Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / தே²ரகா³தா²-அட்ட²கதா² • Theragāthā-aṭṭhakathā |
6. ஸேனகத்தே²ரகா³தா²வண்ணனா
6. Senakattheragāthāvaṇṇanā
ஸ்வாக³தங் வதாதிஆதி³கா ஆயஸ்மதோ ஸேனகத்தே²ரஸ்ஸ கா³தா². கா உப்பத்தி? அயம்பி புரிமபு³த்³தே⁴ஸு கதாதி⁴காரோ தத்த² தத்த² ப⁴வே புஞ்ஞானி உபசினந்தோ ஸிகி²ஸ்ஸ ப⁴க³வதோ காலே குலகே³ஹே நிப்³ப³த்தித்வா விஞ்ஞுதங் பத்தோ ஏகதி³வஸங் ஸத்தா²ரங் தி³ஸ்வா பஸன்னமானஸோ மோரஹத்தே²ன ப⁴க³வந்தங் பூஜேஸி. ஸோ தேன புஞ்ஞகம்மேன தே³வமனுஸ்ஸேஸு ஸங்ஸரந்தோ இமஸ்மிங் பு³த்³து⁴ப்பாதே³ ப்³ராஹ்மணகுலே நிப்³ப³த்தித்வா உருவேலகஸ்ஸபத்தே²ரஸ்ஸ ப⁴கி³னியா குச்சி²ம்ஹி நிப்³ப³த்தி, ஸேனகோதிஸ்ஸ நாமங் அஹோஸி. ஸோ வயப்பத்தோ ப்³ராஹ்மணானங் விஜ்ஜாஸிப்பேஸு நிப்ப²த்திங் க³தோ க⁴ராவாஸங் வஸதி. தேன ச ஸமயேன மஹாஜனோ ஸங்வச்ச²ரே ஸங்வச்ச²ரே ப²க்³கு³னமாஸே உத்தரப²க்³கு³னநக்க²த்தே உஸ்ஸவங் அனுப⁴வந்தோ க³யாயங் தித்தா²பி⁴ஸேகங் கரோதி. தேன தங் உஸ்ஸவங் ‘‘க³யாப²க்³கூ³’’தி வத³ந்தி. அத² ப⁴க³வா தாதி³ஸே உஸ்ஸவதி³வஸே வேனெய்யானுகம்பாய க³யாதித்த²ஸமீபே விஹரதி, மஹாஜனோபி தித்தா²பி⁴ஸேகாதி⁴ப்பாயேன ததோ ததோ தங் டா²னங் உபக³ச்ச²தி. தஸ்மிங் க²ணே ஸேனகோபி தித்தா²பி⁴ஸேகத்த²ங் தங் டா²னங் உபக³தோ ஸத்தா²ரங் த⁴ம்மங் தே³ஸெந்தங் தி³ஸ்வா உபஸங்கமித்வா த⁴ம்மங் ஸுத்வா படிலத்³த⁴ஸத்³தோ⁴ பப்³ப³ஜித்வா விபஸ்ஸனாய கம்மங் கரொந்தோ நசிரஸ்ஸேவ அரஹத்தங் பாபுணி. தேன வுத்தங் அபதா³னே (அப॰ தே²ர 2.46.9-16) –
Svāgataṃ vatātiādikā āyasmato senakattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinanto sikhissa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ satthāraṃ disvā pasannamānaso morahatthena bhagavantaṃ pūjesi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde brāhmaṇakule nibbattitvā uruvelakassapattherassa bhaginiyā kucchimhi nibbatti, senakotissa nāmaṃ ahosi. So vayappatto brāhmaṇānaṃ vijjāsippesu nipphattiṃ gato gharāvāsaṃ vasati. Tena ca samayena mahājano saṃvacchare saṃvacchare phaggunamāse uttaraphaggunanakkhatte ussavaṃ anubhavanto gayāyaṃ titthābhisekaṃ karoti. Tena taṃ ussavaṃ ‘‘gayāphaggū’’ti vadanti. Atha bhagavā tādise ussavadivase veneyyānukampāya gayātitthasamīpe viharati, mahājanopi titthābhisekādhippāyena tato tato taṃ ṭhānaṃ upagacchati. Tasmiṃ khaṇe senakopi titthābhisekatthaṃ taṃ ṭhānaṃ upagato satthāraṃ dhammaṃ desentaṃ disvā upasaṅkamitvā dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā vipassanāya kammaṃ karonto nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.46.9-16) –
‘‘மோரஹத்த²ங் க³ஹெத்வான, உபேஸிங் லோகனாயகங்;
‘‘Morahatthaṃ gahetvāna, upesiṃ lokanāyakaṃ;
பஸன்னசித்தோ ஸுமனோ, மோரஹத்த²மதா³ஸஹங்.
