| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
៣. សេរីសុត្តវណ្ណនា
3. Serīsuttavaṇṇanā
១០៤. យំ ទានំ ទេមីតិ យំ ទេយ្យធម្មំ បរស្ស ទេមិ។ តស្ស បតិ ហុត្វាតិ តព្ពិសយំ លោភំ សុដ្ឋុ អភិភវន្តោ តស្ស អធិបតិ ហុត្វា ទេមិ តេន អនាកឌ្ឍនីយត្តា។ ‘‘ន ទាសោ ន សហាយោ’’តិ វត្វា តទុភយំ អន្វយតោ ព្យតិរេកតោ ទស្សេតុំ ‘‘យោ ហី’’តិអាទិ វុត្តំ។ ទាសោ ហុត្វា ទេតិ តណ្ហាយ ទាសព្យស្ស ឧបគតត្តា។ សហាយោ ហុត្វា ទេតិ តស្ស បិយភាវាវិស្សជ្ជនតោ។ សាមី ហុត្វា ទេតិ តណ្ហាទាសព្យតោ អត្តានំ មោចេត្វា អភិភុយ្យ បវត្តនតោ។ សាមិបរិភោគសទិសា ហេតស្សាយំ បវត្តតីតិ។
104.Yaṃdānaṃ demīti yaṃ deyyadhammaṃ parassa demi. Tassa pati hutvāti tabbisayaṃ lobhaṃ suṭṭhu abhibhavanto tassa adhipati hutvā demi tena anākaḍḍhanīyattā. ‘‘Na dāso na sahāyo’’ti vatvā tadubhayaṃ anvayato byatirekato dassetuṃ ‘‘yo hī’’tiādi vuttaṃ. Dāso hutvā deti taṇhāya dāsabyassa upagatattā. Sahāyo hutvā deti tassa piyabhāvāvissajjanato. Sāmī hutvā deti taṇhādāsabyato attānaṃ mocetvā abhibhuyya pavattanato. Sāmiparibhogasadisā hetassāyaṃ pavattatīti.
អថ វា យោ ទានសីលតាយ ទាយកោ បុគ្គលោ, សោ ទានេ បវត្តិភេទេន ទានទាសោ ទានសហាយោ ទានបតីតិ តិប្បការោ ហោតីតិ ទស្សេតិ។ តទស្ស តិប្បការតំ វិភជិត្វា ទស្សេតុំ ‘‘យោ ហី’’តិអាទិ វុត្តំ។ ទាតព្ពដ្ឋេន ទានំ, អន្នបានាទិ។ តត្ថ យំ អត្តនា បរិភុញ្ជតិ តណ្ហាធិបន្នតាយ, តស្ស វសេ វត្តនតោ ទាសោ វិយ ហោតិ។ យំ បរេសំ ទីយតិ, តត្ថបិ អន្នបានសាមញ្ញេន ឥទំ វុត្តំ ‘‘ទានសង្ខាតស្ស ទេយ្យធម្មស្ស ទាសោ ហុត្វា ទេតី’’តិ។ សហាយោ ហុត្វា ទេតិ អត្តនា បរិភុញ្ជិតព្ពស្ស បរេសំ ទាតព្ពស្ស ច សមសមដ្ឋបនេន។ បតិ ហុត្វា ទេតិ សយំ ទេយ្យធម្មស្ស វសេ អវត្តិត្វា តស្ស អត្តនោ វសេ វត្តាបនតោ។
Atha vā yo dānasīlatāya dāyako puggalo, so dāne pavattibhedena dānadāso dānasahāyo dānapatīti tippakāro hotīti dasseti. Tadassa tippakārataṃ vibhajitvā dassetuṃ ‘‘yo hī’’tiādi vuttaṃ. Dātabbaṭṭhena dānaṃ, annapānādi. Tattha yaṃ attanā paribhuñjati taṇhādhipannatāya, tassa vase vattanato dāso viya hoti. Yaṃ paresaṃ dīyati, tatthapi annapānasāmaññena idaṃ vuttaