| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / စူဠဝဂ္ဂပာဠိ • Cūḷavaggapāḷi |
၈. သေနာသနဝတ္တကထာ
8. Senāsanavattakathā
၃၆၉. တေန ခော ပန သမယေန သမ္ဗဟုလာ ဘိက္ခူ အဇ္ဈောကာသေ စီဝရကမ္မံ ကရောန္တိ။ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ပဋိဝာတေ အင္ဂဏေ 1 သေနာသနံ ပပ္ဖောဋေသုံ။ ဘိက္ခူ ရဇေန ဩကိရိံသု။ ယေ တေ ဘိက္ခူ အပ္ပိစ္ဆာ။ပေ.။ တေ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယ္ယန္တိ ဝိပာစေန္တိ – ‘‘ကထဉ္ဟိ နာမ ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ပဋိဝာတေ အင္ဂဏေ သေနာသနံ ပပ္ဖောဋေသ္သန္တိ! ဘိက္ခူ ရဇေန ဩကိရိံသူ’’တိ။ အထ ခော တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ပေ.။ ‘‘သစ္စံ ကိရ, ဘိက္ခဝေ, ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ပဋိဝာတေ အင္ဂဏေ သေနာသနံ ပပ္ဖောဋေန္တိ, ဘိက္ခူ ရဇေန ဩကိရိံသူ’’တိ? ‘‘သစ္စံ ဘဂဝာ’’တိ။ပေ.။ ဝိဂရဟိတ္ဝာ။ပေ.။ ဓမ္မိံ ကထံ ကတ္ဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ –
369. Tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū ajjhokāse cīvarakammaṃ karonti. Chabbaggiyā bhikkhū paṭivāte aṅgaṇe 2 senāsanaṃ papphoṭesuṃ. Bhikkhū rajena okiriṃsu. Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma chabbaggiyā bhikkhū paṭivāte aṅgaṇe senāsanaṃ papphoṭessanti! Bhikkhū rajena okiriṃsū’’ti. Atha kho te bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe… ‘‘saccaṃ kira, bhikkhave, chabbaggiyā bhikkhū paṭivāte aṅgaṇe senāsanaṃ papphoṭenti, bhikkhū rajena okiriṃsū’’ti? ‘‘Saccaṃ bhagavā’’ti…pe… vigarahitvā…pe… dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi –
၃၇၀. ‘‘တေန ဟိ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ သေနာသနဝတ္တံ ပညပေသ္သာမိ ယထာ ဘိက္ခူဟိ သေနာသနေ သမ္မာ ဝတ္တိတဗ္ဗံ။ ယသ္မိံ ဝိဟာရေ ဝိဟရတိ, သစေ သော ဝိဟာရော ဥက္လာပော ဟောတိ, သစေ ဥသ္သဟတိ, သောဓေတဗ္ဗော။ 3 ဝိဟာရံ သောဓေန္တေန ပဌမံ ပတ္တစီဝရံ နီဟရိတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိက္ခိပိတဗ္ဗံ; နိသီဒနပစ္စတ္ထရဏံ နီဟရိတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိက္ခိပိတဗ္ဗံ; ဘိသိဗိဗ္ဗောဟနံ နီဟရိတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိက္ခိပိတဗ္ဗံ; မဉ္စော နီစံ ကတ္ဝာ သာဓုကံ အပ္ပဋိဃံသန္တေန, အသင္ဃဋ္ဋေန္တေန ကဝာဋပိဋ္ဌံ, နီဟရိတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိက္ခိပိတဗ္ဗော; ပီဌံ နီစံ ကတ္ဝာ သာဓုကံ အပ္ပဋိဃံသန္တေန, အသင္ဃဋ္ဋေန္တေန ကဝာဋပိဋ္ဌံ, နီဟရိတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိက္ခိပိတဗ္ဗံ; မဉ္စပဋိပာဒကာ နီဟရိတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိက္ခိပိတဗ္ဗာ; ခေဠမလ္လကော နီဟရိတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိက္ခိပိတဗ္ဗော; အပသ္သေနဖလကံ နီဟရိတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိက္ခိပိတဗ္ဗံ; ဘုမ္မတ္ထရဏံ ယထာပညတ္တံ သလ္လက္ခေတ္ဝာ နီဟရိတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိက္ခိပိတဗ္ဗံ။ သစေ ဝိဟာရေ သန္တာနကံ ဟောတိ, ဥလ္လောကာ ပဌမံ ဩဟာရေတဗ္ဗံ, အာလောကသန္ဓိကဏ္ဏဘာဂာ ပမဇ္ဇိတဗ္ဗာ။ သစေ ဂေရုကပရိကမ္မကတာ ဘိတ္တိ ကဏ္ဏကိတာ ဟောတိ, စောဠကံ တေမေတ္ဝာ ပီဠေတ္ဝာ ပမဇ္ဇိတဗ္ဗာ။ သစေ ကာဠဝဏ္ဏကတာ ဘူမိ ကဏ္ဏကိတာ ဟောတိ, စောဠကံ တေမေတ္ဝာ ပီဠေတ္ဝာ ပမဇ္ဇိတဗ္ဗာ။ သစေ အကတာ ဟောတိ ဘူမိ, ဥဒကေန ပရိပ္ဖောသိတ္ဝာ ပရိဖောသိတ္ဝာ သမ္မဇ္ဇိတဗ္ဗာ – မာ ဝိဟာရော ရဇေန ဥဟညီတိ။ သင္ကာရံ ဝိစိနိတ္ဝာ ဧကမန္တံ ဆဍ္ဍေတဗ္ဗံ။
370. ‘‘Tena hi, bhikkhave, bhikkhūnaṃ senāsanavattaṃ paññapessāmi yathā bhikkhūhi senāsane sammā vattitabbaṃ. Yasmiṃ vihāre viharati, sace so vihāro uklāpo hoti, sace ussahati, sodhetabbo. 4 Vihāraṃ sodhentena paṭhamaṃ pattacīvaraṃ nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbaṃ; nisīdanapaccattharaṇaṃ nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbaṃ; bhisibibbohanaṃ nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbaṃ; mañco nīcaṃ katvā sādhukaṃ appaṭighaṃsantena, asaṅghaṭṭentena kavāṭapiṭṭhaṃ, nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbo; pīṭhaṃ nīcaṃ katvā sādhukaṃ appaṭighaṃsantena, asaṅghaṭṭentena kavāṭapiṭṭhaṃ, nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbaṃ; mañcapaṭipādakā nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbā; kheḷamallako nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbo; apassenaphalakaṃ nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbaṃ; bhummattharaṇaṃ yathāpaññattaṃ sallakkhetvā nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbaṃ. Sace vihāre santānakaṃ hoti, ullokā paṭhamaṃ ohāretabbaṃ, ālokasandhikaṇṇabhāgā pamajjitabbā. Sace gerukaparikammakatā bhitti kaṇṇakitā hoti, coḷakaṃ temetvā pīḷetvā pamajjitabbā. Sace kāḷavaṇṇakatā bhūmi kaṇṇakitā hoti, coḷakaṃ temetvā pīḷetvā pamajjitabbā. Sace akatā hoti bhūmi, udakena paripphositvā pariphositvā sammajjitabbā – mā vihāro rajena uhaññīti. Saṅkāraṃ vicinitvā ekamantaṃ chaḍḍetabbaṃ.
‘‘န ဘိက္ခုသာမန္တာ သေနာသနံ ပပ္ဖောဋေတဗ္ဗံ။ န ဝိဟာရသာမန္တာ သေနာသနံ ပပ္ဖောဋေတဗ္ဗံ။ န ပာနီယသာမန္တာ သေနာသနံ ပပ္ဖောဋေတဗ္ဗံ။ န ပရိဘောဇနီယသာမန္တာ သေနာသနံ ပပ္ဖောဋေတဗ္ဗံ။ န ပဋိဝာတေ အင္ဂဏေ သေနာသနံ ပပ္ဖောဋေတဗ္ဗံ။ အဓောဝာတေ သေနာသနံ ပပ္ဖောဋေတဗ္ဗံ။
‘‘Na bhikkhusāmantā senāsanaṃ papphoṭetabbaṃ. Na vihārasāmantā senāsanaṃ papphoṭetabbaṃ. Na pānīyasāmantā senāsanaṃ papphoṭetabbaṃ. Na paribhojanīyasāmantā senāsanaṃ papphoṭetabbaṃ. Na paṭivāte aṅgaṇe senāsanaṃ papphoṭetabbaṃ. Adhovāte senāsanaṃ papphoṭetabbaṃ.
