| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / චූළවග්‌ගපාළි • Cūḷavaggapāḷi |
8. සෙනාසනවත්‌තකථා
8. Senāsanavattakathā
369. තෙන ඛො පන සමයෙන සම්‌බහුලා භික්‌ඛූ අජ්‌ඣොකාසෙ චීවරකම්‌මං කරොන්‌ති. ඡබ්‌බග්‌ගියා භික්‌ඛූ පටිවාතෙ අඞ්‌ගණෙ 1 සෙනාසනං පප්‌ඵොටෙසුං. භික්‌ඛූ රජෙන ඔකිරිංසු. යෙ තෙ භික්‌ඛූ අප්‌පිච්‌ඡා…පෙ.… තෙ උජ්‌ඣායන්‌ති ඛිය්‍යන්‌ති විපාචෙන්‌ති – ‘‘කථඤ්‌හි නාම ඡබ්‌බග්‌ගියා භික්‌ඛූ පටිවාතෙ අඞ්‌ගණෙ සෙනාසනං පප්‌ඵොටෙස්‌සන්‌ති! භික්‌ඛූ රජෙන ඔකිරිංසූ’’ති. අථ ඛො තෙ භික්‌ඛූ භගවතො එතමත්‌ථං ආරොචෙසුං…පෙ.… ‘‘සච්‌චං කිර, භික්‌ඛවෙ, ඡබ්‌බග්‌ගියා භික්‌ඛූ පටිවාතෙ අඞ්‌ගණෙ සෙනාසනං පප්‌ඵොටෙන්‌ති, භික්‌ඛූ රජෙන ඔකිරිංසූ’’ති? ‘‘සච්‌චං භගවා’’ති…පෙ.… විගරහිත්‌වා…පෙ.… ධම්‌මිං කථං කත්‌වා භික්‌ඛූ ආමන්‌තෙසි –
369. Tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū ajjhokāse cīvarakammaṃ karonti. Chabbaggiyā bhikkhū paṭivāte aṅgaṇe 2 senāsanaṃ papphoṭesuṃ. Bhikkhū rajena okiriṃsu. Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma chabbaggiyā bhikkhū paṭivāte aṅgaṇe senāsanaṃ papphoṭessanti! Bhikkhū rajena okiriṃsū’’ti. Atha kho te bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe… ‘‘saccaṃ kira, bhikkhave, chabbaggiyā bhikkhū paṭivāte aṅgaṇe senāsanaṃ papphoṭenti, bhikkhū rajena okiriṃsū’’ti? ‘‘Saccaṃ bhagavā’’ti…pe… vigarahitvā…pe… dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi –
370. ‘‘තෙන හි, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛූනං සෙනාසනවත්‌තං පඤ්‌ඤපෙස්‌සාමි යථා භික්‌ඛූහි සෙනාසනෙ සම්‌මා වත්‌තිතබ්‌බං. යස්‌මිං විහාරෙ විහරති, සචෙ සො විහාරො උක්‌ලාපො හොති, සචෙ උස්‌සහති, සොධෙතබ්‌බො. 3 විහාරං සොධෙන්‌තෙන පඨමං පත්‌තචීවරං නීහරිත්‌වා එකමන්‌තං නික්‌ඛිපිතබ්‌බං; නිසීදනපච්‌චත්‌ථරණං නීහරිත්‌වා එකමන්‌තං නික්‌ඛිපිතබ්‌බං; භිසිබිබ්‌බොහනං නීහරිත්‌වා එකමන්‌තං නික්‌ඛිපිතබ්‌බං; මඤ්‌චො නීචං කත්‌වා සාධුකං අප්‌පටිඝංසන්‌තෙන, අසඞ්‌ඝට්‌ටෙන්‌තෙන කවාටපිට්‌ඨං, නීහරිත්‌වා එකමන්‌තං නික්‌ඛිපිතබ්‌බො; පීඨං නීචං කත්‌වා සාධුකං අප්‌පටිඝංසන්‌තෙන, අසඞ්‌ඝට්‌ටෙන්‌තෙන කවාටපිට්‌ඨං, නීහරිත්‌වා එකමන්‌තං නික්‌ඛිපිතබ්‌බං; මඤ්‌චපටිපාදකා නීහරිත්‌වා එකමන්‌තං නික්‌ඛිපිතබ්‌බා; ඛෙළමල්‌ලකො නීහරිත්‌වා එකමන්‌තං නික්‌ඛිපිතබ්‌බො; අපස්‌සෙනඵලකං නීහරිත්‌වා එකමන්‌තං නික්‌ඛිපිතබ්‌බං; භුම්‌මත්‌ථරණං යථාපඤ්‌ඤත්‌තං සල්‌ලක්‌ඛෙත්‌වා