Pasannacitto sumano, morahatthamadāsahaṃ.
‘‘இமினா மோரஹத்தே²ன, சேதனாபணிதீ⁴ஹி ச;
‘‘Iminā morahatthena, cetanāpaṇidhīhi ca;
நிப்³பா³யிங்ஸு தயோ அக்³கீ³, லபா⁴மி விபுலங் ஸுக²ங்.
Nibbāyiṃsu tayo aggī, labhāmi vipulaṃ sukhaṃ.
‘‘அஹோ பு³த்³தோ⁴ அஹோ த⁴ம்மோ, அஹோ நோ ஸத்து²ஸம்பதா³;
‘‘Aho buddho aho dhammo, aho no satthusampadā;
த³த்வானஹங் மோரஹத்த²ங், லபா⁴மி விபுலங் ஸுக²ங்.
Datvānahaṃ morahatthaṃ, labhāmi vipulaṃ sukhaṃ.
‘‘தியக்³கீ³ நிப்³பு³தா மய்ஹங், ப⁴வா ஸப்³பே³ ஸமூஹதா;
‘‘Tiyaggī nibbutā mayhaṃ, bhavā sabbe samūhatā;
ஸப்³பா³ஸவா பரிக்கீ²ணா, நத்தி² தா³னி புனப்³ப⁴வோ.
Sabbāsavā parikkhīṇā, natthi dāni punabbhavo.
‘‘ஏகதிங்ஸே இதோ கப்பே, யங் தா³னமத³தி³ங் ததா³;
‘‘Ekatiṃse ito kappe, yaṃ dānamadadiṃ tadā;
து³க்³க³திங் நாபி⁴ஜானாமி, மோரஹத்த²ஸ்ஸித³ங் ப²லங்.
Duggatiṃ nābhijānāmi, morahatthassidaṃ phalaṃ.
‘‘கிலேஸா ஜா²பிதா மய்ஹங்…பே॰… கதங் பு³த்³த⁴ஸ்ஸ ஸாஸன’’ந்தி.
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
அரஹத்தங் பன பத்வா அத்தனோ படிபத்திங் பச்சவெக்கி²த்வா ஸஞ்ஜாதஸோமனஸ்ஸோ உதா³னவஸேன –
Arahattaṃ pana patvā attano paṭipattiṃ paccavekkhitvā sañjātasomanasso udānavasena –
287.
287.
‘‘ஸ்வாக³தங் வத மே ஆஸி, க³யாயங் க³யப²க்³கு³யா;
‘‘Svāgataṃ vata me āsi, gayāyaṃ gayaphagguyā;
யங் அத்³த³ஸாஸிங் ஸம்பு³த்³த⁴ங், தே³ஸெந்தங் த⁴ம்மமுத்தமங்.
Yaṃ addasāsiṃ sambuddhaṃ, desentaṃ dhammamuttamaṃ.
288.
288.
‘‘மஹப்பப⁴ங் க³ணாசரியங், அக்³க³பத்தங் வினாயகங்;
‘‘Mahappabhaṃ gaṇācariyaṃ, aggapattaṃ vināyakaṃ;
ஸதே³வகஸ்ஸ லோகஸ்ஸ, ஜினங் அதுலத³ஸ்ஸனங்.
