| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
೨. ಸೇಲಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
2. Selasuttavaṇṇanā
೩೯೬. ಕೇಣಿಯೋತಿ ತಸ್ಸ ನಾಮಂ, ಪುಬ್ಬೇ ಕೇಣಿಯಾ ಜೀವಿಕಾಕಪ್ಪನತೋತಿ ವದನ್ತಿ। ಜಟಿಲೋತಿ ಜಟಾಧರೋ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣಜಾತಿಕತ್ತಾ ಕೋಟಿಸಾರತಾಯ ಚ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮಹಾಸಾಲೋ। ಪಯೋಜೇತ್ವಾ ನಿಸ್ಸಯೋ ಹುತ್ವಾ ವಸತಿ, ರತ್ತಿಂ ಕಾಮಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಅನುಭವತೀತಿ ವಾ ಯೋಜನಾ। ಸುಸಙ್ಖತನ್ತಿ ಸಪ್ಪಿಮಧುಸಕ್ಕರಾದೀಹಿ ಚೇವ ಮರಿಚಸಿಙ್ಗೀವೇರಾದೀಹಿ ಚ ಸುಟ್ಠು ಅಭಿಸಙ್ಖತಂ।
396.Keṇiyotitassa nāmaṃ, pubbe keṇiyā jīvikākappanatoti vadanti. Jaṭiloti jaṭādharo. Brāhmaṇajātikattā koṭisāratāya ca brāhmaṇamahāsālo. Payojetvā nissayo hutvā vasati, rattiṃ kāmasampattiṃ anubhavatīti vā yojanā. Susaṅkhatanti sappimadhusakkarādīhi ceva maricasiṅgīverādīhi ca suṭṭhu abhisaṅkhataṃ.
ಪಟಿಕ್ಖೇಪಪಸನ್ನತಾಯಾತಿ ಅಹೋವತಾಯಂ ಅಪ್ಪಿಚ್ಛೋ, ಯೋ ನಿಮನ್ತಿಯಮಾನೋಪಿ ನ ಸಾದಿಯತೀತಿ ಉಪನಿಮನ್ತಿಯಮಾನಸ್ಸ ಪಟಿಕ್ಖೇಪೇ ತಿತ್ಥಿಯಾನಂ ಪಸನ್ನಭಾವತೋತಿ। ತಂ ಕಥಂ? ವಿರುದ್ಧಮೇತನ್ತಿ ‘‘ಅಕಾರಣಮೇತ’’ನ್ತಿ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತಿ।
Paṭikkhepapasannatāyāti ahovatāyaṃ appiccho, yo nimantiyamānopi na sādiyatīti upanimantiyamānassa paṭikkhepe titthiyānaṃ pasannabhāvatoti. Taṃ kathaṃ? Viruddhametanti ‘‘akāraṇameta’’nti paṭikkhipati.
೩೯೮. ಕಪ್ಪಸಹಸ್ಸೇಹಿಪಿ…ಪೇ॰… ಅಹೋಸೀತಿ ಇದಂ ನಾನುಸ್ಸವಸಿದ್ಧಂ ಅನುಮಾನಗ್ಗಹಣಂ ಸನ್ಧಾಯಾಹ। ಪದೇತಿ ಉತ್ತರಪದಲೋಪೇನ ನಿದ್ದೇಸೋತಿ ಆಹ ‘‘ಪದಪ್ಪಮಾಣೇ’’ತಿ। ಪಜ್ಜತಿ ನಿಕ್ಖಿಪತಿ ಏತ್ಥಾತಿ ವಾ ಪದಂ ಪಕತಿಯಾ ಪಾದನಿಕ್ಖಿಪಟ್ಠಾನಂ, ತಸ್ಮಿಂ ಪದೇ। ಕೀಳಾಪಸುತತಾದಿನಾ ಪಮಾದಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಬೋಧಿಸತ್ತಚಾರಿಕನ್ತಿ ದುಕ್ಕರಚರಿಯಂ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ।
398.Kappasahassehipi…pe… ahosīti idaṃ nānussavasiddhaṃ anumānaggahaṇaṃ sandhāyāha. Padeti uttarapadalopena niddesoti āha ‘‘padappamāṇe’’ti. Pajjati nikkhipati etthāti vā padaṃ pakatiyā pādanikkhipaṭṭhānaṃ, tasmiṃ pade. Kīḷāpasutatādinā pamādaṃ āpajjati. Bodhisattacārikanti dukkaracariyaṃ sandhāya vadati.
