Tipiṭaka / Tipiṭaka (English) / Majjhima Nikāya, English translation |
මජ්ඣිම නිකාය 92
The Middle-Length Suttas Collection 92
සේලසුත්ත
With Sela
ඒවං මේ සුතං—ඒකං සමයං භගවා අඞ්ගුත්තරාපේසු චාරිකං චරමානෝ මහතා භික්ඛුසඞ්ඝේන සද්ධිං අඩ්ඪතේළසේහි භික්ඛුසතේහි යේන ආපණං නාම අඞ්ගුත්තරාපානං නිගමෝ තදවසරි.
So I have heard. At one time the Buddha was wandering in the land of the Northern Āpaṇas together with a large Saṅgha of 1,250 bhikkhus when he arrived at a town of the Northern Āpaṇas named Āpaṇa.
අස්සෝසි ඛෝ කේණියෝ ජටිලෝ: “සමණෝ ඛලු, භෝ, ගෝතමෝ සක්යපුත්තෝ සක්යකුලා පබ්බජිතෝ අඞ්ගුත්තරාපේසු චාරිකං චරමානෝ මහතා භික්ඛුසඞ්ඝේන සද්ධිං අඩ්ඪතේළසේහි භික්ඛුසතේහි ආපණං අනුප්පත්තෝ. තං ඛෝ පන භවන්තං ගෝතමං ඒවං කල්යාණෝ කිත්තිසද්දෝ අබ්භුග්ගතෝ: ‘ඉතිපි සෝ භගවා අරහං සම්මාසම්බුද්ධෝ විජ්ජාචරණසම්පන්නෝ සුගතෝ ලෝකවිදූ අනුත්තරෝ පුරිසදම්මසාරථි සත්ථා දේවමනුස්සානං බුද්ධෝ භගවා(අ)ති. සෝ ඉමං ලෝකං සදේවකං සමාරකං සබ්රහ්මකං සස්සමණබ්රාහ්මණිං පජං සදේවමනුස්සං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා පවේදේති. සෝ ධම්මං දේසේති ආදිකල්යාණං මජ්ඣේකල්යාණං පරියෝසානකල්යාණං සාත්ථං සබ්යඤ්ජනං, කේවලපරිපුණ්ණං පරිසුද්ධං බ්රහ්මචරියං පකාසේති. සාධු ඛෝ පන තථාරූපානං අරහතං දස්සනං හෝතී”ති.
The matted-hair ascetic Keṇiya heard: “It seems the ascetic Gotama—a Sakyan, gone forth from a Sakyan family—has arrived at Āpaṇa, together with a large Saṅgha of 1,250 bhikkhus. He has this good reputation: ‘That Blessed One is perfected, a fully awakened Buddha, accomplished in knowledge and conduct, holy, knower of the world, supreme guide for those who wish to train, teacher of gods and humans, awakened, blessed.’ He has realized with his own insight this world—with its gods, Māras and Brahmās, this population with its ascetics and brahmins, gods and humans—and he makes it known to others. He teaches Dhamma that’s good in the beginning, good in the middle, and good in the end, meaningful and well-phrased. And he reveals a spiritual practice that’s entirely full and pure. It’s good to see such perfected ones.”
අථ ඛෝ කේණියෝ ජටිලෝ යේන භගවා තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවතා සද්ධිං සම්මෝදි. සම්මෝදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරේත්වා ඒකමන්තං නිසීදි. ඒකමන්තං නිසින්නං ඛෝ කේණියං ජටිලං භගවා ධම්මියා කථාය සන්දස්සේසි සමාදපේසි සමුත්තේජේසි සම්පහංසේසි.
So Keṇiya approached the Buddha and exchanged greetings with him. When the greetings and polite conversation were over, he sat down to one side. The Buddha educated, encouraged, fired up, and inspired him with a Dhamma talk.
අථ ඛෝ කේණියෝ ජටිලෝ භගවතා ධම්මියා කථාය සන්දස්සිතෝ සමාදපිතෝ සමුත්තේජිතෝ සම්පහංසිතෝ භගවන්තං ඒතදවෝච: “අධිවාසේතු මේ භවං ගෝතමෝ ස්වාතනාය භත්තං සද්ධිං භික්ඛුසඞ්ඝේනා”ති.
Then he said to the Buddha, “Would Master Gotama together with the bhikkhu Saṅgha please accept tomorrow’s meal from me?”
