Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਦ੍વੇਮਾਤਿਕਾਪਾਲ਼ਿ • Dvemātikāpāḷi |
ਸੇਖਿਯਕਣ੍ਡੋ
Sekhiyakaṇḍo
੧. ਪਰਿਮਣ੍ਡਲਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
1. Parimaṇḍalasikkhāpadavaṇṇanā
ਸੇਖਿਯੇਸੁ ਪਠਮੇ ਪਰਿਮਣ੍ਡਲਨ੍ਤਿ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਮਣ੍ਡਲਂ। ਸਿਕ੍ਖਾ ਕਰਣੀਯਾਤਿ ‘‘ਏવਂ ਨਿવਾਸੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਰਾਮੇਪਿ ਅਨ੍ਤਰਘਰੇਪਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸਿਕ੍ਖਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ, ਏਤ੍ਥ ਚ ਯਸ੍ਮਾ વਤ੍ਤਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ વੁਤ੍ਤવਤ੍ਤਾਨਿਪਿ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਸੇਖਿਯਾਨੇવ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਾਰਾਜਿਕਾਦੀਸੁ વਿਯ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਨ ਕਤੋ। ਚਾਰਿਤ੍ਤવਿਨਯਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਞ੍ਚ ‘‘ਯੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਓਲਮ੍ਬੇਨ੍ਤੋ ਨਿવਾਸੇਯ੍ਯ, ਦੁਕ੍ਕਟ’’ਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਆਪਤ੍ਤਿਨਾਮੇਨ ਅવਤ੍વਾ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਾ ਕਰਣੀਯਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਸਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਪਾਲ਼ਿ ਆਰੋਪਿਤਾ, ਪਦਭਾਜਨੇ (ਪਾਚਿ॰ ੫੭੬) ਪਨ ‘‘ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਨਾਦਰਿਯਕਰਣੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
Sekhiyesu paṭhame parimaṇḍalanti samantato maṇḍalaṃ. Sikkhā karaṇīyāti ‘‘evaṃ nivāsessāmī’’ti ārāmepi antaragharepi sabbattha sikkhā kātabbā, ettha ca yasmā vattakkhandhake vuttavattānipi sikkhitabbattā sekhiyāneva honti, tasmā pārājikādīsu viya paricchedo na kato. Cārittavinayadassanatthañca ‘‘yo pana bhikkhu olambento nivāseyya, dukkaṭa’’nti evaṃ āpattināmena avatvā ‘‘sikkhā karaṇīyā’’ti evaṃ sabbasikkhāpadesu pāḷi āropitā, padabhājane (pāci. 576) pana ‘‘āpatti dukkaṭassā’’ti vuttattā sabbattha anādariyakaraṇe dukkaṭaṃ veditabbaṃ.
ਇਦਾਨਿ ਪਰਿਮਣ੍ਡਲਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨਾਭਿਮਣ੍ਡਲਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਜਾਣੁਮਣ੍ਡਲਸ੍ਸ ਹੇਟ੍ਠਾ ਜਙ੍ਘਟ੍ਠਿਕਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗੁਲਮਤ੍ਤਂ ਨਿવਾਸਨਂ ਓਤਾਰੇਤ੍વਾ ਨਿવਾਸੇਨ੍ਤੇਨ ਪਰਿਮਣ੍ਡਲਂ ਨਿવਤ੍ਥਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਏવਂ ਅਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਅਨਾਦਰਿਯੇਨ ਪੁਰਤੋ વਾ ਪਚ੍ਛਤੋ વਾ ਓਲਮ੍ਬੇਤ੍વਾ ਨਿવਾਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਨ ਕੇવਲਞ੍ਚ ਤਸ੍ਸੇવ, ਯੇ ਚਞ੍ਞੇ ‘‘ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਛਬ੍ਬਗ੍ਗਿਯਾ ਗਿਹਿਨਿવਤ੍ਥਂ ਨਿવਾਸੇਨ੍ਤਿ, ਹਤ੍ਥਿਸੋਣ੍ਡਕਂ ਮਚ੍ਛવਾਲਕਂ ਚਤੁਕ੍ਕਣ੍ਣਕਂ ਤਾਲવਣ੍ਟਕਂ ਸਤવਲਿਕਂ ਨਿવਾਸੇਨ੍ਤਿ, ਸਂવਲ੍ਲਿਯਂ ਨਿવਾਸੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਖਨ੍ਧਕੇ (ਚੂਲ਼વ॰ ੨੮੦) ਨਿવਾਸਨਦੋਸਾ વੁਤ੍ਤਾ, ਤਥਾ ਨਿવਾਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવ।
Idāni parimaṇḍalanti ettha nābhimaṇḍalaṃ paṭicchādetvā jāṇumaṇḍalassa heṭṭhā jaṅghaṭṭhikato paṭṭhāya aṭṭhaṅgulamattaṃ nivāsanaṃ otāretvā nivāsentena parimaṇḍalaṃ nivatthaṃ nāma hoti, evaṃ anivāsetvā anādariyena purato vā pacchato vā olambetvā nivāsentassa dukkaṭaṃ. Na kevalañca tasseva, ye caññe ‘‘tena kho pana samayena chabbaggiyā gihinivatthaṃ nivāsenti, hatthisoṇḍakaṃ macchavālakaṃ catukkaṇṇakaṃ tālavaṇṭakaṃ satavalikaṃ nivāsenti, saṃvalliyaṃ nivāsentī’’ti khandhake (cūḷava. 280) nivāsanadosā vuttā, tathā nivāsentassapi dukkaṭameva.
ਤਤ੍ਥ ਹਤ੍ਥਿਸੋਣ੍ਡਕਂ ਨਾਮ ਨਾਭਿਮੂਲਤੋ ਹਤ੍ਥਿਸੋਣ੍ਡਸਣ੍ਠਾਨਂ ਓਲਮ੍ਬਕਂ ਕਤ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਥਂ ਚੋਲ਼ਿਕਇਤ੍ਥੀਨਂ ਨਿવਾਸਨਂ વਿਯ। ਮਚ੍ਛવਾਲਕਂ ਨਾਮ ਏਕਤੋਦਸਨ੍ਤਂ ਏਕਤੋ ਪਾਸਨ੍ਤਂ ਓਲਮ੍ਬੇਤ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਥਂ। ਚਤੁਕ੍ਕਣ੍ਣਕਂ ਨਾਮ ਉਪਰਿ ਦ੍વੇ, ਹੇਟ੍ਠਤੋ ਦ੍વੇਤਿ ਏવਂ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਕਣ੍ਣੇ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਥਂ। ਤਾਲવਣ੍ਟਕਂ ਨਾਮ ਤਾਲવਣ੍ਟਾਕਾਰੇਨ ਸਾਟਕਂ ਓਲਮ੍ਬੇਤ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਥਂ। ਸਤવਲਿਕਂ ਨਾਮ ਦੀਘਸਾਟਕਂ ਅਨੇਕਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਓਭੁਜਿਤ੍વਾ ਓવਟ੍ਟਿਕਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨ ਨਿવਤ੍ਥਂ, વਾਮਦਕ੍ਖਿਣਪਸ੍ਸੇਸੁ વਾ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ વਲਿਯੋ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਥਂ। ਸਚੇ ਪਨ ਜਾਣੁਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਏਕਾ વਾ ਦ੍વੇ વਾ વਲਿਯੋ ਪਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤਿ, વਟ੍ਟਤਿ। ਸਂવਲ੍ਲਿਯਨ੍ਤਿ ਮਲ੍ਲਕਮ੍ਮਕਾਰਾਦੀਹਿ વਿਯ ਕਚ੍ਛਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਥਂ। ਏવਂ ਨਿવਾਸੇਤੁਂ ਗਿਲਾਨਸ੍ਸਾਪਿ ਮਗ੍ਗਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸਾਪਿ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਯਮ੍ਪਿ ਮਗ੍ਗਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਏਕਂ વਾ ਦ੍વੇ વਾ ਕਣ੍ਣੇ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤਰવਾਸਕਸ੍ਸ ਉਪਰਿ ਲਗ੍ਗਨ੍ਤਿ, ਅਨ੍ਤੋ વਾ ਏਕਂ ਕਾਸਾવਂ ਤਥਾ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਬਹਿ ਅਪਰਂ ਨਿવਾਸੇਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ।
Tattha hatthisoṇḍakaṃ nāma nābhimūlato hatthisoṇḍasaṇṭhānaṃ olambakaṃ katvā nivatthaṃ coḷikaitthīnaṃ nivāsanaṃ viya. Macchavālakaṃ nāma ekatodasantaṃ ekato pāsantaṃ olambetvā nivatthaṃ. Catukkaṇṇakaṃ nāma upari dve, heṭṭhato dveti evaṃ cattāro kaṇṇe dassetvā nivatthaṃ. Tālavaṇṭakaṃ nāma tālavaṇṭākārena sāṭakaṃ olambetvā nivatthaṃ. Satavalikaṃ nāma dīghasāṭakaṃ anekakkhattuṃ obhujitvā ovaṭṭikaṃ karontena nivatthaṃ, vāmadakkhiṇapassesu vā nirantaraṃ valiyo dassetvā nivatthaṃ. Sace pana jāṇuto paṭṭhāya ekā vā dve vā valiyo paññāyanti, vaṭṭati. Saṃvalliyanti mallakammakārādīhi viya kacchaṃ bandhitvā nivatthaṃ. Evaṃ nivāsetuṃ gilānassāpi maggappaṭipannassāpi na vaṭṭati. Yampi maggaṃ gacchantā ekaṃ vā dve vā kaṇṇe ukkhipitvā antaravāsakassa upari lagganti, anto vā ekaṃ kāsāvaṃ tathā nivāsetvā bahi aparaṃ nivāsenti, sabbaṃ na vaṭṭati.
ਗਿਲਾਨੋ ਪਨ ਅਨ੍ਤੋਕਾਸਾવਸ੍ਸ ਓવਟ੍ਟਿਕਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਅਪਰਂ ਉਪਰਿ ਨਿવਾਸੇਤੁਂ ਲਭਤਿ, ਅਗਿਲਾਨੇਨ ਦ੍વੇ ਨਿવਾਸੇਨ੍ਤੇਨ ਸਗੁਣਂ ਕਤ੍વਾ ਨਿવਾਸੇਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਇਤਿ ਇਮਂ ਖਨ੍ਧਕੇ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਞ੍ਚ ਓਲਮ੍ਬਕਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਂ વਿવਜ੍ਜੇਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨਿਬ੍ਬਿਕਾਰਂ ਪਰਿਮਣ੍ਡਲਂ ਨਿવਾਸੇਤਬ੍ਬਂ, ਤਥਾ ਅਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ વਿਕਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਂ।
Gilāno pana antokāsāvassa ovaṭṭikaṃ dassetvā aparaṃ upari nivāsetuṃ labhati, agilānena dve nivāsentena saguṇaṃ katvā nivāsetabbāni. Iti imaṃ khandhake paṭikkhittañca olambakañca sabbaṃ vivajjetvā vuttalakkhaṇasampannaṃ nibbikāraṃ parimaṇḍalaṃ nivāsetabbaṃ, tathā anivāsetvā yaṃkiñci vikāraṃ karontassa dukkaṭaṃ.
‘‘ਨਿਦਾਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ વਤ੍ਥੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਕੇ (ਕਙ੍ਖਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕવਣ੍ਣਨਾ ) ਪਨ વਿਨਿਚ੍ਛਯੇ ਸੁਰੁਸੁਰੁਕਾਰਕਂ ਕੋਸਮ੍ਬਿਯਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ, ਸਾਮਿਸੇਨ ਹਤ੍ਥੇਨ ਪਾਨੀਯਥਾਲਕਸਸਿਤ੍ਥਕਪਤ੍ਤਧੋવਨਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਦ੍વਯਂ ਭਗ੍ਗੇਸੁ ਸਮ੍ਬਹੁਲੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਰਬ੍ਭ, ਸੇਸਾਨਿ ਸਬ੍ਬਾਨੇવ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਛਬ੍ਬਗ੍ਗਿਯੇ ਆਰਬ੍ਭ ਓਲਮ੍ਬੇਤ੍વਾ ਨਿવਾਸਨਾਦਿવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਨਿ। ਸੂਪੋਦਨવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਦੀਸੁ ਚ ਗਿਲਾਨવਸੇਨ ਏਕਾ ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਸਾਧਾਰਣਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯੋ, ਅਨਾਣਤ੍ਤਿਕਾਨਿ, ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવ, ਅਞ੍ਞੋ ਆਪਤ੍ਤਿਭੇਦੋ ਨਤ੍ਥਿ, વਿਪਤ੍ਤਿવਿਚਾਰਣਾ વੁਤ੍ਤਾਯੇવ, ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਅવਸਾਨੇ ਦਸ੍ਸਯਿਸ੍ਸਾਮ। ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਂ ਪਨ ਅਙ੍ਗਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਯਿਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਤਾવ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਅਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚ, ਅਸ੍ਸਤਿਯਾ, ਅਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਗਿਲਾਨਸ੍ਸ, ਆਪਦਾਸੁ, ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕਾਦੀਨਞ੍ਚ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ।
‘‘Nidānaṃ puggalaṃ vatthu’’ntiādike (kaṅkhā. aṭṭha. paṭhamapārājikavaṇṇanā ) pana vinicchaye surusurukārakaṃ kosambiyaṃ paññattaṃ, sāmisena hatthena pānīyathālakasasitthakapattadhovanapaṭisaṃyuttadvayaṃ bhaggesu sambahule bhikkhū ārabbha, sesāni sabbāneva sāvatthiyaṃ chabbaggiye ārabbha olambetvā nivāsanādivatthusmiṃ paññattāni. Sūpodanaviññattiyaṃ dhammadesanādīsu ca gilānavasena ekā anupaññatti, sabbāni sādhāraṇapaññattiyo, anāṇattikāni, sabbesu dukkaṭameva, añño āpattibhedo natthi, vipattivicāraṇā vuttāyeva, samuṭṭhānādīni sabbesaṃ avasāne dassayissāma. Anāpattimattaṃ pana aṅgañca sabbattha vattabbaṃ, tayidaṃ vuccati. Imasmiṃ tāva sikkhāpade asañcicca, assatiyā, ajānantassa, gilānassa, āpadāsu, ummattakādīnañca anāpatti.