೩೯೯. ಪರಿಪುಣ್ಣತಾಯಾತಿ ಅನೂನತಾಯ। ಅಹೀನಙ್ಗತಾಯಾತಿ ಅವೇಕಲ್ಲಭಾವತೋ। ರೋಚತೀತಿ ರುಚಿ, ದೇಹಪ್ಪಭಾ, ಸೋಭಣಾ ರುಚಿ ಏತಸ್ಸಾತಿ ಸುರುಚಿ। ಆರೋಹಸಮ್ಪತ್ತಿ ಕಾಯಸ್ಸ ಪಮಾಣಯುತ್ತಉಚ್ಚತಾ। ಪರಿಣಾಹಸಮ್ಪತ್ತಿ ಕಿಸಥೂಲಭಾವವಜ್ಜಿತಪರಿಣಾಹತಾ। ಸಣ್ಠಾನಸಮ್ಪತ್ತಿ ಅವಯವಾನಂ ಸುಸಣ್ಠಿತತಾ। ಚಾರುದಸ್ಸನೋತಿ ಪಿಯದಸ್ಸನೋ ತೇನಾಹ ‘‘ಸುಚಿರಮ್ಪೀ’’ತಿಆದಿ। ಸುವಣ್ಣಸದಿಸವಣ್ಣೋತಿ ಜಾತಿಹಿಙ್ಗುಲಕೇನ ಮದ್ದಿತ್ವಾ ಸಿಲಾನಿಘಂಸೇನೇವ ಪರಿಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಠಪಿತಘನಸುವಣ್ಣರೂಪವಣ್ಣೋ। ಮಹಾಪುರಿಸಭಾವಂ ಬ್ಯಞ್ಜೇನ್ತಿ ಪಕಾಸೇನ್ತೀತಿ ಬ್ಯಞ್ಜನಾನಿ, ಮಹಾಪುರಿಸಲಕ್ಖಣಾನೀತಿ ಆಹ ‘‘ಪಠಮಂ ವುತ್ತಬ್ಯಞ್ಜನಾನೇವಾ’’ತಿ।
399.Paripuṇṇatāyāti anūnatāya. Ahīnaṅgatāyāti avekallabhāvato. Rocatīti ruci, dehappabhā, sobhaṇā ruci etassāti suruci. Ārohasampatti kāyassa pamāṇayuttauccatā. Pariṇāhasampatti kisathūlabhāvavajjitapariṇāhatā. Saṇṭhānasampatti avayavānaṃ susaṇṭhitatā. Cārudassanoti piyadassano tenāha ‘‘sucirampī’’tiādi. Suvaṇṇasadisavaṇṇoti jātihiṅgulakena madditvā silānighaṃseneva parikammaṃ katvā ṭhapitaghanasuvaṇṇarūpavaṇṇo. Mahāpurisabhāvaṃ byañjenti pakāsentīti byañjanāni, mahāpurisalakkhaṇānīti āha ‘‘paṭhamaṃ vuttabyañjanānevā’’ti.
ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತನ್ತಿ ‘‘ಸುರುಚೀ’’ತಿ ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತಂ, ‘‘ಆದಿಚ್ಚೋವ ವಿರೋಚಸೀ’’ತಿ ಪುನ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಚಾರುದಸ್ಸನೋ ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣೋಸೀ’’ತಿ ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತಂ, ‘‘ಕಲ್ಯಾಣದಸ್ಸನೋ ಭಿಕ್ಖು ಕಞ್ಚನಾಭತ್ತಚೋ’’ತಿ ಪುನ ವುತ್ತನ್ತಿ ಇಮಮತ್ಥಂ ಸನ್ಧಾಯಾಹ ‘‘ಉತ್ತರಗಾಥಾಯಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ’’ತಿ। ಸಾತಿಸಯಂ ಉತ್ತಮವಣ್ಣೇ ವಣ್ಣೇತ್ವಾ ಉತ್ತಮವಣ್ಣಿನೋತಿ ಪದೇನ ಸನ್ತಂ ಪಕಾಸೇತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಉತ್ತಮವಣ್ಣಸಮ್ಪನ್ನಸ್ಸಾ’’ತಿ। ಉತ್ತಮಸಾರಥೀತಿ ಸೇಟ್ಠಪುರಿಸಸಾರಥಿ। ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಜಮ್ಬುವನಸಣ್ಡಮಣ್ಡಿತತಾಯ ಜಮ್ಬುದೀಪೋ ‘‘ಜಮ್ಬುಸಣ್ಡೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಇಸ್ಸರಿಯನ್ತಿ ಚಕ್ಕವತ್ತಿಸ್ಸರಿಯಂ।
Pubbe vuttanti ‘‘surucī’’ti pubbe vuttaṃ, ‘‘ādiccova virocasī’’ti puna vuttaṃ. ‘‘Cārudassano suvaṇṇavaṇṇosī’’ti pubbe vuttaṃ, ‘‘kalyāṇadassano bhikkhu kañcanābhattaco’’ti puna vuttanti imamatthaṃ sandhāyāha ‘‘uttaragāthāyapi eseva nayo’’ti. Sātisayaṃ uttamavaṇṇe vaṇṇetvā uttamavaṇṇinoti padena santaṃ pakāsetīti āha ‘‘uttamavaṇṇasampannassā’’ti. Uttamasārathīti seṭṭhapurisasārathi. Tattha tattha jambuvanasaṇḍamaṇḍitatāya jambudīpo ‘‘jambusaṇḍo’’ti vuccati. Issariyanti cakkavattissariyaṃ.
