| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya |
๓. เสรีสุตฺตํ
3. Serīsuttaṃ
๑๐๔. เอกมนฺตํ ฐิโต โข เสรี เทวปุโตฺต ภควนฺตํ คาถาย อชฺฌภาสิ –
104. Ekamantaṃ ṭhito kho serī devaputto bhagavantaṃ gāthāya ajjhabhāsi –
‘‘อนฺนเมวาภินนฺทนฺติ , อุภเย เทวมานุสา;
‘‘Annamevābhinandanti , ubhaye devamānusā;
อถ โก นาม โส ยโกฺข, ยํ อนฺนํ นาภินนฺทตี’’ติฯ
Atha ko nāma so yakkho, yaṃ annaṃ nābhinandatī’’ti.
‘‘เย นํ ททนฺติ สทฺธาย, วิปฺปสเนฺนน เจตสา;
‘‘Ye naṃ dadanti saddhāya, vippasannena cetasā;
ตเมว อนฺนํ ภชติ, อสฺมิํ โลเก ปรมฺหิ จฯ
Tameva annaṃ bhajati, asmiṃ loke paramhi ca.
‘‘ตสฺมา วิเนยฺย มเจฺฉรํ, ทชฺชา ทานํ มลาภิภู;
‘‘Tasmā vineyya maccheraṃ, dajjā dānaṃ malābhibhū;
ปุญฺญานิ ปรโลกสฺมิํ, ปติฎฺฐา โหนฺติ ปาณิน’’นฺติฯ
Puññāni paralokasmiṃ, patiṭṭhā honti pāṇina’’nti.
‘‘อจฺฉริยํ , ภเนฺต, อพฺภุตํ, ภเนฺต! ยาวสุภาสิตมิทํ, ภเนฺต, ภควตา –
‘‘Acchariyaṃ , bhante, abbhutaṃ, bhante! Yāvasubhāsitamidaṃ, bhante, bhagavatā –
‘‘เย นํ ททนฺติ สทฺธาย, วิปฺปสเนฺนน เจตสา;
‘‘Ye naṃ dadanti saddhāya, vippasannena cetasā;
ตเมว อนฺนํ ภชติ, อสฺมิํ โลเก ปรมฺหิ จฯ
Tameva annaṃ bhajati, asmiṃ loke paramhi ca.
‘‘ตสฺมา วิเนยฺย มเจฺฉรํ, ทชฺชา ทานํ มลาภิภู;
‘‘Tasmā vineyya maccheraṃ, dajjā dānaṃ malābhibhū;
ปุญฺญานิ ปรโลกสฺมิํ, ปติฎฺฐา โหนฺติ ปาณิน’’นฺติฯ
Puññāni paralokasmiṃ, patiṭṭhā honti pāṇina’’nti.
‘‘ภูตปุพฺพาหํ, ภเนฺต, สิรี 1 นาม ราชา อโหสิํ ทายโก ทานปติ ทานสฺส วณฺณวาทีฯ ตสฺส มยฺหํ, ภเนฺต, จตูสุ ทฺวาเรสุ ทานํ ทียิตฺถ สมณ-พฺราหฺมณ-กปณทฺธิก-วนิพฺพกยาจกานํฯ อถ โข มํ, ภเนฺต, อิตฺถาคารํ อุปสงฺกมิตฺวา เอตทโวจ 2 – ‘เทวสฺส โข 3 ทานํ ทียติ; อมฺหากํ ทานํ น ทียติฯ สาธุ มยมฺปิ เทวํ นิสฺสาย ทานานิ ทเทยฺยาม, ปุญฺญานิ กเรยฺยามา’ติฯ ตสฺส มยฺหํ, ภเนฺต, เอตทโหสิ – ‘อหํ โขสฺมิ ทายโก ทานปติ ทานสฺส วณฺณวาทีฯ ทานํ ทสฺสามาติ วทเนฺต กินฺติ วเทยฺย’นฺติ? โส ขฺวาหํ, ภเนฺต, ปฐมํ ทฺวารํ อิตฺถาคารสฺส อทาสิํฯ ตตฺถ อิตฺถาคารสฺส ทานํ ทียิตฺถ; มม ทานํ ปฎิกฺกมิฯ
‘‘Bhūtapubbāhaṃ, bhante, sirī 4 nāma rājā ahosiṃ dāyako dānapati dānassa vaṇṇavādī. Tassa mayhaṃ, bhante, catūsu dvāresu dānaṃ dīyittha samaṇa-brāhmaṇa-kapaṇaddhika-vanibbakayācakānaṃ. Atha kho maṃ, bhante, itthāgāraṃ upasaṅkamitvā etadavoca 5 – ‘devassa kho 6 dānaṃ dīyati; amhākaṃ dānaṃ na dīyati. Sādhu mayampi devaṃ nissāya dānāni dadeyyāma, puññāni kareyyāmā’ti. Tassa mayhaṃ, bhante, etadahosi – ‘ahaṃ khosmi dāyako dānapati dānassa vaṇṇavādī. Dānaṃ dassāmāti vadante kinti vadeyya’nti? So khvāhaṃ, bhante, paṭhamaṃ dvāraṃ itthāgārassa adāsiṃ. Tattha itthāgārassa dānaṃ dīyittha; mama dānaṃ paṭikkami.