‘‘ဘုမ္မတ္ထရဏံ ဧကမန္တံ ဩတာပေတ္ဝာ သောဓေတ္ဝာ ပပ္ဖောဋေတ္ဝာ အတိဟရိတ္ဝာ ယထာပညတ္တံ ပညပေတဗ္ဗံ။ မဉ္စပဋိပာဒကာ ဧကမန္တံ ဩတာပေတ္ဝာ ပမဇ္ဇိတ္ဝာ အတိဟရိတ္ဝာ ယထာဌာနေ ဌပေတဗ္ဗာ။ မဉ္စော ဧကမန္တံ ဩတာပေတ္ဝာ သောဓေတ္ဝာ ပပ္ဖောဋေတ္ဝာ နီစံ ကတ္ဝာ သာဓုကံ အပ္ပဋိဃံသန္တေန, အသင္ဃဋ္ဋေန္တေန ကဝာဋပိဋ္ဌံ, အတိဟရိတ္ဝာ ယထာပညတ္တံ ပညပေတဗ္ဗော။ ပီဌံ ဧကမန္တံ ဩတာပေတ္ဝာ သောဓေတ္ဝာ ပပ္ဖောဋေတ္ဝာ နီစံ ကတ္ဝာ သာဓုကံ အပ္ပဋိဃံသန္တေန, အသင္ဃဋ္ဋေန္တေန ကဝာဋပိဋ္ဌံ, အတိဟရိတ္ဝာ ယထာပညတ္တံ ပညပေတဗ္ဗံ။ ဘိသိဗိဗ္ဗောဟနံ ဧကမန္တံ ဩတာပေတ္ဝာ သောဓေတ္ဝာ ပပ္ဖောဋေတ္ဝာ အတိဟရိတ္ဝာ ယထာပညတ္တံ ပညပေတဗ္ဗံ။ နိသီဒနပစ္စတ္ထရဏံ ဧကမန္တံ ဩတာပေတ္ဝာ သောဓေတ္ဝာ ပပ္ဖောဋေတ္ဝာ အတိဟရိတ္ဝာ ယထာပညတ္တံ ပညပေတဗ္ဗံ။ ခေဠမလ္လကော ဧကမန္တံ ဩတာပေတ္ဝာ ပမဇ္ဇိတ္ဝာ အတိဟရိတ္ဝာ ယထာဌာနေ ဌပေတဗ္ဗော။ အပသ္သေနဖလကံ ဧကမန္တံ ဩတာပေတ္ဝာ ပမဇ္ဇိတ္ဝာ အတိဟရိတ္ဝာ ယထာဌာနေ ဌပေတဗ္ဗံ။ ပတ္တစီဝရံ နိက္ခိပိတဗ္ဗံ။ ပတ္တံ နိက္ခိပန္တေန ဧကေန ဟတ္ထေန ပတ္တံ ဂဟေတ္ဝာ ဧကေန ဟတ္ထေန ဟေဋ္ဌာမဉ္စံ ဝာ ဟေဋ္ဌာပီဌံ ဝာ ပရာမသိတ္ဝာ ပတ္တော နိက္ခိပိတဗ္ဗော။ န စ အနန္တရဟိတာယ ဘူမိယာ ပတ္တော နိက္ခိပိတဗ္ဗော။ စီဝရံ နိက္ခိပန္တေန ဧကေန ဟတ္ထေန စီဝရံ ဂဟေတ္ဝာ ဧကေန ဟတ္ထေန စီဝရဝံသံ ဝာ စီဝရရဇ္ဇု ဝာ ပမဇ္ဇိတ္ဝာ ပာရတော အန္တံ ဩရတော ဘောဂံ ကတ္ဝာ စီဝရံ နိက္ခိပိတဗ္ဗံ။
‘‘Bhummattharaṇaṃ ekamantaṃ otāpetvā sodhetvā papphoṭetvā atiharitvā yathāpaññattaṃ paññapetabbaṃ. Mañcapaṭipādakā ekamantaṃ otāpetvā pamajjitvā atiharitvā yathāṭhāne ṭhapetabbā. Mañco ekamantaṃ otāpetvā sodhetvā papphoṭetvā nīcaṃ katvā sādhukaṃ appaṭighaṃsantena, asaṅghaṭṭentena kavāṭapiṭṭhaṃ, atiharitvā yathāpaññattaṃ paññapetabbo. Pīṭhaṃ ekamantaṃ otāpetvā sodhetvā papphoṭetvā nīcaṃ katvā sādhukaṃ appaṭighaṃsantena, asaṅghaṭṭentena