ඒවං වුත්තේ, භගවා කේණියං ජටිලං ඒතදවෝච: “මහා ඛෝ, කේණිය, භික්ඛුසඞ්ඝෝ අඩ්ඪතේළසානි භික්ඛුසතානි, ත්වඤ්ච බ්රාහ්මණේසු අභිප්පසන්නෝ”ති.
When he said this, the Buddha said to him, “The Saṅgha is large, Keṇiya; there are 1,250 bhikkhus. And you are devoted to the brahmins.”
දුතියම්පි ඛෝ කේණියෝ ජටිලෝ භගවන්තං ඒතදවෝච: “කිඤ්චාපි ඛෝ, භෝ ගෝතම, මහා භික්ඛුසඞ්ඝෝ අඩ්ඪතේළසානි භික්ඛුසතානි, අහඤ්ච බ්රාහ්මණේසු අභිප්පසන්නෝ; අධිවාසේතු මේ භවං ගෝතමෝ ස්වාතනාය භත්තං සද්ධිං භික්ඛුසඞ්ඝේනා”ති. දුතියම්පි ඛෝ භගවා කේණියං ජටිලං ඒතදවෝච: “මහා ඛෝ, කේණිය, භික්ඛුසඞ්ඝෝ අඩ්ඪතේළසානි භික්ඛුසතානි, ත්වඤ්ච බ්රාහ්මණේසු අභිප්පසන්නෝ”ති. තතියම්පි ඛෝ කේණියෝ ජටිලෝ භගවන්තං ඒතදවෝච: “කිඤ්චාපි ඛෝ, භෝ ගෝතම, මහා භික්ඛුසඞ්ඝෝ අඩ්ඪතේළසානි භික්ඛුසතානි, අහඤ්ච බ්රාහ්මණේසු අභිප්පසන්නෝ; අධිවාසේතු මේ භවං ගෝතමෝ ස්වාතනාය භත්තං සද්ධිං භික්ඛුසඞ්ඝේනා”ති. අධිවාසේසි භගවා තුණ්හීභාවේන.
For a second time, Keṇiya asked the Buddha to accept a meal offering. “Never mind that the Saṅgha is large, with 1,250 bhikkhus, and that I am devoted to the brahmins. Would Master Gotama together with the bhikkhu Saṅgha please accept tomorrow’s meal from me?” And for a second time, the Buddha gave the same reply. For a third time, Keṇiya asked the Buddha to accept a meal offering. “Never mind that the Saṅgha is large, with 1,250 bhikkhus, and that I am devoted to the brahmins. Would Master Gotama together with the bhikkhu Saṅgha please accept tomorrow’s meal from me?” The Buddha consented with silence.
අථ ඛෝ කේණියෝ ජටිලෝ භගවතෝ අධිවාසනං විදිත්වා උට්ඨායාසනා යේන සකෝ අස්සමෝ තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා මිත්තාමච්චේ ඤාතිසාලෝහිතේ ආමන්තේසි: “සුණන්තු මේ භෝන්තෝ, මිත්තාමච්චා ඤාතිසාලෝහිතා; සමණෝ මේ ගෝතමෝ නිමන්තිතෝ ස්වාතනාය භත්තං සද්ධිං භික්ඛුසඞ්ඝේන. යේන මේ කායවේය්යාවටිකං කරේය්යාථා”ති.
Then, knowing that the Buddha had consented, Keṇiya got up from his seat and went to his own hermitage. There he addressed his friends and colleagues, relatives and family members, “My friends and colleagues, relatives and family members: please listen! The ascetic Gotama together with the bhikkhu Saṅgha has been invited by me for tomorrow’s meal. Please help me with the preparations.”
“ඒවං, භෝ”ති ඛෝ කේණියස්ස ජටිලස්ස මිත්තාමච්චා ඤාතිසාලෝහිතා කේණියස්ස ජටිලස්ස පටිස්සුත්වා අප්පේකච්චේ උද්ධනානි ඛණන්ති, අප්පේකච්චේ කට්ඨානි ඵාලේන්ති, අප්පේකච්චේ භාජනානි ධෝවන්ති, අප්පේකච්චේ උදකමණිකං පතිට්ඨාපේන්ති, අප්පේකච්චේ ආසනානි පඤ්ඤපේන්ති. කේණියෝ පන ජටිලෝ සාමංයේව මණ්ඩලමාලං පටියාදේති.
“Yes, sir,” they replied. Some dug ovens, some chopped wood, some washed dishes, some set out a water jar, and some spread out seats. Meanwhile, Keṇiya set up the pavilion himself.