නීහරිත්‌වා එකමන්‌තං නික්‌ඛිපිතබ්‌බං. සචෙ විහාරෙ සන්‌තානකං හොති, උල්‌ලොකා පඨමං ඔහාරෙතබ්‌බං, ආලොකසන්‌ධිකණ්‌ණභාගා පමජ්‌ජිතබ්‌බා. සචෙ ගෙරුකපරිකම්‌මකතා භිත්‌ති කණ්‌ණකිතා හොති, චොළකං තෙමෙත්‌වා පීළෙත්‌වා පමජ්‌ජිතබ්‌බා. සචෙ කාළවණ්‌ණකතා භූමි කණ්‌ණකිතා හොති, චොළකං තෙමෙත්‌වා පීළෙත්‌වා පමජ්‌ජිතබ්‌බා. සචෙ අකතා හොති භූමි, උදකෙන පරිප්‌ඵොසිත්‌වා පරිඵොසිත්‌වා සම්‌මජ්‌ජිතබ්‌බා – මා විහාරො රජෙන උහඤ්‌ඤීති. සඞ්‌කාරං විචිනිත්‌වා එකමන්‌තං ඡඩ්‌ඩෙතබ්‌බං.
370. ‘‘Tena hi, bhikkhave, bhikkhūnaṃ senāsanavattaṃ paññapessāmi yathā bhikkhūhi senāsane sammā vattitabbaṃ. Yasmiṃ vihāre viharati, sace so vihāro uklāpo hoti, sace ussahati, sodhetabbo. 4 Vihāraṃ sodhentena paṭhamaṃ pattacīvaraṃ nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbaṃ; nisīdanapaccattharaṇaṃ nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbaṃ; bhisibibbohanaṃ nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbaṃ; mañco nīcaṃ katvā sādhukaṃ appaṭighaṃsantena, asaṅghaṭṭentena kavāṭapiṭṭhaṃ, nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbo; pīṭhaṃ nīcaṃ katvā sādhukaṃ appaṭighaṃsantena, asaṅghaṭṭentena kavāṭapiṭṭhaṃ, nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbaṃ; mañcapaṭipādakā nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbā; kheḷamallako nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbo; apassenaphalakaṃ nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbaṃ; bhummattharaṇaṃ yathāpaññattaṃ sallakkhetvā nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbaṃ. Sace vihāre santānakaṃ hoti, ullokā paṭhamaṃ ohāretabbaṃ, ālokasandhikaṇṇabhāgā pamajjitabbā. Sace gerukaparikammakatā bhitti kaṇṇakitā hoti, coḷakaṃ temetvā pīḷetvā pamajjitabbā. Sace kāḷavaṇṇakatā bhūmi kaṇṇakitā hoti, coḷakaṃ temetvā pīḷetvā pamajjitabbā. Sace akatā hoti bhūmi, udakena paripphositvā pariphositvā sammajjitabbā – mā vihāro rajena uhaññīti. Saṅkāraṃ vicinitvā ekamantaṃ chaḍḍetabbaṃ.
‘‘න භික්‌ඛුසාමන්‌තා සෙනාසනං පප්‌ඵොටෙතබ්‌බං. න විහාරසාමන්‌තා සෙනාසනං පප්‌ඵොටෙතබ්‌බං. න පානීයසාමන්‌තා සෙනාසනං පප්‌ඵොටෙතබ්‌බං. න පරිභොජනීයසාමන්‌තා සෙනාසනං පප්‌ඵොටෙතබ්‌බං. න පටිවාතෙ අඞ්‌ගණෙ සෙනාසනං පප්‌ඵොටෙතබ්‌බං. අධොවාතෙ සෙනාසනං පප්‌ඵොටෙතබ්‌බං.