kavāṭapiṭṭhaṃ, atiharitvā yathāpaññattaṃ paññapetabbaṃ. Bhisibibbohanaṃ ekamantaṃ otāpetvā sodhetvā papphoṭetvā atiharitvā yathāpaññattaṃ paññapetabbaṃ. Nisīdanapaccattharaṇaṃ ekamantaṃ otāpetvā sodhetvā papphoṭetvā atiharitvā yathāpaññattaṃ paññapetabbaṃ. Kheḷamallako ekamantaṃ otāpetvā pamajjitvā atiharitvā yathāṭhāne ṭhapetabbo. Apassenaphalakaṃ ekamantaṃ otāpetvā pamajjitvā atiharitvā yathāṭhāne ṭhapetabbaṃ. Pattacīvaraṃ nikkhipitabbaṃ. Pattaṃ nikkhipantena ekena hatthena pattaṃ gahetvā ekena hatthena heṭṭhāmañcaṃ vā heṭṭhāpīṭhaṃ vā parāmasitvā patto nikkhipitabbo. Na ca anantarahitāya bhūmiyā patto nikkhipitabbo. Cīvaraṃ nikkhipantena ekena hatthena cīvaraṃ gahetvā ekena hatthena cīvaravaṃsaṃ vā cīvararajju vā pamajjitvā pārato antaṃ orato bhogaṃ katvā cīvaraṃ nikkhipitabbaṃ.
‘‘သစေ ပုရတ္ထိမာ သရဇာ ဝာတာ ဝာယန္တိ, ပုရတ္ထိမာ ဝာတပာနာ ထကေတဗ္ဗာ။ သစေ ပစ္ဆိမာ သရဇာ ဝာတာ ဝာယန္တိ, ပစ္ဆိမာ ဝာတပာနာ ထကေတဗ္ဗာ။ သစေ ဥတ္တရာ သရဇာ ဝာတာ ဝာယန္တိ ဥတ္တရာ ဝာတပာနာ ထကေတဗ္ဗာ။ သစေ ဒက္ခိဏာ သရဇာ ဝာတာ ဝာယန္တိ, ဒက္ခိဏာ ဝာတပာနာ ထကေတဗ္ဗာ။ သစေ သီတကာလော ဟောတိ, ဒိဝာ ဝာတပာနာ ဝိဝရိတဗ္ဗာ, ရတ္တိံ ထကေတဗ္ဗာ။ သစေ ဥဏ္ဟကာလော ဟောတိ, ဒိဝာ ဝာတပာနာ ထကေတဗ္ဗာ, ရတ္တိံ ဝိဝရိတဗ္ဗာ။
‘‘Sace puratthimā sarajā vātā vāyanti, puratthimā vātapānā thaketabbā. Sace pacchimā sarajā vātā vāyanti, pacchimā vātapānā thaketabbā. Sace uttarā sarajā vātā vāyanti uttarā vātapānā thaketabbā. Sace dakkhiṇā sarajā vātā vāyanti, dakkhiṇā vātapānā thaketabbā. Sace sītakālo hoti, divā vātapānā vivaritabbā, rattiṃ thaketabbā. Sace uṇhakālo hoti, divā vātapānā thaketabbā, rattiṃ vivaritabbā.
