Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သုတ္တနိပာတပာဠိ • Suttanipātapāḷi |
၇. သေလသုတ္တံ
7. Selasuttaṃ
ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ အင္ဂုတ္တရာပေသု စာရိကံ စရမာနော မဟတာ ဘိက္ခုသင္ဃေန သဒ္ဓိံ အဍ္ဎတေဠသေဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ ယေန အာပဏံ နာမ အင္ဂုတ္တရာပာနံ နိဂမော တဒဝသရိ။ အသ္သောသိ ခော ကေဏိယော ဇဋိလော ‘‘သမဏော ခလု, ဘော, ဂောတမော သက္ယပုတ္တော သက္ယကုလာ ပဗ္ဗဇိတော အင္ဂုတ္တရာပေသု စာရိကံ စရမာနော မဟတာ ဘိက္ခုသင္ဃေန သဒ္ဓိံ အဍ္ဎတေဠသေဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ အာပဏံ အနုပ္ပတ္တော။ တံ ခော ပန ဘဝန္တံ ဂောတမံ ဧဝံ ကလ္ယာဏော ကိတ္တိသဒ္ဒော အဗ္ဘုဂ္ဂတော – ‘ဣတိပိ သော ဘဂဝာ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော သုဂတော လောကဝိဒူ အနုတ္တရော ပုရိသဒမ္မသာရထိ သတ္ထာ ဒေဝမနုသ္သာနံ ဗုဒ္ဓော ဘဂဝာ’တိ 1။ သော ဣမံ လောကံ သဒေဝကံ သမာရကံ သဗ္ရဟ္မကံ သသ္သမဏဗ္ရာဟ္မဏိံ ပဇံ သဒေဝမနုသ္သံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတ္ဝာ ပဝေဒေတိ။ သော ဓမ္မံ ဒေသတိ အာဒိကလ္ယာဏံ မဇ္ဈေကလ္ယာဏံ ပရိယောသာနကလ္ယာဏံ သာတ္ထံ သဗ္ယဉ္ဇနံ, ကေဝလပရိပုဏ္ဏံ ပရိသုဒ္ဓံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ ပကာသေတိ။ သာဓု ခော ပန တထာရူပာနံ အရဟတံ ဒသ္သနံ ဟောတီ’’တိ။
Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā aṅguttarāpesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ aḍḍhateḷasehi bhikkhusatehi yena āpaṇaṃ nāma aṅguttarāpānaṃ nigamo tadavasari. Assosi kho keṇiyo jaṭilo ‘‘samaṇo khalu, bho, gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito aṅguttarāpesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ aḍḍhateḷasehi bhikkhusatehi āpaṇaṃ anuppatto. Taṃ kho pana bhavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti 2. So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti. So dhammaṃ desati ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ, kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti. Sādhu kho pana tathārūpānaṃ arahataṃ dassanaṃ hotī’’ti.
အထ ခော ကေဏိယော ဇဋိလော ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခော ကေဏိယံ ဇဋိလံ ဘဂဝာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သေသိ သမာဒပေသိ သမုတ္တေဇေသိ သမ္ပဟံသေသိ။ အထ ခော ကေဏိယော ဇဋိလော ဘဂဝတာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သိတော သမာဒပိတော သမုတ္တေဇိတော သမ္ပဟံသိတော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အဓိဝာသေတု မေ ဘဝံ ဂောတမော သ္ဝာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင္ဃေနာ’’တိ။ ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဘဂဝာ ကေဏိယံ ဇဋိလံ ဧတဒဝောစ – ‘‘မဟာ ခော, ကေဏိယ, ဘိက္ခုသင္ဃော အဍ္ဎတေဠသာနိ ဘိက္ခုသတာနိ; တ္ဝဉ္စ ဗ္ရာဟ္မဏေသု အဘိပ္ပသန္နော’’တိ။
Atha kho keṇiyo jaṭilo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho keṇiyaṃ jaṭilaṃ bhagavā dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi. Atha kho keṇiyo jaṭilo bhagavatā dhammiyā kathāya sandassito samādapito samuttejito sampahaṃsito bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘adhivāsetu me bhavaṃ gotamo svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti. Evaṃ vutte, bhagavā keṇiyaṃ jaṭilaṃ etadavoca – ‘‘mahā kho, keṇiya, bhikkhusaṅgho aḍḍhateḷasāni bhikkhusatāni; tvañca brāhmaṇesu abhippasanno’’ti.
