| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
੨. ਸੇਲਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
2. Selasuttavaṇṇanā
੩੯੬. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਸੇਲਸੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਾਪੇਸੂਤਿਆਦਿ ਪੋਤਲਿਯਸੁਤ੍ਤੇ વਿਤ੍ਥਾਰਿਤਮੇવ। ਅਡ੍ਢਤੇਲ਼ਸੇਹੀਤਿ ਅਡ੍ਢੇਨ ਤੇਲ਼ਸੇਹਿ, ਦ੍વਾਦਸਹਿ ਸਤੇਹਿ ਪਞ੍ਞਾਸਾਯ ਚ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਤੇ ਪਨ ਸਾવਕਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂਯੇવ ਸਬ੍ਬੇ ਏਹਿਭਿਕ੍ਖੁਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਖੀਣਾਸવਾ। ਕੇਣਿਯੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਂ, ਜਟਿਲੋਤਿ ਤਾਪਸੋ। ਸੋ ਕਿਰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲੋ, ਧਨਰਕ੍ਖਣਤ੍ਥਾਯ ਪਨ ਤਾਪਸਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਸਮਾਦਾਯ ਰਞ੍ਞੋ ਪਣ੍ਣਾਕਾਰਂ ਦਤ੍વਾ ਭੂਮਿਭਾਗਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਅਸ੍ਸਮਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ વਸਤਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਸਕਟਸਤੇਹਿ વਣਿਜ੍ਜਂ ਪਯੋਜੇਤ੍વਾ ਕੁਲਸਹਸ੍ਸਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਹੁਤ੍વਾ, ਅਸ੍ਸਮੇਪਿ ਚਸ੍ਸ ਏਕੋ ਤਾਲਰੁਕ੍ਖੋ ਦਿવਸੇ ਦਿવਸੇ ਏਕਂ ਸੋવਣ੍ਣਮਯਂ ਤਾਲਫਲਂ ਮੁਞ੍ਚਤੀਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਦਿવਾ ਕਾਸਾਯਾਨਿ ਧਾਰੇਤਿ, ਜਟਾ ਚ ਬਨ੍ਧਤਿ, ਰਤ੍ਤਿਂ ਕਾਮਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭવਤਿ। ਧਮ੍ਮਿਯਾ ਕਥਾਯਾਤਿ ਪਾਨਕਾਨਿਸਂਸਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾਯ ਧਮ੍ਮਿਯਾ ਕਥਾਯ। ਅਯਞ੍ਹਿ ਕੇਣਿਯੋ ਤੁਚ੍ਛਹਤ੍ਥੋ ਭਗવਤੋ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਗਨ੍ਤੁਂ ਲਜ੍ਜਾਯਮਾਨੋ – ‘‘વਿਕਾਲਭੋਜਨਾ વਿਰਤਾਨਮ੍ਪਿ ਪਾਨਕਂ ਕਪ੍ਪਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਸੁਸਙ੍ਖਤਬਦਰਪਾਨਂ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਜਸਤੇਹਿ ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ ਅਗਮਾਸਿ। ਏવਂ ਗਤਭਾવੋ ਚਸ੍ਸ – ‘‘ਅਥ ਖੋ ਕੇਣਿਯਸ੍ਸ ਜਟਿਲਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਅਹਂ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਹਰਾਪੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਭੇਸਜ੍ਜਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ (ਮਹਾવ॰ ੩੦੦) ਪਾਲ਼ਿਆਰੁਲ਼੍ਹੋਯੇવ।
396.Evaṃme sutanti selasuttaṃ. Tattha aṅguttarāpesūtiādi potaliyasutte vitthāritameva. Aḍḍhateḷasehīti aḍḍhena teḷasehi, dvādasahi satehi paññāsāya ca bhikkhūhi saddhinti vuttaṃ hoti. Te pana sāvakasannipāte sannipatitā bhikkhūyeva sabbe ehibhikkhupabbajjāya pabbajitā khīṇāsavā. Keṇiyoti tassa nāmaṃ, jaṭiloti tāpaso. So kira brāhmaṇamahāsālo, dhanarakkhaṇatthāya pana tāpasapabbajjaṃ samādāya rañño paṇṇākāraṃ datvā bhūmibhāgaṃ gahetvā tattha assamaṃ kāretvā vasati pañcahi sakaṭasatehi vaṇijjaṃ payojetvā kulasahassassa nissayo hutvā, assamepi cassa eko tālarukkho divase divase ekaṃ sovaṇṇamayaṃ tālaphalaṃ muñcatīti vadanti. So divā kāsāyāni dhāreti, jaṭā ca bandhati, rattiṃ kāmasampattiṃ anubhavati. Dhammiyā kathāyāti pānakānisaṃsapaṭisaṃyuttāya dhammiyā kathāya. Ayañhi keṇiyo tucchahattho bhagavato dassanāya gantuṃ lajjāyamāno – ‘‘vikālabhojanā viratānampi pānakaṃ kappatī’’ti cintetvā susaṅkhatabadarapānaṃ pañcahi kājasatehi gāhāpetvā agamāsi. Evaṃ gatabhāvo cassa – ‘‘atha kho keṇiyassa jaṭilassa etadahosi kiṃ nu kho ahaṃ samaṇassa gotamassa harāpeyya’’nti bhesajjakkhandhake (mahāva. 300) pāḷiāruḷhoyeva.
ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਭਗવਾਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿ? ਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਪਸਨ੍ਨਤਾਯ, ਅਕਾਰਣਮੇਤਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਹੇਤੁ ਏવਰੂਪਂ ਕੋਹਞ੍ਞਂ। ਅਯਂ ਪਨ ਅਡ੍ਢਤੇਲ਼ਸਾਨਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਾਨਿ ਦਿਸ੍વਾ ਏਤ੍ਤਕਾਨਂਯੇવ ਭਿਕ੍ਖਂ ਪਟਿਯਾਦੇਸ੍ਸਤਿ, ਸ੍વੇવ ਸੇਲੋ ਤੀਹਿ ਪੁਰਿਸਸਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਤਿ। ਅਯੁਤ੍ਤਂ ਖੋ ਪਨ ਨવਕੇ ਅਞ੍ਞਤੋ ਪੇਸੇਤ੍વਾ ਇਮੇਹੇવ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਨ੍ਤੁਂ, ਇਮੇ વਾ ਅਞ੍ਞਤੋ ਪੇਸੇਤ੍વਾ ਨવਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਨ੍ਤੁਂ। ਅਥਾਪਿ ਸਬ੍ਬੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖਾਹਾਰੋ ਨਪ੍ਪਹੋਸ੍ਸਤਿ। ਤਤੋ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤੇਸੁ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਉਜ੍ਝਾਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ – ‘‘ਚਿਰਸ੍ਸਾਪਿ ਕੇਣਿਯੋ ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਯਾਪਨਮਤ੍ਤਂ ਦਾਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖੀ’’ਤਿ, ਸਯਮ੍ਪਿ વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੀ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੇ ਪਨ ਕਤੇ ‘‘ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ‘ਤ੍વਞ੍ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸੁ ਅਭਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੋ’ਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਨਾਮਂ ਗਣ੍ਹਾਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਪਿ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤੁਕਾਮੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕਂ ਨਿਮਨ੍ਤੇਸ੍ਸਤਿ , ਤੇ ਤੇਨ ਨਿਮਨ੍ਤਿਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਹੁਤ੍વਾ ਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਏવਮਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਾ ਅਨੁਰਕ੍ਖਿਤਾ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿ। ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਖੋ, ਭੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਇਦਂ ਦੀਪੇਤਿ, – ‘‘ਭੋ ਗੋਤਮ, ਕਿਂ ਜਾਤਂ ਯਦਿ ਅਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸੁ ਅਭਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੋ, ਅਧਿવਾਸੇਤੁ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ, ਅਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਮ੍ਪਿ ਦਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਮਿ ਤੁਮ੍ਹਾਕਮ੍ਪੀ’’ਤਿ।
Dutiyampi kho bhagavāti kasmā punappunaṃ paṭikkhipi? Titthiyānaṃ paṭikkhepapasannatāya, akāraṇametaṃ, natthi buddhānaṃ paccayahetu evarūpaṃ kohaññaṃ. Ayaṃ pana aḍḍhateḷasāni bhikkhusatāni disvā ettakānaṃyeva bhikkhaṃ paṭiyādessati, sveva selo tīhi purisasatehi saddhiṃ pabbajissati. Ayuttaṃ kho pana navake aññato pesetvā imeheva saddhiṃ gantuṃ, ime vā aññato pesetvā navakehi saddhiṃ gantuṃ. Athāpi sabbe gahetvā gamissāmi, bhikkhāhāro nappahossati. Tato bhikkhūsu piṇḍāya carantesu manussā ujjhāyissanti – ‘‘cirassāpi keṇiyo samaṇaṃ gotamaṃ nimantetvā yāpanamattaṃ dātuṃ nāsakkhī’’ti, sayampi vippaṭisārī bhavissati. Paṭikkhepe pana kate ‘‘samaṇo gotamo punappunaṃ ‘tvañca brāhmaṇesu abhippasanno’ti brāhmaṇānaṃ nāmaṃ gaṇhātī’’ti cintetvā brāhmaṇepi nimantetukāmo bhavissati, tato brāhmaṇe pāṭiyekkaṃ nimantessati , te tena nimantitā bhikkhū hutvā bhuñjissanti. Evamassa saddhā anurakkhitā bhavissatīti punappunaṃ paṭikkhipi. Kiñcāpi kho, bhoti iminā idaṃ dīpeti, – ‘‘bho gotama, kiṃ jātaṃ yadi ahaṃ brāhmaṇesu abhippasanno, adhivāsetu bhavaṃ gotamo, ahaṃ brāhmaṇānampi dātuṃ sakkomi tumhākampī’’ti.
ਕਾਯવੇਯ੍ਯਾવਟਿਕਨ੍ਤਿ ਕਾਯવੇਯ੍ਯਾવਚ੍ਚਂ। ਮਣ੍ਡਲਮਾਲ਼ਨ੍ਤਿ ਦੁਸ੍ਸਮਣ੍ਡਪਂ।
Kāyaveyyāvaṭikanti kāyaveyyāvaccaṃ. Maṇḍalamāḷanti dussamaṇḍapaṃ.
੩੯੭. ਆવਾਹੋਤਿ ਕਞ੍ਞਾਗਹਣਂ। વਿવਾਹੋਤਿ ਕਞ੍ਞਾਦਾਨਂ। ਸੋ ਮੇ ਨਿਮਨ੍ਤਿਤੋਤਿ ਸੋ ਮਯਾ ਨਿਮਨ੍ਤਿਤੋ। ਅਥ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪਰਿਪਕ੍ਕੋਪਨਿਸ੍ਸਯਤ੍ਤਾ ਬੁਦ੍ਧਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾવ ਅਮਤੇਨੇવਾਭਿਸਿਤ੍ਤੋ ਪਸਾਦਂ ਆવਿਕਰੋਨ੍ਤੋ ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ , ਭੋ ਕੇਣਿਯ, વਦੇਸੀਤਿ ਆਹ। ਕੇਣਿਯੋ ਯਥਾਭੂਤਂ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ, ਭੋ ਸੇਲ, વਦਾਮੀਤਿ ਆਹ। ਤਤੋ ਨਂ ਪੁਨਪਿ ਦਲ਼੍ਹੀਕਰਣਤ੍ਥਂ ਪੁਚ੍ਛਿ, ਇਤਰੋਪਿ ਤਥੇવ ਆਰੋਚੇਸਿ।
397.Āvāhoti kaññāgahaṇaṃ. Vivāhoti kaññādānaṃ. So me nimantitoti so mayā nimantito. Atha brāhmaṇo paripakkopanissayattā buddhasaddaṃ sutvāva amatenevābhisitto pasādaṃ āvikaronto buddhoti, bho keṇiya, vadesīti āha. Keṇiyo yathābhūtaṃ ācikkhanto buddhoti, bho sela, vadāmīti āha. Tato naṃ punapi daḷhīkaraṇatthaṃ pucchi, itaropi tatheva ārocesi.