තේන ඛෝ පන සමයේන සේලෝ බ්රාහ්මණෝ ආපණේ පටිවසති තිණ්ණං වේදානං පාරගූ සනිඝණ්ඩුකේටුභානං සාක්ඛරප්පභේදානං ඉතිහාසපඤ්චමානං, පදකෝ, වේය්යාකරණෝ, ලෝකායතමහාපුරිසලක්ඛණේසු අනවයෝ, තීණි ච මාණවකසතානි මන්තේ වාචේති.
Now at that time the brahmin Sela was residing in Āpaṇa. He had mastered the three Vedas, together with their vocabularies, ritual, phonology and etymology, and the testament as fifth. He knew philology and grammar, and was well versed in cosmology and the marks of a great man. And he was teaching three hundred students to recite the hymns.
තේන ඛෝ පන සමයේන කේණියෝ ජටිලෝ සේලේ බ්රාහ්මණේ අභිප්පසන්නෝ හෝති. අථ ඛෝ සේලෝ බ්රාහ්මණෝ තීහි මාණවකසතේහි පරිවුතෝ ජඞ්ඝාවිහාරං අනුචඞ්කමමානෝ අනුවිචරමානෝ යේන කේණියස්ස ජටිලස්ස අස්සමෝ තේනුපසඞ්කමි. අද්දසා ඛෝ සේලෝ බ්රාහ්මණෝ කේණියස්ස ජටිලස්ස අස්සමේ අප්පේකච්චේ උද්ධනානි ඛණන්තේ, අප්පේකච්චේ කට්ඨානි ඵාලේන්තේ, අප්පේකච්චේ භාජනානි ධෝවන්තේ, අප්පේකච්චේ උදකමණිකං පතිට්ඨාපේන්තේ, අප්පේකච්චේ ආසනානි පඤ්ඤපේන්තේ, කේණියං පන ජටිලං සාමංයේව මණ්ඩලමාලං පටියාදේන්තං. දිස්වාන කේණියං ජටිලං ඒතදවෝච: “කිං නු භෝතෝ කේණියස්ස ආවාහෝ වා භවිස්සති විවාහෝ වා භවිස්සති මහායඤ්ඤෝ වා පච්චුපට්ඨිතෝ, රාජා වා මාගධෝ සේනියෝ බිම්බිසාරෝ නිමන්තිතෝ ස්වාතනාය සද්ධිං බලකායේනා”ති?
And at that time Keṇiya was devoted to Sela. Then Sela, while going for a walk escorted by the three hundred students, approached Keṇiya’s hermitage. He saw the preparations going on, and said to Keṇiya, “Keṇiya, is your son or daughter being married? Or are you setting up a big sacrifice? Or has King Seniya Bimbisāra of Magadha been invited for tomorrow’s meal?”
“න මේ, භෝ සේල, ආවාහෝ භවිස්සති නපි විවාහෝ භවිස්සති නපි රාජා මාගධෝ සේනියෝ බිම්බිසාරෝ නිමන්තිතෝ ස්වාතනාය සද්ධිං බලකායේන; අපි ච ඛෝ මේ මහායඤ්ඤෝ පච්චුපට්ඨිතෝ. අත්ථි, භෝ, සමණෝ ගෝතමෝ සක්යපුත්තෝ සක්යකුලා පබ්බජිතෝ අඞ්ගුත්තරාපේසු චාරිකං චරමානෝ මහතා භික්ඛුසඞ්ඝේන සද්ධිං අඩ්ඪතේළසේහි භික්ඛුසතේහි ආපණං අනුප්පත්තෝ. තං ඛෝ පන භවන්තං ගෝතමං ඒවං කල්යාණෝ කිත්තිසද්දෝ අබ්භුග්ගතෝ: ‘ඉතිපි සෝ භගවා අරහං සම්මාසම්බුද්ධෝ විජ්ජාචරණසම්පන්නෝ සුගතෝ ලෝකවිදූ අනුත්තරෝ පුරිසදම්මසාරථි සත්ථා දේවමනුස්සානං බුද්ධෝ භගවා(අ)ති. සෝ මේ නිමන්තිතෝ ස්වාතනාය භත්තං සද්ධිං භික්ඛුසඞ්ඝේනා”ති.
“There is no marriage, Sela, and the king is not coming. Rather, I am setting up a big sacrifice. The ascetic Gotama has arrived at Āpaṇa, together with a large Saṅgha of 1,250 bhikkhus. He has this good reputation: ‘That Blessed One is perfected, a fully awakened Buddha, accomplished in knowledge and conduct, holy, knower of the world, supreme guide for those who wish to train, teacher of gods and humans, awakened, blessed.’ He has been invited by me for tomorrow’s meal together with the bhikkhu Saṅgha.”