ဒုတိယမ္ပိ ခော ကေဏိယော ဇဋိလော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ကိဉ္စာပိ, ဘော ဂောတမ, မဟာ ဘိက္ခုသင္ဃော အဍ္ဎတေဠသာနိ ဘိက္ခုသတာနိ, အဟဉ္စ ဗ္ရာဟ္မဏေသု အဘိပ္ပသန္နော; အဓိဝာသေတု မေ ဘဝံ ဂောတမော သ္ဝာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင္ဃေနာ’’တိ။ ဒုတိယမ္ပိ ခော ဘဂဝာ ကေဏိယံ ဇဋိလံ ဧတဒဝောစ – ‘‘မဟာ ခော, ကေဏိယ, ဘိက္ခုသင္ဃော အဍ္ဎတေဠသာနိ ဘိက္ခုသတာနိ; တ္ဝဉ္စ ဗ္ရာဟ္မဏေသု အဘိပ္ပသန္နော’’တိ။
Dutiyampi kho keṇiyo jaṭilo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kiñcāpi, bho gotama, mahā bhikkhusaṅgho aḍḍhateḷasāni bhikkhusatāni, ahañca brāhmaṇesu abhippasanno; adhivāsetu me bhavaṃ gotamo svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti. Dutiyampi kho bhagavā keṇiyaṃ jaṭilaṃ etadavoca – ‘‘mahā kho, keṇiya, bhikkhusaṅgho aḍḍhateḷasāni bhikkhusatāni; tvañca brāhmaṇesu abhippasanno’’ti.
တတိယမ္ပိ ခော ကေဏိယော ဇဋိလော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ကိဉ္စာပိ, ဘော ဂောတမ, မဟာ ဘိက္ခုသင္ဃော အဍ္ဎတေဠသာနိ ဘိက္ခုသတာနိ, အဟဉ္စ ဗ္ရာဟ္မဏေသု အဘိပ္ပသန္နော, အဓိဝာသေတု 3 မေ ဘဝံ ဂောတမော သ္ဝာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင္ဃေနာ’’တိ။ အဓိဝာသေသိ ဘဂဝာ တုဏ္ဟီဘာဝေန။ အထ ခော ကေဏိယော ဇဋိလော ဘဂဝတော အဓိဝာသနံ ဝိဒိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ယေန သကော အသ္သမော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ မိတ္တာမစ္စေ ဉာတိသာလောဟိတေ အာမန္တေသိ – ‘‘သုဏန္တု မေ ဘဝန္တော မိတ္တာမစ္စာ ဉာတိသာလောဟိတာ, သမဏော မေ ဂောတမော နိမန္တိတော သ္ဝာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင္ဃေန, ယေန မေ ကာယဝေယ္ယာဝဋိကံ ကရေယ္ယာထာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘော’’တိ ခော ကေဏိယသ္သ ဇဋိလသ္သ မိတ္တာမစ္စာ ဉာတိသာလောဟိတာ ကေဏိယသ္သ ဇဋိလသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ အပ္ပေကစ္စေ ဥဒ္ဓနာနိ ခဏန္တိ, အပ္ပေကစ္စေ ကဋ္ဌာနိ ဖာလေန္တိ, အပ္ပေကစ္စေ ဘာဇနာနိ ဓောဝန္တိ, အပ္ပေကစ္စေ ဥဒကမဏိကံ ပတိဋ္ဌာပေန္တိ, အပ္ပေကစ္စေ အာသနာနိ ပညာပေန္တိ။ ကေဏိယော ပန ဇဋိလော သာမံယေဝ မဏ္ဍလမာဠံ ပဋိယာဒေတိ။
Tatiyampi kho keṇiyo jaṭilo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kiñcāpi, bho gotama, mahā bhikkhusaṅgho aḍḍhateḷasāni bhikkhusatāni, ahañca brāhmaṇesu abhippasanno, adhivāsetu 4 me bhavaṃ gotamo svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena. Atha kho keṇiyo jaṭilo bhagavato adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā yena sako assamo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā mittāmacce ñātisālohite āmantesi – ‘‘suṇantu me bhavanto mittāmaccā ñātisālohitā, samaṇo me gotamo nimantito svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghena, yena me kāyaveyyāvaṭikaṃ kareyyāthā’’ti. ‘‘Evaṃ, bho’’ti kho keṇiyassa jaṭilassa mittāmaccā ñātisālohitā keṇiyassa jaṭilassa paṭissutvā appekacce uddhanāni khaṇanti, appekacce kaṭṭhāni phālenti, appekacce bhājanāni dhovanti, appekacce udakamaṇikaṃ patiṭṭhāpenti, appekacce āsanāni paññāpenti. Keṇiyo pana jaṭilo sāmaṃyeva maṇḍalamāḷaṃ paṭiyādeti.
တေန ခော ပန သမယေန သေလော ဗ္ရာဟ္မဏော အာပဏေ ပဋိဝသတိ, တိဏ္ဏံ ဝေဒာနံ ပာရဂူ သနိဃဏ္ဍုကေဋုဘာနံ သာက္ခရပ္ပဘေဒာနံ ဣတိဟာသပဉ္စမာနံ ပဒကော ဝေယ္ယာကရဏော လောကာယတမဟာပုရိသလက္ခဏေသု အနဝယော, တီဏိ စ မာဏဝကသတာနိ မန္တေ ဝာစေတိ။
Tena kho pana samayena selo brāhmaṇo āpaṇe paṭivasati, tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragū sanighaṇḍukeṭubhānaṃ sākkharappabhedānaṃ itihāsapañcamānaṃ padako veyyākaraṇo lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu anavayo, tīṇi ca māṇavakasatāni mante vāceti.