ਤਤ੍ਥ ਅਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚਾਤਿ ‘‘ਅਪਰਿਮਣ੍ਡਲਂ ਨਿવਾਸੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਅਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚ, ਅਥ ਖੋ ‘‘ਪਰਿਮਣ੍ਡਲਂਯੇવ ਨਿવਾਸੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਿਰਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਅਪਰਿਮਣ੍ਡਲਂ ਨਿવਾਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਅਸ੍ਸਤਿਯਾਤਿ ਅਞ੍ਞਾવਿਹਿਤਸ੍ਸਾਪਿ ਤਥਾ ਨਿવਾਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਅਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਪਰਿਮਣ੍ਡਲਂ ਨਿવਾਸੇਤੁਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਅਪਿਚ ਨਿવਾਸਨવਤ੍ਤਂ ਉਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਯੋ ਪਨ ਸੁਕ੍ਖਜਙ੍ਘੋ વਾ ਹੋਤਿ ਮਹਾਪਿਣ੍ਡਿਕਮਂਸੋ વਾ, ਤਸ੍ਸ ਸਾਰੁਪ੍ਪਤ੍ਥਾਯ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗੁਲਾਧਿਕਮ੍ਪਿ ਓਤਾਰੇਤ੍વਾ ਨਿવਾਸੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਗਿਲਾਨਸ੍ਸਾਤਿ ਯਸ੍ਸ ਜਙ੍ਘਾਯ વਾ ਪਾਦੇ વਾ વਣੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ વਾ ਓਤਾਰੇਤ੍વਾ વਾ ਨਿવਾਸੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਆਪਦਾਸੂਤਿ વਾਲ਼ਾ વਾ ਚੋਰਾ વਾ ਅਨੁਬਨ੍ਧਨ੍ਤਿ, ਏવਰੂਪਾਸੁ ਆਪਦਾਸੁ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ । ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕਾਦਯੋ વੁਤ੍ਤਨਯਾ ਏવ। ਅਨਾਦਰਿਯਂ, ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਕਾਰਣਾਭਾવੋ, ਅਪਰਿਮਣ੍ਡਲਨਿવਾਸਨਨ੍ਤਿ ਇਮਾਨੇਤ੍ਥ ਤੀਣਿ ਅਙ੍ਗਾਨਿ। ਯਥਾ ਚੇਤ੍ਥ, ਏવਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮਾਨਿ ਦ੍વੇ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਕਰਣਞ੍ਚਾਤਿ ਤੀਣਿਯੇવ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਤੋ ਪਰਂ ਤਾਨਿਪਿ ਅવਤ੍વਾ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਮੇવ વਕ੍ਖਾਮਾਤਿ।
Tattha asañciccāti ‘‘aparimaṇḍalaṃ nivāsessāmī’’ti evaṃ asañcicca, atha kho ‘‘parimaṇḍalaṃyeva nivāsessāmī’’ti virajjhitvā aparimaṇḍalaṃ nivāsentassa anāpatti. Assatiyāti aññāvihitassāpi tathā nivāsentassa anāpatti. Ajānantassāti parimaṇḍalaṃ nivāsetuṃ ajānantassa anāpatti, apica nivāsanavattaṃ uggahetabbaṃ. Yo pana sukkhajaṅgho vā hoti mahāpiṇḍikamaṃso vā, tassa sāruppatthāya aṭṭhaṅgulādhikampi otāretvā nivāsetuṃ vaṭṭati. Gilānassāti yassa jaṅghāya vā pāde vā vaṇo hoti, tassa ukkhipitvā vā otāretvā vā nivāsetuṃ vaṭṭati. Āpadāsūti vāḷā vā corā vā anubandhanti, evarūpāsu āpadāsu anāpatti . Ummattakādayo vuttanayā eva. Anādariyaṃ, anāpattikāraṇābhāvo, aparimaṇḍalanivāsananti imānettha tīṇi aṅgāni. Yathā cettha, evaṃ sabbattha purimāni dve tattha tattha vuttappaṭipakkhakaraṇañcāti tīṇiyeva honti, tasmā ito paraṃ tānipi avatvā anāpattimattameva vakkhāmāti.
੨. ਦੁਤਿਯਪਰਿਮਣ੍ਡਲਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
2. Dutiyaparimaṇḍalasikkhāpadavaṇṇanā
ਦੁਤਿਯੇ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਗਿਹਿਪਾਰੁਤਂ ਪਾਰੁਪਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ (ਚੂਲ਼વ॰ ੨੮੦) ਏવਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਗਿਹਿਪਾਰੁਤਂ ਅਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾ ਉਭੋ ਕਣ੍ਣੇ ਸਮਂ ਕਤ੍વਾ ਪਾਰੁਪਨਂ ਪਰਿਮਣ੍ਡਲਪਾਰੁਪਨਂ ਨਾਮ, ਤਤ੍ਥ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਸੇਤਪਟਪਾਰੁਤਂ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਪਾਰੁਤਂ ਏਕਸਾਟਕਪਾਰੁਤਂ ਸੁਰਾਸੋਣ੍ਡਪਾਰੁਤਂ ਅਨ੍ਤੇਪੁਰਿਕਪਾਰੁਤਂ ਮਹਾਜੇਟ੍ਠਪਾਰੁਤਂ ਕੁਟਿਪ੍ਪવੇਸਕਪਾਰੁਤਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਪਾਰੁਤਂ ਪਾਲ਼ਿਕਾਰਕਪਾਰੁਤਨ੍ਤਿ ਏવਮਾਦਿ ਪਰਿਮਣ੍ਡਲਲਕ੍ਖਣਤੋ ਅਞ੍ਞਥਾ ਪਾਰੁਤਂ, ਸਬ੍ਬਮੇਤਂ ਗਿਹਿਪਾਰੁਤਂ ਨਾਮ। ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾ ਸੇਤਪਟਾ ਅਡ੍ਢਪਾਲਕਨਿਗਣ੍ਠਾ ਪਾਰੁਪਨ੍ਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਏਕਚ੍ਚੇ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾ ਉਰਂ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਦ੍વੀਸੁ ਅਂਸਕੂਟੇਸੁ ਪਾવੁਰਣਂ ਠਪੇਨ੍ਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਏਕਸਾਟਕਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਨਿવਤ੍ਥਸਾਟਕਸ੍ਸ ਏਕੇਨ ਅਨ੍ਤੇਨ ਪਿਟ੍ਠਿਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾ ਉਭੋ ਕਣ੍ਣੇ ਉਭੋਸੁ ਅਂਸਕੂਟੇਸੁ ਠਪੇਨ੍ਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਸੁਰਾਸੋਣ੍ਡਾਦਯੋ ਸਾਟਕੇਨ ਗੀવਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਉਭੋ ਅਨ੍ਤੇ ਉਰੇ વਾ ਓਲਮ੍ਬੇਨ੍ਤਿ, ਪਿਟ੍ਠਿਯਂ વਾ ਖਿਪਨ੍ਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਅਨ੍ਤੇਪੁਰਿਕਾਯੋ ਅਕ੍ਖਿਤਾਰਕਮਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਓਗੁਣ੍ਠਿਤਂ ਪਾਰੁਪਨ੍ਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਮਹਾਜੇਟ੍ਠਾ ਦੀਘਸਾਟਕਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸੇવ ਏਕੇਨਨ੍ਤੇਨ ਸਕਲਸਰੀਰਂ ਪਾਰੁਪਨ੍ਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਕਸ੍ਸਕਾ ਖੇਤ੍ਤਕੁਟਿਂ ਪવਿਸਨ੍ਤਾ ਸਾਟਕਂ ਪਲਿવੇਠੇਤ੍વਾ ਉਪਕਚ੍ਛਕੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸੇવ ਏਕੇਨਨ੍ਤੇਨ ਸਰੀਰਂ ਪਾਰੁਪਨ੍ਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਉਪਕਚ੍ਛਕਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਸਾਟਕਂ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਅਂਸਕੂਟੇਸੁ ਪਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਿ, ਯਥਾ ਚ ਪਾਲ਼ਿਕਾਰਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਏਕਂਸਪਾਰੁਪਨੇਨ ਪਾਰੁਤਂ વਾਮਬਾਹੁਂ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਚੀવਰਂ ਅਂਸਕੂਟੇ ਆਰੋਪੇਤਿ, ਏવਂ ਅਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਏਤੇ, ਅਞ੍ਞੇ ਚ ਏવਰੂਪੇ ਪਾਰੁਪਨਦੋਸੇ વਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਿਕਾਰਂ ਪਰਿਮਣ੍ਡਲਂ ਪਾਰੁਪਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਥਾ ਅਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾ ਆਰਾਮੇ વਾ ਅਨ੍ਤਰਘਰੇ વਾ ਅਨਾਦਰੇਨ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ વਿਕਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਪੁਰਿਮਸਦਿਸਾਯੇવ, ਯਥਾ ਚੇਤ੍ਥ, ਏવਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ। ਯਤ੍ਥ ਪਨ વਿਸੇਸੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਤ੍ਥ વਕ੍ਖਾਮਾਤਿ।
Dutiye ‘‘na, bhikkhave, gihipārutaṃ pārupitabba’’nti (cūḷava. 280) evaṃ paṭikkhittaṃ gihipārutaṃ apārupitvā ubho kaṇṇe samaṃ katvā pārupanaṃ parimaṇḍalapārupanaṃ nāma, tattha yaṃkiñci setapaṭapārutaṃ paribbājakapārutaṃ ekasāṭakapārutaṃ surāsoṇḍapārutaṃ antepurikapārutaṃ mahājeṭṭhapārutaṃ kuṭippavesakapārutaṃ brāhmaṇapārutaṃ pāḷikārakapārutanti evamādi parimaṇḍalalakkhaṇato aññathā pārutaṃ, sabbametaṃ gihipārutaṃ nāma. Tasmā yathā setapaṭā aḍḍhapālakanigaṇṭhā pārupanti, yathā ca ekacce paribbājakā uraṃ vivaritvā dvīsu aṃsakūṭesu pāvuraṇaṃ ṭhapenti, yathā ca ekasāṭakā manussā nivatthasāṭakassa ekena antena piṭṭhiṃ pārupitvā ubho kaṇṇe ubhosu aṃsakūṭesu ṭhapenti, yathā ca surāsoṇḍādayo sāṭakena gīvaṃ parikkhipitvā ubho ante ure vā olambenti, piṭṭhiyaṃ vā khipanti, yathā ca antepurikāyo akkhitārakamattaṃ dassetvā oguṇṭhitaṃ pārupanti, yathā ca mahājeṭṭhā dīghasāṭakaṃ nivāsetvā tasseva ekenantena sakalasarīraṃ pārupanti, yathā ca kassakā khettakuṭiṃ pavisantā sāṭakaṃ paliveṭhetvā upakacchake pakkhipitvā tasseva ekenantena sarīraṃ pārupanti, yathā ca brāhmaṇā ubhinnaṃ upakacchakānaṃ antare sāṭakaṃ pavesetvā aṃsakūṭesu pakkhipanti, yathā ca pāḷikārako bhikkhu ekaṃsapārupanena pārutaṃ vāmabāhuṃ vivaritvā cīvaraṃ aṃsakūṭe āropeti, evaṃ apārupitvā sabbepi ete, aññe ca evarūpe pārupanadose vajjetvā nibbikāraṃ parimaṇḍalaṃ pārupitabbaṃ. Tathā apārupitvā ārāme vā antaraghare vā anādarena yaṃkiñci vikāraṃ karontassa dukkaṭaṃ, anāpatti purimasadisāyeva, yathā cettha, evaṃ sabbattha. Yattha pana viseso bhavissati, tattha vakkhāmāti.
੩-੪. ਸੁਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
3-4. Suppaṭicchannasikkhāpadavaṇṇanā
ਤਤਿਯੇ ਸੁਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੋਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੋ, ਗਣ੍ਠਿਕਂ ਪਟਿਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਅਨੁવਾਤਨ੍ਤੇਨ ਗੀવਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਉਭੋ ਕਣ੍ਣੇ ਸਮਂ ਕਤ੍વਾ ਪਟਿਸਙ੍ਘਰਿਤ੍વਾ ਯਾવ ਮਣਿਬਨ੍ਧਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤਰਘਰੇ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਤਥਾ ਅਕਤ੍વਾ ਪਨ ਜਾਣੁਂ વਾ ਉਰਂ વਾ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਂ।
Tatiye suppaṭicchannoti suṭṭhu paṭicchanno, gaṇṭhikaṃ paṭimuñcitvā anuvātantena gīvaṃ paṭicchādetvā ubho kaṇṇe samaṃ katvā paṭisaṅgharitvā yāva maṇibandhaṃ paṭicchādetvā antaraghare gamissāmīti attho, tathā akatvā pana jāṇuṃ vā uraṃ vā vivaritvā gacchantassa dukkaṭaṃ.
ਚਤੁਤ੍ਥੇ ਗਲવਾਟਕਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸੀਸਂ, ਮਣਿਬਨ੍ਧਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਹਤ੍ਥੇ, ਪਿਣ੍ਡਿਕਮਂਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਾਦੇ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਸੇਸਂ ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਸੁਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਏਤ੍ਥ ਪਨ વਾਸੂਪਗਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ।
Catutthe galavāṭakato paṭṭhāya sīsaṃ, maṇibandhato paṭṭhāya hatthe, piṇḍikamaṃsato paṭṭhāya pāde vivaritvā sesaṃ chādetvā nisinno suppaṭicchanno nāma hoti, ettha pana vāsūpagatassa anāpatti.
੫-੬. ਸੁਸਂવੁਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
5-6. Susaṃvutasikkhāpadavaṇṇanā
ਪਞ੍ਚਮੇ ਸੁਸਂવੁਤੋਤਿ ਹਤ੍ਥਂ વਾ ਪਾਦਂ વਾ ਅਕੀਲ਼ਾਪੇਨ੍ਤੋ ਸੁવਿਨੀਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਛਟ੍ਠੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।
Pañcame susaṃvutoti hatthaṃ vā pādaṃ vā akīḷāpento suvinītoti attho. Chaṭṭhepi eseva nayo.
੭-੮. ਓਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਕ੍ਖੁਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
7-8. Okkhittacakkhusikkhāpadavaṇṇanā
ਸਤ੍ਤਮੇ ਓਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਕ੍ਖੂਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਖਿਤ੍ਤਚਕ੍ਖੁ ਹੁਤ੍વਾ ਪੁਰਤੋ ਯੁਗਮਤ੍ਤਂ ਭੂਮਿਭਾਗਂ ਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ, ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਠਾਨੇ ਠਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥਿਅਸ੍ਸਾਦਿਪਰਿਸ੍ਸਯਾਭਾવਂ ਓਲੋਕੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਅਟ੍ਠਮੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।
Sattame okkhittacakkhūti heṭṭhā khittacakkhu hutvā purato yugamattaṃ bhūmibhāgaṃ pekkhamāno, ekasmiṃ pana ṭhāne ṭhatvā hatthiassādiparissayābhāvaṃ oloketuṃ vaṭṭati. Aṭṭhamepi eseva nayo.