“බුද්ධෝති—භෝ කේණිය, වදේසි”?
“Mister Keṇiya, did you say ‘the awakened one’?”
“බුද්ධෝති—භෝ සේල, වදාමි”.
“I said ‘the awakened one’.”
“බුද්ධෝති—භෝ කේණිය, වදේසි”?
“Did you say ‘the awakened one’?”
“බුද්ධෝති—භෝ සේල, වදාමී”ති.
“I said ‘the awakened one’.”
අථ ඛෝ සේලස්ස බ්රාහ්මණස්ස ඒතදහෝසි: “ඝෝසෝපි ඛෝ ඒසෝ දුල්ලභෝ ලෝකස්මිං—යදිදං ‘බුද්ධෝ(අ)ති. ආගතානි ඛෝ පනම්හාකං මන්තේසු ද්වත්තිංසමහාපුරිසලක්ඛණානි, යේහි සමන්නාගතස්ස මහාපුරිසස්ස ද්වේයේව ගතියෝ භවන්ති අනඤ්ඤා. සචේ අගාරං අජ්ඣාවසති, රාජා හෝති චක්කවත්තී ධම්මිකෝ ධම්මරාජා චාතුරන්තෝ විජිතාවී ජනපදත්ථාවරියප්පත්තෝ සත්තරතනසමන්නාගතෝ. තස්සිමානි සත්ත රතනානි භවන්ති, සේය්යථිදං—චක්කරතනං, හත්ථිරතනං, අස්සරතනං, මණිරතනං, ඉත්ථිරතනං, ගහපතිරතනං, පරිණායකරතනමේව සත්තමං. පරෝසහස්සං ඛෝ පනස්ස පුත්තා භවන්ති සූරා වීරඞ්ගරූපා පරසේනප්පමද්දනා. සෝ ඉමං පථවිං සාගරපරියන්තං අදණ්ඩේන අසත්ථේන ධම්මේන අභිවිජිය අජ්ඣාවසති. සචේ පන අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජති, අරහං හෝති සම්මාසම්බුද්ධෝ ලෝකේ විවට්ටච්ඡදෝ”.
Then Sela thought, “It’s hard to even find the word ‘awakened one’ in the world. The thirty-two marks of a great man have been handed down in our hymns. A great man who possesses these has only two possible destinies, no other. If he stays at home he becomes a king, a wheel-turning monarch, a just and principled king. His dominion extends to all four sides, he achieves stability in the country, and he possesses the seven treasures. He has the following seven treasures: the wheel, the elephant, the horse, the jewel, the woman, the treasurer, and the counselor as the seventh treasure. He has over a thousand sons who are valiant and heroic, crushing the armies of his enemies. After conquering this land girt by sea, he reigns by principle, without rod or sword. But if he goes forth from the lay life to homelessness, he becomes a perfected one, a fully awakened Buddha, who draws back the veil from the world.”
“කහං පන, භෝ කේණිය, ඒතරහි සෝ භවං ගෝතමෝ විහරති අරහං සම්මාසම්බුද්ධෝ”ති?
“But Keṇiya, where is the Blessed One at present, the perfected one, the fully awakened Buddha?”
ඒවං වුත්තේ, කේණියෝ ජටිලෝ දක්ඛිණං බාහුං පග්ගහේත්වා සේලං බ්රාහ්මණං ඒතදවෝච: “යේනේසා, භෝ සේල, නීලවනරාජී”ති.
When he said this, Keṇiya pointed with his right arm and said, “There, Mister Sela, at that line of blue forest.”
අථ ඛෝ සේලෝ බ්රාහ්මණෝ තීහි මාණවකසතේහි සද්ධිං යේන භගවා තේනුපසඞ්කමි. අථ ඛෝ සේලෝ බ්රාහ්මණෝ තේ මාණවකේ ආමන්තේසි: “අප්පසද්දා භෝන්තෝ ආගච්ඡන්තු පදේ පදං නික්ඛිපන්තා; දුරාසදා හි තේ භගවන්තෝ සීහාව ඒකචරා. යදා චාහං, භෝ, සමණේන ගෝතමේන සද්ධිං මන්තේය්යං, මා මේ භෝන්තෝ අන්තරන්තරා කථං ඕපාතේථ. කථාපරියෝසානං මේ භවන්තෝ ආගමේන්තූ”ති.