੩੯੮. ਅਥਸ੍ਸ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸੇਹਿਪਿ ਬੁਦ੍ਧਸਦ੍ਦਸ੍ਸੇવ ਦੁਲ੍ਲਭਭਾવਂ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਤੋ। ਏਤਦਹੋਸੀਤਿ। ਏਤਂ ‘‘ਘੋਸੋਪਿ ਖੋ’’ਤਿਆਦਿ ਅਹੋਸਿ। ਨੀਲવਨਰਾਜੀਤਿ ਨੀਲવਣ੍ਣਰੁਕ੍ਖਪਨ੍ਤਿ। ਪਦੇ ਪਦਨ੍ਤਿ ਪਦਪ੍ਪਮਾਣੇ ਪਦਂ। ਅਚ੍ਚਾਸਨ੍ਨੇ ਹਿ ਅਤਿਦੂਰੇ વਾ ਪਾਦੇ ਨਿਕ੍ਖਿਪਮਾਨੇ ਸਦ੍ਦੋ ਉਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਂ ਪਟਿਸੇਧੇਨ੍ਤੋ ਏવਮਾਹ। ਸੀਹਾવ ਏਕਚਰਾਤਿ ਗਣવਾਸੀ ਸੀਹੋ ਸੀਹਪੋਤਕਾਦੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਮਾਦਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਏਕਚਰੋ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ। ਇਤਿ ਅਪ੍ਪਮਾਦવਿਹਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਏਕਚਰਸੀਹੇਨ ਓਪਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ। ਮਾ ਮੇ ਭੋਨ੍ਤੋਤਿ ਆਚਾਰਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪੇਨ੍ਤੋ ਆਹ। ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਸਚੇ ਤੁਮ੍ਹੇ ਕਥਾવਾਰਂ ਅਲਭਿਤ੍વਾ ਮਮ ਕਥਾਯ ਅਨ੍ਤਰੇ ਕਥਂ ਪવੇਸੇਸ੍ਸਥ, ‘‘ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੇ ਸਿਕ੍ਖਾਪੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖੀ’’ਤਿ ਮਯ੍ਹਂ ਗਰਹਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਓਕਾਸਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ਮਨ੍ਤੇਯ੍ਯਾਥਾਤਿ। ਨੋ ਚ ਖੋ ਨਂ ਜਾਨਾਮੀਤਿ વਿਪਸ੍ਸੀਪਿ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿਸਹਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰਪਬ੍ਬਜਿਤਪਰਿવਾਰੋ ਸਤ੍ਤ ਮਾਸਾਨਿ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਚਾਰਿਕਂ ਚਰਿ, ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦਕਾਲੋ વਿਯ ਅਹੋਸਿ। ਅਮ੍ਹਾਕਮ੍ਪਿ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਛਬ੍ਬਸ੍ਸਾਨਿ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਚਾਰਿਕਂ ਚਰਿ। ਏવਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਸਰੀਰਲਕ੍ਖਣੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਪਿ ਬੁਦ੍ਧਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ‘‘ਨੋ ਚ ਖੋ ਨਂ ਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ।
398. Athassa kappasatasahassehipi buddhasaddasseva dullabhabhāvaṃ sampassato. Etadahosīti. Etaṃ ‘‘ghosopi kho’’tiādi ahosi. Nīlavanarājīti nīlavaṇṇarukkhapanti. Pade padanti padappamāṇe padaṃ. Accāsanne hi atidūre vā pāde nikkhipamāne saddo uṭṭhāti, taṃ paṭisedhento evamāha. Sīhāva ekacarāti gaṇavāsī sīho sīhapotakādīhi saddhiṃ pamādaṃ āpajjati, ekacaro appamatto hoti. Iti appamādavihāraṃ dassento ekacarasīhena opammaṃ karoti. Mā me bhontoti ācāraṃ sikkhāpento āha. Ayañhettha adhippāyo – sace tumhe kathāvāraṃ alabhitvā mama kathāya antare kathaṃ pavesessatha, ‘‘antevāsike sikkhāpetuṃ nāsakkhī’’ti mayhaṃ garahā uppajjissati, tasmā okāsaṃ passitvā manteyyāthāti. No ca kho naṃ jānāmīti vipassīpi bodhisatto caturāsītisahassattherapabbajitaparivāro satta māsāni bodhisattacārikaṃ cari, buddhuppādakālo viya ahosi. Amhākampi bodhisatto chabbassāni bodhisattacārikaṃ cari. Evaṃ paripuṇṇasarīralakkhaṇehi samannāgatāpi buddhā na honti. Tasmā brāhmaṇo ‘‘no ca kho naṃ jānāmī’’ti āha.