တေန ခော ပန သမယေန ကေဏိယော ဇဋိလော သေလေ ဗ္ရာဟ္မဏေ အဘိပ္ပသန္နော ဟောတိ။ အထ ခော သေလော ဗ္ရာဟ္မဏော တီဟိ မာဏဝကသတေဟိ ပရိဝုတော ဇင္ဃာဝိဟာရံ အနုစင္ကမမာနော အနုဝိစရမာနော ယေန ကေဏိယသ္သ ဇဋိလသ္သ အသ္သမော တေနုပသင္ကမိ။ အဒ္ဒသာ ခော သေလော ဗ္ရာဟ္မဏော ကေဏိယသ္သ ဇဋိလသ္သ အသ္သမေ 5 အပ္ပေကစ္စေ ဥဒ္ဓနာနိ ခဏန္တေ။ပေ.။ အပ္ပေကစ္စေ အာသနာနိ ပညပေန္တေ, ကေဏိယံ ပန ဇဋိလံ သာမံယေဝ မဏ္ဍလမာဠံ ပဋိယာဒေန္တံ။ ဒိသ္ဝာန ကေဏိယံ ဇဋိလံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ကိံ နု ခော ဘောတော ကေဏိယသ္သ အာဝာဟော ဝာ ဘဝိသ္သတိ, ဝိဝာဟော ဝာ ဘဝိသ္သတိ, မဟာယညော ဝာ ပစ္စုပဋ္ဌိတော, ရာဇာ ဝာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော နိမန္တိတော သ္ဝာတနာယ သဒ္ဓိံ ဗလကာယေနာ’’တိ?
Tena kho pana samayena keṇiyo jaṭilo sele brāhmaṇe abhippasanno hoti. Atha kho selo brāhmaṇo tīhi māṇavakasatehi parivuto jaṅghāvihāraṃ anucaṅkamamāno anuvicaramāno yena keṇiyassa jaṭilassa assamo tenupasaṅkami. Addasā kho selo brāhmaṇo keṇiyassa jaṭilassa assame 6 appekacce uddhanāni khaṇante…pe… appekacce āsanāni paññapente, keṇiyaṃ pana jaṭilaṃ sāmaṃyeva maṇḍalamāḷaṃ paṭiyādentaṃ. Disvāna keṇiyaṃ jaṭilaṃ etadavoca – ‘‘kiṃ nu kho bhoto keṇiyassa āvāho vā bhavissati, vivāho vā bhavissati, mahāyañño vā paccupaṭṭhito, rājā vā māgadho seniyo bimbisāro nimantito svātanāya saddhiṃ balakāyenā’’ti?
‘‘န မေ, ဘော သေလ, အာဝာဟော ဝာ ဘဝိသ္သတိ ဝိဝာဟော ဝာ, နာပိ ရာဇာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော နိမန္တိတော သ္ဝာတနာယ သဒ္ဓိံ ဗလကာယေန; အပိ စ ခော မေ မဟာယညော ပစ္စုပဋ္ဌိတော။ အတ္ထိ သမဏော ဂောတမော သက္ယပုတ္တော သက္ယကုလာ ပဗ္ဗဇိတော အင္ဂုတ္တရာပေသု စာရိကံ စရမာနော မဟတာ ဘိက္ခုသင္ဃေန သဒ္ဓိံ အဍ္ဎတေဠသေဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ အာပဏံ အနုပ္ပတ္တော။ တံ ခော ပန ဘဝန္တံ ဂောတမံ။ပေ.။ ဗုဒ္ဓော ဘဂဝာတိ။ သော မေ နိမန္တိတော သ္ဝာတနာယ ဘတ္တံ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင္ဃေနာ’’တိ။ ‘‘ဗုဒ္ဓောတိ, ဘော ကေဏိယ, ဝဒေသိ’’? ‘‘ဗုဒ္ဓောတိ, ဘော သေလ, ဝဒာမိ’’။ ‘‘ဗုဒ္ဓောတိ, ဘော ကေဏိယ, ဝဒေသိ’’? ‘‘ဗုဒ္ဓောတိ, ဘော သေလ, ဝဒာမီ’’တိ။
‘‘Na me, bho sela, āvāho vā bhavissati vivāho vā, nāpi rājā māgadho seniyo bimbisāro nimantito svātanāya saddhiṃ balakāyena; api ca kho me mahāyañño paccupaṭṭhito. Atthi samaṇo gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito aṅguttarāpesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ aḍḍhateḷasehi bhikkhusatehi āpaṇaṃ anuppatto. Taṃ kho pana bhavantaṃ gotamaṃ…pe… buddho bhagavāti. So me nimantito svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti. ‘‘Buddhoti, bho keṇiya, vadesi’’? ‘‘Buddhoti, bho sela, vadāmi’’. ‘‘Buddhoti, bho keṇiya, vadesi’’? ‘‘Buddhoti, bho sela, vadāmī’’ti.