Then Sela, together with his students, approached the Buddha. He said to his students, “Come quietly, gentlemen, tread gently. For the Buddhas are intimidating, like a lion living alone. When I’m consulting with the ascetic Gotama, don’t interrupt. Wait until I’ve finished speaking.”
අථ ඛෝ සේලෝ බ්රාහ්මණෝ යේන භගවා තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවතා සද්ධිං සම්මෝදි. සම්මෝදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරේත්වා ඒකමන්තං නිසීදි. ඒකමන්තං නිසින්නෝ ඛෝ සේලෝ බ්රාහ්මණෝ භගවතෝ කායේ ද්වත්තිංසමහාපුරිසලක්ඛණානි සමන්නේසි.
Then Sela went up to the Buddha, and exchanged greetings with him. When the greetings and polite conversation were over, he sat down to one side, and scrutinized the Buddha’s body for the thirty-two marks of a great man.
අද්දසා ඛෝ සේලෝ බ්රාහ්මණෝ භගවතෝ කායේ ද්වත්තිංසමහාපුරිසලක්ඛණානි, යේභුය්යේන ඨපේත්වා ද්වේ. ද්වීසු මහාපුරිසලක්ඛණේසු කඞ්ඛති විචිකිච්ඡති නාධිමුච්චති න සම්පසීදති—කෝසෝහිතේ ච වත්ථගුය්හේ පහූතජිව්හතාය ච.
He saw all of them except for two, which he had doubts about: whether the private parts are covered in a foreskin, and the largeness of the tongue.
අථ ඛෝ භගවතෝ ඒතදහෝසි: “පස්සති ඛෝ මේ අයං සේලෝ බ්රාහ්මණෝ ද්වත්තිංසමහාපුරිසලක්ඛණානි, යේභුය්යේන ඨපේත්වා ද්වේ. ද්වීසු මහාපුරිසලක්ඛණේසු කඞ්ඛති විචිකිච්ඡති නාධිමුච්චති න සම්පසීදති—කෝසෝහිතේ ච වත්ථගුය්හේ පහූතජිව්හතාය චා”ති.
Then it occurred to the Buddha, “Sela sees all the marks except for two, which he has doubts about: whether the private parts are covered in a foreskin, and the largeness of the tongue.”
අථ ඛෝ භගවා තථාරූපං ඉද්ධාභිසඞ්ඛාරං අභිසඞ්ඛාසි, යථා අද්දස සේලෝ බ්රාහ්මණෝ භගවතෝ කෝසෝහිතං වත්ථගුය්හං. අථ ඛෝ භගවා ජිව්හං නින්නාමේත්වා උභෝපි කණ්ණසෝතානි අනුමසි පටිමසි; උභෝපි නාසිකසෝතානි අනුමසි පටිමසි; කේවලම්පි නලාටමණ්ඩලං ජිව්හාය ඡාදේසි.
The Buddha used his psychic power to will that Sela would see his private parts covered in a foreskin. And he stuck out his tongue and stroked back and forth on his ear holes and nostrils, and covered his entire forehead with his tongue.
අථ ඛෝ සේලස්ස බ්රාහ්මණස්ස ඒතදහෝසි: “සමන්නාගතෝ ඛෝ සමණෝ ගෝතමෝ ද්වත්තිංසමහාපුරිසලක්ඛණේහි පරිපුණ්ණේහි, නෝ අපරිපුණ්ණේහි; නෝ ච ඛෝ නං ජානාමි බුද්ධෝ වා නෝ වා. සුතං ඛෝ පන මේතං බ්රාහ්මණානං වුද්ධානං මහල්ලකානං ආචරියපාචරියානං භාසමානානං: ‘යේ තේ භවන්ති අරහන්තෝ සම්මාසම්බුද්ධා තේ සකේ වණ්ණේ භඤ්ඤමානේ අත්තානං පාතුකරෝන්තී(අ)ති. යන්නූනාහං සමණං ගෝතමං සම්මුඛා සාරුප්පාහි ගාථාහි අභිත්ථවේය්යන්”ති.
Then Sela thought, “The ascetic Gotama possesses the thirty-two marks completely, lacking none. But I don’t know whether or not he is an awakened one. I have heard that brahmins of the past who were elderly and senior, the teachers of teachers, said, ‘Those who are perfected ones, fully awakened Buddhas reveal themselves when praised.’ Why don’t I extoll him in his presence with fitting verses?”