ಜಾತಿಖತ್ತಿಯಾತಿ ಜಾತಿಮನ್ತೋ ಖತ್ತಿಯಾ। ರಾಜಾಭಿರಾಜಾತಿ ಏತ್ಥ ಅಭಿ-ಸದ್ದೋ ಪೂಜತ್ಥೋತಿ ಆಹ ‘‘ರಾಜೂನಂ ಪೂಜನೀಯೋ’’ತಿ।
Jātikhattiyāti jātimanto khattiyā. Rājābhirājāti ettha abhi-saddo pūjatthoti āha ‘‘rājūnaṃ pūjanīyo’’ti.
ಅಪ್ಪಮಾಣಾತಿ ಅಪರಿಮಾಣಾ ಲೋಕಧಾತುಯೋ। ‘‘ಯಾವತಾ ಪನ ಆಕಙ್ಖೇಯ್ಯಾ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೩.೮೧) ಹಿ ವುತ್ತಂ। ಧಮ್ಮರಾಜಾ ಅನುತ್ತರೋತಿ ಏತ್ಥ ವುತ್ತಅನುತ್ತರಭಾವಂ ‘‘ಯಾವತಾ ಹೀ’’ತಿಆದಿನಾ ಪಾಕಟತರಂ ಕತ್ವಾ ಧಮ್ಮರಾಜಭಾವಂ ವಿಭಾವೇತುಂ ‘‘ಸ್ವಾಹ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಧಮ್ಮೇನಾತಿ ಪಟಿವೇಧಧಮ್ಮೇನ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅನುತ್ತರೇನೇವಾ’’ತಿ। ಅನುತ್ತರೇನಾತಿ ವಿಸಿಟ್ಠೇನ ಉತ್ತಮೇನ। ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪಕ್ಖೇ ಧಮ್ಮೇನಾತಿ ಪಟಿಪತ್ತಿಧಮ್ಮೇನಾತಿಪಿ ಸಙ್ಗಯ್ಹತಿ। ಪರಿಯತ್ತಿಧಮ್ಮೇನಾತಿ ದೇಸನಾಧಮ್ಮೇನ ಆಣಾಚಕ್ಕಂ ಪವತ್ತೇಮೀತಿ ಯೋಜನಾ। ದೇಸನಾಞಾಣಪಟಿವೇಧಞಾಣವಿಭಾಗಂ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಮೇವ ವಾ। ಅಪ್ಪಟಿವತ್ತಿಯನ್ತಿ ಪಟಿವತ್ತಿತುಂ ಅಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯಂ।
Appamāṇāti aparimāṇā lokadhātuyo. ‘‘Yāvatā pana ākaṅkheyyā’’ti (a. ni. 3.81) hi vuttaṃ. Dhammarājā anuttaroti ettha vuttaanuttarabhāvaṃ ‘‘yāvatā hī’’tiādinā pākaṭataraṃ katvā dhammarājabhāvaṃ vibhāvetuṃ ‘‘svāha’’ntiādi vuttaṃ. Dhammenāti paṭivedhadhammena. Tenāha ‘‘anuttarenevā’’ti. Anuttarenāti visiṭṭhena uttamena. Imasmiṃ pakkhe dhammenāti paṭipattidhammenātipi saṅgayhati. Pariyattidhammenāti desanādhammena āṇācakkaṃ pavattemīti yojanā. Desanāñāṇapaṭivedhañāṇavibhāgaṃ dhammacakkameva vā. Appaṭivattiyanti paṭivattituṃ asakkuṇeyyaṃ.