੯-੧੦. ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
9-10. Ukkhittakasikkhāpadavaṇṇanā
ਨવਮੇ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਕਾਯਾਤਿ ਉਕ੍ਖੇਪੇਨ, ਇਤ੍ਥਮ੍ਭੂਤਲਕ੍ਖਣੇ ਕਰਣવਚਨਂ, ਏਕਤੋ વਾ ਉਭਤੋ વਾ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚੀવਰੋ ਹੁਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਅਨ੍ਤੋ ਇਨ੍ਦਖੀਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਏવਂ ਨ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ।
Navame ukkhittakāyāti ukkhepena, itthambhūtalakkhaṇe karaṇavacanaṃ, ekato vā ubhato vā ukkhittacīvaro hutvāti attho, anto indakhīlato paṭṭhāya evaṃ na gantabbaṃ.
ਦਸਮੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਕਾਲੇ ਧਮਕਰਣਂ ਨੀਹਰਨ੍ਤੇਨਾਪਿ ਚੀવਰਂ ਅਨੁਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾવ ਨੀਹਰਿਤਬ੍ਬਂ, વਾਸੂਪਗਤਸ੍ਸ ਪਨ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ।
Dasame nisinnakāle dhamakaraṇaṃ nīharantenāpi cīvaraṃ anukkhipitvāva nīharitabbaṃ, vāsūpagatassa pana anāpatti.
੧੧-੧੨. ਉਜ੍ਜਗ੍ਘਿਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
11-12. Ujjagghikasikkhāpadavaṇṇanā
ਏਕਾਦਸਮੇ ਉਜ੍ਜਗ੍ਘਿਕਾਯਾਤਿ ਮਹਾਹਸਿਤਂ ਹਸਨ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਧਾਪਿ ਹਿ ਇਤ੍ਥਮ੍ਭੂਤਲਕ੍ਖਣੇਯੇવ ਕਰਣવਚਨਂ।
Ekādasame ujjagghikāyāti mahāhasitaṃ hasantoti attho. Idhāpi hi itthambhūtalakkhaṇeyeva karaṇavacanaṃ.
ਦ੍વਾਦਸਮੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਉਭਯਤ੍ਥ ਹਸਨੀਯਸ੍ਮਿਂ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਮਿਹਿਤਮਤ੍ਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ।
Dvādasamepi eseva nayo. Ubhayattha hasanīyasmiṃ vatthusmiṃ mihitamattaṃ karontassa anāpatti.
੧੩-੧੪. ਉਚ੍ਚਸਦ੍ਦਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
13-14. Uccasaddasikkhāpadavaṇṇanā
ਤੇਰਸਮੇ ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦੋਤਿ ਨ ਉਚ੍ਚਾਸਦ੍ਦਮਹਾਸਦ੍ਦੋ ਹੁਤ੍વਾ। ਚੁਦ੍ਦਸਮੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਤਾਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ – ਸਚੇ ਦ੍વਾਦਸਹਤ੍ਥੇ ਗੇਹੇ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਸਙ੍ਘਤ੍ਥੇਰੋ, ਮਜ੍ਝੇ ਦੁਤਿਯਤ੍ਥੇਰੋ , ਅਨ੍ਤੇ ਤਤਿਯਤ੍ਥੇਰੋਤਿ ਏવਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇਸੁ ਯਂ ਸਙ੍ਘਤ੍ਥੇਰੋ ਦੁਤਿਯਤ੍ਥੇਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਨ੍ਤੇਤਿ, ਦੁਤਿਯਤ੍ਥੇਰੋ ਚ ਤਸ੍ਸ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਣਾਤਿ, ਕਥਞ੍ਚ વવਤ੍ਥਪੇਤਿ। ਤਤਿਯਤ੍ਥੇਰੋ ਪਨ ਸਦ੍ਦਮੇવ ਸੁਣਾਤਿ, ਕਥਂ ਨ વવਤ੍ਥਪੇਤਿ, ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦੋ ਹੋਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਤਤਿਯਤ੍ਥੇਰੋ ਕਥਞ੍ਚ વવਤ੍ਥਪੇਤਿ, ਮਹਾਸਦ੍ਦੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ।
Terasame appasaddoti na uccāsaddamahāsaddo hutvā. Cuddasamepi eseva nayo. Ayaṃ panettha appasaddatāparicchedo – sace dvādasahatthe gehe ādimhi saṅghatthero, majjhe dutiyatthero , ante tatiyattheroti evaṃ nisinnesu yaṃ saṅghatthero dutiyattherena saddhiṃ manteti, dutiyatthero ca tassa saddaṃ suṇāti, kathañca vavatthapeti. Tatiyatthero pana saddameva suṇāti, kathaṃ na vavatthapeti, ettāvatā appasaddo hoti. Sace pana tatiyatthero kathañca vavatthapeti, mahāsaddo nāma hoti.
੧੫…ਪੇ॰…੨੦. ਕਾਯਪ੍ਪਚਾਲਕਾਦਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
15…Pe…20. kāyappacālakādisikkhāpadavaṇṇanā
ਇਤੋ ਪਰੇਸੁ ਛਸੁ ਕਾਯਪ੍ਪਚਾਲਕਨ੍ਤਿ ਕਾਯਂ ਚਾਲੇਤ੍વਾ ਚਾਲੇਤ੍વਾ, ਏਸ ਨਯੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ। ਤਸ੍ਮਾ ਕਾਯਾਦੀਨਿ ਪਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਨਿਚ੍ਚਲਾਨਿ ਉਜੁਕਾਨਿ ਠਪੇਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਞ੍ਚੇવ ਨਿਸੀਦਿਤਬ੍ਬਞ੍ਚ, ਨਿਸੀਦਨਪ੍ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੇਸੁ ਤੀਸੁ વਾਸੂਪਗਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ।
Ito paresu chasu kāyappacālakanti kāyaṃ cāletvā cāletvā, esa nayo sabbattha. Tasmā kāyādīni paggahetvā niccalāni ujukāni ṭhapetvā gantabbañceva nisīditabbañca, nisīdanappaṭisaṃyuttesu tīsu vāsūpagatassa anāpatti.
੨੧-੨੨. ਖਮ੍ਭਕਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
21-22. Khambhakatasikkhāpadavaṇṇanā
ਏਕવੀਸਦ੍વਾવੀਸੇਸੁ ਖਮ੍ਭਕਤੋਤਿ ਕਟਿਯਂ ਹਤ੍ਥਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਕਤਖਮ੍ਭੋ।
Ekavīsadvāvīsesu khambhakatoti kaṭiyaṃ hatthaṃ ṭhapetvā katakhambho.
੨੩-੨੪. ਓਗੁਣ੍ਠਿਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
23-24. Oguṇṭhitasikkhāpadavaṇṇanā
ਤੇવੀਸਚਤੁવੀਸੇਸੁ ਓਗੁਣ੍ਠਿਤੋਤਿ ਸਸੀਸਂ ਪਾਰੁਤੋ।
Tevīsacatuvīsesu oguṇṭhitoti sasīsaṃ pāruto.
੨੫. ਉਕ੍ਕੁਟਿਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
25. Ukkuṭikasikkhāpadavaṇṇanā
ਪਞ੍ਚવੀਸੇ ਉਕ੍ਕੁਟਿਕਾ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪਣ੍ਹਿਯੋ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਅਗ੍ਗਪਾਦੇਹੇવ, ਅਗ੍ਗਪਾਦੇ વਾ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪਣ੍ਹੀਹਿਯੇવ ਭੂਮਿਯਂ ਫੁਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਗਮਨਂ, ਕਰਣવਚਨਂ ਪਨੇਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਮੇવ।
Pañcavīse ukkuṭikā vuccati paṇhiyo ukkhipitvā aggapādeheva, aggapāde vā ukkhipitvā paṇhīhiyeva bhūmiyaṃ phusantassa gamanaṃ, karaṇavacanaṃ panettha vuttalakkhaṇameva.
੨੬. ਪਲ੍ਲਤ੍ਥਿਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
26. Pallatthikasikkhāpadavaṇṇanā
ਛਬ੍ਬੀਸੇ ਨ ਪਲ੍ਲਤ੍ਥਿਕਾਯਾਤਿ ਹਤ੍ਥਪਲ੍ਲਤ੍ਥਿਕਾਯ વਾ ਦੁਸ੍ਸਪਲ੍ਲਤ੍ਥਿਕਾਯ વਾ ਨ ਨਿਸੀਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਨਾਦਰੇਨ ਨਿਸੀਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, વਾਸੂਪਗਤਸ੍ਸ ਪਨ ਇਧਾਪਿ ਪੁਰਿਮੇਸੁ ਚ ਦ੍વਾવੀਸਚਤੁવੀਸੇਸੁ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ।
Chabbīse na pallatthikāyāti hatthapallatthikāya vā dussapallatthikāya vā na nisīditabbaṃ. Anādarena nisīdantassa dukkaṭaṃ, vāsūpagatassa pana idhāpi purimesu ca dvāvīsacatuvīsesu anāpatti.
ਛਬ੍ਬੀਸਤਿਸਾਰੁਪ੍ਪਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Chabbīsatisāruppasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
੨੭. ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਪਟਿਗ੍ਗਹਣਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
27. Sakkaccapaṭiggahaṇasikkhāpadavaṇṇanā
ਭੋਜਨਪ੍ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੇਸੁ ਪਠਮੇ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਸਤਿਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ।
Bhojanappaṭisaṃyuttesu paṭhame sakkaccanti satiṃ upaṭṭhāpetvā.
੨੮. ਪਤ੍ਤਸਞ੍ਞੀਪਟਿਗ੍ਗਹਣਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
28. Pattasaññīpaṭiggahaṇasikkhāpadavaṇṇanā
ਦੁਤਿਯੇ ਪਤ੍ਤੇ ਸਞ੍ਞਾ ਪਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾ, ਸਾ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਪਤ੍ਤਸਞ੍ਞੀ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾਜਨੇ ਉਪਨਿਬਦ੍ਧਸਞ੍ਞੀ ਹੁਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Dutiye patte saññā pattasaññā, sā assa atthīti pattasaññī, attano bhājane upanibaddhasaññī hutvāti attho.
੨੯. ਸਮਸੂਪਕਪਟਿਗ੍ਗਹਣਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
29. Samasūpakapaṭiggahaṇasikkhāpadavaṇṇanā
ਤਤਿਯੇ ਸਮਸੂਪਕੋ ਨਾਮ ਯਤ੍ਥ ਮੁਗ੍ਗਮਾਸੇਹਿ વਾ ਕੁਲਤ੍ਥਾਦੀਹਿ વਾ ਕਤੋ ਹਤ੍ਥਹਾਰਿਯੋ ਸੂਪੋ ਭਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚਤੁਤ੍ਥਭਾਗਪ੍ਪਮਾਣੋ ਹੋਤਿ, ਤਤੋ ਹਿ ਅਧਿਕਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਠਪੇਤ੍વਾ ਪਨ ਸੂਪਂ ਅવਸੇਸਾ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਸੂਪੇਯ੍ਯਬ੍ਯਞ੍ਜਨવਿਕਤਿ ਰਸਰਸੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਰਸਰਸੇ, ਞਾਤਕਾਨਂ વਾ ਪવਾਰਿਤਾਨਂ વਾ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਨੇਨ વਾ ਇਧ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ।
Tatiye samasūpako nāma yattha muggamāsehi vā kulatthādīhi vā kato hatthahāriyo sūpo bhattassa catutthabhāgappamāṇo hoti, tato hi adhikaṃ gaṇhantassa dukkaṭaṃ. Ṭhapetvā pana sūpaṃ avasesā sabbāpi sūpeyyabyañjanavikati rasaraso nāma hoti, tasmiṃ rasarase, ñātakānaṃ vā pavāritānaṃ vā aññassatthāya vā attano dhanena vā idha anāpatti.
੩੦…ਪੇ॰…੩੨. ਸਮਤਿਤ੍ਤਿਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
30…Pe…32. samatittikasikkhāpadavaṇṇanā
ਚਤੁਤ੍ਥੇ ਸਮਤਿਤ੍ਤਿਕਨ੍ਤਿ ਸਮਪੁਣ੍ਣਂ ਸਮਭਰਿਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੁਪਗਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋਮੁਖવਟ੍ਟਿਲੇਖਂ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਰਚਿਤਂ। ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਨ੍ਤਿ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਯਾવਕਾਲਿਕਂ। ਅਨਧਿਟ੍ਠਾਨੁਪਗੇ ਪਨ ਯਾવਕਾਲਿਕਂ ਯਾਮਕਾਲਿਕਾਦੀਨਿ ਚ ਯਤ੍ਥਕਤ੍ਥਚਿ ਥੂਪੀਕਤਾਨਿਪਿ વਟ੍ਟਨ੍ਤਿ, ਯਂ ਪਨ ਦ੍વੀਸੁ ਪਤ੍ਤੇਸੁ ਗਹੇਤ੍વਾ ਏਕਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ વਿਹਾਰਂ ਹਰਤਿ, ਯਂ વਾ ਪਕ੍ਖਿਪਿਯਮਾਨਂ ਪੂવਉਚ੍ਛੁਕ੍ਖਣ੍ਡਫਲਾਫਲਾਦਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਓਰੋਹਤਿ , ਤਕ੍ਕੋਲવਟਂਸਕਾਦਯੋ વਾ ਉਪਰਿ ਠਪੇਤ੍વਾ ਦਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ, ਯਞ੍ਚ ਪਣ੍ਣੇ વਾ ਥਾਲਕੇ વਾ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਮਤ੍ਥਕੇ ਠਪਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਤਂ ਥੂਪੀਕਤਂ ਨਾਮ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਇਧ ਪਨ ਗਿਲਾਨਸ੍ਸਾਪਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਨਪਿ ਸਮਤਿਤ੍ਤਿਕੋਯੇવ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ। ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਪਨ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤੁਮੇવ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਪਨ ਸੁਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਪਞ੍ਚਮਛਟ੍ਠਾਨਿ વੁਤ੍ਤਨਯਾਨੇવ।
Catutthe samatittikanti samapuṇṇaṃ samabharitaṃ adhiṭṭhānupagapattassa antomukhavaṭṭilekhaṃ anatikkamitvā racitaṃ. Piṇḍapātanti yaṃkiñci yāvakālikaṃ. Anadhiṭṭhānupage pana yāvakālikaṃ yāmakālikādīni ca yatthakatthaci thūpīkatānipi vaṭṭanti, yaṃ pana dvīsu pattesu gahetvā ekaṃ pūretvā vihāraṃ harati, yaṃ vā pakkhipiyamānaṃ pūvaucchukkhaṇḍaphalāphalādi heṭṭhā orohati , takkolavaṭaṃsakādayo vā upari ṭhapetvā diyyanti, yañca paṇṇe vā thālake vā pakkhipitvā pattamatthake ṭhapitaṃ hoti, na taṃ thūpīkataṃ nāma, tasmā taṃ sabbaṃ vaṭṭati. Idha pana gilānassāpi anāpatti natthi, tasmā tenapi samatittikoyeva gahetabbo. Sabbattha pana paṭiggahetumeva na vaṭṭati, paṭiggahitaṃ pana suppaṭiggahitaṃ paribhuñjituṃ vaṭṭati. Pañcamachaṭṭhāni vuttanayāneva.