අථ ඛෝ සේලෝ බ්රාහ්මණෝ භගවන්තං සම්මුඛා සාරුප්පාහි ගාථාහි අභිත්ථවි:
Then Sela extolled the Buddha in his presence with fitting verses:
“පරිපුණ්ණකායෝ සුරුචි, සුජාතෝ චාරුදස්සනෝ; සුවණ්ණවණ්ණෝසි භගවා, සුසුක්කදාඨෝසි වීරියවා.
“O Blessed One, your body’s perfect, you’re radiant, handsome, lovely to behold; golden colored, with teeth so white; you’re strong.
නරස්ස හි සුජාතස්ස, යේ භවන්ති වියඤ්ජනා; සබ්බේ තේ තව කායස්මිං, මහාපුරිසලක්ඛණා.
The characteristics of a handsome man, the marks of a great man, are all found on your body.
පසන්නනේත්තෝ සුමුඛෝ, බ්රහා උජු පතාපවා; මජ්ඣේ සමණසඞ්ඝස්ස, ආදිච්චෝව විරෝචසි.
Your eyes are clear, your face is fair, you’re formidable, upright, majestic. In the midst of the Saṅgha of ascetics, you shine like the sun.
කල්යාණදස්සනෝ භික්ඛු, කඤ්චනසන්නිභත්තචෝ; කිං තේ සමණභාවේන, ඒවං උත්තමවණ්ණිනෝ.
You’re a bhikkhu fine to see, with skin of golden sheen. But with such excellent appearance, what do you want with the ascetic life?
රාජා අරහසි භවිතුං, චක්කවත්තී රථේසභෝ; චාතුරන්තෝ විජිතාවී, ජම්බුසණ්ඩස්ස ඉස්සරෝ.
You’re fit to be a king, a wheel-turning monarch, chief of charioteers, victorious in the four quarters, lord of all India.
ඛත්තියා භෝගිරාජානෝ, අනුයන්තා භවන්තු තේ; රාජාභිරාජා මනුජින්දෝ, රජ්ජං කාරේහි ගෝතම”.
Aristocrats, nobles, and kings ought follow your rule. Gotama, you should reign as king of kings, lord of men!”
“රාජාහමස්මි සේලාති, ධම්මරාජා අනුත්තරෝ; ධම්මේන චක්කං වත්තේමි, චක්කං අප්පටිවත්තියං”.
“I am a king, Sela, the supreme king of the teaching. By the teaching I roll forth the wheel which cannot be rolled back.”
“සම්බුද්ධෝ පටිජානාසි, ධම්මරාජා අනුත්තරෝ; ‘ධම්මේන චක්කං වත්තේමි(අ), ඉති භාසසි ගෝතම.
“You claim to be awakened, the supreme king of the teaching. ‘I roll forth the teaching’: so you say, Gotama.
කෝ නු සේනාපති භෝතෝ, සාවකෝ සත්ථුරන්වයෝ; කෝ තේතමනුවත්තේති, ධම්මචක්කං පවත්තිතං”.
Then who is your general, the disciple who follows the Teacher’s way? Who keeps rolling the wheel of teaching you rolled forth?”
“මයා පවත්තිතං චක්කං, (සේලාති භගවා) ධම්මචක්කං අනුත්තරං; සාරිපුත්තෝ අනුවත්තේති, අනුජාතෝ තථාගතං.
“By me the wheel was rolled forth,” said the Buddha, “the supreme wheel of teaching. Sāriputta, taking after the Realized One, keeps it rolling on.
අභිඤ්ඤේය්යං අභිඤ්ඤාතං, භාවේතබ්බඤ්ච භාවිතං; පහාතබ්බං පහීනං මේ, තස්මා බුද්ධෝස්මි බ්රාහ්මණ.
I have known what should be known, and developed what should be developed, and given up what should be given up: and so, brahmin, I am a Buddha.
විනයස්සු මයි කඞ්ඛං, අධිමුච්චස්සු බ්රාහ්මණ; දුල්ලභං දස්සනං හෝති, සම්බුද්ධානං අභිණ්හසෝ.
Dispel your doubt in me—make up your mind, brahmin! The sight of a Buddha is hard to find again.
යේසං වේ දුල්ලභෝ ලෝකේ, පාතුභාවෝ අභිණ්හසෝ; සෝහං බ්රාහ්මණ සම්බුද්ධෝ, සල්ලකත්තෝ අනුත්තරෝ.
I am a Buddha, brahmin, the supreme surgeon, one of those whose appearance in the world is hard to find again.