ತಥಾಗತೇನ ಜಾತೋತಿ ತಥಾಗತೇನ ಹೇತುನಾ ಅರಿಯಾಯ ಜಾತಿಯಾ ಜಾತೋ। ಹೇತುಅತ್ಥೇ ಕರಣವಚನಂ। ಅನುಜಾತೋತಿ ಚ ವುತ್ತೇ ಅನು-ಸದ್ದಸ್ಸ ವಸೇನ ತಥಾಗತನ್ತಿ ಚ ಉಪಯೋಗವಚನಮೇವ ಹೋತಿ, ಸೋ ಚ ಅನು-ಸದ್ದೋ ಹೇತುಅತ್ಥಜೋತಕೋತಿ ಆಹ ‘‘ತಥಾಗತಂ ಹೇತುಂ ಅನುಜಾತೋ’’ತಿ। ಅವಞ್ಞಾತಬ್ಬಭಾವೇನ ಜಾತೋತಿ ಅವಜಾತೋ ದುಪ್ಪಟಿಪನ್ನತ್ತಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ದುಸ್ಸೀಲೋ’’ತಿ। ತಥಾ ಹಿ ವುತ್ತಂ ಕೋಕಾಲಿಕಂ ಆರಬ್ಭ ‘‘ಪುರಿಸನ್ತಕಲಿ ಅವಜಾತೋ’’ತಿ। ಪುತ್ತೋ ನಾಮ ನ ಹೋತಿ ತಸ್ಸ ಓವಾದಾನುಸಾಸನಿಯಂ ಅಟ್ಠಿತತ್ತಾ। ಏವಮಾಹಾತಿ ‘‘ಅನುಜಾತೋ ತಥಾಗತ’’ನ್ತಿ ಏವಮಾಹ।
Tathāgatena jātoti tathāgatena hetunā ariyāya jātiyā jāto. Hetuatthe karaṇavacanaṃ. Anujātoti ca vutte anu-saddassa vasena tathāgatanti ca upayogavacanameva hoti, so ca anu-saddo hetuatthajotakoti āha ‘‘tathāgataṃ hetuṃ anujāto’’ti. Avaññātabbabhāvena jātoti avajāto duppaṭipannattā. Tenāha ‘‘dussīlo’’ti. Tathā hi vuttaṃ kokālikaṃ ārabbha ‘‘purisantakali avajāto’’ti. Putto nāma na hoti tassa ovādānusāsaniyaṃ aṭṭhitattā. Evamāhāti ‘‘anujāto tathāgata’’nti evamāha.
ವಿಜ್ಜಾತಿ ಮಗ್ಗವಿಜ್ಜಾ। ಉಕ್ಕಟ್ಠನಿದ್ದೇಸೇನ ವಿಮುತ್ತೀತಿ ಫಲವಿಮುತ್ತಿ। ನನು ಚ ಮಗ್ಗೋ ಭಾವೇತಬ್ಬೇನ ಗಹಿತೋತಿ? ಸಚ್ಚಂ ಗಹಿತೋ, ಸಬ್ಬೇ ಚ ಪನ ಸತ್ತ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾತಿ ವಿಜ್ಜಾಯ ಅಭಿಞ್ಞೇಯ್ಯಭಾವೋ ವುತ್ತೋ। ಇಮಿನಾ ವಾ ನಯೇನ ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ಅಭಿಞ್ಞೇಯ್ಯಭಾವೋ ವುತ್ತೋ ಏವಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಫಲೇನ ವಿನಾ ಹೇತುಭಾವಸ್ಸೇವ ಅಭಾವತೋ ಹೇತುವಚನೇನ ಫಲಸಿದ್ಧಿ, ನಿರೋಧಸ್ಸ ಚ ಸಮ್ಪಾಪನೇನ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ಹೇತುಭಾವೋ। ದುಕ್ಖಸ್ಸ ನಿಬ್ಬತ್ತನೇನ ತಣ್ಹಾಯ ಸಮುದಯಭಾವೋತಿ ಇಮಮತ್ಥಂ ಸಙ್ಗಹಿತಮೇವ ಅತ್ಥತೋ ಆಪನ್ನತ್ತಾ। ಯುತ್ತಹೇತುನಾತಿ ಯುತ್ತಿಯುತ್ತೇನ ಹೇತುನಾ ಬುದ್ಧಭಾವಂ ಸಾಧೇತಿ ಸಚ್ಚವಿನಿಮುತ್ತಸ್ಸ ಬುಜ್ಝಿತಬ್ಬಸ್ಸ ಅಭಾವತೋ ಸಚ್ಚಸಮ್ಬೋಧನೇನೇವ ಚ ತಸ್ಸ ಅನವಸೇಸತೋ ಬುದ್ಧತ್ತಾ। ಅತ್ಥವಚನಞ್ಚೇತಂ, ಪಯೋಗವಚನಾನಿ ಪನ – ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಅಹಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಸಬ್ಬಥಾ ಅವಿಪರೀತಧಮ್ಮದೇಸನೋ, ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧತ್ತಾ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಅವಿಪರೀತಮಾಚಿಕ್ಖತಿ ಯಥಾಹಂ ಸಬ್ಬಮಗ್ಗದೇಸಕೋತಿ । ಕಿಂ ಪನ ಭಗವಾ ಸಯಮೇವ ಅತ್ತನೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಭಾವಂ ಆರೋಚೇತೀತಿ? ಮಹಾಕರುಣಾಯ ಅಞ್ಞೇಸಂ ಮಹಾವಿಸಯತೋ। ತತ್ಥ ‘‘ಏಕೋಮ್ಹಿ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ, ಸಬ್ಬಾಭಿಭೂ ಸಬ್ಬವಿದೂಹಮಸ್ಮೀ’’ತಿಆದೀನಿ (ಮಹಾವ॰ ೧೧; ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೨೮೫; ೨.೩೪೧; ಕಥಾ॰ ೪೦೫) ಸುತ್ತಪದಾನಿ ಇದಮೇವ ಚ ಸುತ್ತಪದಂ ಏತಸ್ಸ ಅತ್ಥಸ್ಸ ಸಾಧಕಂ।
Vijjāti maggavijjā. Ukkaṭṭhaniddesena vimuttīti phalavimutti. Nanu ca maggo bhāvetabbena gahitoti? Saccaṃ gahito, sabbe ca pana satta dhammā abhiññeyyāti vijjāya abhiññeyyabhāvo vutto. Iminā vā nayena sabbesampi abhiññeyyabhāvo vutto evāti veditabbo. Phalena vinā hetubhāvasseva abhāvato hetuvacanena phalasiddhi, nirodhassa ca sampāpanena maggassa hetubhāvo. Dukkhassa nibbattanena taṇhāya samudayabhāvoti imamatthaṃ saṅgahitameva atthato āpannattā. Yuttahetunāti yuttiyuttena hetunā buddhabhāvaṃ sādheti saccavinimuttassa bujjhitabbassa abhāvato saccasambodhaneneva ca tassa anavasesato buddhattā. Atthavacanañcetaṃ, payogavacanāni pana – brāhmaṇa, ahaṃ sammāsambuddho sabbathā aviparītadhammadesano, sammāsambuddhattā sabbattha aviparītamācikkhati yathāhaṃ sabbamaggadesakoti . Kiṃ pana bhagavā sayameva attano sammāsambuddhabhāvaṃ ārocetīti? Mahākaruṇāya aññesaṃ mahāvisayato. Tattha ‘‘ekomhi sammāsambuddho, sabbābhibhū sabbavidūhamasmī’’tiādīni (mahāva. 11; ma. ni. 1.285; 2.341; kathā. 405) suttapadāni idameva ca suttapadaṃ etassa atthassa sādhakaṃ.
ಸಲ್ಲಕನ್ತನೋತಿ ಸಲ್ಲಾನಂ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನತ್ತಾ। ರೋಗಸ್ಸಾತಿ ಕಿಲೇಸರೋಗಸ್ಸ। ತಸ್ಮಾತಿ ಅಪುನಪವತ್ತಿಪಾದನೇನ ತಿಕಿಚ್ಛನತೋ। ಬ್ರಹ್ಮಂ ವಾ ಸೇಟ್ಠಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಪತ್ತೋತಿ ಬ್ರಹ್ಮಭೂತೋ। ಏವಂ ಆಗತಾಯಾತಿ ಇಮಿನಾ –
Sallakantanoti sallānaṃ samucchinnattā. Rogassāti kilesarogassa. Tasmāti apunapavattipādanena tikicchanato. Brahmaṃ vā seṭṭhaṃ sammāsambodhiṃ pattoti brahmabhūto. Evaṃ āgatāyāti iminā –
‘‘ಕಾಮಾ ತೇ ಪಠಮಾ ಸೇನಾ, ದುತಿಯಾ ಅರತಿ ವುಚ್ಚತಿ।
‘‘Kāmā te paṭhamā senā, dutiyā arati vuccati;
ತತಿಯಾ ಖುಪ್ಪಿಪಾಸಾ ತೇ, ಚತುತ್ಥೀ ತಣ್ಹಾ ಪವುಚ್ಚತಿ॥
Tatiyā khuppipāsā te, catutthī taṇhā pavuccati.
ಥಿನಮಿದ್ಧಂ ತೇಪಞ್ಚಮಂ ಥಿನಮಿದ್ಧಂ ತೇ, ಛಟ್ಠಾ ಭೀರೂ ಪವುಚ್ಚತಿ।
Thinamiddhaṃ tepañcamaṃ thinamiddhaṃ te, chaṭṭhā bhīrū pavuccati;
ಸತ್ತಮೀ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ ತೇ, ಮಕ್ಖೋ ಥಮ್ಭೋ ತೇ ಅಟ್ಠಮೋ॥
Sattamī vicikicchā te, makkho thambho te aṭṭhamo.
ಲಾಭೋ ಸಿಲೋಕೋ ಸಕ್ಕಾರೋ, ಮಿಚ್ಛಾಲದ್ಧೋ ಚ ಯೋ ಯಸೋ।
Lābho siloko sakkāro, micchāladdho ca yo yaso;
ಯೋ ಚತ್ತಾನಂ ಸಮುಕ್ಕಂಸೇ, ಪರೇ ಚ ಅವಜಾನತಿ।
Yo cattānaṃ samukkaṃse, pare ca avajānati;
ಏಸಾ ನಮುಚಿ ತೇ ಸೇನಾ, ಕಣ್ಹಸ್ಸಾಭಿಪ್ಪಹಾರಿನೀ’’ತಿ॥ (ಸು॰ ನಿ॰ ೪೩೮-೪೪೧)।
Esā namuci te senā, kaṇhassābhippahārinī’’ti. (su. ni. 438-441);
ಏವಂ ವುತ್ತಂ ನವವಿಧಂ ಸೇನಂ ಸಙ್ಗಯ್ಹತಿ। ವಸೇ ವತ್ತೇತ್ವಾತಿ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ದನೇನ ಅನುಪ್ಪಾದತಾಪಾದನೇನ ವಸೇ ವತ್ತೇತ್ವಾ। ಕುತೋಚಿ ಅಭಯೋ ನಿಬ್ಭಯೋ।
Evaṃ vuttaṃ navavidhaṃ senaṃ saṅgayhati. Vase vattetvāti samucchindanena anuppādatāpādanena vase vattetvā. Kutoci abhayo nibbhayo.