੩੩-੩੪. ਸਪਦਾਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
33-34. Sapadānasikkhāpadavaṇṇanā
ਸਤ੍ਤਮੇ ਸਪਦਾਨਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਓਧਿਂ ਅਕਤ੍વਾ ਅਨੁਪਟਿਪਾਟਿਯਾ। ਯੋ ਪਨ ਅਞ੍ਞੇਸਂ વਾ ਦੇਨ੍ਤੋ, ਅਞ੍ਞਭਾਜਨੇ વਾ ਆਕਿਰਨ੍ਤੋ ਤਤੋ ਤਤੋ ਓਮਸਤਿ, ਤਸ੍ਸ, ਉਤ੍ਤਰਿਭਙ੍ਗਞ੍ਚ ਉਪ੍ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਇਧ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਅਟ੍ਠਮਂ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ।
Sattame sapadānanti tattha tattha odhiṃ akatvā anupaṭipāṭiyā. Yo pana aññesaṃ vā dento, aññabhājane vā ākiranto tato tato omasati, tassa, uttaribhaṅgañca uppaṭipāṭiyā gaṇhantassāpi idha anāpatti. Aṭṭhamaṃ vuttanayameva.
੩੫. ਥੂਪਕਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
35. Thūpakatasikkhāpadavaṇṇanā
ਨવਮੇ ਥੂਪਕਤੋਤਿ ਮਤ੍ਥਕਤੋ વੇਮਜ੍ਝਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯੋ ਪਨ ਪਰਿਤ੍ਤਕੇ ਸੇਸੇ ਏਕਤੋ ਸਙ੍ਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ ਓਮਦ੍ਦਿਤ੍વਾ ਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ।
Navame thūpakatoti matthakato vemajjhatoti attho. Yo pana parittake sese ekato saṅkaḍḍhitvā omadditvā bhuñjati, tassāpi anāpatti.
੩੬. ਓਦਨਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
36. Odanappaṭicchādanasikkhāpadavaṇṇanā
ਦਸਮੇ ਯਸ੍ਸ ਭਤ੍ਤਸਾਮਿਕਾ ਮਾਘਾਤਸਮਯਾਦੀਸੁ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਯੋ ਚ ਨ ਭਿਯ੍ਯੋਕਮ੍ਯਤਾਯ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤਿ, ਤੇਸਂ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਗਿਲਾਨਸ੍ਸ ਪਨ ਅਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯੇવ।
Dasame yassa bhattasāmikā māghātasamayādīsu byañjanaṃ paṭicchādetvā denti, yo ca na bhiyyokamyatāya paṭicchādeti, tesaṃ anāpatti, gilānassa pana anāgatattā āpattiyeva.
੩੭. ਸੂਪੋਦਨવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
37. Sūpodanaviññattisikkhāpadavaṇṇanā
ਏਕਾਦਸਮੇ ਞਾਤਕਾਨਂ વਾ ਪવਾਰਿਤਾਨਂ વਾ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਨੇਨਾਤਿ ਇਦਂ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਯਂ ਅਧਿਕਂ।
Ekādasame ñātakānaṃ vā pavāritānaṃ vā aññassatthāya attano dhanenāti idaṃ anāpattiyaṃ adhikaṃ.
੩੮. ਉਜ੍ਝਾਨਸਞ੍ਞੀਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
38. Ujjhānasaññīsikkhāpadavaṇṇanā
ਦ੍વਾਦਸਮੇ ਉਜ੍ਝਾਨੇ ਸਞ੍ਞਾ ਉਜ੍ਝਾਨਸਞ੍ਞਾ, ਸਾ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਉਜ੍ਝਾਨਸਞ੍ਞੀ। ਇਧਾਪਿ ਗਿਲਾਨੋ ਨ ਮੁਚ੍ਚਤਿ, ‘‘ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਾ, ‘‘ਦਾਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਾ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ, ਨ ਉਜ੍ਝਾਨਸਞ੍ਞਿਸ੍ਸ ਚ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ।
Dvādasame ujjhāne saññā ujjhānasaññā, sā assa atthīti ujjhānasaññī. Idhāpi gilāno na muccati, ‘‘dassāmī’’ti vā, ‘‘dāpessāmī’’ti vā olokentassa pana, na ujjhānasaññissa ca anāpatti.
੩੯. ਕਬਲ਼ਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
39. Kabaḷasikkhāpadavaṇṇanā
ਤੇਰਸਮੇ ਨਾਤਿਮਹਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਮਯੂਰਣ੍ਡਂ ਅਤਿਮਹਨ੍ਤਂ, ਕੁਕ੍ਕੁਟਣ੍ਡਂ ਅਤਿਖੁਦ੍ਦਕਂ, ਤੇਸਂ વੇਮਜ੍ਝਪ੍ਪਮਾਣਂ। ਮੂਲਖਾਦਨੀਯਾਦਿਭੇਦੇ ਪਨ ਸਬ੍ਬਖਜ੍ਜਕੇ ਫਲਾਫਲੇ ਚ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ।
Terasame nātimahantanti mayūraṇḍaṃ atimahantaṃ, kukkuṭaṇḍaṃ atikhuddakaṃ, tesaṃ vemajjhappamāṇaṃ. Mūlakhādanīyādibhede pana sabbakhajjake phalāphale ca anāpatti.
੪੦. ਆਲੋਪਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
40. Ālopasikkhāpadavaṇṇanā
ਚੁਦ੍ਦਸਮੇ ਪਰਿਮਣ੍ਡਲਨ੍ਤਿ ਅਦੀਘਂ। ਇਧ ਪਨ ਖਜ੍ਜਕਫਲਾਫਲੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਤ੍ਤਰਿਭਙ੍ਗੇਪਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ।
Cuddasame parimaṇḍalanti adīghaṃ. Idha pana khajjakaphalāphalehi saddhiṃ uttaribhaṅgepi anāpatti.
੪੧-੪੨. ਅਨਾਹਟਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
41-42. Anāhaṭasikkhāpadavaṇṇanā
ਪਨ੍ਨਰਸਮੇ ਅਨਾਹਟੇਤਿ ਅਨਾਹਰਿਤੇ, ਮੁਖਦ੍વਾਰਂ ਅਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੋਲ਼ਸਮੇ ਸਬ੍ਬਹਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਸਕਲਂ ਹਤ੍ਥਂ।
Pannarasame anāhaṭeti anāharite, mukhadvāraṃ asampatteti attho. Soḷasame sabbahatthanti sakalaṃ hatthaṃ.
੪੩. ਸਕਬਲ਼ਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
43. Sakabaḷasikkhāpadavaṇṇanā
ਸਤ੍ਤਰਸਮੇ ਸਕਬਲ਼ੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਤ੍ਤਕੇਨ વਚਨਂ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਤਕੇ ਸਤਿ ਕਥੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ। ਯੋ ਪਨ ਧਮ੍ਮਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਹਰਿਟਕਾਦੀਨਿ ਮੁਖੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਕਥੇਤਿ, ਯਤ੍ਤਕੇਨ વਚਨਂ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਤਕੇ ਮੁਖਮ੍ਹਿ ਸਤਿ વਟ੍ਟਤਿ।
Sattarasame sakabaḷenāti ettha yattakena vacanaṃ aparipuṇṇaṃ hoti, tattake sati kathentassa āpatti. Yo pana dhammaṃ kathento hariṭakādīni mukhe pakkhipitvā katheti, yattakena vacanaṃ aparipuṇṇaṃ na hoti, tattake mukhamhi sati vaṭṭati.
੪੪. ਪਿਣ੍ਡੁਕ੍ਖੇਪਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
44. Piṇḍukkhepakasikkhāpadavaṇṇanā
ਅਟ੍ਠਾਰਸਮੇ ਪਿਣ੍ਡੁਕ੍ਖੇਪਕਨ੍ਤਿ ਪਿਣ੍ਡਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ, ਇਧਾਪਿ ਖਜ੍ਜਕਫਲਾਫਲੇਸੁ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ।
Aṭṭhārasame piṇḍukkhepakanti piṇḍaṃ ukkhipitvā ukkhipitvā, idhāpi khajjakaphalāphalesu anāpatti.
੪੫. ਕਬਲ਼ਾવਚ੍ਛੇਦਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
45. Kabaḷāvacchedakasikkhāpadavaṇṇanā
ਏਕੂਨવੀਸਤਿਮੇ ਕਬਲ਼ਾવਚ੍ਛੇਦਕਨ੍ਤਿ ਕਬਲ਼ਂ ਅવਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅવਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ, ਇਧ ਖਜ੍ਜਕਫਲਾਫਲੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਤ੍ਤਰਿਭਙ੍ਗੇਪਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ।
Ekūnavīsatime kabaḷāvacchedakanti kabaḷaṃ avacchinditvā avacchinditvā, idha khajjakaphalāphalehi saddhiṃ uttaribhaṅgepi anāpatti.
੪੬. ਅવਗਣ੍ਡਕਾਰਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
46. Avagaṇḍakārakasikkhāpadavaṇṇanā
વੀਸਤਿਮੇ ਅવਗਣ੍ਡਕਾਰਕਨ੍ਤਿ ਮਕ੍ਕਟੋ વਿਯ ਗਣ੍ਡੇ ਕਤ੍વਾ ਕਤ੍વਾ, ਇਧ ਫਲਾਫਲਮਤ੍ਤਕੇ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ।
Vīsatime avagaṇḍakārakanti makkaṭo viya gaṇḍe katvā katvā, idha phalāphalamattake anāpatti.
੪੭. ਹਤ੍ਥਨਿਦ੍ਧੁਨਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
47. Hatthaniddhunakasikkhāpadavaṇṇanā
ਏਕવੀਸਤਿਮੇ ਹਤ੍ਥਨਿਦ੍ਧੁਨਕਨ੍ਤਿ ਹਤ੍ਥਂ ਨਿਦ੍ਧੁਨਿਤ੍વਾ ਨਿਦ੍ਧੁਨਿਤ੍વਾ, ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ‘‘ਕਚવਰਂ ਛਡ੍ਡੇਨ੍ਤੋ ਹਤ੍ਥਂ ਨਿਦ੍ਧੁਨਾਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ॰ ੬੨੩) ਇਦਂ ਅਧਿਕਂ।
Ekavīsatime hatthaniddhunakanti hatthaṃ niddhunitvā niddhunitvā, anāpattiyaṃ panettha ‘‘kacavaraṃ chaḍḍento hatthaṃ niddhunātī’’ti (pāci. 623) idaṃ adhikaṃ.
੪੮. ਸਿਤ੍ਥਾવਕਾਰਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
48. Sitthāvakārakasikkhāpadavaṇṇanā
ਦ੍વਾવੀਸਤਿਮੇ ਸਿਤ੍ਥਾવਕਾਰਕਨ੍ਤਿ ਸਿਤ੍ਥਾਨਿ ਅવਕਿਰਿਤ੍વਾ ਅવਕਿਰਿਤ੍વਾ, ਇਧਾਪਿ ‘‘ਕਚવਰਂ ਛਡ੍ਡੇਨ੍ਤੋ ਸਿਤ੍ਥਂ ਛਡ੍ਡਯਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ॰ ੬੨੩) ਇਦਂ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਯਂ ਅਧਿਕਂ।
Dvāvīsatime sitthāvakārakanti sitthāni avakiritvā avakiritvā, idhāpi ‘‘kacavaraṃ chaḍḍento sitthaṃ chaḍḍayatī’’ti (pāci. 623) idaṃ anāpattiyaṃ adhikaṃ.
੪੯. ਜਿવ੍ਹਾਨਿਚ੍ਛਾਰਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
49. Jivhānicchārakasikkhāpadavaṇṇanā
ਤੇવੀਸਤਿਮੇ ਜਿવ੍ਹਾਨਿਚ੍ਛਾਰਕਨ੍ਤਿ ਜਿવ੍ਹਂ ਨਿਚ੍ਛਾਰੇਤ੍વਾ ਨਿਚ੍ਛਾਰੇਤ੍વਾ।
Tevīsatime jivhānicchārakanti jivhaṃ nicchāretvā nicchāretvā.
੫੦-੫੧. ਚਪੁਚਪੁਕਾਰਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
50-51. Capucapukārakasikkhāpadavaṇṇanā
ਚਤੁવੀਸਤਿਮੇ ਚਪੁਚਪੁਕਾਰਕਨ੍ਤਿ ਚਪੁ ਚਪੂਤਿ ਏવਂ ਸਦ੍ਦਂ ਕਤ੍વਾ ਕਤ੍વਾ। ਪਞ੍ਚવੀਸਤਿਮੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।
Catuvīsatime capucapukārakanti capu capūti evaṃ saddaṃ katvā katvā. Pañcavīsatimepi eseva nayo.