බ්රහ්මභූතෝ අතිතුලෝ, මාරසේනප්පමද්දනෝ; සබ්බාමිත්තේ වසී කත්වා, මෝදාමි අකුතෝභයෝ”.
Holy, unequaled, crusher of Māra’s army; having subdued all my opponents, I rejoice, fearing nothing from any quarter.”
“ඉමං භෝන්තෝ නිසාමේථ, යථා භාසති චක්ඛුමා; සල්ලකත්තෝ මහාවීරෝ, සීහෝව නදතී වනේ.
“Pay heed, sirs, to what is spoken by the Clear-eyed One. The surgeon, the great hero, roars like a lion in the jungle.
බ්රහ්මභූතං අතිතුලං, මාරසේනප්පමද්දනං; කෝ දිස්වා නප්පසීදේය්ය, අපි කණ්හාභිජාතිකෝ.
Holy, unequaled, crusher of Māra’s army; who would not be inspired by him, even one whose nature is dark?
යෝ මං ඉච්ඡති අන්වේතු, යෝ වා නිච්ඡති ගච්ඡතු; ඉධාහං පබ්බජිස්සාමි, වරපඤ්ඤස්ස සන්තිකේ”.
Those who wish may follow me; those who don’t may go. Right here, I’ll go forth in his presence, the one of such splendid wisdom.”
“ඒතඤ්චේ රුච්චති භෝතෝ, සම්මාසම්බුද්ධසාසනං; මයම්පි පබ්බජිස්සාම, වරපඤ්ඤස්ස සන්තිකේ”.
“Sir, if you like the teaching of the Buddha, we’ll also go forth in his presence, the one of such splendid wisdom.”
බ්රාහ්මණා තිසතා ඉමේ, යාචන්ති පඤ්ජලීකතා; “බ්රහ්මචරියං චරිස්සාම, භගවා තව සන්තිකේ”.
“These three hundred brahmins with joined palms held up, ask: ‘May we lead the spiritual life in your presence, Blessed One?’”
“ස්වාක්ඛාතං බ්රහ්මචරියං, (සේලාති භගවා) සන්දිට්ඨිකමකාලිකං; යත්ථ අමෝඝා පබ්බජ්ජා, අප්පමත්තස්ස සික්ඛතෝ”ති.
“The spiritual life is well explained,” said the Buddha, “apparent in the present life, immediately effective. Here the going forth isn’t in vain for one who trains with diligence.”
අලත්ථ ඛෝ සේලෝ බ්රාහ්මණෝ සපරිසෝ භගවතෝ සන්තිකේ පබ්බජ්ජං, අලත්ථ උපසම්පදං.
And the brahmin Sela together with his assembly received the going forth, the ordination in the Buddha’s presence.
අථ ඛෝ කේණියෝ ජටිලෝ තස්සා රත්තියා අච්චයේන සකේ අස්සමේ පණීතං ඛාදනීයං භෝජනීයං පටියාදාපේත්වා භගවතෝ කාලං ආරෝචාපේසි: “කාලෝ, භෝ ගෝතම, නිට්ඨිතං භත්තන්”ති.
And when the night had passed Keṇiya had delicious fresh and cooked foods prepared in his own home. Then he had the Buddha informed of the time, saying, “It’s time, Master Gotama, the meal is ready.”
අථ ඛෝ භගවා පුබ්බණ්හසමයං නිවාසේත්වා පත්තචීවරමාදාය යේන කේණියස්ස ජටිලස්ස අස්සමෝ තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා පඤ්ඤත්තේ ආසනේ නිසීදි සද්ධිං භික්ඛුසඞ්ඝේන. අථ ඛෝ කේණියෝ ජටිලෝ බුද්ධප්පමුඛං භික්ඛුසඞ්ඝං පණීතේන ඛාදනීයේන භෝජනීයේන සහත්ථා සන්තප්පේසි, සම්පවාරේසි. අථ ඛෝ කේණියෝ ජටිලෝ භගවන්තං භුත්තාවිං ඕනීතපත්තපාණිං අඤ්ඤතරං නීචං ආසනං ගහේත්වා ඒකමන්තං නිසීදි. ඒකමන්තං නිසින්නං ඛෝ කේණියං ජටිලං භගවා ඉමාහි ගාථාහි අනුමෝදි:
Then the Buddha robed up in the morning and, taking his bowl and robe, went to Keṇiya’s hermitage, where he sat on the seat spread out, together with the Saṅgha of bhikkhus. Then Keṇiya served and satisfied the bhikkhu Saṅgha headed by the Buddha with his own hands with delicious fresh and cooked foods. When the Buddha had eaten and washed his hand and bowl, Keṇiya took a low seat and sat to one side. The Buddha expressed his appreciation with these verses:
“අග්ගිහුත්තමුඛා යඤ්ඤා, සාවිත්තී ඡන්දසෝ මුඛං; රාජා මුඛං මනුස්සානං, නදීනං සාගරෝ මුඛං.