အထ ခော သေလသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဃောသောပိ ခော ဧသော ဒုလ္လဘော လောကသ္မိံ ယဒိဒံ ဗုဒ္ဓောတိ။ အာဂတာနိ ခော ပနမ္ဟာကံ မန္တေသု ဒ္ဝတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏာနိ, ယေဟိ သမန္နာဂတသ္သ မဟာပုရိသသ္သ ဒ္ဝေဝ ဂတိယော ဘဝန္တိ အနညာ။ သစေ အဂာရံ အဇ္ဈာဝသတိ ရာဇာ ဟောတိ စက္ကဝတ္တိ ဓမ္မိကော ဓမ္မရာဇာ စာတုရန္တော ဝိဇိတာဝီ ဇနပဒတ္ထာဝရိယပ္ပတ္တော သတ္တရတနသမန္နာဂတော။ တသ္သိမာနိ သတ္တ ရတနာနိ ဘဝန္တိ, သေယ္ယထိဒံ – စက္ကရတနံ, ဟတ္ထိရတနံ, အသ္သရတနံ, မဏိရတနံ, ဣတ္ထိရတနံ, ဂဟပတိရတနံ, ပရိဏာယကရတနမေဝ သတ္တမံ။ ပရောသဟသ္သံ ခော ပနသ္သ ပုတ္တာ ဘဝန္တိ သူရာ ဝီရင္ဂရူပာ ပရသေနပ္ပမဒ္ဒနာ။ သော ဣမံ ပထဝိံ သာဂရပရိယန္တံ အဒဏ္ဍေန အသတ္ထေန ဓမ္မေန အဘိဝိဇိယ အဇ္ဈာဝသတိ။ သစေ ခော ပန အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇတိ, အရဟံ ဟောတိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော လောကေ ဝိဝဋ္ဋစ္ဆဒော 7။ ကဟံ ပန, ဘော ကေဏိယ, ဧတရဟိ သော ဘဝံ ဂောတမော ဝိဟရတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော’’တိ?
Atha kho selassa brāhmaṇassa etadahosi – ‘‘ghosopi kho eso dullabho lokasmiṃ yadidaṃ buddhoti. Āgatāni kho panamhākaṃ mantesu dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇāni, yehi samannāgatassa mahāpurisassa dveva gatiyo bhavanti anaññā. Sace agāraṃ ajjhāvasati rājā hoti cakkavatti dhammiko dhammarājā cāturanto vijitāvī janapadatthāvariyappatto sattaratanasamannāgato. Tassimāni satta ratanāni bhavanti, seyyathidaṃ – cakkaratanaṃ, hatthiratanaṃ, assaratanaṃ, maṇiratanaṃ, itthiratanaṃ, gahapatiratanaṃ, pariṇāyakaratanameva sattamaṃ. Parosahassaṃ kho panassa puttā bhavanti sūrā vīraṅgarūpā parasenappamaddanā. So imaṃ pathaviṃ sāgarapariyantaṃ adaṇḍena asatthena dhammena abhivijiya ajjhāvasati. Sace kho pana agārasmā anagāriyaṃ pabbajati, arahaṃ hoti sammāsambuddho loke vivaṭṭacchado 8. Kahaṃ pana, bho keṇiya, etarahi so bhavaṃ gotamo viharati arahaṃ sammāsambuddho’’ti?
ဧဝံ ဝုတ္တေ, ကေဏိယော ဇဋိလော ဒက္ခိဏံ ဗာဟုံ ပဂ္ဂဟေတ္ဝာ သေလံ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ယေနေသာ , ဘော သေလ, နီလဝနရာဇီ’’တိ။ အထ ခော သေလော ဗ္ရာဟ္မဏော တီဟိ မာဏဝကသတေဟိ သဒ္ဓိံ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ။ အထ ခော သေလော ဗ္ရာဟ္မဏော တေ မာဏဝကေ အာမန္တေသိ – ‘‘အပ္ပသဒ္ဒာ ဘောန္တော အာဂစ္ဆန္တု, ပဒေ ပဒံ နိက္ခိပန္တာ။ ဒုရာသဒာ ဟိ တေ ဘဂဝန္တော 9 သီဟာဝ ဧကစရာ။ ယဒာ စာဟံ, ဘော, သမဏေန ဂောတမေန သဒ္ဓိံ မန္တေယ္ယုံ, မာ မေ ဘောန္တော အန္တရန္တရာ ကထံ ဩပာတေထ; ကထာပရိယောသာနံ မေ ဘဝန္တော အာဂမေန္တူ’’တိ။
Evaṃ vutte, keṇiyo jaṭilo dakkhiṇaṃ bāhuṃ paggahetvā selaṃ brāhmaṇaṃ etadavoca – ‘‘yenesā , bho sela, nīlavanarājī’’ti. Atha kho selo brāhmaṇo tīhi māṇavakasatehi saddhiṃ yena bhagavā tenupasaṅkami. Atha kho selo brāhmaṇo te māṇavake āmantesi – ‘‘appasaddā bhonto āgacchantu, pade padaṃ nikkhipantā. Durāsadā hi te bhagavanto 10 sīhāva ekacarā. Yadā cāhaṃ, bho, samaṇena gotamena saddhiṃ manteyyuṃ, mā me bhonto antarantarā kathaṃ opātetha; kathāpariyosānaṃ me bhavanto āgamentū’’ti.
