| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā |
ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Senāsanaggāhakathāvaṇṇanā
੩੧੮. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਗ੍ਗੇਨਾਤਿ ਮਞ੍ਚਟ੍ਠਾਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ। વਿਹਾਰਗ੍ਗੇਨਾਤਿ ਓવਰਕਗ੍ਗੇਨਾ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ। ਥਾવਰਾਤਿ ਨਿਯਤਾ। ਪਚ੍ਚਯੇਨੇવ ਹਿ ਤਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸੇਨਾਸਨੇ ਮਹਾਥੇਰਾ ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਕਾਰਣਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਅਗਨ੍ਤ੍વਾ વਸਨ੍ਤਾਯੇવ ਨਂ ਪਟਿਜਗ੍ਗਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਘਟ੍ਟਨਕਮ੍ਮਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਨ ਤਤ੍ਥ ਮਨੁਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ‘‘વਿਤਕ੍ਕਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੇਨ ਗਮਨવਤ੍ਤੇਨੇવ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠੋ। ਮੁਦ੍ਦવੇਦਿਕਾ ਨਾਮ ਚੇਤਿਯਸ੍ਸ ਹਮ੍ਮਿਯવੇਦਿਕਾ। ਪਟਿਕ੍ਕਮ੍ਮਾਤਿ ਅਪਸਕ੍ਕਿਤ੍વਾ। ਸਮਾਨਲਾਭਕਤਿਕਾ ਮੂਲਾવਾਸੇ ਸਤਿ ਸਿਯਾ, ਮੂਲਾવਾਸવਿਨਾਸੇਨ ਕਤਿਕਾਪਿ વਿਨਸ੍ਸਤਿ। ਸਮਾਨਲਾਭ-વਚਨਂ ਸਤਿ ਦ੍વੀਸੁ, ਬਹੂਸੁ વਾ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਤੇਨੇવ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਅવਸਿਟ੍ਠੇਤਿ ਨੋ ਮਤਿ। ਤਾવਕਾਲਿਕਂ ਕਾਲੇਨ ਮੂਲਚ੍ਛੇਦਨવਸੇਨ વਾ ਅਞ੍ਞੇਸਂ વਾ ਕਮ੍ਮਂ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਸਿਯਾ ਨਾવਾਯਂ ਸਙ੍ਗਮੋਤਿ ਆਚਰਿਯੋ। ਪੁਗ੍ਗਲવਸੇਨੇવ ਕਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਪਲੋਕਨਕਾਲੇ ਸਙ੍ਘੋ વਸ੍ਸਂવੁਤ੍ਥਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਾਟੇਕ੍ਕਂ ‘‘ਏਤ੍ਤਕਂ વਸ੍ਸਾવਾਸਿਕਂ વਤ੍ਥਂ ਦੇਤਿ, ਰੁਚ੍ਚਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲਮੇવ ਪਰਾਮਸਿਤ੍વਾ ਦਾਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਸਙ੍ਘવਸੇਨ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਨ ਸਙ੍ਘੋ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਏਤ੍ਤਕਂ ਦੇਤੀਤਿ। ‘‘ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਆવਾਸੇ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤੀ’ਤਿ વਚਨਤੋ ਸਙ੍ਘવਸੇਨ ਕਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ। ਨ ਹਿ ਤਥਾ વੁਤ੍ਤੇ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ‘‘ਸਮ੍ਮਤਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਾਪਕਤੋ ਅਞ੍ਞੇਨ ਗਾਹਿਤੇਪਿ ਗਾਹੋ ਰੁਹਤਿ ਅਗ੍ਗਹਿਤੁਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ વਿਯਾ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ। ‘‘ਕਮ੍ਮવਾਚਾਯਪਿ ਸਮ੍ਮੁਤਿ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ।