ಸಯಮೇವ ದಟ್ಠಬ್ಬನ್ತಿ ಯೇನ ಯೇನ ಅಧಿಗತೋ, ತೇನ ತೇನ ಪರಸದ್ಧಾಯ ಗನ್ತಬ್ಬಂ ಹಿತ್ವಾ ಅಸಮ್ಮೋಹತೋ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಾಞಾಣೇನೇವ ಸಾಮಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಪಚ್ಚಕ್ಖ’’ನ್ತಿ। ಪಸಟ್ಠಾ ದಿಟ್ಠಿ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿ। ಯಥಾ ರಥೇನ ಜಯತೀತಿ ರಥಿಕೋ, ಏವಂ ಇದಂ ಮಗ್ಗಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಜಯತೀತಿ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ। ಅಥ ವಾ ದಿಟ್ಠನ್ತಿ ದಸ್ಸನಂ ವುಚ್ಚತಿ, ದಿಟ್ಠಮೇವ ಸನ್ದಿಟ್ಠಂ, ಸನ್ದಸ್ಸನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸನ್ದಿಟ್ಠಂ ಅರಹತೀತಿ ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕೋ ಯಥಾ ವತ್ಥಯುಗಂ ಅರಹತೀತಿ ವತ್ಥಯುಗಿಕೋ। ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ ಫಲದಾನಂ ಸನ್ಧಾಯ ನಾಸ್ಸ ಕಾಲೋತಿ ಅಕಾಲಂ, ಅಕಾಲಮೇವ ಅಕಾಲಿಕಂ, ನ ಕಾಲನ್ತರಂ ಖೇಪೇತ್ವಾ ಫಲಂ ದೇತಿ, ಅತ್ತನೋ ಪನ ಪವತ್ತಿಸಮನನ್ತರಮೇವ ಫಲಂ ದೇತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಥ ವಾ ಅತ್ತನೋ ಫಲಪ್ಪದಾನೇ ಪಕಟ್ಠೋ ಕಾಲೋ ಪತ್ತೋ ಅಸ್ಸಾತಿ ಕಾಲಿಕೋ, ಲೋಕಿಯೋ ಕುಸಲಧಮ್ಮೋ, ಇದಂ ಪನ ಸಮನನ್ತರಫಲತ್ತಾ ನ ಕಾಲಿಕಂ।
Sayameva daṭṭhabbanti yena yena adhigato, tena tena parasaddhāya gantabbaṃ hitvā asammohato paccavekkhaṇāñāṇeneva sāmaṃ daṭṭhabbaṃ. Tenāha ‘‘paccakkha’’nti. Pasaṭṭhā diṭṭhi sandiṭṭhi. Yathā rathena jayatīti rathiko, evaṃ idaṃ maggabrahmacariyaṃ sandiṭṭhiyā jayatīti sandiṭṭhikaṃ. Atha vā diṭṭhanti dassanaṃ vuccati, diṭṭhameva sandiṭṭhaṃ, sandassananti attho. Sandiṭṭhaṃ arahatīti sandiṭṭhiko yathā vatthayugaṃ arahatīti vatthayugiko. Sandiṭṭhikaṃ phaladānaṃ sandhāya nāssa kāloti akālaṃ, akālameva akālikaṃ, na kālantaraṃ khepetvā phalaṃ deti, attano pana pavattisamanantarameva phalaṃ detīti attho. Atha vā attano phalappadāne pakaṭṭho kālo patto assāti kāliko, lokiyo kusaladhammo, idaṃ pana samanantaraphalattā na kālikaṃ.
೪೦೦. ‘‘ಮಹಾಯಞ್ಞಂ ಪವತ್ತಯೀ’’ತಿಆದೀಸು ಕೇವಲಂ ದಾನಧಮ್ಮಾದೀಸು ಯಞ್ಞಪರಿಯಾಯಸಮ್ಭವತೋ ‘‘ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ಯಞ್ಞಾಭಾವತೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಹಿ ‘‘ಅಗ್ಗಿಮುಖಾ ದೇವಾ’’ತಿ ಅಗ್ಗಿಜುಹನಪುಬ್ಬಕಂ ಯಞ್ಞಂ ವಿದಹನ್ತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅಗ್ಗಿಜುಹನಪ್ಪಧಾನಾತಿ ಅತ್ಥೋ’’ತಿ ‘‘ಭೂರ್ಭುವ? ಸ್ವ?’’ ಇತಿ ಸಾವಿತ್ತೀ ಪುಬ್ಬಕತ್ತಾ ಮುಖಂ ಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಂ । ‘‘ಮುಖಮಿವ ಮುಖ’’ನ್ತಿಆದೀಸು ವಿಯ ಇಧಾಪಿ ಪಧಾನಪರಿಯಾಯೋ ಮುಖಸದ್ದೋತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಸೇಟ್ಠತೋ ರಾಜಾ ‘ಮುಖ’ನ್ತಿ ವುತ್ತೋ’’ತಿ ಆಹ। ಆಧಾರತೋತಿ ಓಗಾಹನ್ತೀನಂ ನದೀನಂ ಆಧಾರಭಾವತೋ ಪಟಿಸರಣತೋ ಗನ್ತಬ್ಬಟ್ಠಾನಭಾವತೋ। ಸಞ್ಞಾಣತೋತಿ ಚನ್ದಯೋಗವಸೇನ ಅಜ್ಜ ಅಸುಕನಕ್ಖತ್ತನ್ತಿ ಪಞ್ಞಾಯನತೋ। ಆಲೋಕಕರಣತೋತಿ ನಕ್ಖತ್ತಾನಿ ಅಭಿಭವಿತ್ವಾ ಆಲೋಕಕರಣತೋ। ಸೋಮ್ಮಭಾವತೋತಿ ಸೀತಹಿಮವಾಸೀತವಾತೂಪಕ್ಖರಭಾವತೋ। ತಪನ್ತಾನನ್ತಿ ದೀಪಸಿಖಾ ಅಗ್ಗಿಜಾಲಾ ಅಸನಿವಿಚಕ್ಕನ್ತಿ ಏವಮಾದೀನಂ ವಿಜ್ಜಲನ್ತಾನಂ। ಆಯಮುಖಂ ಅಗ್ಗದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯಭಾವೇನ।