੫੨…ਪੇ॰…੫੪. ਹਤ੍ਥਨਿਲ੍ਲੇਹਕਾਦਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
52…Pe…54. hatthanillehakādisikkhāpadavaṇṇanā
ਛਬ੍ਬੀਸਤਿਮੇ ਹਤ੍ਥਨਿਲ੍ਲੇਹਕਨ੍ਤਿ ਹਤ੍ਥਂ ਨਿਲ੍ਲੇਹਿਤ੍વਾ ਨਿਲ੍ਲੇਹਿਤ੍વਾ। ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੇਨ ਹਿ ਅਙ੍ਗੁਲਿਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨਿਲ੍ਲੇਹਿਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਘਨਯਾਗੁਫਾਣਿਤਪਾਯਾਸਾਦਿਕੇ ਪਨ ਅਙ੍ਗੁਲੀਹਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਙ੍ਗੁਲਿਯੋ ਮੁਖੇ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਸਤ੍ਤવੀਸਤਿਮਅਟ੍ਠવੀਸਤਿਮੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਤਸ੍ਮਾ ਏਕਙ੍ਗੁਲਿਯਾਪਿ ਪਤ੍ਤੋ ਨ ਨਿਲ੍ਲੇਹਿਤਬ੍ਬੋ, ਏਕਓਟ੍ਠੋਪਿ ਚ ਜਿવ੍ਹਾਯ ਨ ਨਿਲ੍ਲੇਹਿਤਬ੍ਬੋ, ਓਟ੍ਠਮਂਸੇਹਿ ਏવ ਪਨ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋ ਪવੇਸੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ।
Chabbīsatime hatthanillehakanti hatthaṃ nillehitvā nillehitvā. Bhuñjantena hi aṅgulimattampi nillehituṃ na vaṭṭati. Ghanayāguphāṇitapāyāsādike pana aṅgulīhi gahetvā aṅguliyo mukhe pavesetvā bhuñjituṃ vaṭṭati, sattavīsatimaaṭṭhavīsatimesupi eseva nayo. Tasmā ekaṅguliyāpi patto na nillehitabbo, ekaoṭṭhopi ca jivhāya na nillehitabbo, oṭṭhamaṃsehi eva pana gahetvā anto pavesetuṃ vaṭṭati.
੫੫. ਸਾਮਿਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
55. Sāmisasikkhāpadavaṇṇanā
ਏਕੂਨਤਿਂਸਤਿਮੇ ਨ ਸਾਮਿਸੇਨਾਤਿ ਏਤਂ ਪਟਿਕੂਲવਸੇਨ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਙ੍ਘਿਕਮ੍ਪਿ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਮ੍ਪਿ ਗਿਹਿਸਨ੍ਤਕਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਖੋਪਿ ਸਰਾવਕਮ੍ਪਿ ਥਾਲਕਮ੍ਪਿ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਮੇવ, ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਸਚੇ ਪਨ ਹਤ੍ਥਸ੍ਸ ਏਕਦੇਸੋ ਆਮਿਸਮਕ੍ਖਿਤੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਤੇਨ ਪਦੇਸੇਨ ਗਹੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਇਧ ‘‘ਧੋવਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ વਾ, ਧੋવਾਪੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ વਾ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ॰ ੬੩੧) ਇਦਂ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਯਂ ਅਧਿਕਂ।
Ekūnatiṃsatime na sāmisenāti etaṃ paṭikūlavasena paṭikkhittaṃ, tasmā saṅghikampi puggalikampi gihisantakampi attano santakampi saṅkhopi sarāvakampi thālakampi na gahetabbameva, gaṇhantassa dukkaṭaṃ. Sace pana hatthassa ekadeso āmisamakkhito na hoti, tena padesena gahetuṃ vaṭṭati, idha ‘‘dhovissāmīti vā, dhovāpessāmīti vā paṭiggaṇhātī’’ti (pāci. 631) idaṃ anāpattiyaṃ adhikaṃ.
੫੬. ਸਸਿਤ੍ਥਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
56. Sasitthakasikkhāpadavaṇṇanā
ਤਿਂਸਤਿਮੇ ‘‘ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ વਾ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ વਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇ વਾ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ વਾ ਛਡ੍ਡੇਤੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਯਂ ਅਧਿਕਂ। ਤਤ੍ਥ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ વਾਤਿ ਸਿਤ੍ਥਾਨਿ ਉਦਕਤੋ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ, ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਰਾਸਿਂ ਕਤ੍વਾ ਉਦਕਂ ਛਡ੍ਡੇਤਿ। ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ વਾਤਿ ਸਿਤ੍ਥਾਨਿ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਉਦਕਗਤਿਕਾਨਿ ਕਤ੍વਾ ਛਡ੍ਡੇਤਿ। ਪਟਿਗ੍ਗਹੇ વਾਤਿ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਨ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਤਾਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇ ਛਡ੍ਡੇਤਿ। ਨੀਹਰਿਤ੍વਾਤਿ ਬਹਿ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਛਡ੍ਡੇਤਿ, ਏવਂ ਛਡ੍ਡੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ।
Tiṃsatime ‘‘uddharitvā vā bhinditvā vā paṭiggahe vā nīharitvā vā chaḍḍetī’’ti idaṃ anāpattiyaṃ adhikaṃ. Tattha uddharitvā vāti sitthāni udakato uddharitvā, ekasmiṃ ṭhāne rāsiṃ katvā udakaṃ chaḍḍeti. Bhinditvā vāti sitthāni bhinditvā udakagatikāni katvā chaḍḍeti. Paṭiggahe vāti paṭiggahena paṭicchantānaṃ paṭiggahe chaḍḍeti. Nīharitvāti bahi nīharitvā chaḍḍeti, evaṃ chaḍḍentassa anāpatti.
ਤਿਂਸਭੋਜਨਪ੍ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Tiṃsabhojanappaṭisaṃyuttasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
੫੭. ਛਤ੍ਤਪਾਣਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
57. Chattapāṇisikkhāpadavaṇṇanā
ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੇਸੁ ਪਠਮੇ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਛਤ੍ਤਂ ਪਾਣਿਮ੍ਹਿ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਛਤ੍ਤਪਾਣਿ। ਸੋ ਤਂ ਛਤ੍ਤਂ ਯਤ੍ਥਕਤ੍ਥਚਿ ਸਰੀਰਾવਯવੇ ਠਪੇਤ੍વਾਪਿ ਯਾવ ਹਤ੍ਥੇਨ ਨ ਮੁਞ੍ਚਤਿ, ਤਾવਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਸਚੇ ਪਨਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞੋ ਛਤ੍ਤਂ ਧਾਰੇਤਿ, ਪਸ੍ਸੇ વਾ ਠਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਹਤ੍ਥਤੋ ਅਪਗਤਮਤ੍ਤੇ ਛਤ੍ਤਪਾਣਿ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਦੇਸੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਧਮ੍ਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਚੇਤ੍ਥ ਪਦਸੋਧਮ੍ਮੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
Dhammadesanāpaṭisaṃyuttesu paṭhame yaṃkiñci chattaṃ pāṇimhi assāti chattapāṇi. So taṃ chattaṃ yatthakatthaci sarīrāvayave ṭhapetvāpi yāva hatthena na muñcati, tāvassa dhammaṃ desetuṃ na vaṭṭati. Sace panassa añño chattaṃ dhāreti, passe vā ṭhitaṃ hoti, hatthato apagatamatte chattapāṇi nāma na hoti, tassa desetuṃ vaṭṭati. Dhammaparicchedo cettha padasodhamme vuttanayeneva veditabbo.
੫੮-੫੯. ਦਣ੍ਡਪਾਣਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
58-59. Daṇḍapāṇisikkhāpadavaṇṇanā
ਦੁਤਿਯੇ ਦਣ੍ਡੋ ਨਾਮ ਮਜ੍ਝਿਮਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਚਤੁਹਤ੍ਥਪ੍ਪਮਾਣੋ, ਦਣ੍ਡਪਾਣਿਭਾવੋ ਪਨਸ੍ਸ ਛਤ੍ਤਪਾਣਿਮ੍ਹਿ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਤਿਯੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਅਸਿਂ ਸਨ੍ਨਹਿਤ੍વਾ ਠਿਤੋਪਿ ਹਿ ਸਤ੍ਥਪਾਣਿਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ।
Dutiye daṇḍo nāma majjhimassa purisassa catuhatthappamāṇo, daṇḍapāṇibhāvo panassa chattapāṇimhi vuttanayeneva veditabbo. Tatiyepi eseva nayo. Asiṃ sannahitvā ṭhitopi hi satthapāṇisaṅkhyaṃ na gacchati.
੬੦. ਆવੁਧਪਾਣਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
60. Āvudhapāṇisikkhāpadavaṇṇanā
ਚਤੁਤ੍ਥੇ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਧਨੁવਿਕਤਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਰવਿਕਤਿਯਾ ਆવੁਧਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਦ੍ਧਿਂ વਾ ਸਰੇਨ ਧਨੁਂ ਗਹੇਤ੍વਾ, ਸੁਦ੍ਧਧਨੁਂ વਾ ਸੁਦ੍ਧਸਰਂ વਾ ਸਜਿਯਧਨੁਂ વਾ ਨਿਜ੍ਜਿਯਧਨੁਂ વਾ ਗਹੇਤ੍વਾ ਠਿਤਸ੍ਸ વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਸਚੇ ਪਨਸ੍ਸ ਧਨੁ ਖਨ੍ਧੇਪਿ ਪਟਿਮੁਕ੍ਕਂ ਹੋਤਿ, ਯਾવ ਨ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਤਾવ વਟ੍ਟਤਿ।
Catutthe sabbāpi dhanuvikati saddhiṃ saravikatiyā āvudhanti veditabbā, tasmā saddhiṃ vā sarena dhanuṃ gahetvā, suddhadhanuṃ vā suddhasaraṃ vā sajiyadhanuṃ vā nijjiyadhanuṃ vā gahetvā ṭhitassa vā nisinnassa vā dhammaṃ desetuṃ na vaṭṭati. Sace panassa dhanu khandhepi paṭimukkaṃ hoti, yāva na gaṇhāti, tāva vaṭṭati.
੬੧-੬੨. ਪਾਦੁਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
61-62. Pādukasikkhāpadavaṇṇanā
ਪਞ੍ਚਮੇ ਪਾਦੁਕਾਰੁਲ਼੍ਹਸ੍ਸਾਤਿ ਛਤ੍ਤਦਣ੍ਡਕੇ ਅਙ੍ਗੁਲਨ੍ਤਰਿਕਂ ਅਪ੍ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਕੇવਲਂ ਅਕ੍ਕਨ੍ਤਸ੍ਸ વਾ, ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਠਾਨવਸੇਨ ਪਟਿਮੁਕ੍ਕਸ੍ਸ વਾ। ਛਟ੍ਠੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਇਧ ਪਨ ਯ੍વਾਯਂ ਪਣ੍ਹਿਕਬਨ੍ਧਂ ਓਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਠਾਨવਸੇਨ ‘‘ਓਮੁਕ੍ਕੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਨ વਟ੍ਟਤਿ।
Pañcame pādukāruḷhassāti chattadaṇḍake aṅgulantarikaṃ appavesetvā kevalaṃ akkantassa vā, pavesetvā ṭhānavasena paṭimukkassa vā. Chaṭṭhepi eseva nayo. Idha pana yvāyaṃ paṇhikabandhaṃ omuñcitvā ṭhānavasena ‘‘omukko’’ti vuccati, tassāpi na vaṭṭati.
੬੩. ਯਾਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
63. Yānasikkhāpadavaṇṇanā
ਸਤ੍ਤਮੇ ਸਚੇਪਿ ਦ੍વੀਹਿ ਜਨੇਹਿ ਹਤ੍ਥਸਙ੍ਘਾਟੇਨ ਗਹਿਤੋ, ਸਾਟਕੇ વਾ ਠਪੇਤ੍વਾ વਂਸੇਨ વਯ੍ਹਤਿ, ਅਯੁਤ੍ਤੇ વਾ વਯ੍ਹਾਦਿਕੇ ਯਾਨੇ વਿਸਙ੍ਖਰਿਤ੍વਾ વਾ ਠਪਿਤੇ ਚਕ੍ਕਮਤ੍ਤੇਪਿ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਯਾਨਗਤੋਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਦ੍વੇਪਿ ਏਕਯਾਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, વਟ੍ਟਤਿ। વਿਸੁਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇਸੁਪਿ ਉਚ੍ਚੇ ਯਾਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇਨ ਨੀਚੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਦੇਸੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਸਮਪ੍ਪਮਾਣੇਪਿ વਟ੍ਟਤਿ, ਤਥਾ ਪੁਰਿਮੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇਨ ਪਚ੍ਛਿਮੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ। ਪਚ੍ਛਿਮੇ ਪਨ ਉਚ੍ਚਤਰੇਪਿ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇਨ ਦੇਸੇਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ।
Sattame sacepi dvīhi janehi hatthasaṅghāṭena gahito, sāṭake vā ṭhapetvā vaṃsena vayhati, ayutte vā vayhādike yāne visaṅkharitvā vā ṭhapite cakkamattepi nisinno hoti, yānagatotveva saṅkhaṃ gacchati. Sace pana dvepi ekayāne nisinnā honti, vaṭṭati. Visuṃ nisinnesupi ucce yāne nisinnena nīce nisinnassa desetuṃ vaṭṭati, samappamāṇepi vaṭṭati, tathā purime nisinnena pacchime nisinnassa. Pacchime pana uccatarepi nisinnena desetuṃ na vaṭṭati.
੬੪. ਸਯਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
64. Sayanasikkhāpadavaṇṇanā
ਅਟ੍ਠਮੇ ਸਯਨਗਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਕਟਸਾਰਕੇਪਿ ਪਕਤਿਭੂਮਿਯਮ੍ਪਿ ਨਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਉਚ੍ਚੇਪਿ ਮਞ੍ਚੇ વਾ ਪੀਠੇ વਾ ਭੂਮਿਪ੍ਪਦੇਸੇ વਾ ਠਿਤੇਨ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇਨ વਾ ਦੇਸੇਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਸਯਨਗਤੇਨ ਪਨ ਸਯਨਗਤਸ੍ਸ ਉਚ੍ਚਤਰੇ વਾ ਸਮਪ੍ਪਮਾਣੇ વਾ ਨਿਪਨ੍ਨੇਨ ਦੇਸੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਨਿਪਨ੍ਨੇਨ ਪਨ ਠਿਤਸ੍ਸ વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ વਾ ਨਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ વਾ, ਨਿਸਿਨ੍ਨੇਨ ਚ ਠਿਤਸ੍ਸ વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ વਾ, ਠਿਤੇਨ ਠਿਤਸ੍ਸੇવ વਟ੍ਟਤਿ।
Aṭṭhame sayanagatassāti antamaso kaṭasārakepi pakatibhūmiyampi nipannassa uccepi mañce vā pīṭhe vā bhūmippadese vā ṭhitena nisinnena vā desetuṃ na vaṭṭati. Sayanagatena pana sayanagatassa uccatare vā samappamāṇe vā nipannena desetuṃ vaṭṭati. Nipannena pana ṭhitassa vā nisinnassa vā nipannassa vā, nisinnena ca ṭhitassa vā nisinnassa vā, ṭhitena ṭhitasseva vaṭṭati.