Sadevakassa lokassa, jinaṃ atuladassanaṃ.
289.
289.
‘‘மஹானாக³ங் மஹாவீரங், மஹாஜுதிமனாஸவங்;
‘‘Mahānāgaṃ mahāvīraṃ, mahājutimanāsavaṃ;
ஸப்³பா³ஸவபரிக்கீ²ணங், ஸத்தா²ரமகுதோப⁴யங்.
Sabbāsavaparikkhīṇaṃ, satthāramakutobhayaṃ.
290.
290.
‘‘சிரஸங்கிலிட்ட²ங் வத மங், தி³ட்டி²ஸந்தா³னப³ந்தி⁴தங்;
‘‘Cirasaṅkiliṭṭhaṃ vata maṃ, diṭṭhisandānabandhitaṃ;
விமோசயி ஸோ ப⁴க³வா, ஸப்³ப³க³ந்தே²ஹி ஸேனக’’ந்தி. –
Vimocayi so bhagavā, sabbaganthehi senaka’’nti. –
சதஸ்ஸோ கா³தா² அபா⁴ஸி.
Catasso gāthā abhāsi.
தத்த² ஸ்வாக³தங் வத மே ஆஸீதி மயா ஸுட்டு² ஆக³தங் வத ஆஸி. மம வா ஸுந்த³ரங் வத ஆக³மனங் ஆஸி. க³யாயந்தி க³யாதித்த²ஸமீபே. க³யப²க்³கு³யாதி ‘‘க³யாப²க்³கூ³’’தி லத்³த⁴வோஹாரே ப²க்³கு³னமாஸஸ்ஸ உத்தரப²க்³கு³னீனக்க²த்தே. ‘‘ய’’ந்திஆதி³ ஸ்வாக³தபா⁴வஸ்ஸ காரணத³ஸ்ஸனங். தத்த² யந்தி யஸ்மா. அத்³த³ஸாஸிந்தி அத்³த³க்கி²ங். ஸம்பு³த்³த⁴ந்தி ஸம்மா ஸாமங் ஸப்³ப³த⁴ம்மானங் பு³த்³த⁴த்தா ஸம்பு³த்³த⁴ங். தே³ஸெந்தங் த⁴ம்மமுத்தமந்தி உத்தமங் அக்³க³ங் ஸப்³ப³ஸெட்ட²ங் ஏகந்தனிய்யானிகங் த⁴ம்மங் வேனெய்யஜ்ஜா²ஸயானுரூபங் பா⁴ஸந்தங்.
Tattha svāgataṃ vata me āsīti mayā suṭṭhu āgataṃ vata āsi. Mama vā sundaraṃ vata āgamanaṃ āsi. Gayāyanti gayātitthasamīpe. Gayaphagguyāti ‘‘gayāphaggū’’ti laddhavohāre phaggunamāsassa uttaraphaggunīnakkhatte. ‘‘Ya’’ntiādi svāgatabhāvassa kāraṇadassanaṃ. Tattha yanti yasmā. Addasāsinti addakkhiṃ. Sambuddhanti sammā sāmaṃ sabbadhammānaṃ buddhattā sambuddhaṃ. Desentaṃ dhammamuttamanti uttamaṃ aggaṃ sabbaseṭṭhaṃ ekantaniyyānikaṃ dhammaṃ veneyyajjhāsayānurūpaṃ bhāsantaṃ.