“The foremost of sacrifices
is the offering to the sacred flame; the Gāyatrī Mantra is the foremost of poetic meters; of humans, the king is the foremost; the ocean’s the foremost of rivers;
නක්ඛත්තානං මුඛං චන්දෝ, ආදිච්චෝ තපතං මුඛං; පුඤ්ඤං ආකඞ්ඛමානානං, සඞ්ඝෝ වේ යජතං මුඛන්”ති.
the foremost of stars is the moon; the sun is the foremost of lights; for those who sacrifice seeking merit, the Saṅgha is the foremost.”
අථ ඛෝ භගවා කේණියං ජටිලං ඉමාහි ගාථාහි අනුමෝදිත්වා උට්ඨායාසනා පක්කාමි.
When the Buddha had expressed his appreciation to Keṇiya the matted-hair ascetic with these verses, he got up from his seat and left.
අථ ඛෝ ආයස්මා සේලෝ සපරිසෝ ඒකෝ වූපකට්ඨෝ අප්පමත්තෝ ආතාපී පහිතත්තෝ විහරන්තෝ නචිරස්සේව—යස්සත්ථාය කුලපුත්තා සම්මදේව අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජන්ති, තදනුත්තරං—බ්රහ්මචරියපරියෝසානං දිට්ඨේව ධම්මේ සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා උපසම්පජ්ජ විහාසි.
Then Venerable Sela and his assembly, living alone, withdrawn, diligent, keen, and resolute, soon realized the supreme end of the spiritual path in this very life. They lived having achieved with their own insight the goal for which gentlemen rightly go forth from the lay life to homelessness.
“ඛීණා ජාති, වුසිතං බ්රහ්මචරියං, කතං කරණීයං, නාපරං ඉත්ථත්තායා”ති අබ්භඤ්ඤාසි. අඤ්ඤතරෝ ඛෝ පනායස්මා සේලෝ සපරිසෝ අරහතං අහෝසි.
They understood: “Rebirth is ended; the spiritual journey has been completed; what had to be done has been done; there is no return to any state of existence.” And Venerable Sela together with his assembly became perfected.
අථ ඛෝ ආයස්මා සේලෝ සපරිසෝ යේන භගවා තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ඒකංසං චීවරං කත්වා යේන භගවා තේනඤ්ජලිං පණාමේත්වා භගවන්තං ගාථාහි අජ්ඣභාසි:
Then Sela with his assembly went to see the Buddha. He arranged his robe over one shoulder, raised his joined palms toward the Buddha, and said:
“යං තං සරණමාගම්ම, ඉතෝ අට්ඨමි චක්ඛුමා; සත්තරත්තේන භගවා, දන්තම්හ තව සාසනේ.
“This is the eighth day since we went for refuge, O Clear-eyed One. In these seven days, Blessed One, we’ve become tamed in your teaching.
තුවං බුද්ධෝ තුවං සත්ථා, තුවං මාරාභිභූ මුනි; තුවං අනුසයේ ඡේත්වා, තිණ්ණෝ තාරේසිමං පජං.
You are the Buddha, you are the Teacher, you are the sage who has overcome Māra; you have cut off the underlying tendencies, you’ve crossed over, and you bring humanity across.
උපධී තේ සමතික්කන්තා, ආසවා තේ පදාලිතා; සීහෝව අනුපාදානෝ, පහීනභයභේරවෝ.
You have transcended attachments, your defilements are shattered; by not grasping, like a lion, you’ve given up fear and dread.
භික්ඛවෝ තිසතා ඉමේ, තිට්ඨන්ති පඤ්ජලීකතා; පාදේ වීර පසාරේහි, නාගා වන්දන්තු සත්ථුනෝ”ති.
These three hundred bhikkhus stand with joined palms raised. Stretch out your feet, great hero: let these giants bow to the Teacher.”
සේලසුත්තං නිට්ඨිතං දුතියං.
The authoritative text of the Majjhima Nikāya is the Pāli text. The English translation is provided as an aid to the study of the original Pāli text. [CREDITS »]