‘‘Na bhikkhusāmantā senāsanaṃ papphoṭetabbaṃ. Na vihārasāmantā senāsanaṃ papphoṭetabbaṃ. Na pānīyasāmantā senāsanaṃ papphoṭetabbaṃ. Na paribhojanīyasāmantā senāsanaṃ papphoṭetabbaṃ. Na paṭivāte aṅgaṇe senāsanaṃ papphoṭetabbaṃ. Adhovāte senāsanaṃ papphoṭetabbaṃ.
‘‘භුම්‌මත්‌ථරණං එකමන්‌තං ඔතාපෙත්‌වා සොධෙත්‌වා පප්‌ඵොටෙත්‌වා අතිහරිත්‌වා යථාපඤ්‌ඤත්‌තං පඤ්‌ඤපෙතබ්‌බං. මඤ්‌චපටිපාදකා එකමන්‌තං ඔතාපෙත්‌වා පමජ්‌ජිත්‌වා අතිහරිත්‌වා යථාඨානෙ ඨපෙතබ්‌බා. මඤ්‌චො එකමන්‌තං ඔතාපෙත්‌වා සොධෙත්‌වා පප්‌ඵොටෙත්‌වා නීචං කත්‌වා සාධුකං අප්‌පටිඝංසන්‌තෙන, අසඞ්‌ඝට්‌ටෙන්‌තෙන කවාටපිට්‌ඨං, අතිහරිත්‌වා යථාපඤ්‌ඤත්‌තං පඤ්‌ඤපෙතබ්‌බො. පීඨං එකමන්‌තං ඔතාපෙත්‌වා සොධෙත්‌වා පප්‌ඵොටෙත්‌වා නීචං කත්‌වා සාධුකං අප්‌පටිඝංසන්‌තෙන, අසඞ්‌ඝට්‌ටෙන්‌තෙන කවාටපිට්‌ඨං, අතිහරිත්‌වා යථාපඤ්‌ඤත්‌තං පඤ්‌ඤපෙතබ්‌බං. භිසිබිබ්‌බොහනං එකමන්‌තං ඔතාපෙත්‌වා සොධෙත්‌වා පප්‌ඵොටෙත්‌වා අතිහරිත්‌වා යථාපඤ්‌ඤත්‌තං පඤ්‌ඤපෙතබ්‌බං. නිසීදනපච්‌චත්‌ථරණං එකමන්‌තං ඔතාපෙත්‌වා සොධෙත්‌වා පප්‌ඵොටෙත්‌වා අතිහරිත්‌වා යථාපඤ්‌ඤත්‌තං පඤ්‌ඤපෙතබ්‌බං. ඛෙළමල්‌ලකො එකමන්‌තං ඔතාපෙත්‌වා පමජ්‌ජිත්‌වා අතිහරිත්‌වා යථාඨානෙ ඨපෙතබ්‌බො. අපස්‌සෙනඵලකං එකමන්‌තං ඔතාපෙත්‌වා පමජ්‌ජිත්‌වා අතිහරිත්‌වා යථාඨානෙ ඨපෙතබ්‌බං. පත්‌තචීවරං නික්‌ඛිපිතබ්‌බං. පත්‌තං නික්‌ඛිපන්‌තෙන එකෙන හත්‌ථෙන පත්‌තං ගහෙත්‌වා එකෙන හත්‌ථෙන හෙට්‌ඨාමඤ්‌චං වා හෙට්‌ඨාපීඨං වා පරාමසිත්‌වා පත්‌තො නික්‌ඛිපිතබ්‌බො. න ච අනන්‌තරහිතාය භූමියා පත්‌තො නික්‌ඛිපිතබ්‌බො. චීවරං නික්‌ඛිපන්‌තෙන එකෙන හත්‌ථෙන චීවරං ගහෙත්‌වා එකෙන හත්‌ථෙන චීවරවංසං වා චීවරරජ්‌ජු වා පමජ්‌ජිත්‌වා පාරතො අන්‌තං ඔරතො භොගං කත්‌වා චීවරං නික්‌ඛිපිතබ්‌බං.
