbā. Antarantarā pana yaṃ na vuttaṃ, taṃ sabbaṃ purime purime sikkhāpade vuttattā ceva uttānatthattā cāti.
ಅಧಿಕರಣಸಮಥವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Adhikaraṇasamathavaṇṇanā niṭṭhitā.
ಕಙ್ಖಾವಿತರಣಿಯಾ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖವಣ್ಣನಾಯ
Kaṅkhāvitaraṇiyā pātimokkhavaṇṇanāya
ಭಿಕ್ಖುಪಾತಿಮೋಕ್ಖವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Bhikkhupātimokkhavaṇṇanā niṭṭhitā.