੩੯੯. ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਕਾਯੋਤਿ ਲਕ੍ਖਣੇਹਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਤਾਯ ਅਹੀਨਙ੍ਗਤਾਯ ਚ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਸਰੀਰੋ। ਸੁਰੁਚੀਤਿ ਸੁਨ੍ਦਰਸਰੀਰਪ੍ਪਭੋ। ਸੁਜਾਤੋਤਿ ਆਰੋਹਪਰਿਣਾਹਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਣ੍ਠਾਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਸੁਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ। ਚਾਰੁਦਸ੍ਸਨੋਤਿ ਸੁਚਿਰਮ੍ਪਿ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਅਤਿਤ੍ਤਿਜਨਕੋ ਮਨੋਹਰਦਸ੍ਸਨੋ। ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣੋਤਿ ਸੁવਣ੍ਣਸਦਿਸવਣ੍ਣੋ। ਸੁਸੁਕ੍ਕਦਾਠੋਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਸੁਕ੍ਕਦਾਠੋ। ਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣਾਤਿ ਪਠਮਂ વੁਤ੍ਤਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨੇવ વਚਨਨ੍ਤਰੇਨ ਨਿਗਮੇਨ੍ਤੋ ਆਹ।
399.Paripuṇṇakāyoti lakkhaṇehi paripuṇṇatāya ahīnaṅgatāya ca paripuṇṇasarīro. Surucīti sundarasarīrappabho. Sujātoti ārohapariṇāhasampattiyā saṇṭhānasampattiyā ca sunibbatto. Cārudassanoti sucirampi passantānaṃ atittijanako manoharadassano. Suvaṇṇavaṇṇoti suvaṇṇasadisavaṇṇo. Susukkadāṭhoti suṭṭhu sukkadāṭho. Mahāpurisalakkhaṇāti paṭhamaṃ vuttabyañjanāneva vacanantarena nigamento āha.
ਇਦਾਨਿ ਤੇਸੁ ਲਕ੍ਖਣੇਸੁ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚਿਤ੍ਤਰੁਚਿਤਾਨਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਥੋਮੇਨ੍ਤੋ ਪਸਨ੍ਨਨੇਤ੍ਤੋਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਭਗવਾ ਹਿ ਪਞ੍ਚવਣ੍ਣਪਸਾਦਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਸਨ੍ਨਨੇਤ੍ਤੋ, ਪੁਣ੍ਣਚਨ੍ਦਸਦਿਸਮੁਖਤਾਯ ਸੁਮੁਖੋ, ਆਰੋਹਪਰਿਣਾਹਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਬ੍ਰਹਾ, ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਜੁਗਤ੍ਤਤਾਯ ਉਜੁ, ਜੁਤਿਮਨ੍ਤਤਾਯ ਪਤਾਪવਾ। ਯਮ੍ਪਿ ਚੇਤ੍ਥ ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ‘‘ਮਜ੍ਝੇ ਸਮਣਸਙ੍ਘਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਥੋਮਯਤਾ ਪੁਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਏਦਿਸੋ ਹਿ ਏવਂ વਿਰੋਚਤਿ। ਉਤ੍ਤਰਗਾਥਾਯਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਉਤ੍ਤਮવਣ੍ਣੀਨੋਤਿ ਉਤ੍ਤਮવਣ੍ਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ। ਰਥੇਸਭੋਤਿ ਉਤ੍ਤਮਸਾਰਥਿ। ਜਮ੍ਬੁਸਣ੍ਡਸ੍ਸਾਤਿ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪਸ੍ਸ। ਪਾਕਟੇਨ ਇਸ੍ਸਰਿਯਂ ਇਸ੍ਸਰੋ ਹੋਤਿ।
Idāni tesu lakkhaṇesu attano cittarucitāni gahetvā thomento pasannanettotiādimāha. Bhagavā hi pañcavaṇṇapasādasampattiyā pasannanetto, puṇṇacandasadisamukhatāya sumukho, ārohapariṇāhasampattiyā brahā, brahmujugattatāya uju, jutimantatāya patāpavā. Yampi cettha pubbe vuttaṃ, taṃ ‘‘majjhe samaṇasaṅghassā’’ti iminā pariyāyena thomayatā puna vuttaṃ. Ediso hi evaṃ virocati. Uttaragāthāyapi eseva nayo. Uttamavaṇṇīnoti uttamavaṇṇasampannassa. Rathesabhoti uttamasārathi. Jambusaṇḍassāti jambudīpassa. Pākaṭena issariyaṃ issaro hoti.
ਖਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਜਾਤਿਖਤ੍ਤਿਯਾ। ਭੋਗੀਤਿ ਭੋਗਿਯਾ। ਰਾਜਾਨੋਤਿ ਯੇ ਕੇਚਿ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤਾ। ਰਾਜਾਭਿਰਾਜਾਤਿ ਰਾਜੂਨਂ ਪੂਜਨੀਯੋ, ਅਧਿਰਾਜਾ ਹੁਤ੍વਾ, ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਮਨੁਜਿਨ੍ਦੋਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾਧਿਪਤਿ ਪਰਮਿਸ੍ਸਰੋ ਹੁਤ੍વਾ।
Khattiyāti jātikhattiyā. Bhogīti bhogiyā. Rājānoti ye keci rajjaṃ kārentā. Rājābhirājāti rājūnaṃ pūjanīyo, adhirājā hutvā, cakkavattīti adhippāyo. Manujindoti manussādhipati paramissaro hutvā.
ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ ਭਗવਾ – ‘‘ਯੇ ਤੇ ਭવਨ੍ਤਿ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ, ਤੇ ਸਕવਣ੍ਣੇ ਭਞ੍ਞਮਾਨੇ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਾਤੁਕਰੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਇਮਂ ਸੇਲਸ੍ਸ ਮਨੋਰਥਂ ਪੂਰੇਨ੍ਤੋ ਰਾਜਾਹਮਸ੍ਮੀਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਰਾਯਮਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਯਂ ਮਂ ਤ੍વਂ ਸੇਲ ‘‘ਰਾਜਾ ਅਰਹਸਿ ਭવਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਯਾਚਸਿ, ਏਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕੋ ਹੋਤਿ ਰਾਜਾਹਮਸ੍ਮਿ। ਸਤਿ ਚ ਰਾਜਤ੍ਤੇ ਯਥਾ ਅਞ੍ਞੋ ਰਾਜਾ ਯੋਜਨਸਤਂ વਾ ਅਨੁਸਾਸਤਿ ਯੋਜਨਸਹਸ੍ਸਂ વਾ, ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਹੁਤ੍વਾਪਿ ਚਤੁਦੀਪਪਰਿਯਨ੍ਤਮਤ੍ਤਂ વਾ, ਨਾਹਮੇવਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨવਿਸਯੋ, ਅਹਞ੍ਹਿ ਧਮ੍ਮਰਾਜਾ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ ਭવਗ੍ਗਤੋ ਅવੀਚਿਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ ਤਿਰਿਯਂ ਅਪ੍ਪਮਾਣਲੋਕਧਾਤੁਯੋ ਅਨੁਸਾਸਾਮਿ। ਯਾવਤਾ ਹਿ ਅਪਦਦ੍વਿਪਦਾਦਿਭੇਦਾ ਸਤ੍ਤਾ, ਅਹਂ ਤੇਸਂ ਅਗ੍ਗੋ। ਨ ਹਿ ਮੇ ਕੋਚਿ ਸੀਲੇਨ વਾ…ਪੇ॰… વਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨੇਨ વਾ ਪਟਿਭਾਗੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਸ੍વਾਹਂ ਏવਂ ਧਮ੍ਮਰਾਜਾ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰੇਨੇવ ਚਤੁਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਦਿਭੇਦੇਨ ਧਮ੍ਮੇਨ ਚਕ੍ਕਂ વਤ੍ਤੇਮਿ। ਇਦਂ ਪਜਹਥ, ਇਦਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਥਾਤਿ ਆਣਾਚਕ੍ਕਂ, ਇਦਂ ਖੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੇਨ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਮੇવ વਾ। ਚਕ੍ਕਂ ਅਪ੍ਪਟਿવਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿ ਯਂ ਚਕ੍ਕਂ ਅਪ੍ਪਟਿવਤ੍ਤਿਯਂ ਹੋਤਿ ਸਮਣੇਨ વਾ…ਪੇ॰… ਕੇਨਚਿ વਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ।
Evaṃ vutte bhagavā – ‘‘ye te bhavanti arahanto sammāsambuddhā, te sakavaṇṇe bhaññamāne attānaṃ pātukarontī’’ti imaṃ selassa manorathaṃ pūrento rājāhamasmītiādimāha. Tatrāyamadhippāyo – yaṃ maṃ tvaṃ sela ‘‘rājā arahasi bhavitu’’nti yācasi, ettha appossukko hoti rājāhamasmi. Sati ca rājatte yathā añño rājā yojanasataṃ vā anusāsati yojanasahassaṃ vā, cakkavattī hutvāpi catudīpapariyantamattaṃ vā, nāhamevaṃ paricchinnavisayo, ahañhi dhammarājā anuttaro bhavaggato avīcipariyantaṃ katvā tiriyaṃ appamāṇalokadhātuyo anusāsāmi. Yāvatā hi apadadvipadādibhedā sattā, ahaṃ tesaṃ aggo. Na hi me koci sīlena vā…pe… vimuttiñāṇadassanena vā paṭibhāgo atthi, svāhaṃ evaṃ dhammarājā anuttaro anuttareneva catusatipaṭṭhānādibhedena dhammena cakkaṃ vattemi. Idaṃ pajahatha, idaṃ upasampajja viharathāti āṇācakkaṃ, idaṃ kho pana, bhikkhave, dukkhaṃ ariyasaccantiādinā pariyattidhammena dhammacakkameva vā. Cakkaṃ appaṭivattiyanti yaṃ cakkaṃ appaṭivattiyaṃ hoti samaṇena vā…pe… kenaci vā lokasminti.
ਏવਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਆવਿਕਰੋਨ੍ਤਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਜਾਤੋ ਸੇਲੋ ਪੁਨ ਦਲ਼੍ਹੀਕਰਣਤ੍ਥਂ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਪਟਿਜਾਨਾਸੀਤਿ ਗਾਥਾਦ੍વਯਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਕੋ ਨੁ ਸੇਨਾਪਤੀਤਿ ਰਞ੍ਞੋ ਭੋਤੋ ਧਮ੍ਮੇਨ ਪવਤ੍ਤਿਤਸ੍ਸ ਚਕ੍ਕਸ੍ਸ ਅਨੁਪવਤ੍ਤਕੋ ਸੇਨਾਪਤਿ ਕੋ ਨੂਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ।
Evaṃ attānaṃ āvikarontaṃ bhagavantaṃ disvā pītisomanassajāto selo puna daḷhīkaraṇatthaṃ sambuddho paṭijānāsīti gāthādvayamāha. Tattha ko nu senāpatīti rañño bhoto dhammena pavattitassa cakkassa anupavattako senāpati ko nūti pucchi.
ਤੇਨ ਚ ਸਮਯੇਨ ਭਗવਤੋ ਦਕ੍ਖਿਣਪਸ੍ਸੇ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ ਸੁવਣ੍ਣਪੁਞ੍ਜੋ વਿਯ ਸਿਰਿਯਾ ਸੋਭਮਾਨੋ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਭਗવਾ ਮਯਾ ਪવਤ੍ਤਿਤਨ੍ਤਿ ਗਾਥਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਅਨੁਜਾਤੋ ਤਥਾਗਤਨ੍ਤਿ ਤਥਾਗਤਂ ਹੇਤੁਂ ਅਨੁਜਾਤੋ, ਤਥਾਗਤੇਨ ਹੇਤੁਨਾ ਜਾਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਪਿਚ ਅવਜਾਤੋ ਅਨੁਜਾਤੋ ਅਤਿਜਾਤੋਤਿ ਤਯੋ વੁਤ੍ਤਾ। ਤੇਸੁ ਅવਜਾਤੋ ਦੁਸ੍ਸੀਲੋ, ਸੋ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ। ਅਤਿਜਾਤੋ ਨਾਮ ਪਿਤਰਾ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰੋ, ਤਾਦਿਸੋਪਿ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪਨ ਏਕੋ ਅਨੁਜਾਤੋવ ਪੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਏવਮਾਹ।
Tena ca samayena bhagavato dakkhiṇapasse āyasmā sāriputto nisinno hoti suvaṇṇapuñjo viya siriyā sobhamāno, taṃ dassento bhagavā mayā pavattitanti gāthamāha. Tattha anujāto tathāgatanti tathāgataṃ hetuṃ anujāto, tathāgatena hetunā jātoti attho. Apica avajāto anujāto atijātoti tayo vuttā. Tesu avajāto dussīlo, so tathāgatassa putto nāma na hoti. Atijāto nāma pitarā uttaritaro, tādisopi tathāgatassa putto natthi. Tathāgatassa pana eko anujātova putto hoti, taṃ dassento evamāha.