‘‘Bhummattharaṇaṃ ekamantaṃ otāpetvā sodhetvā papphoṭetvā atiharitvā yathāpaññattaṃ paññapetabbaṃ. Mañcapaṭipādakā ekamantaṃ otāpetvā pamajjitvā atiharitvā yathāṭhāne ṭhapetabbā. Mañco ekamantaṃ otāpetvā sodhetvā papphoṭetvā nīcaṃ katvā sādhukaṃ appaṭighaṃsantena, asaṅghaṭṭentena kavāṭapiṭṭhaṃ, atiharitvā yathāpaññattaṃ paññapetabbo. Pīṭhaṃ ekamantaṃ otāpetvā sodhetvā papphoṭetvā nīcaṃ katvā sādhukaṃ appaṭighaṃsantena, asaṅghaṭṭentena kavāṭapiṭṭhaṃ, atiharitvā yathāpaññattaṃ paññapetabbaṃ. Bhisibibbohanaṃ ekamantaṃ otāpetvā sodhetvā papphoṭetvā atiharitvā yathāpaññattaṃ paññapetabbaṃ. Nisīdanapaccattharaṇaṃ ekamantaṃ otāpetvā sodhetvā papphoṭetvā atiharitvā yathāpaññattaṃ paññapetabbaṃ. Kheḷamallako ekamantaṃ otāpetvā pamajjitvā atiharitvā yathāṭhāne ṭhapetabbo. Apassenaphalakaṃ ekamantaṃ otāpetvā pamajjitvā atiharitvā yathāṭhāne ṭhapetabbaṃ. Pattacīvaraṃ nikkhipitabbaṃ. Pattaṃ nikkhipantena ekena hatthena pattaṃ gahetvā ekena hatthena heṭṭhāmañcaṃ vā heṭṭhāpīṭhaṃ vā parāmasitvā patto nikkhipitabbo. Na ca anantarahitāya bhūmiyā patto nikkhipitabbo. Cīvaraṃ nikkhipantena ekena hatthena cīvaraṃ gahetvā ekena hatthena cīvaravaṃsaṃ vā cīvararajju vā pamajjitvā pārato antaṃ orato bhogaṃ katvā cīvaraṃ nikkhipitabbaṃ.
‘‘සචෙ පුරත්‌ථිමා සරජා වාතා වායන්‌ති, පුරත්‌ථිමා වාතපානා ථකෙතබ්‌බා. සචෙ පච්‌ඡිමා සරජා වාතා වායන්‌ති, පච්‌ඡිමා වාතපානා ථකෙතබ්‌බා. සචෙ උත්‌තරා සරජා වාතා වායන්‌ති උත්‌තරා වාතපානා ථකෙතබ්‌බා. සචෙ දක්‌ඛිණා සරජා වාතා වායන්‌ති, දක්‌ඛිණා වාතපානා ථකෙතබ්‌බා. සචෙ සීතකාලො හොති, දිවා වාතපානා විවරිතබ්‌බා, රත්‌තිං ථකෙතබ්‌බා. සචෙ උණ්‌හකාලො හොති, දිවා වාතපානා ථකෙතබ්‌බා, රත්‌තිං විවරිතබ්‌බා.
‘‘Sace puratthimā sarajā vātā vāyanti, puratthimā vātapānā thaketabbā. Sace pacchimā sarajā vātā vāyanti, pacchimā vātapānā thaketabbā. Sace uttarā sarajā vātā vāyanti uttarā vātapānā thaketabbā. Sace dakkhiṇā sarajā vātā vāyanti, dakkhiṇā vātapānā thaketabbā. Sace sītakālo hoti, divā vātapānā vivaritabbā, rattiṃ thaketabbā. Sace uṇhakālo hoti, divā vātapānā thaketabbā, rattiṃ vivaritabbā.