மஹப்பப⁴ந்தி மஹதியா ஸரீரப்பபா⁴ய ஞாணப்பபா⁴ய ச ஸமன்னாக³தங். க³ணாசரியந்தி பி⁴க்கு²பரிஸாதீ³னங் க³ணானங் உத்தமேன த³மதே²ன ஆசாரஸிக்கா²பனேன க³ணாசரியங். அக்³க³பூ⁴தானங் ஸீலாதீ³னங் கு³ணானங் அதி⁴க³மேன அக்³க³ப்பத்தங். தே³வமனுஸ்ஸாதீ³னங் பரமேன வினயேன வினயனதோ, ஸயங் நாயகரஹிதத்தா ச வினாயகங். கேனசி அனபி⁴பூ⁴தோ ஹுத்வா ஸகலங் லோகங் அபி⁴ப⁴வித்வா டி²தத்தா, பஞ்சன்னம்பி மாரானங் ஜிதத்தா ச ஸதே³வகஸ்ஸ லோகஸ்ஸ ஜினங் ஸதே³வகே லோகே அக்³க³ஜினங், பா³த்திங்ஸவரமஹாபுரிஸலக்க²ணஅஸீதிஅனுப்³யஞ்ஜனாதி³படிமண்டி³தரூபகாயதாய த³ஸப³லசதுவேஸாரஜ்ஜாதி³கு³ணபடிமண்டி³தத⁴ம்மகாயதாய ச ஸதே³வகேன லோகேன அபரிமெய்யத³ஸ்ஸனதாய அஸதி³ஸத³ஸ்ஸனதாய ச அதுலத³ஸ்ஸனங்.
Mahappabhanti mahatiyā sarīrappabhāya ñāṇappabhāya ca samannāgataṃ. Gaṇācariyanti bhikkhuparisādīnaṃ gaṇānaṃ uttamena damathena ācārasikkhāpanena gaṇācariyaṃ. Aggabhūtānaṃ sīlādīnaṃ guṇānaṃ adhigamena aggappattaṃ. Devamanussādīnaṃ paramena vinayena vinayanato, sayaṃ nāyakarahitattā ca vināyakaṃ. Kenaci anabhibhūto hutvā sakalaṃ lokaṃ abhibhavitvā ṭhitattā, pañcannampi mārānaṃ jitattā ca sadevakassa lokassa jinaṃ sadevake loke aggajinaṃ, bāttiṃsavaramahāpurisalakkhaṇaasītianubyañjanādipaṭimaṇḍitarūpakāyatāya dasabalacatuvesārajjādiguṇapaṭimaṇḍitadhammakāyatāya ca sadevakena lokena aparimeyyadassanatāya asadisadassanatāya ca atuladassanaṃ.
க³திப³லபரக்கமாதி³ஸம்பத்தியா மஹானாக³ஸதி³ஸத்தா, நாகே³ஸுபி கீ²ணாஸவேஸு மஹானுபா⁴வதாய ச மஹானாக³ங். மாரஸேனாவிமத²னதோ மஹாவிக்கந்ததாய ச மஹாவீரங். மஹாஜுதிந்தி மஹாபதாபங் மஹாதேஜந்தி அத்தோ². நத்தி² ஏதஸ்ஸ சத்தாரோபி ஆஸவாதி அனாஸவங். ஸப்³பே³ ஆஸவா ஸவாஸனா பரிக்கீ²ணா ஏதஸ்ஸாதி ஸப்³பா³ஸவபரிக்கீ²ணங். காமங் ஸாவகபு³த்³தா⁴ பச்சேகபு³த்³தா⁴ ச கீ²ணாஸவாவ, ஸப்³ப³ஞ்ஞுபு³த்³தா⁴ ஏவ பன ஸவாஸனே ஆஸவே கே²பெந்தீதி த³ஸ்ஸனத்த²ங் ‘‘அனாஸவ’’ந்தி வத்வா புன ‘‘ஸப்³பா³ஸவபரிக்கீ²ண’’ந்தி வுத்தங். தேன வுத்தங் – ‘‘ஸப்³பே³ ஆஸவா ஸவாஸனா பரிக்கீ²ணா ஏதஸ்ஸாதி ஸப்³பா³ஸவபரிக்கீ²ண’’ந்தி. தி³ட்ட²த⁴ம்மிகஸம்பராயிகபரமத்தே²ஹி யதா²ரஹங் வேனெய்யானங் அனுஸாஸனதோ ஸத்தா²ரங், சதுவேஸாரஜ்ஜவிஸாரத³தாய குதோசிபி ப⁴யாபா⁴வதோ அகுதோப⁴யங், ஏவரூபங் ஸம்மாஸம்பு³த்³த⁴ங் யங் யஸ்மா அத்³த³ஸாஸிங், தஸ்மா ஸ்வாக³தங் வத மே ஆஸீதி யோஜனா.