ਏવਂ ‘‘ਕੋ ਨੁ ਸੇਨਾਪਤੀ’’ਤਿ ਪਞ੍ਹਂ ਬ੍ਯਾਕਰਿਤ੍વਾ ਯਂ ਸੇਲੋ ਆਹ ‘‘ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਪਟਿਜਾਨਾਸੀ’’ਤਿ, ਤਤ੍ਰ ਨਂ ਨਿਕ੍ਕਙ੍ਖਂ ਕਾਤੁਕਾਮੋ ‘‘ਨਾਹਂ ਪਟਿਞ੍ਞਾਮਤ੍ਤੇਨੇવ ਪਟਿਜਾਨਾਮਿ, ਅਪਿਚਾਹਂ ਇਮਿਨਾ ਕਾਰਣੇਨ ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿ ਞਾਪੇਤੁਂ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਗਾਥਮਾਹ। ਤਤ੍ਰ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ વਿਜ੍ਜਾ ਚ વਿਮੁਤ੍ਤਿ ਚ। ਭਾવੇਤਬ੍ਬਂ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚਂ। ਪਹਾਤਬ੍ਬਂ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਂ। ਹੇਤੁવਚਨੇਨ ਪਨ ਫਲਸਿਦ੍ਧਿਤੋ ਤੇਸਂ ਫਲਾਨਿ ਨਿਰੋਧਸਚ੍ਚਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚਾਨਿਪਿ વੁਤ੍ਤਾਨੇવ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਂ ਸਚ੍ਛਿਕਤਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਨ੍ਤਿ ਇਦਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਚਤੁਸਚ੍ਚਭਾવਨਾਫਲਞ੍ਚ વਿਮੁਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਬੁਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬਂ ਬੁਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਬੁਦ੍ਧੋ ਜਾਤੋਸ੍ਮੀ’’ਤਿ ਯੁਤ੍ਤਹੇਤੁਨਾ ਬੁਦ੍ਧਭਾવਂ ਸਾਧੇਤਿ।
Evaṃ ‘‘ko nu senāpatī’’ti pañhaṃ byākaritvā yaṃ selo āha ‘‘sambuddho paṭijānāsī’’ti, tatra naṃ nikkaṅkhaṃ kātukāmo ‘‘nāhaṃ paṭiññāmatteneva paṭijānāmi, apicāhaṃ iminā kāraṇena buddho’’ti ñāpetuṃ abhiññeyyanti gāthamāha. Tatra abhiññeyyanti vijjā ca vimutti ca. Bhāvetabbaṃ maggasaccaṃ. Pahātabbaṃ samudayasaccaṃ. Hetuvacanena pana phalasiddhito tesaṃ phalāni nirodhasaccadukkhasaccānipi vuttāneva honti. Evaṃ sacchikātabbaṃ sacchikataṃ pariññātabbaṃ pariññātanti idampettha saṅgahitanti catusaccabhāvanāphalañca vimuttiñca dassento ‘‘bujjhitabbaṃ bujjhitvā buddho jātosmī’’ti yuttahetunā buddhabhāvaṃ sādheti.
ਏવਂ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਆવਿਕਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨਿ ਕਙ੍ਖਾવਿਤਰਣਤ੍ਥਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਅਤਿਚਾਰਿਯਮਾਨੋ વਿਨਯਸ੍ਸੂਤਿ ਗਾਥਤ੍ਤਯਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤੋਤਿ ਰਾਗਾਦਿਸਲ੍ਲਕਨ੍ਤਨੋ। ਅਨੁਤ੍ਤਰੋਤਿ ਯਥਾ ਬਾਹਿਰવੇਜ੍ਜੇਨ વੂਪਸਮਿਤਰੋਗੋ ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਞੇવਤ੍ਤਭਾવੇ ਕੁਪ੍ਪਤਿ, ਨ ਏવਂ। ਮਯਾ વੂਪਸਮਿਤਸ੍ਸ ਪਨ ਰੋਗਸ੍ਸ ਭવਨ੍ਤਰੇਪਿ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਹਂ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਤੋਤਿ ਸੇਟ੍ਠਭੂਤੋ। ਅਤਿਤੁਲੋਤਿ ਤੁਲਂ ਅਤੀਤੋ, ਨਿਰੁਪਮੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਮਾਰਸੇਨਪ੍ਪਮਦ੍ਦਨੋਤਿ ਕਾਮਾ ਤੇ ਪਠਮਾ ਸੇਨਾਤਿ ਏવਂ ਆਗਤਾਯ ਮਾਰਸੇਨਾਯ ਪਮਦ੍ਦਨੋ। ਸਬ੍ਬਾਮਿਤ੍ਤੇਤਿ ਖਨ੍ਧਕਿਲੇਸਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਮਚ੍ਚੁਦੇવਪੁਤ੍ਤਮਾਰਸਙ੍ਖਾਤੇ ਸਬ੍ਬਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕੇ। વਸੀਕਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸੇ વਤ੍ਤੇਤ੍વਾ। ਅਕੁਤੋਭਯੋਤਿ ਕੁਤੋਚਿ ਅਭਯੋ।
Evaṃ nippariyāyena attānaṃ āvikatvā attani kaṅkhāvitaraṇatthaṃ brāhmaṇaṃ aticāriyamāno vinayassūti gāthattayamāha. Tattha sallakattoti rāgādisallakantano. Anuttaroti yathā bāhiravejjena vūpasamitarogo imasmiññevattabhāve kuppati, na evaṃ. Mayā vūpasamitassa pana rogassa bhavantarepi uppatti natthi, tasmā ahaṃ anuttaroti attho. Brahmabhūtoti seṭṭhabhūto. Atituloti tulaṃ atīto, nirupamoti attho. Mārasenappamaddanoti kāmā te paṭhamā senāti evaṃ āgatāya mārasenāya pamaddano. Sabbāmitteti khandhakilesābhisaṅkhāramaccudevaputtamārasaṅkhāte sabbapaccatthike. Vasīkatvāti attano vase vattetvā. Akutobhayoti kutoci abhayo.
ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ ਸੇਲੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਤਾવਦੇવ ਭਗવਤਿ ਸਞ੍ਜਾਤਪਸਾਦੋ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਪੇਕ੍ਖੋ ਹੁਤ੍વਾ ਇਮਂ ਭੋਨ੍ਤੋਤਿ ਗਾਥਤ੍ਤਯਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਕਣ੍ਹਾਭਿਜਾਤਿਕੋਤਿ ਚਣ੍ਡਾਲਾਦਿਨੀਚਕੁਲੇ ਜਾਤੋ। ਤਤੋ ਤੇਪਿ ਮਾਣવਕਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਪੇਕ੍ਖਾ ਹੁਤ੍વਾ ਏવਞ੍ਚੇ ਰੁਚ੍ਚਤਿ, ਭੋਤੋਤਿ ਗਾਥਮਾਹਂਸੁ। ਅਥ ਸੇਲੋ ਤੇਸੁ ਮਾਣવਕੇਸੁ ਤੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤੋ ਤੇ ਚ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਯਾਚਨ੍ਤੋ ‘‘ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ’’ਤਿ ਗਾਥਮਾਹ।
Evaṃ vutte selo brāhmaṇo tāvadeva bhagavati sañjātapasādo pabbajjāpekkho hutvā imaṃ bhontoti gāthattayamāha. Tattha kaṇhābhijātikoti caṇḍālādinīcakule jāto. Tato tepi māṇavakā pabbajjāpekkhā hutvā evañce ruccati, bhototi gāthamāhaṃsu. Atha selo tesu māṇavakesu tuṭṭhacitto te ca dassento pabbajjaṃ yācanto ‘‘brāhmaṇā’’ti gāthamāha.
ਤਤੋ ਭਗવਾ ਯਸ੍ਮਾ ਸੇਲੋ ਅਤੀਤੇ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਾਸਨੇ ਤੇਸਂਯੇવ ਤਿਣ੍ਣਂ ਪੁਰਿਸਸਤਾਨਂ ਗਣਸੇਟ੍ਠੋ ਹੁਤ੍વਾ ਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿવੇਣਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਦਾਨਾਦੀਨਿ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਤ੍વਾ ਤੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭવਮਾਨੋ ਪਚ੍ਛਿਮੇ ਭવੇ ਤੇਸਂਯੇવ ਆਚਰਿਯੋ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ, ਤਞ੍ਚ ਤੇਸਂ ਕਮ੍ਮਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਪਰਿਪਾਕਾਯ ਪਰਿਪਕ੍ਕਂ ਏਹਿਭਿਕ੍ਖੁਭਾવਸ੍ਸ ਚ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਭੂਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇ ਸਬ੍ਬੇવ ਏਹਿਭਿਕ੍ਖੁਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤੋ ਸ੍વਾਕ੍ਖਾਤਨ੍ਤਿ ਗਾਥਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਕਨ੍ਤਿ ਸਯਮੇવ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ। ਅਕਾਲਿਕਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਾਨਨ੍ਤਰਫਲੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨ ਕਾਲਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਫਲਂ। ਯਤ੍ਥ ਅਮੋਘਾਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਮਗ੍ਗਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੇ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਿਕ੍ਖਤ੍ਤਯਪੂਰਣੇਨ ਸਿਕ੍ਖਤੋ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਅਮੋਘਾ ਹੋਤਿ, ਸਫਲਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏવਞ੍ਚ વਤ੍વਾ ‘‘ਏਥ ਭਿਕ੍ਖવੋ’’ਤਿ ਭਗવਾ ਅવੋਚ। ਤੇ ਸਬ੍ਬੇ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਧਰਾ ਹੁਤ੍વਾ ਆਕਾਸੇਨਾਗਨ੍ਤ੍વਾ વਸ੍ਸਸਤਿਕਤ੍ਥੇਰਾ વਿਯ ਸੁવਿਨੀਤਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦਯਿਂਸੁ। ਏવਮਿਮਂ ਤੇਸਂ ਏਹਿਭਿਕ੍ਖੁਭਾવਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਅਲਤ੍ਥ ਖੋ ਸੇਲੋ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ।
Tato bhagavā yasmā selo atīte padumuttarassa bhagavato sāsane tesaṃyeva tiṇṇaṃ purisasatānaṃ gaṇaseṭṭho hutvā tehi saddhiṃ pariveṇaṃ kāretvā dānādīni puññāni katvā tena kammena devamanussasampattiṃ anubhavamāno pacchime bhave tesaṃyeva ācariyo hutvā nibbatto, tañca tesaṃ kammaṃ vimuttiparipākāya paripakkaṃ ehibhikkhubhāvassa ca upanissayabhūtaṃ, tasmā te sabbeva ehibhikkhupabbajjaṃ pabbājento svākkhātanti gāthamāha. Tattha sandiṭṭhikanti sayameva daṭṭhabbaṃ paccakkhaṃ. Akālikanti maggānantaraphaluppattiyā na kālantaraṃ pattabbaphalaṃ. Yattha amoghāti yasmiṃ maggabrahmacariye appamattassa sikkhattayapūraṇena sikkhato pabbajjā amoghā hoti, saphalāti attho. Evañca vatvā ‘‘etha bhikkhavo’’ti bhagavā avoca. Te sabbe pattacīvaradharā hutvā ākāsenāgantvā vassasatikattherā viya suvinītā bhagavantaṃ abhivādayiṃsu. Evamimaṃ tesaṃ ehibhikkhubhāvaṃ sandhāya ‘‘alattha kho selo’’tiādi vuttaṃ.