੬੫. ਪਲ੍ਲਤ੍ਥਿਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
65. Pallatthikasikkhāpadavaṇṇanā
ਨવਮੇ ਹਤ੍ਥਪਲ੍ਲਤ੍ਥਿਕਾਦੀਸੁ ਯਾਯ ਕਾਯਚਿ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਦੇਸੇਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ।
Navame hatthapallatthikādīsu yāya kāyaci nisinnassa desetuṃ na vaṭṭati.
੬੬. વੇਠਿਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
66. Veṭhitasikkhāpadavaṇṇanā
ਦਸਮੇ વੇਠਿਤਸੀਸਸ੍ਸਾਤਿ ਦੁਸ੍ਸવੇਠੇਨ વਾ ਮੋਲ਼ਿਆਦੀਹਿ વਾ ਯਥਾ ਕੇਸਨ੍ਤੋ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਏવਂ વੇਠਿਤਸੀਸਸ੍ਸ, ਤੇਨੇવਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਯਂ ‘‘ਕੇਸਨ੍ਤਂ વਿવਰਾਪੇਤ੍વਾ ਦੇਸੇਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ॰ ੬੪੩) વੁਤ੍ਤਂ।
Dasame veṭhitasīsassāti dussaveṭhena vā moḷiādīhi vā yathā kesanto na dissati, evaṃ veṭhitasīsassa, tenevassa anāpattiyaṃ ‘‘kesantaṃ vivarāpetvā desetī’’ti (pāci. 643) vuttaṃ.
੬੭. ਓਗੁਣ੍ਠਿਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
67. Oguṇṭhitasikkhāpadavaṇṇanā
ਏਕਾਦਸਮੇ ਓਗੁਣ੍ਠਿਤਸੀਸਸ੍ਸਾਤਿ ਸਸੀਸਂ ਪਾਰੁਤਸ੍ਸ, ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ‘‘ਸੀਸਂ વਿવਰਾਪੇਤ੍વਾ ਦੇਸੇਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ॰ ੬੪੪) ਅਧਿਕਂ।
Ekādasame oguṇṭhitasīsassāti sasīsaṃ pārutassa, anāpattiyaṃ panettha ‘‘sīsaṃ vivarāpetvā desetī’’ti (pāci. 644) adhikaṃ.
੬੮. ਛਮਾਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
68. Chamāsikkhāpadavaṇṇanā
ਦ੍વਾਦਸਮੇ ਛਮਾਯਂ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾਤਿ ਭੂਮਿਯਂ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ। ਆਸਨੇਤਿ ਅਨ੍ਤਮਸੋ વਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਤਿਣਾਨਿਪਿ ਸਨ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ।
Dvādasame chamāyaṃ nisīditvāti bhūmiyaṃ nisīditvā. Āsaneti antamaso vatthampi tiṇānipi santharitvā nisinnassa.
੬੯. ਨੀਚਾਸਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
69. Nīcāsanasikkhāpadavaṇṇanā
ਤੇਰਸਮੇ ਉਚ੍ਚੇ ਆਸਨੇਤਿ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਭੂਮਿਪ੍ਪਦੇਸੇਪਿ ਉਨ੍ਨਤਪ੍ਪਦੇਸੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ।
Terasame ucce āsaneti antamaso bhūmippadesepi unnatappadese nisinnassa.
੭੦. ਠਿਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
70. Ṭhitasikkhāpadavaṇṇanā
ਚੁਦ੍ਦਸਮੇ ਨ ਠਿਤੋ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸਾਤਿ ਸਚੇ ਥੇਰਸ੍ਸ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਠਿਤਂ ਦਹਰਂ ਆਸਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਮਹਾਥੇਰੋ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਕਥੇਤਬ੍ਬਂ। ਗਾਰવੇਨ ਪਨ ਥੇਰਂ ‘‘ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛਾ’’ਤਿ વਤ੍ਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਪਸ੍ਸੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਥੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਕਥੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ।
Cuddasame na ṭhito nisinnassāti sace therassa upaṭṭhānaṃ gantvā ṭhitaṃ daharaṃ āsane nisinno mahāthero pañhaṃ pucchati, na kathetabbaṃ. Gāravena pana theraṃ ‘‘uṭṭhahitvā pucchā’’ti vattuṃ na sakkā, tasmā ‘‘passe ṭhitassa bhikkhuno kathessāmī’’ti kathetuṃ vaṭṭati.
੭੧. ਪਚ੍ਛਤੋਗਮਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
71. Pacchatogamanasikkhāpadavaṇṇanā
ਪਨ੍ਨਰਸਮੇ ਸਚੇ ਪੁਰਤੋ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਅਕਥੇਤ੍વਾ ‘‘ਪਚ੍ਛਿਮਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਥੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਕਥੇਤਬ੍ਬਂ। ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਗ੍ਗਹਿਤਧਮ੍ਮਂ ਪਨ ਸਜ੍ਝਾਯਿਤੁਂ, ਸਮਧੁਰੇਨ વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਥੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ।
Pannarasame sace purato gacchanto pañhaṃ pucchati, tassa taṃ akathetvā ‘‘pacchimassa bhikkhuno kathessāmī’’ti kathetabbaṃ. Saddhiṃ uggahitadhammaṃ pana sajjhāyituṃ, samadhurena vā gacchantassa kathetuṃ vaṭṭati.
੭੨. ਉਪ੍ਪਥੇਨਗਮਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
72. Uppathenagamanasikkhāpadavaṇṇanā
ਸੋਲ਼ਸਮੇ ਨ ਉਪ੍ਪਥੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਚੇ ਦ੍વੇਪਿ ਸਕਟਮਗ੍ਗਸ੍ਮਿਂ ਏਕੇਕਚਕ੍ਕਪਥੇਨ વਾ ਉਪ੍ਪਥੇਨ વਾ ਸਮਧੁਰਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, વਟ੍ਟਤਿ।
Soḷasame na uppathenāti ettha sace dvepi sakaṭamaggasmiṃ ekekacakkapathena vā uppathena vā samadhuraṃ gacchanti, vaṭṭati.
੭੩. ਠਿਤੋਉਚ੍ਚਾਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
73. Ṭhitouccārasikkhāpadavaṇṇanā
ਸਤ੍ਤਰਸਮੇ ‘‘ਅਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਯਂ ਸਚੇ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਹਸਾ ਉਚ੍ਚਾਰੋ વਾ ਪਸ੍ਸਾવੋ વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ, ਅਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚ ਕਤੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ।
Sattarasame ‘‘asañciccā’’ti anāpattiyaṃ sace paṭicchannaṭṭhānaṃ gacchantassa sahasā uccāro vā passāvo vā nikkhamati, asañcicca kato nāma hoti.
੭੪. ਹਰਿਤੇਉਚ੍ਚਾਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
74. Hariteuccārasikkhāpadavaṇṇanā
ਅਟ੍ਠਾਰਸਮੇ ਯਮ੍ਪਿ ਜੀવਮਾਨਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਮੂਲਂ ਪਥવਿਯਂ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਸਾਖਾ વਾ ਭੂਮਿਲਗ੍ਗਾ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਹਰਿਤਸਙ੍ਖਾਤਮੇવ। ਖਨ੍ਧੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਪਨ ਅਪ੍ਪਹਰਿਤਟ੍ਠਾਨੇ ਪਾਤੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਸਚੇ ਅਪ੍ਪਹਰਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਸਹਸਾ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ, ਗਿਲਾਨਟ੍ਠਾਨੇ ਠਿਤੋ ਹੋਤਿ, ‘‘ਅਪ੍ਪਹਰਿਤੇ ਕਤੋ ਹਰਿਤਂ ਓਤ੍ਥਰਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ॰ ੬੫੨) ਇਦਮੇਤ੍ਥ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਯਂ ਅਧਿਕਂ। ਤਤ੍ਥ ਸਚੇਪਿ ਅਪ੍ਪਹਰਿਤਂ ਅਲਭਨ੍ਤੇਨ ਤਿਣਣ੍ਡੁਪਕਂ વਾ ਪਲਲਣ੍ਡੁਪਕਂ વਾ ਠਪੇਤ੍વਾ ਕਤੋ ਪਚ੍ਛਾ ਹਰਿਤਂ ਓਤ੍ਥਰਤਿ, વਟ੍ਟਤਿਯੇવ। ਖੇਲ਼ੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਸਿਙ੍ਘਾਣਿਕਾਪਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ।
Aṭṭhārasame yampi jīvamānarukkhassa mūlaṃ pathaviyaṃ dissamānaṃ gacchati, sākhā vā bhūmilaggā gacchati, sabbaṃ haritasaṅkhātameva. Khandhe nisīditvā pana appaharitaṭṭhāne pātetuṃ vaṭṭati. Sace appaharitaṭṭhānaṃ olokentasseva sahasā nikkhamati, gilānaṭṭhāne ṭhito hoti, ‘‘appaharite kato haritaṃ ottharatī’’ti (pāci. 652) idamettha anāpattiyaṃ adhikaṃ. Tattha sacepi appaharitaṃ alabhantena tiṇaṇḍupakaṃ vā palalaṇḍupakaṃ vā ṭhapetvā kato pacchā haritaṃ ottharati, vaṭṭatiyeva. Kheḷena cettha siṅghāṇikāpi saṅgahitā.
੭੫. ਉਦਕੇਉਚ੍ਚਾਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
75. Udakeuccārasikkhāpadavaṇṇanā
ਏਕੂਨવੀਸਤਿਮੇ ਨ ਉਦਕੇਤਿ ਏਤਂ ਪਰਿਭੋਗਉਦਕਮੇવ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ, વਚ੍ਚਕੁਟਿਸਮੁਦ੍ਦਾਦਿਉਦਕੇਸੁ ਪਨ ਅਪਰਿਭੋਗੇਸੁ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਦੇવੇ વਸ੍ਸਨ੍ਤੇ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਉਦਕੋਘੇ ਜਾਤੇ ਅਨੁਦਕਟ੍ਠਾਨਂ ਅਲਭਨ੍ਤੇਨ ਉਦਕੇ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਇਧਾਪਿ ‘‘ਥਲੇ ਕਤੋ ਉਦਕਂ ਓਤ੍ਥਰਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ॰ ੬੫੪) ਇਦਂ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਯਂ ਅਧਿਕਂ, ਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ।
Ekūnavīsatime na udaketi etaṃ paribhogaudakameva sandhāya vuttaṃ, vaccakuṭisamuddādiudakesu pana aparibhogesu anāpatti. Deve vassante samantato udakoghe jāte anudakaṭṭhānaṃ alabhantena udake kātuṃ vaṭṭati, idhāpi ‘‘thale kato udakaṃ ottharatī’’ti (pāci. 654) idaṃ anāpattiyaṃ adhikaṃ, sesaṃ sabbasikkhāpadesu uttānameva.
ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦਿਦੀਪਨਤ੍ਥਾਯ ਪਨੇਤ੍ਥ ਇਦਂ ਪਕਿਣ੍ਣਕਂ – ਉਜ੍ਜਗ੍ਘਿਕਉਚ੍ਚਾਸਦ੍ਦਪ੍ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ, ਸਕਬਲ਼ੇਨ ਮੁਖੇਨ ਬ੍ਯਾਹਰਣਂ ਏਕਂ, ਛਮਾਨੀਚਾਸਨਨਿਸਿਨ੍ਨਠਿਤਪਚ੍ਛਤੋਗਮਨਉਪ੍ਪਥਗਮਨਪ੍ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾਨਿ ਪਞ੍ਚਾਤਿ ਇਮਾਨਿ ਦਸ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਸਮਨੁਭਾਸਨਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਿ, ਏਕੇਕਮੇਤ੍ਥ ਕਿਰਿਯਂ, ਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਸਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਲੋਕવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, વਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ, ਦੁਕ੍ਖવੇਦਨਂ। ਸੂਪੋਦਨવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਥੇਯ੍ਯਸਤ੍ਥਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਕਿਰਿਯਂ, ਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਸਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਲੋਕવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, વਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ, ਦੁਕ੍ਖવੇਦਨਂ। ਛਤ੍ਤਪਾਣਿਦਣ੍ਡਪਾਣਿਸਤ੍ਥਪਾਣਿਆવੁਧਪਾਣਿਪਾਦੁਕਾਉਪਾਹਨਯਾਨਸਯਨਪਲ੍ਲਤ੍ਥਿਕવੇਠਿਤਓਗੁਣ੍ਠਿਤਨਾਮਕਾਨਿ ਏਕਾਦਸ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਿ, ਕਿਰਿਯਾਕਿਰਿਯਾਨਿ, ਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਾਨਿ, ਸਚਿਤ੍ਤਕਾਨਿ, ਲੋਕવਜ੍ਜਾਨਿ, વਚੀਕਮ੍ਮਾਨਿ, ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਾਨਿ, ਦੁਕ੍ਖવੇਦਨਾਨਿ। ਸੇਸਾਨਿ ਤੇਪਣ੍ਣਾਸ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਸਮਉਟ੍ਠਾਨਾਦਿਭੇਦਾਨੀਤਿ।
Samuṭṭhānādidīpanatthāya panettha idaṃ pakiṇṇakaṃ – ujjagghikauccāsaddappaṭisaṃyuttāni cattāri, sakabaḷena mukhena byāharaṇaṃ ekaṃ, chamānīcāsananisinnaṭhitapacchatogamanauppathagamanappaṭisaṃyuttāni pañcāti imāni dasa sikkhāpadāni samanubhāsanasamuṭṭhānāni, ekekamettha kiriyaṃ, saññāvimokkhaṃ, sacittakaṃ, lokavajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, akusalacittaṃ, dukkhavedanaṃ. Sūpodanaviññattisikkhāpadaṃ theyyasatthasamuṭṭhānaṃ, kiriyaṃ, saññāvimokkhaṃ, sacittakaṃ, lokavajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, akusalacittaṃ, dukkhavedanaṃ. Chattapāṇidaṇḍapāṇisatthapāṇiāvudhapāṇipādukāupāhanayānasayanapallatthikaveṭhitaoguṇṭhitanāmakāni ekādasa dhammadesanāsamuṭṭhānāni, kiriyākiriyāni, saññāvimokkhāni, sacittakāni, lokavajjāni, vacīkammāni, akusalacittāni, dukkhavedanāni. Sesāni tepaṇṇāsa paṭhamapārājikasamauṭṭhānādibhedānīti.
ਏਕੂਨવੀਸਤਿਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Ekūnavīsatidhammadesanāpaṭisaṃyuttasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
ਕਙ੍ਖਾવਿਤਰਣਿਯਾ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖવਣ੍ਣਨਾਯ
Kaṅkhāvitaraṇiyā pātimokkhavaṇṇanāya
ਸੇਖਿਯવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Sekhiyavaṇṇanā niṭṭhitā.
ਅਧਿਕਰਣਸਮਥવਣ੍ਣਨਾ
Adhikaraṇasamathavaṇṇanā
ਅਧਿਕਰਣਸਮਥੇਸੁ ਸਤ੍ਤਾਤਿ ਤੇਸਂ ਗਣਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ। ਅਧਿਕਰਣਾਨਿ ਸਮੇਨ੍ਤਿ વੂਪਸਮੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਧਿਕਰਣਸਮਥਾ। ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਸਙ੍ਖਾਤਾਸੁ ਚ ਅવਸੇਸਾਧਿਕਰਣਤ੍ਤਯਪਚ੍ਚਯਾਸੁ ਚ ਆਪਤ੍ਤੀਸੁ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਭਾવਂ ਪੁਚ੍ਛਨਤ੍ਥਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਤਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਨ੍ਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ। ਅਧਿਕਰਣਾਨਨ੍ਤਿ વਿવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਂ ਕਿਚ੍ਚਾਧਿਕਰਣਨ੍ਤਿ ਇਮੇਸਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ। ਸਮਥਾਯ વੂਪਸਮਾਯਾਤਿ ਸਮਨਤ੍ਥਞ੍ਚੇવ વੂਪਸਮਨਤ੍ਥਞ੍ਚ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੋ ਦਾਤਬ੍ਬੋ…ਪੇ॰… ਤਿਣવਤ੍ਥਾਰਕੋਤਿ ਇਮੇ ਸਤ੍ਤ ਸਮਥਾ ਦਾਤਬ੍ਬਾ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ – ਅਧਿਕਰਣੇਸੁ ਤਾવ ‘‘ਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ વਾ, ‘‘ਅਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ વਾ ਅਟ੍ਠਾਰਸਹਿ વਤ੍ਥੂਹਿ વਿવਦਨ੍ਤਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਯੋ વਿવਾਦੋ, ਇਦਂ વਿવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ ਨਾਮ। ਸੀਲવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ વਾ ਆਚਾਰਦਿਟ੍ਠਿਆਜੀવવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ વਾ ਅਨੁવਦਨ੍ਤਾਨਂ ਯੋ ਅਨੁવਾਦੋ ਉਪવਦਨਾ ਚੇવ ਚੋਦਨਾ ਚ, ਇਦਂ ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ ਨਾਮ। ਮਾਤਿਕਾਯ ਆਗਤਾ ਪਞ੍ਚ, વਿਭਙ੍ਗੇ ਦ੍વੇਤਿ ਸਤ੍ਤਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਂ , ਨਾਮ। ਯਂ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅਪਲੋਕਨਾਦੀਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਕਰਣਂ, ਇਦਂ ਕਿਚ੍ਚਾਧਿਕਰਣਂ ਨਾਮ।
Adhikaraṇasamathesu sattāti tesaṃ gaṇanaparicchedo. Adhikaraṇāni samenti vūpasamentīti adhikaraṇasamathā. Uddesaṃ āgacchantīti āpattādhikaraṇasaṅkhātāsu ca avasesādhikaraṇattayapaccayāsu ca āpattīsu parisuddhabhāvaṃ pucchanatthaṃ uddisitabbataṃ āgacchanti. Uppannuppannānanti uppannānaṃ uppannānaṃ. Adhikaraṇānanti vivādādhikaraṇaṃ anuvādādhikaraṇaṃ āpattādhikaraṇaṃ kiccādhikaraṇanti imesaṃ catunnaṃ. Samathāya vūpasamāyāti samanatthañceva vūpasamanatthañca sammukhāvinayo dātabbo…pe… tiṇavatthārakoti ime satta samathā dātabbā. Tatrāyaṃ vinicchayo – adhikaraṇesu tāva ‘‘dhammo’’ti vā, ‘‘adhammo’’ti vā aṭṭhārasahi vatthūhi vivadantānaṃ bhikkhūnaṃ yo vivādo, idaṃ vivādādhikaraṇaṃ nāma. Sīlavipattiyā vā ācāradiṭṭhiājīvavipattiyā vā anuvadantānaṃ yo anuvādo upavadanā ceva codanā ca, idaṃ anuvādādhikaraṇaṃ nāma. Mātikāya āgatā pañca, vibhaṅge dveti sattapi āpattikkhandhā āpattādhikaraṇaṃ, nāma. Yaṃ saṅghassa apalokanādīnaṃ catunnaṃ kammānaṃ karaṇaṃ, idaṃ kiccādhikaraṇaṃ nāma.
ਤਤ੍ਥ વਿવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ (ਚੂਲ਼વ॰ ੨੨੮) ਦ੍વੀਹਿ ਸਮਥੇਹਿ ਸਮ੍ਮਤਿ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨ ਚ ਯੇਭੁਯ੍ਯਸਿਕਾਯ ਚ, ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨੇવ ਸਮ੍ਮਮਾਨਂ ਯਸ੍ਮਿਂ વਿਹਾਰੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ વਾ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ વੂਪਸਮੇਤੁਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ વਾ, ਯਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਨਿਯ੍ਯਾਤਿਤਂ, ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਘੇਨ વਾ વੂਪਸਮੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੇ ਤਤ੍ਥੇવ ਉਬ੍ਬਾਹਿਕਾਯ ਸਮ੍ਮਤਪੁਗ੍ਗਲੇਹਿ વਾ વਿਨਿਚ੍ਛਿਤਂ ਸਮ੍ਮਤਿ, ਏવਂ ਸਮ੍ਮਮਾਨੇ ਚ ਪਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਯਾ ਸਙ੍ਘਸਮ੍ਮੁਖਤਾ ਧਮ੍ਮਸਮ੍ਮੁਖਤਾ વਿਨਯਸਮ੍ਮੁਖਤਾ ਪੁਗ੍ਗਲਸਮ੍ਮੁਖਤਾ ਅਯਂ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੋ ਨਾਮ। ਤਤ੍ਥ ਚ ਕਾਰਕਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਸਾਮਗ੍ਗਿવਸੇਨ ਸਮ੍ਮੁਖੀਭਾવੋ ਸਙ੍ਘਸਮ੍ਮੁਖਤਾ, ਸਮੇਤਬ੍ਬਸ੍ਸ વਤ੍ਥੁਨੋ ਭੂਤਤਾ ਧਮ੍ਮਸਮ੍ਮੁਖਤਾ, ਯਥਾ ਤਂ ਸਮੇਤਬ੍ਬਂ, ਤਥੇવਸ੍ਸ ਸਮਨਂ વਿਨਯਸਮ੍ਮੁਖਤਾ, ਯੋ ਚ વਿવਦਤਿ, ਯੇਨ ਚ વਿવਦਤਿ, ਤੇਸਂ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਅਤ੍ਥਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾਨਂ ਸਮ੍ਮੁਖੀਭਾવੋ ਪੁਗ੍ਗਲਸਮ੍ਮੁਖਤਾ। ਉਬ੍ਬਾਹਿਕਾਯ વੂਪਸਮਨੇ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਘਸਮ੍ਮੁਖਤਾ ਪਰਿਹਾਯਤਿ, ਏવਂ ਤਾવ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨੇવ ਸਮ੍ਮਤਿ।
Tattha vivādādhikaraṇaṃ (cūḷava. 228) dvīhi samathehi sammati sammukhāvinayena ca yebhuyyasikāya ca, sammukhāvinayeneva sammamānaṃ yasmiṃ vihāre uppannaṃ, tasmiṃyeva vā, aññattha vūpasametuṃ gacchantānaṃ antarāmagge vā, yattha gantvā saṅghassa niyyātitaṃ, tattha saṅghena vā vūpasametuṃ asakkonte tattheva ubbāhikāya sammatapuggalehi vā vinicchitaṃ sammati, evaṃ sammamāne ca pana tasmiṃ yā saṅghasammukhatā dhammasammukhatā vinayasammukhatā puggalasammukhatā ayaṃ sammukhāvinayo nāma. Tattha ca kārakasaṅghassa saṅghasāmaggivasena sammukhībhāvo saṅghasammukhatā, sametabbassa vatthuno bhūtatā dhammasammukhatā, yathā taṃ sametabbaṃ, tathevassa samanaṃ vinayasammukhatā, yo ca vivadati, yena ca vivadati, tesaṃ ubhinnaṃ atthapaccatthikānaṃ sammukhībhāvo puggalasammukhatā. Ubbāhikāya vūpasamane panettha saṅghasammukhatā parihāyati, evaṃ tāva sammukhāvinayeneva sammati.
ਸਚੇ ਪਨੇવਮ੍ਪਿ ਨ ਸਮ੍ਮਤਿ, ਅਥ ਨਂ ਉਬ੍ਬਾਹਿਕਾਯ ਸਮ੍ਮਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ‘‘ਨ ਮਯਂ ਸਕ੍ਕੋਮ વੂਪਸਮੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸੇવ ਨਿਯ੍ਯਾਤੇਨ੍ਤਿ, ਤਤੋ ਸਙ੍ਘੋ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਸਲਾਕਗ੍ਗਾਹਾਪਕਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤ੍વਾ ਤੇਨ ਗੁਲ਼੍ਹਕવਿવਟ੍ਟਕਸਕਣ੍ਣਜਪ੍ਪਕੇਸੁ ਤੀਸੁ ਸਲਾਕਗ੍ਗਾਹੇਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰવਸੇਨ ਸਲਾਕਂ ਗਾਹੇਤ੍વਾ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਪਰਿਸਾਯ ਧਮ੍ਮવਾਦੀਨਂ ਯੇਭੁਯ੍ਯਤਾਯ ਯਥਾ ਤੇ ਧਮ੍ਮવਾਦਿਨੋ વਦਨ੍ਤਿ, ਏવਂ વੂਪਸਨ੍ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨ ਚ ਯੇਭੁਯ੍ਯਸਿਕਾਯ ਚ વੂਪਸਨ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੋ વੁਤ੍ਤਨਯੋ ਏવ, ਯਂ ਪਨ ਯੇਭੁਯ੍ਯਸਿਕਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਰਣਂ। ਅਯਂ ਯੇਭੁਯ੍ਯਸਿਕਾ ਨਾਮ, ਏવਂ વਿવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ ਦ੍વੀਹਿ ਸਮਥੇਹਿ ਸਮ੍ਮਤਿ।
Sace panevampi na sammati, atha naṃ ubbāhikāya sammatā bhikkhū ‘‘na mayaṃ sakkoma vūpasametu’’nti saṅghasseva niyyātenti, tato saṅgho pañcaṅgasamannāgataṃ bhikkhuṃ salākaggāhāpakaṃ sammannitvā tena guḷhakavivaṭṭakasakaṇṇajappakesu tīsu salākaggāhesu aññataravasena salākaṃ gāhetvā sannipatitaparisāya dhammavādīnaṃ yebhuyyatāya yathā te dhammavādino vadanti, evaṃ vūpasantaṃ adhikaraṇaṃ sammukhāvinayena ca yebhuyyasikāya ca vūpasantaṃ hoti. Tattha sammukhāvinayo vuttanayo eva, yaṃ pana yebhuyyasikakammassa karaṇaṃ. Ayaṃ yebhuyyasikā nāma, evaṃ vivādādhikaraṇaṃ dvīhi samathehi sammati.
ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ (ਚੂਲ਼વ॰ ੨੩੬) ਚਤੂਹਿ ਸਮਥੇਹਿ ਸਮ੍ਮਤਿ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨ ਚ ਸਤਿવਿਨਯੇਨ ਚ ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯੇਨ ਚ ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯਸਿਕਾਯ ਚ। ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨੇવ ਸਮ੍ਮਮਾਨਂ ਯੋ ਚ ਅਨੁવਦਤਿ, ਯਞ੍ਚ ਅਨੁવਦਤਿ, ਤੇਸਂ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਚੇ ਕਾਚਿ ਆਪਤ੍ਤਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਉਭੋ ਖਮਾਪੇਤ੍વਾ, ਸਚੇ ਅਤ੍ਥਿ, ‘‘ਅਯਂ ਨਾਮੇਤ੍ਥ ਆਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏવਂ વਿਨਿਚ੍ਛਿਤਂ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯਲਕ੍ਖਣਂ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ। ਯਦਾ ਪਨ ਖੀਣਾਸવਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਮੂਲਿਕਾਯ ਸੀਲવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੁਦ੍ਧਂਸਿਤਸ੍ਸ ਸਤਿવਿਨਯਂ ਯਾਚਮਾਨਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘੋ ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਸਤਿવਿਨਯਂ ਦੇਤਿ, ਤਦਾ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨ ਚ ਸਤਿવਿਨਯੇਨ ਚ વੂਪਸਨ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਦਿਨ੍ਨੇ ਪਨ ਸਤਿવਿਨਯੇ ਪੁਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਨੁવਾਦੋ ਨ ਰੁਹਤਿ। ਯਦਾ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਮ੍ਮਾਦવਸੇਨ ਗਤੇ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕੇ ਅਜ੍ਝਾਚਾਰੇ ‘‘ਸਰਤਾਯਸ੍ਮਾ ਏવਰੂਪਿਂ ਆਪਤ੍ਤਿ’’ਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਚੋਦਿਯਮਾਨੋ ‘‘ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੇਨ ਮੇ, ਆવੁਸੋ, ਏਤਂ ਕਤਂ, ਨਾਹਂ ਤਂ ਸਰਾਮੀ’’ਤਿ ਭਣਨ੍ਤੋਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਚੋਦਿਯਮਾਨੋવ ਪੁਨ ਅਚੋਦਨਤ੍ਥਾਯ ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯਂ ਯਾਚਤਿ, ਸਙ੍ਘੋ ਚਸ੍ਸ ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯਂ ਦੇਤਿ। ਤਦਾ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨ ਚ ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯੇਨ ਚ વੂਪਸਨ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਦਿਨ੍ਨੇ ਪਨ ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯੇ ਪੁਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਕਸ੍ਸਚਿ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਅਨੁવਾਦੋ ਨ ਰੁਹਤਿ।
Anuvādādhikaraṇaṃ (cūḷava. 236) catūhi samathehi sammati sammukhāvinayena ca sativinayena ca amūḷhavinayena ca tassapāpiyasikāya ca. Sammukhāvinayeneva sammamānaṃ yo ca anuvadati, yañca anuvadati, tesaṃ vacanaṃ sutvā sace kāci āpatti natthi, ubho khamāpetvā, sace atthi, ‘‘ayaṃ nāmettha āpattī’’ti evaṃ vinicchitaṃ vūpasammati, tattha sammukhāvinayalakkhaṇaṃ vuttanayameva. Yadā pana khīṇāsavassa bhikkhuno amūlikāya sīlavipattiyā anuddhaṃsitassa sativinayaṃ yācamānassa saṅgho ñatticatutthena kammena sativinayaṃ deti, tadā sammukhāvinayena ca sativinayena ca vūpasantaṃ hoti, dinne pana sativinaye puna tasmiṃ puggale kassaci anuvādo na ruhati. Yadā ummattako bhikkhu ummādavasena gate assāmaṇake ajjhācāre ‘‘saratāyasmā evarūpiṃ āpatti’’nti bhikkhūhi codiyamāno ‘‘ummattakena me, āvuso, etaṃ kataṃ, nāhaṃ taṃ sarāmī’’ti bhaṇantopi bhikkhūhi codiyamānova puna acodanatthāya amūḷhavinayaṃ yācati, saṅgho cassa ñatticatutthena kammena amūḷhavinayaṃ deti. Tadā sammukhāvinayena ca amūḷhavinayena ca vūpasantaṃ hoti, dinne pana amūḷhavinaye puna tasmiṃ puggale kassaci tappaccayā anuvādo na ruhati.