400. ‘‘Mahāyaññaṃ pavattayī’’tiādīsu kevalaṃ dānadhammādīsu yaññapariyāyasambhavato ‘‘brāhmaṇānaṃ yaññābhāvato’’ti vuttaṃ. Brāhmaṇā hi ‘‘aggimukhā devā’’ti aggijuhanapubbakaṃ yaññaṃ vidahanti. Tenāha ‘‘aggijuhanappadhānāti attho’’ti ‘‘bhūrbhuva? Sva?’’ Iti sāvittī pubbakattā mukhaṃ pubbaṅgamaṃ . ‘‘Mukhamiva mukha’’ntiādīsu viya idhāpi padhānapariyāyo mukhasaddoti dassento ‘‘manussānaṃ seṭṭhato rājā ‘mukha’nti vutto’’ti āha. Ādhāratoti ogāhantīnaṃ nadīnaṃ ādhārabhāvato paṭisaraṇato gantabbaṭṭhānabhāvato. Saññāṇatoti candayogavasena ajja asukanakkhattanti paññāyanato. Ālokakaraṇatoti nakkhattāni abhibhavitvā ālokakaraṇato. Sommabhāvatoti sītahimavāsītavātūpakkharabhāvato. Tapantānanti dīpasikhā aggijālā asanivicakkanti evamādīnaṃ vijjalantānaṃ. Āyamukhaṃ aggadakkhiṇeyyabhāvena.
ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖು ಧಮ್ಮಚಕ್ಖು ಪಞ್ಞಾಚಕ್ಖು ಬುದ್ಧಚಕ್ಖು ಸಮನ್ತಚಕ್ಖೂತಿ ಇಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಚಕ್ಖೂಹಿ। ತೇ ಸರಣಸ್ಸಾತಿ ತೇ ಸರಣಸ್ಸ ಚ, ತೇ ಸರಣಭಾವಮೂಲಕತ್ತಾ ಇತರದ್ವಯಸ್ಸ ಚ, ಯಥಾವುತ್ತ ತೇ-ಪದೇನ ವುತ್ತತ್ಥತೋ ಪರಸ್ಸ ಚಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ‘‘ತೇ ತುಯ್ಹಂ, ಇತರಸ್ಸ ಚ ಸರಣಸ್ಸ ಅಹೋ ಆನುಭಾವೋ’’ತಿ। ಆವುತ್ತಿವಸೇನ ವಾ ತೇ ಸರಣಸ್ಸಾತಿ ಏತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ವಿಭಾವೇತಬ್ಬೋ – ತುಯ್ಹಂ ಸರಣಭೂತಸ್ಸ ಚ ಇತರಸರಣಸ್ಸ ಚ ಆನುಭಾವೋತಿ। ಸೇಸಂ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಮೇವ।
Dibbacakkhu dhammacakkhu paññācakkhu buddhacakkhu samantacakkhūti imehi pañcahi cakkhūhi. Te saraṇassāti te saraṇassa ca, te saraṇabhāvamūlakattā itaradvayassa ca, yathāvutta te-padena vuttatthato parassa cāti attho. Idaṃ vuttaṃ hoti – ‘‘te tuyhaṃ, itarassa ca saraṇassa aho ānubhāvo’’ti. Āvuttivasena vā te saraṇassāti ettha attho vibhāvetabbo – tuyhaṃ saraṇabhūtassa ca itarasaraṇassa ca ānubhāvoti. Sesaṃ suviññeyyameva.
ಸೇಲಸುತ್ತವಣ್ಣನಾಯ ಲೀನತ್ಥಪ್ಪಕಾಸನಾ ಸಮತ್ತಾ।
Selasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೨. ಸೇಲಸುತ್ತಂ • 2. Selasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ೨. ಸೇಲಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 2. Selasuttavaṇṇanā