੪੦੦. ਇਮਾਹੀਤਿ ਇਮਾਹਿ ਕੇਣਿਯਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਕੂਲਾਹਿ ਗਾਥਾਹਿ। ਤਤ੍ਥ ਅਗ੍ਗਿਪਰਿਚਰਿਯਂ વਿਨਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਯਞ੍ਞਾਭਾવਤੋ ‘‘ਅਗ੍ਗਿਹੁਤ੍ਤਮੁਖਾ ਯਞ੍ਞਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਗ੍ਗਿਹੁਤ੍ਤਸੇਟ੍ਠਾ ਅਗ੍ਗਿਜੁਹਨਪ੍ਪਧਾਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વੇਦੇ ਸਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤੇਹਿ ਪਠਮਂ ਸਜ੍ਝਾਯਿਤਬ੍ਬਤੋ, ਸਾવਿਤ੍ਤੀ, ‘‘ਛਨ੍ਦਸੋ ਮੁਖ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ। ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਸੇਟ੍ਠਤੋ ਰਾਜਾ ‘‘ਮੁਖ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ। ਨਦੀਨਂ ਆਧਾਰਤੋ ਪਟਿਸਰਣਤੋ ਚ ਸਾਗਰੋ ‘‘ਮੁਖ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ। ਚਨ੍ਦਯੋਗવਸੇਨ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਕਤ੍ਤਿਕਾ ਅਜ੍ਜ ਰੋਹਿਣੀ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਣਤੋ ਆਲੋਕਕਰਣਤੋ ਸੋਮ੍ਮਭਾવਤੋ ਚ ‘‘ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਾਨਂ ਮੁਖਂ ਚਨ੍ਦੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਪਨ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗਤ੍ਤਾ ਆਦਿਚ੍ਚੋ ‘‘ਤਪਤਂ ਮੁਖ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ। ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਾਨਂ ਪਨ ਅਗ੍ਗਤ੍ਤਾ વਿਸੇਸੇਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਂ ਸਙ੍ਘਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਪੁਞ੍ਞਂ ਆਕਙ੍ਖਮਾਨਾਨਂ, ਸਙ੍ਘੋ ਏવ ਯਜਤਂ ਮੁਖ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤੇਨ ਸਙ੍ਘੋ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਆਯਮੁਖਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
400.Imāhīti imāhi keṇiyassa cittānukūlāhi gāthāhi. Tattha aggiparicariyaṃ vinā brāhmaṇānaṃ yaññābhāvato ‘‘aggihuttamukhā yaññā’’ti vuttaṃ. Aggihuttaseṭṭhā aggijuhanappadhānāti attho. Vede sajjhāyantehi paṭhamaṃ sajjhāyitabbato, sāvittī, ‘‘chandaso mukha’’nti vutto. Manussānaṃ seṭṭhato rājā ‘‘mukha’’nti vutto. Nadīnaṃ ādhārato paṭisaraṇato ca sāgaro ‘‘mukha’’nti vutto. Candayogavasena ‘‘ajja kattikā ajja rohiṇī’’ti saññāṇato ālokakaraṇato sommabhāvato ca ‘‘nakkhattānaṃ mukhaṃ cando’’ti vuttaṃ. Tapantānaṃ aggattā ādicco ‘‘tapataṃ mukha’’nti vutto. Dakkhiṇeyyānaṃ pana aggattā visesena tasmiṃ samaye buddhappamukhaṃ saṅghaṃ sandhāya ‘‘puññaṃ ākaṅkhamānānaṃ, saṅgho eva yajataṃ mukha’’nti vuttaṃ. Tena saṅgho puññassa āyamukhanti dasseti.
ਯਂ ਤਂ ਸਰਣਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰਣਗਾਥਮਾਹ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਪਞ੍ਚਹਿ ਚਕ੍ਖੂਹਿ ਚਕ੍ਖੁਮਾ ਭਗવਾ ਯਸ੍ਮਾ ਮਯਂ ਇਤੋ ਅਟ੍ਠਮੇ ਦਿવਸੇ ਤਂ ਸਰਣਂ ਆਗਤਮ੍ਹਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਤવ ਸਾਸਨੇ ਅਨੁਤ੍ਤਰੇਨ ਦਮਥੇਨ ਦਨ੍ਤਾਮ੍ਹਾ, ਅਹੋ ਤੇ ਸਰਣਸ੍ਸ ਆਨੁਭਾવੋਤਿ।
Yaṃ taṃ saraṇanti aññaṃ byākaraṇagāthamāha. Tassattho – pañcahi cakkhūhi cakkhumā bhagavā yasmā mayaṃ ito aṭṭhame divase taṃ saraṇaṃ āgatamhā, tasmā attanā tava sāsane anuttarena damathena dantāmhā, aho te saraṇassa ānubhāvoti.
ਤਤੋ ਪਰਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦ੍વੀਹਿ ਗਾਥਾਹਿ ਥੋਮੇਤ੍વਾ ਤਤਿਯਾਯ વਨ੍ਦਨਂ ਯਾਚਨ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖવੋ ਤਿਸਤਾ ਇਮੇਤਿਆਦਿਮਾਹਾਤਿ।
Tato paraṃ bhagavantaṃ dvīhi gāthāhi thometvā tatiyāya vandanaṃ yācanto bhikkhavo tisatā imetiādimāhāti.
ਪਪਞ੍ਚਸੂਦਨਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯਟ੍ਠਕਥਾਯ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ਸੇਲਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Selasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya / ੨. ਸੇਲਸੁਤ੍ਤਂ • 2. Selasuttaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ੨. ਸੇਲਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 2. Selasuttavaṇṇanā