Gatibalaparakkamādisampattiyā mahānāgasadisattā, nāgesupi khīṇāsavesu mahānubhāvatāya ca mahānāgaṃ. Mārasenāvimathanato mahāvikkantatāya ca mahāvīraṃ. Mahājutinti mahāpatāpaṃ mahātejanti attho. Natthi etassa cattāropi āsavāti anāsavaṃ. Sabbe āsavā savāsanā parikkhīṇā etassāti sabbāsavaparikkhīṇaṃ. Kāmaṃ sāvakabuddhā paccekabuddhā ca khīṇāsavāva, sabbaññubuddhā eva pana savāsane āsave khepentīti dassanatthaṃ ‘‘anāsava’’nti vatvā puna ‘‘sabbāsavaparikkhīṇa’’nti vuttaṃ. Tena vuttaṃ – ‘‘sabbe āsavā savāsanā parikkhīṇā etassāti sabbāsavaparikkhīṇa’’nti. Diṭṭhadhammikasamparāyikaparamatthehi yathārahaṃ veneyyānaṃ anusāsanato satthāraṃ, catuvesārajjavisāradatāya kutocipi bhayābhāvato akutobhayaṃ, evarūpaṃ sammāsambuddhaṃ yaṃ yasmā addasāsiṃ, tasmā svāgataṃ vata me āsīti yojanā.
இதா³னி ஸத்து² த³ஸ்ஸனேன அத்தனா லத்³த⁴கு³ணங் த³ஸ்ஸெந்தோ சதுத்த²ங் கா³த²மாஹ. தஸ்ஸத்தோ² – கஞ்ஜியபுண்ணலாபு³ விய தக்கப⁴ரிதசாடி விய வஸாபீதபிலோதிகா விய ச ஸங்கிலேஸவத்தூ²ஹி அனமதக்³கே³ ஸங்ஸாரே சிரகாலங் ஸங்கிலிட்ட²ங். க³த்³து³லப³ந்தி⁴தங் விய த²ம்பே⁴ ஸாரமேயங் ஸக்காயத²ம்பே⁴ தி³ட்டி²ஸந்தா³னேன, தி³ட்டி²ப³ந்த⁴னேன ப³ந்தி⁴தங் ப³த்³த⁴ங், ததோ விமோசெந்தோ ச அபி⁴ஜ்ஜா²தீ³ஹி ஸப்³ப³க³ந்தே² ஹி மங் ஸேனகங் அரியமக்³க³ஹத்தே²ன, விமோசயி வத ஸோ ப⁴க³வா மய்ஹங் ஸத்தா²தி ப⁴க³வதி அபி⁴ப்பஸாத³ங் பவேதே³தி.
Idāni satthu dassanena attanā laddhaguṇaṃ dassento catutthaṃ gāthamāha. Tassattho – kañjiyapuṇṇalābu viya takkabharitacāṭi viya vasāpītapilotikā viya ca saṃkilesavatthūhi anamatagge saṃsāre cirakālaṃ saṃkiliṭṭhaṃ. Gaddulabandhitaṃ viya thambhe sārameyaṃ sakkāyathambhe diṭṭhisandānena, diṭṭhibandhanena bandhitaṃ baddhaṃ, tato vimocento ca abhijjhādīhi sabbaganthe hi maṃ senakaṃ ariyamaggahatthena, vimocayi vata so bhagavā mayhaṃ satthāti bhagavati abhippasādaṃ pavedeti.
ஸேனகத்தே²ரகா³தா²வண்ணனா நிட்டி²தா.
Senakattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / ஸுத்தபிடக • Suttapiṭaka / கு²த்³த³கனிகாய • Khuddakanikāya / தே²ரகா³தா²பாளி • Theragāthāpāḷi / 6. ஸேனகத்தே²ரகா³தா² • 6. Senakattheragāthā