‘‘သစေ ပရိဝေဏံ ဥက္လာပံ ဟောတိ, ပရိဝေဏံ သမ္မဇ္ဇိတဗ္ဗံ။ သစေ ကောဋ္ဌကော ဥက္လာပော ဟောတိ, ကောဋ္ဌကော သမ္မဇ္ဇိတဗ္ဗော။ သစေ ဥပဋ္ဌာနသာလာ ဥက္လာပာ ဟောတိ, ဥပဋ္ဌာနသာလာ သမ္မဇ္ဇိတဗ္ဗာ။ သစေ အဂ္ဂိသာလာ ဥက္လာပာ ဟောတိ, အဂ္ဂိသာလာ သမ္မဇ္ဇိတဗ္ဗာ။ သစေ ဝစ္စကုဋိ ဥက္လာပာ ဟောတိ, ဝစ္စကုဋိ သမ္မဇ္ဇိတဗ္ဗာ။ သစေ ပာနီယံ န ဟောတိ, ပာနီယံ ဥပဋ္ဌာပေတဗ္ဗံ။ သစေ ပရိဘောဇနီယံ န ဟောတိ, ပရိဘောဇနီယံ ဥပဋ္ဌာပေတဗ္ဗံ။ သစေ အာစမနကုမ္ဘိယာ ဥဒကံ န ဟောတိ, အာစမနကုမ္ဘိယာ ဥဒကံ အာသိဉ္စိတဗ္ဗံ။
‘‘Sace pariveṇaṃ uklāpaṃ hoti, pariveṇaṃ sammajjitabbaṃ. Sace koṭṭhako uklāpo hoti, koṭṭhako sammajjitabbo. Sace upaṭṭhānasālā uklāpā hoti, upaṭṭhānasālā sammajjitabbā. Sace aggisālā uklāpā hoti, aggisālā sammajjitabbā. Sace vaccakuṭi uklāpā hoti, vaccakuṭi sammajjitabbā. Sace pānīyaṃ na hoti, pānīyaṃ upaṭṭhāpetabbaṃ. Sace paribhojanīyaṃ na hoti, paribhojanīyaṃ upaṭṭhāpetabbaṃ. Sace ācamanakumbhiyā udakaṃ na hoti, ācamanakumbhiyā udakaṃ āsiñcitabbaṃ.
‘‘သစေ ဝုဍ္ဎေန သဒ္ဓိံ ဧကဝိဟာရေ ဝိဟရတိ, န ဝုဍ္ဎံ အနာပုစ္ဆာ ဥဒ္ဒေသော ဒာတဗ္ဗော, န ပရိပုစ္ဆာ ဒာတဗ္ဗာ, န သဇ္ဈာယော ကာတဗ္ဗော, န ဓမ္မော ဘာသိတဗ္ဗော, န ပဒီပော ကာတဗ္ဗော, န ပဒီပော ဝိဇ္ဈာပေတဗ္ဗော, န ဝာတပာနာ ဝိဝရိတဗ္ဗာ, န ဝာတပာနာ ထကေတဗ္ဗာ။ သစေ ဝုဍ္ဎေန သဒ္ဓိံ ဧကစင္ကမေ စင္ကမတိ, ယေန ဝုဍ္ဎော တေန ပရိဝတ္တိတဗ္ဗံ, န စ ဝုဍ္ဎော သင္ဃာဋိကဏ္ဏေန ဃဋ္ဋေတဗ္ဗော။ ဣဒံ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခူနံ သေနာသနဝတ္တံ ယထာ ဘိက္ခူဟိ သေနာသနေ သမ္မာ ဝတ္တိတဗ္ဗ’’န္တိ။
‘‘Sace vuḍḍhena saddhiṃ ekavihāre viharati, na vuḍḍhaṃ anāpucchā uddeso dātabbo, na paripucchā dātabbā, na sajjhāyo kātabbo, na dhammo bhāsitabbo, na padīpo kātabbo, na padīpo vijjhāpetabbo, na vātapānā vivaritabbā, na vātapānā thaketabbā. Sace vuḍḍhena saddhiṃ ekacaṅkame caṅkamati, yena vuḍḍho tena parivattitabbaṃ, na ca vuḍḍho saṅghāṭikaṇṇena ghaṭṭetabbo. Idaṃ kho, bhikkhave, bhikkhūnaṃ senāsanavattaṃ yathā bhikkhūhi senāsane sammā vattitabba’’nti.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / ဝိနယပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / စူဠဝဂ္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / သေနာသနဝတ္တကထာ • Senāsanavattakathā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / သေနာသနဝတ္တကထာဝဏ္ဏနာ • Senāsanavattakathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝိမတိဝိနောဒနီ-ဋီကာ • Vimativinodanī-ṭīkā / ပိဏ္ဍစာရိကဝတ္တကထာဒိဝဏ္ဏနာ • Piṇḍacārikavattakathādivaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ပာစိတ္ယာဒိယောဇနာပာဠိ • Pācityādiyojanāpāḷi / ၈. သေနာသနဝတ္တကထာ • 8. Senāsanavattakathā