‘‘සචෙ පරිවෙණං උක්‌ලාපං හොති, පරිවෙණං සම්‌මජ්‌ජිතබ්‌බං. සචෙ කොට්‌ඨකො උක්‌ලාපො හොති, කොට්‌ඨකො සම්‌මජ්‌ජිතබ්‌බො. සචෙ උපට්‌ඨානසාලා උක්‌ලාපා හොති, උපට්‌ඨානසාලා සම්‌මජ්‌ජිතබ්‌බා. සචෙ අග්‌ගිසාලා උක්‌ලාපා හොති, අග්‌ගිසාලා සම්‌මජ්‌ජිතබ්‌බා. සචෙ වච්‌චකුටි උක්‌ලාපා හොති, වච්‌චකුටි සම්‌මජ්‌ජිතබ්‌බා. සචෙ පානීයං න හොති, පානීයං උපට්‌ඨාපෙතබ්‌බං. සචෙ පරිභොජනීයං න හොති, පරිභොජනීයං උපට්‌ඨාපෙතබ්‌බං. සචෙ ආචමනකුම්‌භියා උදකං න හොති, ආචමනකුම්‌භියා උදකං ආසිඤ්‌චිතබ්‌බං.
‘‘Sace pariveṇaṃ uklāpaṃ hoti, pariveṇaṃ sammajjitabbaṃ. Sace koṭṭhako uklāpo hoti, koṭṭhako sammajjitabbo. Sace upaṭṭhānasālā uklāpā hoti, upaṭṭhānasālā sammajjitabbā. Sace aggisālā uklāpā hoti, aggisālā sammajjitabbā. Sace vaccakuṭi uklāpā hoti, vaccakuṭi sammajjitabbā. Sace pānīyaṃ na hoti, pānīyaṃ upaṭṭhāpetabbaṃ. Sace paribhojanīyaṃ na hoti, paribhojanīyaṃ upaṭṭhāpetabbaṃ. Sace ācamanakumbhiyā udakaṃ na hoti, ācamanakumbhiyā udakaṃ āsiñcitabbaṃ.
‘‘සචෙ වුඩ්‌ඪෙන සද්‌ධිං එකවිහාරෙ විහරති, න වුඩ්‌ඪං අනාපුච්‌ඡා උද්‌දෙසො දාතබ්‌බො, න පරිපුච්‌ඡා දාතබ්‌බා, න සජ්‌ඣායො කාතබ්‌බො, න ධම්‌මො භාසිතබ්‌බො, න පදීපො කාතබ්‌බො, න පදීපො විජ්‌ඣාපෙතබ්‌බො, න වාතපානා විවරිතබ්‌බා, න වාතපානා ථකෙතබ්‌බා. සචෙ වුඩ්‌ඪෙන සද්‌ධිං එකචඞ්‌කමෙ චඞ්‌කමති, යෙන වුඩ්‌ඪො තෙන පරිවත්‌තිතබ්‌බං, න ච වුඩ්‌ඪො සඞ්‌ඝාටිකණ්‌ණෙන ඝට්‌ටෙතබ්‌බො. ඉදං ඛො, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛූනං සෙනාසනවත්‌තං යථා භික්‌ඛූහි සෙනාසනෙ සම්‌මා වත්‌තිතබ්‌බ’’න්‌ති.
‘‘Sace vuḍḍhena saddhiṃ ekavihāre viharati, na vuḍḍhaṃ anāpucchā uddeso dātabbo, na paripucchā dātabbā, na sajjhāyo kātabbo, na dhammo bhāsitabbo, na padīpo kātabbo, na padīpo vijjhāpetabbo, na vātapānā vivaritabbā, na vātapānā thaketabbā. Sace vuḍḍhena saddhiṃ ekacaṅkame caṅkamati, yena vuḍḍho tena parivattitabbaṃ, na ca vuḍḍho saṅghāṭikaṇṇena ghaṭṭetabbo. Idaṃ kho, bhikkhave, bhikkhūnaṃ senāsanavattaṃ yathā bhikkhūhi senāsane sammā vattitabba’’nti.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / චූළවග්‌ග-අට්‌ඨකථා • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / සෙනාසනවත්‌තකථා • Senāsanavattakathā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / සෙනාසනවත්‌තකථාවණ්‌ණනා • Senāsanavattakathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / පිණ්‌ඩචාරිකවත්‌තකථාදිවණ්‌ණනා • Piṇḍacārikavattakathādivaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi / 8. සෙනාසනවත්‌තකථා • 8. Senāsanavattakathā