အထ ခော သေလော ဗ္ရာဟ္မဏော ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော သေလော ဗ္ရာဟ္မဏော ဘဂဝတော ကာယေ ဒ္ဝတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏာနိ သမန္နေသိ 11။ အဒ္ဒသာ ခော သေလော ဗ္ရာဟ္မဏော ဘဂဝတော ကာယေ ဒ္ဝတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏာနိ ယေဘုယ္ယေန ဌပေတ္ဝာ ဒ္ဝေ။ ဒ္ဝီသု မဟာပုရိသလက္ခဏေသု ကင္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ နာဓိမုစ္စတိ န သမ္ပသီဒတိ – ကောသောဟိတေ စ ဝတ္ထဂုယ္ဟေ, ပဟူတဇိဝ္ဟတာယ စာတိ။
Atha kho selo brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho selo brāhmaṇo bhagavato kāye dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇāni samannesi 12. Addasā kho selo brāhmaṇo bhagavato kāye dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇāni yebhuyyena ṭhapetvā dve. Dvīsu mahāpurisalakkhaṇesu kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati – kosohite ca vatthaguyhe, pahūtajivhatāya cāti.
အထ ခော ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ – ‘‘ပသ္သတိ ခော မေ အယံ သေလော ဗ္ရာဟ္မဏော ဒ္ဝတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏာနိ ယေဘုယ္ယေန ဌပေတ္ဝာ ဒ္ဝေ။ ဒ္ဝီသု မဟာပုရိသလက္ခဏေသု ကင္ခတိ ဝိစိကိစ္ဆတိ နာဓိမုစ္စတိ န သမ္ပသီဒတိ – ကောသောဟိတေ စ ဝတ္ထဂုယ္ဟေ, ပဟူတဇိဝ္ဟတာယ စာ’’တိ။ အထ ခော ဘဂဝာ တထာရူပံ ဣဒ္ဓာဘိသင္ခာရံ အဘိသင္ခာသိ 13, ယထာ အဒ္ဒသ သေလော ဗ္ရာဟ္မဏော ဘဂဝတော ကောသောဟိတံ ဝတ္ထဂုယ္ဟံ ။ အထ ခော ဘဂဝာ ဇိဝ္ဟံ နိန္နာမေတ္ဝာ ဥဘောပိ ကဏ္ဏသောတာနိ အနုမသိ ပဋိမသိ, ဥဘောပိ နာသိကသောတာနိ အနုမသိ ပဋိမသိ, ကေဝလမ္ပိ နလာဋမဏ္ဍလံ ဇိဝ္ဟာယ ဆာဒေသိ။
Atha kho bhagavato etadahosi – ‘‘passati kho me ayaṃ selo brāhmaṇo dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇāni yebhuyyena ṭhapetvā dve. Dvīsu mahāpurisalakkhaṇesu kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati – kosohite ca vatthaguyhe, pahūtajivhatāya cā’’ti. Atha kho bhagavā tathārūpaṃ iddhābhisaṅkhāraṃ abhisaṅkhāsi 14, yathā addasa selo brāhmaṇo bhagavato kosohitaṃ vatthaguyhaṃ . Atha kho bhagavā jivhaṃ ninnāmetvā ubhopi kaṇṇasotāni anumasi paṭimasi, ubhopi nāsikasotāni anumasi paṭimasi, kevalampi nalāṭamaṇḍalaṃ jivhāya chādesi.
အထ ခော သေလသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘‘သမန္နာဂတော ခော သမဏော ဂောတမော ဒ္ဝတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏေဟိ ပရိပုဏ္ဏေဟိ, နော အပုရိပုဏ္ဏေဟိ။ နော စ ခော နံ ဇာနာမိ ဗုဒ္ဓော ဝာ နော ဝာ။ သုတံ ခော ပန မေတံ ဗ္ရာဟ္မဏာနံ ဝုဍ္ဎာနံ မဟလ္လကာနံ အာစရိယပာစရိယာနံ ဘာသမာနာနံ – ‘ယေ တေ ဘဝန္တိ အရဟန္တော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓာ, တေ သကေ ဝဏ္ဏေ ဘညမာနေ အတ္တာနံ ပာတုကရောန္တီ’တိ။ ယံနူနာဟံ သမဏံ ဂောတမံ သမ္မုခာ သာရုပ္ပာဟိ ဂာထာဟိ အဘိတ္ထဝေယ္ယ’’န္တိ။ အထ ခော သေလော ဗ္ရာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ သမ္မုခာ သာရုပ္ပာဟိ ဂာထာဟိ အဘိတ္ထဝိ –
Atha kho selassa brāhmaṇassa etadahosi – ‘‘samannāgato kho samaṇo gotamo dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇehi paripuṇṇehi, no apuripuṇṇehi. No ca kho naṃ jānāmi buddho vā no vā. Sutaṃ kho pana metaṃ brāhmaṇānaṃ vuḍḍhānaṃ mahallakānaṃ ācariyapācariyānaṃ bhāsamānānaṃ – ‘ye te bhavanti arahanto sammāsambuddhā, te sake vaṇṇe bhaññamāne attānaṃ pātukarontī’ti. Yaṃnūnāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ sammukhā sāruppāhi gāthāhi abhitthaveyya’’nti. Atha kho selo brāhmaṇo bhagavantaṃ sammukhā sāruppāhi gāthāhi abhitthavi –
၅၅၃.