‘‘อถ โข มํ, ภเนฺต, ขตฺติยา อนุยนฺตา อุปสงฺกมิตฺวา เอตทโวจุํ – ‘เทวสฺส โข ทานํ ทียติ; อิตฺถาคารสฺส ทานํ ทียติ; อมฺหากํ ทานํ น ทียติฯ สาธุ มยมฺปิ เทวํ นิสฺสาย ทานานิ ทเทยฺยาม, ปุญฺญานิ กเรยฺยามา’ติ ฯ ตสฺส มยฺหํ, ภเนฺต, เอตทโหสิ – ‘อหํ โขสฺมิ ทายโก ทานปติ ทานสฺส วณฺณวาทีฯ ทานํ ทสฺสามาติ วทเนฺต กินฺติ วเทยฺย’นฺติ ? โส ขฺวาหํ, ภเนฺต, ทุติยํ ทฺวารํ ขตฺติยานํ อนุยนฺตานํ อทาสิํฯ ตตฺถ ขตฺติยานํ อนุยนฺตานํ ทานํ ทียิตฺถ, มม ทานํ ปฎิกฺกมิฯ
‘‘Atha kho maṃ, bhante, khattiyā anuyantā upasaṅkamitvā etadavocuṃ – ‘devassa kho dānaṃ dīyati; itthāgārassa dānaṃ dīyati; amhākaṃ dānaṃ na dīyati. Sādhu mayampi devaṃ nissāya dānāni dadeyyāma, puññāni kareyyāmā’ti . Tassa mayhaṃ, bhante, etadahosi – ‘ahaṃ khosmi dāyako dānapati dānassa vaṇṇavādī. Dānaṃ dassāmāti vadante kinti vadeyya’nti ? So khvāhaṃ, bhante, dutiyaṃ dvāraṃ khattiyānaṃ anuyantānaṃ adāsiṃ. Tattha khattiyānaṃ anuyantānaṃ dānaṃ dīyittha, mama dānaṃ paṭikkami.
‘‘อถ โข มํ, ภเนฺต, พลกาโย อุปสงฺกมิตฺวา เอตทโวจ – ‘เทวสฺส โข ทานํ ทียติ; อิตฺถาคารสฺส ทานํ ทียติ; ขตฺติยานํ อนุยนฺตานํ ทานํ ทียติ; อมฺหากํ ทานํ น ทียติฯ สาธุ มยมฺปิ เทวํ นิสฺสาย ทานานิ ทเทยฺยาม, ปุญฺญานิ กเรยฺยามา’ติฯ ตสฺส มยฺหํ, ภเนฺต, เอตทโหสิ – ‘อหํ โขสฺมิ ทายโก ทานปติ ทานสฺส วณฺณวาทีฯ ทานํ ทสฺสามาติ วทเนฺต กินฺติ วเทยฺย’นฺติ? โส ขฺวาหํ ภเนฺต, ตติยํ ทฺวารํ พลกายสฺส อทาสิํฯ ตตฺถ พลกายสฺส ทานํ ทียิตฺถ, มม ทานํ ปฎิกฺกมิฯ
‘‘Atha kho maṃ, bhante, balakāyo upasaṅkamitvā etadavoca – ‘devassa kho dānaṃ dīyati; itthāgārassa dānaṃ dīyati; khattiyānaṃ anuyantānaṃ dānaṃ dīyati; amhākaṃ dānaṃ na dīyati. Sādhu mayampi devaṃ nissāya dānāni dadeyyāma, puññāni kareyyāmā’ti. Tassa mayhaṃ, bhante, etadahosi – ‘ahaṃ khosmi dāyako dānapati dānassa vaṇṇavādī. Dānaṃ dassāmāti vadante kinti vadeyya’nti? So khvāhaṃ bhante, tatiyaṃ dvāraṃ balakāyassa adāsiṃ. Tattha balakāyassa dānaṃ dīyittha, mama dānaṃ paṭikkami.