ਯਦਾ ਪਨ ਪਾਰਾਜਿਕੇਨ વਾ ਪਾਰਾਜਿਕਸਾਮਨ੍ਤੇਨ વਾ ਚੋਦਿਯਮਾਨਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞੇਨਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚਰਤੋ ਪਾਪੁਸ੍ਸਨ੍ਨਤਾਯ ਪਾਪਿਯਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ‘‘ਸਚਾਯਂ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਸਮ੍ਮਾ વਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਓਸਾਰਣਂ ਲਭਿਸ੍ਸਤਿ, ਸਚੇ ਛਿਨ੍ਨਮੂਲੋ, ਸਯਮੇવਸ੍ਸ ਨਾਸਨਾ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਸਙ੍ਘੋ ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯਸਿਕਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਤਦਾ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨ ਚ ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯਸਿਕਾਯ ਚ વੂਪਸਨ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਏવਂ ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ ਚਤੂਹਿ ਸਮਥੇਹਿ ਸਮ੍ਮਤਿ।
Yadā pana pārājikena vā pārājikasāmantena vā codiyamānassa aññenaññaṃ paṭicarato pāpussannatāya pāpiyassa puggalassa ‘‘sacāyaṃ acchinnamūlo bhavissati, sammā vattitvā osāraṇaṃ labhissati, sace chinnamūlo, sayamevassa nāsanā bhavissatī’’ti maññamāno saṅgho ñatticatutthena kammena tassapāpiyasikaṃ kammaṃ karoti, tadā sammukhāvinayena ca tassapāpiyasikāya ca vūpasantaṃ hoti, evaṃ anuvādādhikaraṇaṃ catūhi samathehi sammati.
ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਂ (ਚੂਲ਼વ॰ ੨੩੯) ਤੀਹਿ ਸਮਥੇਹਿ ਸਮ੍ਮਤਿ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨ ਚ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਕਰਣੇਨ ਚ ਤਿਣવਤ੍ਥਾਰਕੇਨ ਚ। ਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨੇવ વੂਪਸਮੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਯਦਾ ਪਨ ਏਕਸ੍ਸ વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ, ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯવਣ੍ਣਨਾਯਂ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਸਙ੍ਘਗਣਮਜ੍ਝੇਸੁ વਾ ਭਿਕ੍ਖੁ ਲਹੁਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਤਦਾ ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਂ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨ ਚ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਕਰਣੇਨ ਚ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇ ਤਾવ ਯੋ ਚ ਦੇਸੇਤਿ, ਯਸ੍ਸ ਚ ਦੇਸੇਤਿ, ਤੇਸਂ ਸਮ੍ਮੁਖੀਭਾવੋ ਪੁਗ੍ਗਲਸਮ੍ਮੁਖਤਾ, ਸੇਸਂ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ। ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਚ ਗਣਸ੍ਸ ਚ ਦੇਸਨਾਕਾਲੇ ਸਙ੍ਘਸਮ੍ਮੁਖਤਾ ਪਰਿਹਾਯਤਿ।
Āpattādhikaraṇaṃ (cūḷava. 239) tīhi samathehi sammati sammukhāvinayena ca paṭiññātakaraṇena ca tiṇavatthārakena ca. Tassa sammukhāvinayeneva vūpasamo natthi, yadā pana ekassa vā bhikkhuno, nissaggiyavaṇṇanāyaṃ vuttanayena saṅghagaṇamajjhesu vā bhikkhu lahukaṃ āpattiṃ deseti, tadā āpattādhikaraṇaṃ sammukhāvinayena ca paṭiññātakaraṇena ca vūpasammati. Tattha sammukhāvinaye tāva yo ca deseti, yassa ca deseti, tesaṃ sammukhībhāvo puggalasammukhatā, sesaṃ vuttanayameva. Puggalassa ca gaṇassa ca desanākāle saṅghasammukhatā parihāyati.
ਯਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ‘‘ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਚ, ‘‘ਪਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ, ‘‘ਆਮ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚ ਪਟਿਞ੍ਞਾ, ਤਾਯ ‘‘ਆਯਤਿਂ ਸਂવਰੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ ਕਰਣਂ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਕਰਣਂ ਨਾਮ। ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੇ ਪਰਿવਾਸਾਦਿਯਾਚਨਾ ਪਟਿਞ੍ਞਾ, ਪਰਿવਾਸਾਦੀਨਂ ਦਾਨਂ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਕਰਣਂ ਨਾਮ। ਦ੍વੇਪਕ੍ਖਜਾਤਾ ਪਨ ਭਣ੍ਡਨਕਾਰਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਬਹੁਂ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ ਅਜ੍ਝਾਚਾਰਂ ਚਰਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਲਜ੍ਜਿਧਮ੍ਮੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ‘‘ਸਚੇ ਮਯਂ ਇਮਾਹਿ ਆਪਤ੍ਤੀਹਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮ, ਸਿਯਾਪਿ ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਕਕ੍ਖਲ਼ਤ੍ਥਾਯ વਾਲ਼ਤ੍ਥਾਯ ਸਂવਤ੍ਤੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਰਾਪਨੇ ਦੋਸਂ ਦਿਸ੍વਾ ਯਦਾ ਤਿਣવਤ੍ਥਾਰਕਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਤਦਾ ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਂ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨ ਚ ਤਿਣવਤ੍ਥਾਰਕੇਨ ਚ ਸਮ੍ਮਤਿ। ਤਤ੍ਰ ਹਿ ਯਤ੍ਤਕਾ ਹਤ੍ਥਪਾਸੂਪਗਤਾ ‘‘ਨ ਮੇਤਂ ਖਮਤੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਦਿਟ੍ਠਾવਿਕਮ੍ਮਂ ਅਕਤ੍વਾ ਨਿਦ੍ਦਮ੍ਪਿ ਓਕ੍ਕਮਨ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਥੁਲ੍ਲવਜ੍ਜਞ੍ਚ ਗਿਹਿਪ੍ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਾਪਤ੍ਤਿਯੋ વੁਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਂ ਤੀਹਿ ਸਮਥੇਹਿ ਸਮ੍ਮਤਿ।
Yā panettha ‘‘ahaṃ, bhante, itthannāmaṃ āpattiṃ āpanno’’ti ca, ‘‘passasī’’ti, ‘‘āma passāmī’’ti ca paṭiññā, tāya ‘‘āyatiṃ saṃvareyyāsī’’ti karaṇaṃ paṭiññātakaraṇaṃ nāma. Saṅghādisese parivāsādiyācanā paṭiññā, parivāsādīnaṃ dānaṃ paṭiññātakaraṇaṃ nāma. Dvepakkhajātā pana bhaṇḍanakārakā bhikkhū bahuṃ assāmaṇakaṃ ajjhācāraṃ caritvā puna lajjidhamme uppanne ‘‘sace mayaṃ imāhi āpattīhi aññamaññaṃ karissāma, siyāpi taṃ adhikaraṇaṃ kakkhaḷatthāya vāḷatthāya saṃvatteyyā’’ti aññamaññaṃ āpattiyā kārāpane dosaṃ disvā yadā tiṇavatthārakakammaṃ karonti, tadā āpattādhikaraṇaṃ sammukhāvinayena ca tiṇavatthārakena ca sammati. Tatra hi yattakā hatthapāsūpagatā ‘‘na metaṃ khamatī’’ti evaṃ diṭṭhāvikammaṃ akatvā niddampi okkamantā honti, sabbesaṃ ṭhapetvā thullavajjañca gihippaṭisaṃyuttañca sabbāpattiyo vuṭṭhahanti, evaṃ āpattādhikaraṇaṃ tīhi samathehi sammati.
ਕਿਚ੍ਚਾਧਿਕਰਣਂ (ਚੂਲ਼વ॰ ੨੪੨) ਏਕੇਨ ਸਮਥੇਨ ਸਮ੍ਮਤਿ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨੇવ। ਇਤਿ ਇਮਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਧਿਕਰਣਾਨਿ ਯਥਾਨੁਰੂਪਂ ਇਮੇਹਿ ਸਤ੍ਤਹਿ ਸਮਥੇਹਿ ਸਮ੍ਮਨ੍ਤਿ, ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਅਧਿਕਰਣਾਨਂ ਸਮਥਾਯ વੂਪਸਮਾਯ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੋ ਦਾਤਬ੍ਬੋ…ਪੇ॰… ਤਿਣવਤ੍ਥਾਰਕੋ’’ਤਿ। ਅਯਮੇਤ੍ਥ વਿਨਿਚ੍ਛਯਨਯੋ, વਿਤ੍ਥਾਰੋ ਪਨ ਸਮਥਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ ਆਗਤੋਯੇવ, વਿਨਿਚ੍ਛਯੋਪਿਸ੍ਸ ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਯਂ વੁਤ੍ਤੋ।
Kiccādhikaraṇaṃ (cūḷava. 242) ekena samathena sammati sammukhāvinayeneva. Iti imāni cattāri adhikaraṇāni yathānurūpaṃ imehi sattahi samathehi sammanti, tena vuttaṃ ‘‘uppannuppannānaṃ adhikaraṇānaṃ samathāya vūpasamāya sammukhāvinayo dātabbo…pe… tiṇavatthārako’’ti. Ayamettha vinicchayanayo, vitthāro pana samathakkhandhake āgatoyeva, vinicchayopissa samantapāsādikāyaṃ vutto.
ਤਤ੍ਥਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤੇ ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ, ਕਚ੍ਚਿਤ੍ਥ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਤਿ ਤੇਸੁ ਸਤ੍ਤਸੁ ਅਧਿਕਰਣਸਮਥੇਸੁ ਕਚ੍ਚਿਤ੍ਥ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ, ਨਤ੍ਥਿ વੋ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਮਥੇਹਿ વੂਪਸਮੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ, ਏਤੇਨ ਸਬ੍ਬਾਪਤ੍ਤੀਹਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਭਾવੋ ਪੁਚ੍ਛਿਤੋ ਹੋਤਿ।
Tatthāyasmante pucchāmi, kaccittha parisuddhāti tesu sattasu adhikaraṇasamathesu kaccittha parisuddhā, natthi vo kiñci samathehi vūpasametabbanti pucchāmi, etena sabbāpattīhi parisuddhabhāvo pucchito hoti.
ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਨਿਦਾਨਨ੍ਤਿਆਦਿ ਨਿਗਮਨવਚਨਂ। ਤਤ੍ਥ ਏਤ੍ਤਕਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ। ਸੁਤ੍ਤਾਗਤਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੇ ਆਗਤਂ। ਸੁਤ੍ਤਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਥੇવ ਅਨ੍ਤੋਗਧਂ। ਅਨ੍વਦ੍ਧਮਾਸਂ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਆਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਦ੍ਧਮਾਸੇ ਅਦ੍ਧਮਾਸੇ ਉਪੋਸਥવਸੇਨ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਤਂ ਆਗਚ੍ਛਤਿ। ਸਮਗ੍ਗੇਹੀਤਿ ਕਾਯਸਾਮਗ੍ਗਿવਸੇਨ ਸਮਗ੍ਗੇਹਿ। ਸਮ੍ਮੋਦਮਾਨੇਹੀਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸਾਮਗ੍ਗਿવਸੇਨ ਏਕਜ੍ਝਾਸਯਤਾਯ ਸੁਟ੍ਠੁ ਮੋਦਮਾਨੇਹਿ। ਅવਿવਦਮਾਨੇਹੀਤਿ ਅਟ੍ਠਾਰਸਸੁ વਿવਾਦવਤ੍ਥੂਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰવਸੇਨਾਪਿ ਅવਿવਦਮਾਨੇਹਿ। ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਤਂ ਤਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਅવੀਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੇਹਿ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਾ। ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਪਨ ਯਂ ਨ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਪੁਰਿਮੇ ਪੁਰਿਮੇ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚੇવ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਚਾਤਿ।
Uddiṭṭhaṃ kho āyasmanto nidānantiādi nigamanavacanaṃ. Tattha ettakanti ettakaṃ sikkhāpadaṃ. Suttāgatanti sutte pātimokkhe āgataṃ. Suttapariyāpannanti tattheva antogadhaṃ. Anvaddhamāsaṃ uddesaṃ āgacchatīti addhamāse addhamāse uposathavasena uddisitabbataṃ āgacchati. Samaggehīti kāyasāmaggivasena samaggehi. Sammodamānehīti cittasāmaggivasena ekajjhāsayatāya suṭṭhu modamānehi. Avivadamānehīti aṭṭhārasasu vivādavatthūsu aññataravasenāpi avivadamānehi. Sikkhitabbanti taṃ taṃ sikkhāpadaṃ avītikkamantehi adhisīlasikkhā sampādetabbā. Antarantarā pana yaṃ na vuttaṃ, taṃ sabbaṃ purime purime sikkhāpade vuttattā ceva uttānatthattā cāti.
ਅਧਿਕਰਣਸਮਥવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Adhikaraṇasamathavaṇṇanā niṭṭhitā.
ਕਙ੍ਖਾવਿਤਰਣਿਯਾ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖવਣ੍ਣਨਾਯ
Kaṅkhāvitaraṇiyā pātimokkhavaṇṇanāya
ਭਿਕ੍ਖੁਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Bhikkhupātimokkhavaṇṇanā niṭṭhitā.