553.
‘‘ပရိပုဏ္ဏကာယော သုရုစိ၊ သုဇာတော စာရုဒသ္သနော။
‘‘Paripuṇṇakāyo suruci, sujāto cārudassano;
သုဝဏ္ဏဝဏ္ဏောသိ ဘဂဝာ၊ သုသုက္ကဒာဌောသိ ဝီရိယဝာ။
Suvaṇṇavaṇṇosi bhagavā, susukkadāṭhosi vīriyavā.
၅၅၄.
554.
‘‘နရသ္သ ဟိ သုဇာတသ္သ၊ ယေ ဘဝန္တိ ဝိယဉ္ဇနာ။
‘‘Narassa hi sujātassa, ye bhavanti viyañjanā;
သဗ္ဗေ တေ တဝ ကာယသ္မိံ၊ မဟာပုရိသလက္ခဏာ။
Sabbe te tava kāyasmiṃ, mahāpurisalakkhaṇā.
၅၅၅.
555.
‘‘ပသန္နနေတ္တော သုမုခော၊ ဗ္ရဟာ ဥဇု ပတာပဝာ။
‘‘Pasannanetto sumukho, brahā uju patāpavā;
မဇ္ဈေ သမဏသင္ဃသ္သ၊ အာဒိစ္စောဝ ဝိရောစသိ။
Majjhe samaṇasaṅghassa, ādiccova virocasi.
၅၅၆.
556.
‘‘ကလ္ယာဏဒသ္သနော ဘိက္ခု၊ ကဉ္စနသန္နိဘတ္တစော။
‘‘Kalyāṇadassano bhikkhu, kañcanasannibhattaco;
ကိံ တေ သမဏဘာဝေန၊ ဧဝံ ဥတ္တမဝဏ္ဏိနော။
Kiṃ te samaṇabhāvena, evaṃ uttamavaṇṇino.
၅၅၇.
557.
‘‘ရာဇာ အရဟသိ ဘဝိတုံ၊ စက္ကဝတ္တီ ရထေသဘော။
‘‘Rājā arahasi bhavituṃ, cakkavattī rathesabho;
၅၅၈.
558.
ရာဇာဘိရာဇာ မနုဇိန္ဒော၊ ရဇ္ဇံ ကာရေဟိ ဂောတမ’’။
Rājābhirājā manujindo, rajjaṃ kārehi gotama’’.
၅၅၉.
559.
‘‘ရာဇာဟမသ္မိ သေလာတိ၊ (ဘဂဝာ) ဓမ္မရာဇာ အနုတ္တရော။
‘‘Rājāhamasmi selāti, (bhagavā) dhammarājā anuttaro;
ဓမ္မေန စက္ကံ ဝတ္တေမိ၊ စက္ကံ အပ္ပဋိဝတ္တိယံ’’။
Dhammena cakkaṃ vattemi, cakkaṃ appaṭivattiyaṃ’’.
၅၆၀.
560.
‘‘သမ္ဗုဒ္ဓော ပဋိဇာနာသိ၊ (ဣတိ သေလော ဗ္ရာဟ္မဏော) ဓမ္မရာဇာ အနုတ္တရော။
‘‘Sambuddho paṭijānāsi, (iti selo brāhmaṇo) dhammarājā anuttaro;
‘ဓမ္မေန စက္ကံ ဝတ္တေမိ’၊ ဣတိ ဘာသသိ ဂောတမ။
‘Dhammena cakkaṃ vattemi’, iti bhāsasi gotama.
၅၆၁.
561.
‘‘ကော နု သေနာပတိ ဘောတော၊ သာဝကော သတ္ထုရန္ဝယော။
‘‘Ko nu senāpati bhoto, sāvako satthuranvayo;
ကော တေ တမနုဝတ္တေတိ၊ ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တိတံ’’။
Ko te tamanuvatteti, dhammacakkaṃ pavattitaṃ’’.
၅၆၂.
562.
‘‘မယာ ပဝတ္တိတံ စက္ကံ၊ (သေလာတိ ဘဂဝာ) ဓမ္မစက္ကံ အနုတ္တရံ။
‘‘Mayā pavattitaṃ cakkaṃ, (selāti bhagavā) dhammacakkaṃ anuttaraṃ;
သာရိပုတ္တော အနုဝတ္တေတိ၊ အနုဇာတော တထာဂတံ။
Sāriputto anuvatteti, anujāto tathāgataṃ.
၅၆၃.
563.
‘‘အဘိညေယ္ယံ အဘိညာတံ၊ ဘာဝေတဗ္ဗဉ္စ ဘာဝိတံ။
‘‘Abhiññeyyaṃ abhiññātaṃ, bhāvetabbañca bhāvitaṃ;
ပဟာတဗ္ဗံ ပဟီနံ မေ၊ တသ္မာ ဗုဒ္ဓောသ္မိ ဗ္ရာဟ္မဏ။
Pahātabbaṃ pahīnaṃ me, tasmā buddhosmi brāhmaṇa.