‘‘อถ โข มํ, ภเนฺต, พฺราหฺมณคหปติกา อุปสงฺกมิตฺวา เอตทโวจุํ – ‘เทวสฺส โข ทานํ ทียติ; อิตฺถาคารสฺส ทานํ ทียติ; ขตฺติยานํ อนุยนฺตานํ ทานํ ทียติ; พลกายสฺส ทานํ ทียติ; อมฺหากํ ทานํ น ทียติฯ สาธุ มยมฺปิ เทวํ นิสฺสาย ทานานิ ทเทยฺยาม, ปุญฺญานิ กเรยฺยามา’ติฯ ตสฺส มยฺหํ, ภเนฺต, เอตทโหสิ – ‘อหํ โขสฺมิ ทายโก ทานปติ ทานสฺส วณฺณวาทีฯ ทานํ ทสฺสามาติ วทเนฺต กินฺติ วเทยฺย’นฺติ? โส ขฺวาหํ, ภเนฺต, จตุตฺถํ ทฺวารํ พฺราหฺมณคหปติกานํ อทาสิํฯ ตตฺถ พฺราหฺมณคหปติกานํ ทานํ ทียิตฺถ, มม ทานํ ปฎิกฺกมิฯ
‘‘Atha kho maṃ, bhante, brāhmaṇagahapatikā upasaṅkamitvā etadavocuṃ – ‘devassa kho dānaṃ dīyati; itthāgārassa dānaṃ dīyati; khattiyānaṃ anuyantānaṃ dānaṃ dīyati; balakāyassa dānaṃ dīyati; amhākaṃ dānaṃ na dīyati. Sādhu mayampi devaṃ nissāya dānāni dadeyyāma, puññāni kareyyāmā’ti. Tassa mayhaṃ, bhante, etadahosi – ‘ahaṃ khosmi dāyako dānapati dānassa vaṇṇavādī. Dānaṃ dassāmāti vadante kinti vadeyya’nti? So khvāhaṃ, bhante, catutthaṃ dvāraṃ brāhmaṇagahapatikānaṃ adāsiṃ. Tattha brāhmaṇagahapatikānaṃ dānaṃ dīyittha, mama dānaṃ paṭikkami.
‘‘อถ โข มํ, ภเนฺต, ปุริสา อุปสงฺกมิตฺวา เอตทโวจุํ – ‘น โข ทานิ เทวสฺส โกจิ ทานํ ทียตี’ติฯ เอวํ วุตฺตาหํ, ภเนฺต, เต ปุริเส เอตทโวจํ – ‘เตน หิ, ภเณ, โย พาหิเรสุ ชนปเทสุ อาโย สญฺชายติ ตโต อุปฑฺฒํ อเนฺตปุเร ปเวเสถ, อุปฑฺฒํ ตเตฺถว ทานํ เทถ สมณ-พฺราหฺมณ-กปณทฺธิก-วนิพฺพก-ยาจกาน’นฺติ ฯ โส ขฺวาหํ, ภเนฺต, เอวํ ทีฆรตฺตํ กตานํ ปุญฺญานํ เอวํ ทีฆรตฺตํ กตานํ กุสลานํ ธมฺมานํ ปริยนฺตํ นาธิคจฺฉามิ – เอตฺตกํ ปุญฺญนฺติ วา เอตฺตโก ปุญฺญวิปาโกติ วา เอตฺตกํ สเคฺค ฐาตพฺพนฺติ วาติฯ อจฺฉริยํ, ภเนฺต, อพฺภุตํ, ภเนฺต! ยาวสุภาสิตมิทํ, ภเนฺต, ภควตา –
‘‘Atha kho maṃ, bhante, purisā upasaṅkamitvā etadavocuṃ – ‘na kho dāni devassa koci dānaṃ dīyatī’ti. Evaṃ vuttāhaṃ, bhante, te purise etadavocaṃ – ‘tena hi, bhaṇe, yo bāhiresu janapadesu āyo sañjāyati tato upaḍḍhaṃ antepure pavesetha, upaḍḍhaṃ tattheva dānaṃ detha samaṇa-brāhmaṇa-kapaṇaddhika-vanibbaka-yācakāna’nti . So khvāhaṃ, bhante, evaṃ dīgharattaṃ katānaṃ puññānaṃ evaṃ dīgharattaṃ katānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ pariyantaṃ nādhigacchāmi – ettakaṃ puññanti vā ettako puññavipākoti vā ettakaṃ sagge ṭhātabbanti vāti. Acchariyaṃ, bhante, abbhutaṃ, bhante! Yāvasubhāsitamidaṃ, bhante, bhagavatā –
‘‘เย นํ ททนฺติ สทฺธาย, วิปฺปสเนฺนน เจตสา;
‘‘Ye naṃ dadanti saddhāya, vippasannena cetasā;
ตเมว อนฺนํ ภชติ, อสฺมิํ โลเก ปรมฺหิ จฯ
Tameva annaṃ bhajati, asmiṃ loke paramhi ca.
‘‘ตสฺมา วิเนยฺย มเจฺฉรํ, ทชฺชา ทานํ มลาภิภู;
‘‘Tasmā vineyya maccheraṃ, dajjā dānaṃ malābhibhū;
ปุญฺญานิ ปรโลกสฺมิํ, ปติฎฺฐา โหนฺติ ปาณิน’’นฺติฯ
Puññāni paralokasmiṃ, patiṭṭhā honti pāṇina’’nti.
Footnotes:
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๓-๔. เสรีสุตฺตาทิวณฺณนา • 3-4. Serīsuttādivaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ๓. เสรีสุตฺตวณฺณนา • 3. Serīsuttavaṇṇanā