318.‘‘Seyyaggenāti mañcaṭṭhānaparicchedena. Vihāraggenāti ovarakaggenā’’ti likhitaṃ. Thāvarāti niyatā. Paccayeneva hi tanti tasmiṃ senāsane mahātherā tassa paccayassa kāraṇā aññattha agantvā vasantāyeva naṃ paṭijaggissantīti attho. Aghaṭṭanakammaṃ dassetuṃ ‘‘na tattha manussā’’tiādimāha. ‘‘Vitakkaṃ chinditvā suddhacittena gamanavatteneva gantabba’’nti pāṭho. Muddavedikā nāma cetiyassa hammiyavedikā. Paṭikkammāti apasakkitvā. Samānalābhakatikā mūlāvāse sati siyā, mūlāvāsavināsena katikāpi vinassati. Samānalābha-vacanaṃ sati dvīsu, bahūsu vā yujjati, teneva ekasmiṃ avasiṭṭheti no mati. Tāvakālikaṃ kālena mūlacchedanavasena vā aññesaṃ vā kammaṃ aññassa siyā nāvāyaṃ saṅgamoti ācariyo. Puggalavaseneva kātabbanti apalokanakāle saṅgho vassaṃvutthabhikkhūnaṃ pāṭekkaṃ ‘‘ettakaṃ vassāvāsikaṃ vatthaṃ deti, ruccati saṅghassā’’ti puggalameva parāmasitvā dātabbaṃ, na saṅghavasena kātabbaṃ. Na saṅgho saṅghassa ettakaṃ detīti. ‘‘Ekasmiṃ āvāse saṅghassa kammaṃ karotī’ti vacanato saṅghavasena kātabba’’nti likhitaṃ. Na hi tathā vutte saṅghassa kiñci kammaṃ kataṃ nāma hoti. ‘‘Sammatasenāsanaggāhāpakato aññena gāhitepi gāho ruhati aggahitupajjhāyassa upasampadā viyā’’ti likhitaṃ. ‘‘Kammavācāyapi sammuti vaṭṭatī’’ti likhitaṃ.
ਅਟ੍ਠਪਿ ਸੋਲ਼ਸਪਿ ਜਨੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਿਂ વਿਸੁਂ વਿਸੁਂ, ਉਦਾਹੁ ਏਕਤੋਤਿ? ਏਕਤੋਪਿ વਟ੍ਟਤਿ। ਨ ਹਿ ਤੇ ਤਥਾ ਸਮ੍ਮਤਾ ਸਙ੍ਘੇਨ ਕਮ੍ਮਕਤਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ , ਤੇਨੇવ ਸਤ੍ਤਸਤਿਕਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ ਏਕਤੋ ਅਟ੍ਠ ਜਨਾ ਸਮ੍ਮਤਾਤਿ। ਤੇਸਂ ਸਮ੍ਮੁਤਿ ਕਮ੍ਮવਾਚਾਯਪੀਤਿ ਞਤ੍ਤਿਦੁਤਿਯਕਮ੍ਮવਾਚਾਯਪਿ। ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮਸ੍ਸ વਤ੍ਥੂਹਿ ਸਾ ਏવ ਕਮ੍ਮવਾਚਾ ਲਬ੍ਭਮਾਨਾ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਚ વਤ੍ਥੂਹਿ ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮਮੇવ ਲਬ੍ਭਮਾਨਂ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਇਮਂ ਨਯਂ ਮਿਚ੍ਛਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮਂ ਞਤ੍ਤਿਦੁਤਿਯਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ, ਞਤ੍ਤਿਦੁਤਿਯਕਮ੍ਮਞ੍ਚ ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਏવਞ੍ਚ ਸਤਿ ਕਮ੍ਮਸਙ੍ਕਰਦੋਸੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਮਗ੍ਗੋ ਪੋਕ੍ਖਰਣੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਮਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਮਗ੍ਗੇ ਕਤਦੀਘਸਾਲਾ, ਪੋਕ੍ਖਰਣੀਤਿ ਨਹਾਯਿਤੁਂ ਕਤਪੋਕ੍ਖਰਣੀ। ਏਤਾਨਿ ਹਿ ਅਸੇਨਾਸਨਾਨੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਭਤ੍ਤਸਾਲਾ ਨ ਆਗਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਸੇਨਾਸਨਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਸਾਪਿ ਏਤ੍ਥੇવ ਪવਿਟ੍ਠਾ વਾਸਤ੍ਥਾਯ ਅਕਤਤ੍ਤਾ। ਭੋਜਨਸਾਲਾ ਪਨ ਉਭਯਤ੍ਥ ਨਾਗਤਾ। ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਨਾਗਤਾ, ਉਪਰਿ ‘‘ਭੋਜਨਸਾਲਾ ਪਨ ਸੇਨਾਸਨਮੇવਾ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼વ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩੧੮) વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸੇਨਾਸਨਂ। ‘‘ਕਪ੍ਪਿਯਕੁਟਿ ਚ ਏਤ੍ਥ ਕਾਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨੇਤਿ ਏਕੇ। ਰੁਕ੍ਖਮੂਲવੇਲ਼ੁਗੁਮ੍ਬਾ ਛਨ੍ਨਾ ਕવਾਟਬਦ੍ਧਾવ ਸੇਨਾਸਨਂ। ‘‘ਅਲਾਭਕੇਸੁ ਆવਾਸੇਸੂਤਿ ਅਲਾਭਕੇਸੁ ਸੇਨਾਸਨੇਸੂ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ, ਤਂ ਯੁਤ੍ਤਂ। ਨ ਹਿ ਪਾਟੇਕ੍ਕਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਹੋਤਿ। ਤਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤ੍વਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਅਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਬਲਕ੍ਕਾਰੇਨਪਿ વਟ੍ਟਤਿ। ਅਯਮ੍ਪੀਤਿ ਪਚ੍ਚਯੋਪਿ।
Aṭṭhapi soḷasapi janeti ettha kiṃ visuṃ visuṃ, udāhu ekatoti? Ekatopi vaṭṭati. Na hi te tathā sammatā saṅghena kammakatā nāma honti , teneva sattasatikakkhandhake ekato aṭṭha janā sammatāti. Tesaṃ sammuti kammavācāyapīti ñattidutiyakammavācāyapi. Apalokanakammassa vatthūhi sā eva kammavācā labbhamānā labbhati, tassā ca vatthūhi apalokanakammameva labbhamānaṃ labbhati, na aññanti veditabbaṃ. Imaṃ nayaṃ micchā gaṇhanto ‘‘apalokanakammaṃ ñattidutiyakammaṃ kātuṃ, ñattidutiyakammañca apalokanakammaṃ kātuṃ vaṭṭatī’’ti gaṇhāti, evañca sati kammasaṅkaradoso āpajjati. Maggo pokkharaṇīti ettha maggo nāma magge katadīghasālā, pokkharaṇīti nahāyituṃ katapokkharaṇī. Etāni hi asenāsanānīti ettha bhattasālā na āgatā, tasmā taṃ senāsananti ce? Sāpi ettheva paviṭṭhā vāsatthāya akatattā. Bhojanasālā pana ubhayattha nāgatā. Kiñcāpi nāgatā, upari ‘‘bhojanasālā pana senāsanamevā’’ti (cūḷava. aṭṭha. 318) vuttattā senāsanaṃ. ‘‘Kappiyakuṭi ca ettha kātabbā’’ti vadanti, taṃ neti eke. Rukkhamūlaveḷugumbā channā kavāṭabaddhāva senāsanaṃ. ‘‘Alābhakesu āvāsesūti alābhakesu senāsanesū’’ti likhitaṃ, taṃ yuttaṃ. Na hi pāṭekkaṃ senāsanaṃ hoti. Taṃ saññāpetvāti ettha paññattiṃ agacchante balakkārenapi vaṭṭati. Ayampīti paccayopi.
ਉਪਨਿਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਸਮੀਪੇ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਾਦੀਸੁ વਸਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ વਤ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਪਟਿਪਤ੍ਤਿਪਟਿવੇਧવਸੇਨ ਤਿવਿਧਮ੍ਪਿ। ‘‘ਦਸਕਥਾવਤ੍ਥੁਕਂ ਦਸਅਸੁਭਂ ਦਸਅਨੁਸ੍ਸਤਿ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠੋ। ‘‘ਪਠਮਭਾਗਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾਤਿ ਇਦਂ ਚੇ ਪਠਮਗਾਹਿਤવਤ੍ਥੁਤੋ ਮਹਗ੍ਘਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ। ਛਿਨ੍ਨવਸ੍ਸਾਨਂ વਸ੍ਸਾવਾਸਿਕਂ ਨਾਮ ਪੁਬ੍ਬੇ ਗਹਿਤવਸ੍ਸਾવਾਸਿਕਾਨਂ ਪਚ੍ਛਾ ਛਿਨ੍ਨવਸ੍ਸਾਨਂ। ਭਤਿਨਿવਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਭਤਿਂ ਕਤ੍વਾ વਿਯ ਨਿવਿਟ੍ਠਂ ਪਰਿਯਿਟ੍ਠਂ। ‘‘ਸਙ੍ਘਿਕਂ ਪਨ…ਪੇ॰… વਿਬ੍ਭਨ੍ਤੋਪਿ ਲਭਤੇવਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਤਤ੍ਰੁਪ੍ਪਾਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਇਮਿਨਾ ਅਪਲੋਕਨਮੇવ ਪਮਾਣਂ, ਨ ਗਾਹਾਪਨਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿ। વਿਨਯਧਰਾ ਪਨ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ વਿਹਾਰੇ વਸ੍ਸਂ ਉਪਗਤਾਨਂ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਤਿਚੀવਰਂ ਸਙ੍ਘੋ ਦਸ੍ਸਤੀ’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਪਲੋਕਿਤੇਪਿ ਅਭਾਜਿਤਂ વਿਬ੍ਭਨ੍ਤਕੋ ਨ ਲਭਤਿ। ‘ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਗਾਹਿਤ’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ, ‘ਅਭਾਜਿਤੇ વਿਬ੍ਭਮਤੀ’ਤਿ ਏવਂ ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚਾ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ‘‘ਪਚ੍ਚਯવਸੇਨਾਤਿ ਗਹਪਤਿਕਂ વਾ ਅਞ੍ਞਂ વਾ વਸ੍ਸਾવਾਸਿਕਂ ਪਚ੍ਚਯવਸੇਨ ਗਾਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ। ‘‘ਏਕਮੇવ વਤ੍ਥਂ ਦਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾਨਂ ਏਕਮੇਕਂ વਤ੍ਥਂ ਪਾਪੁਣਾਤੀ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ। ਦੁਤਿਯੋ ਥੇਰਾਸਨੇਤਿ ਅਨੁਭਾਗੋ। ਪਠਮਭਾਗੋ ਅਞ੍ਞਥਾ ਥੇਰੇਨ ਗਹਿਤੋਤਿ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ।
Upanibandhitvāti tassa samīpe rukkhamūlādīsu vasitvā tattha vattaṃ katvāti adhippāyo. Pariyattipaṭipattipaṭivedhavasena tividhampi. ‘‘Dasakathāvatthukaṃ dasaasubhaṃ dasaanussati’’nti pāṭho. ‘‘Paṭhamabhāgaṃ muñcitvāti idaṃ ce paṭhamagāhitavatthuto mahagghaṃ hotī’’ti likhitaṃ. Chinnavassānaṃ vassāvāsikaṃ nāma pubbe gahitavassāvāsikānaṃ pacchā chinnavassānaṃ. Bhatiniviṭṭhanti bhatiṃ katvā viya niviṭṭhaṃ pariyiṭṭhaṃ. ‘‘Saṅghikaṃ pana…pe… vibbhantopi labhatevā’’ti idaṃ tatruppādaṃ sandhāya vuttaṃ. Iminā apalokanameva pamāṇaṃ, na gāhāpananti keci. Vinayadharā pana ‘‘amhākaṃ vihāre vassaṃ upagatānaṃ ekekassa ticīvaraṃ saṅgho dassatī’tiādinā apalokitepi abhājitaṃ vibbhantako na labhati. ‘Apalokanakammaṃ katvā gāhita’nti vuttattā, ‘abhājite vibbhamatī’ti evaṃ pubbe vuttattā cā’’ti vadanti. ‘‘Paccayavasenāti gahapatikaṃ vā aññaṃ vā vassāvāsikaṃ paccayavasena gāhita’’nti likhitaṃ. ‘‘Ekameva vatthaṃ dātabbanti tattha nisinnānaṃ ekamekaṃ vatthaṃ pāpuṇātī’’ti likhitaṃ. Dutiyo therāsaneti anubhāgo. Paṭhamabhāgo aññathā therena gahitoti jānitabbaṃ.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਚੂਲ਼વਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Cūḷavaggapāḷi / ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਾਪਕਸਮ੍ਮੁਤਿ • Senāsanaggāhāpakasammuti
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਚੂਲ਼વਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਕਥਾ • Senāsanaggāhakathā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਾਪਕਸਮ੍ਮੁਤਿਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Senāsanaggāhāpakasammutikathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Senāsanaggāhakathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹਕਥਾ • Senāsanaggāhakathā