၅၆၄.
564.
‘‘ဝိနယသ္သု မယိ ကင္ခံ၊ အဓိမုစ္စသ္သု ဗ္ရာဟ္မဏ။
‘‘Vinayassu mayi kaṅkhaṃ, adhimuccassu brāhmaṇa;
ဒုလ္လဘံ ဒသ္သနံ ဟောတိ၊ သမ္ဗုဒ္ဓာနံ အဘိဏ္ဟသော။
Dullabhaṃ dassanaṃ hoti, sambuddhānaṃ abhiṇhaso.
၅၆၅.
565.
သောဟံ ဗ္ရာဟ္မဏ သမ္ဗုဒ္ဓော၊ သလ္လကတ္တော အနုတ္တရော။
Sohaṃ brāhmaṇa sambuddho, sallakatto anuttaro.
၅၆၆.
566.
‘‘ဗ္ရဟ္မဘူတော အတိတုလော၊ မာရသေနပ္ပမဒ္ဒနော။
‘‘Brahmabhūto atitulo, mārasenappamaddano;
သဗ္ဗာမိတ္တေ ဝသီကတ္ဝာ၊ မောဒာမိ အကုတောဘယော’’။
Sabbāmitte vasīkatvā, modāmi akutobhayo’’.
၅၆၇.
567.
‘‘ဣမံ ဘဝန္တော နိသာမေထ၊ ယထာ ဘာသတိ စက္ခုမာ။
‘‘Imaṃ bhavanto nisāmetha, yathā bhāsati cakkhumā;
သလ္လကတ္တော မဟာဝီရော၊ သီဟောဝ နဒတီ ဝနေ။
Sallakatto mahāvīro, sīhova nadatī vane.
၅၆၈.
568.
‘‘ဗ္ရဟ္မဘူတံ အတိတုလံ၊ မာရသေနပ္ပမဒ္ဒနံ။
‘‘Brahmabhūtaṃ atitulaṃ, mārasenappamaddanaṃ;
ကော ဒိသ္ဝာ နပ္ပသီဒေယ္ယ၊ အပိ ကဏ္ဟာဘိဇာတိကော။
Ko disvā nappasīdeyya, api kaṇhābhijātiko.
၅၆၉.
569.
‘‘ယော မံ ဣစ္ဆတိ အန္ဝေတု၊ ယော ဝာ နိစ္ဆတိ ဂစ္ဆတု။
‘‘Yo maṃ icchati anvetu, yo vā nicchati gacchatu;
ဣဓာဟံ ပဗ္ဗဇိသ္သာမိ၊ ဝရပညသ္သ သန္တိကေ’’။
Idhāhaṃ pabbajissāmi, varapaññassa santike’’.
၅၇၀.
570.
မယမ္ပိ ပဗ္ဗဇိသ္သာမ၊ ဝရပညသ္သ သန္တိကေ’’။
Mayampi pabbajissāma, varapaññassa santike’’.
၅၇၁.
571.
‘‘ဗ္ရာဟ္မဏာ တိသတာ ဣမေ၊ ယာစန္တိ ပဉ္ဇလီကတာ။
‘‘Brāhmaṇā tisatā ime, yācanti pañjalīkatā;
ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရိသ္သာမ၊ ဘဂဝာ တဝ သန္တိကေ’’။
Brahmacariyaṃ carissāma, bhagavā tava santike’’.
၅၇၂.
572.
‘‘သ္ဝာက္ခာတံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ၊ (သေလာတိ ဘဂဝာ) သန္ဒိဋ္ဌိကမကာလိကံ။
‘‘Svākkhātaṃ brahmacariyaṃ, (selāti bhagavā) sandiṭṭhikamakālikaṃ;
ယတ္ထ အမောဃာ ပဗ္ဗဇ္ဇာ၊ အပ္ပမတ္တသ္သ သိက္ခတော’’တိ။
Yattha amoghā pabbajjā, appamattassa sikkhato’’ti.
အလတ္ထ ခော သေလော ဗ္ရာဟ္မဏော သပရိသော ဘဂဝတော သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, အလတ္ထ ဥပသမ္ပဒံ။ အထ ခော ကေဏိယော ဇဋိလော တသ္သာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန သကေ အသ္သမေ ပဏီတံ ခာဒနီယံ ဘောဇနီယံ ပဋိယာဒာပေတ္ဝာ ဘဂဝတော ကာလံ အာရောစာပေသိ – ‘‘ကာလော, ဘော ဂောတမ, နိဋ္ဌိတံ ဘတ္တ’’န္တိ ။ အထ ခော ဘဂဝာ ပုဗ္ဗဏ္ဟသမယံ နိဝာသေတ္ဝာ ပတ္တစီဝရမာဒာယ ယေန ကေဏိယသ္သ ဇဋိလသ္သ အသ္သမော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ သဒ္ဓိံ ဘိက္ခုသင္ဃေန။
Alattha kho selo brāhmaṇo sapariso bhagavato santike pabbajjaṃ, alattha upasampadaṃ. Atha kho keṇiyo jaṭilo tassā rattiyā accayena sake assame paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādāpetvā bhagavato kālaṃ ārocāpesi – ‘‘kālo, bho gotama, niṭṭhitaṃ bhatta’’nti . Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena keṇiyassa jaṭilassa assamo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi saddhiṃ bhikkhusaṅghena.
အထ ခော ကေဏိယော ဇဋိလော ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသင္ဃံ ပဏီတေန ခာဒနီယေန ဘောဇနီယေန သဟတ္ထာ သန္တပ္ပေသိ သမ္ပဝာရေသိ။ အထ ခော ကေဏိယော ဇဋိလော ဘဂဝန္တံ ဘုတ္တာဝိံ ဩနီတပတ္တပာဏိံ အညတရံ နီစံ အာသနံ ဂဟေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခော ကေဏိယံ ဇဋိလံ ဘဂဝာ ဣမာဟိ ဂာထာဟိ အနုမောဒိ –
Atha kho keṇiyo jaṭilo buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi sampavāresi. Atha kho keṇiyo jaṭilo bhagavantaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho keṇiyaṃ jaṭilaṃ bhagavā imāhi gāthāhi anumodi –
၅၇၃.
573.
‘‘အဂ္ဂိဟုတ္တမုခာ ယညာ၊ သာဝိတ္တီ ဆန္ဒသော မုခံ။
‘‘Aggihuttamukhā yaññā, sāvittī chandaso mukhaṃ;
ရာဇာ မုခံ မနုသ္သာနံ၊ နဒီနံ သာဂရော မုခံ။
Rājā mukhaṃ manussānaṃ, nadīnaṃ sāgaro mukhaṃ.
၅၇၄.
574.
‘‘နက္ခတ္တာနံ မုခံ စန္ဒော၊ အာဒိစ္စော တပတံ မုခံ။
‘‘Nakkhattānaṃ mukhaṃ cando, ādicco tapataṃ mukhaṃ;
ပုညံ အာကင္ခမာနာနံ၊ သင္ဃော ဝေ ယဇတံ မုခ’’န္တိ။
Puññaṃ ākaṅkhamānānaṃ, saṅgho ve yajataṃ mukha’’nti.
အထ ခော ဘဂဝာ ကေဏိယံ ဇဋိလံ ဣမာဟိ ဂာထာဟိ အနုမောဒိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။ အထ ခော အာယသ္မာ သေလော သပရိသော ဧကော ဝူပကဋ္ဌော အပ္ပမတ္တော အာတာပီ ပဟိတတ္တော ဝိဟရန္တော နစိရသ္သေ ။ပေ.။ အညတရော ခော ပနာပသ္မာ သေလော သပရိသော အရဟတံ အဟောသိ။
Atha kho bhagavā keṇiyaṃ jaṭilaṃ imāhi gāthāhi anumoditvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi. Atha kho āyasmā selo sapariso eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto nacirasse …pe… aññataro kho panāpasmā selo sapariso arahataṃ ahosi.
အထ ခော အာယသ္မာ သေလော သပရိသော ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧကံသံ စီဝရံ ကတ္ဝာ ယေန ဘဂဝာ တေနဉ္ဇလိံ ပဏာမေတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ ဂာထာယ အဇ္ဈဘာသိ –
Atha kho āyasmā selo sapariso yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā ekaṃsaṃ cīvaraṃ katvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā bhagavantaṃ gāthāya ajjhabhāsi –
၅၇၅.
575.
သတ္တရတ္တေန ဘဂဝာ၊ ဒန္တမ္ဟ တဝ သာသနေ။
Sattarattena bhagavā, dantamha tava sāsane.
၅၇၆.
576.
‘‘တုဝံ ဗုဒ္ဓော တုဝံ သတ္ထာ၊ တုဝံ မာရာဘိဘူ မုနိ။
‘‘Tuvaṃ buddho tuvaṃ satthā, tuvaṃ mārābhibhū muni;
တုဝံ အနုသယေ ဆေတ္ဝာ၊ တိဏ္ဏော တာရေသိမံ ပဇံ။
Tuvaṃ anusaye chetvā, tiṇṇo tāresimaṃ pajaṃ.
၅၇၇.
577.
‘‘ဥပဓီ တေ သမတိက္ကန္တာ၊ အာသဝာ တေ ပဒာလိတာ။
‘‘Upadhī te samatikkantā, āsavā te padālitā;
၅၇၈.
578.
‘‘ဘိက္ခဝော တိသတာ ဣမေ၊ တိဋ္ဌန္တိ ပဉ္ဇလီကတာ။
‘‘Bhikkhavo tisatā ime, tiṭṭhanti pañjalīkatā;
ပာဒေ ဝီရ ပသာရေဟိ၊ နာဂာ ဝန္ဒန္တု သတ္ထုနော’’တိ။
Pāde vīra pasārehi, nāgā vandantu satthuno’’ti.
သေလသုတ္တံ သတ္တမံ နိဋ္ဌိတံ။
Selasuttaṃ sattamaṃ niṭṭhitaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ခုဒ္ဒကနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / သုတ္တနိပာတ-အဋ္ဌကထာ • Suttanipāta-aṭṭhakathā / ၇. သေလသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 7. Selasuttavaṇṇanā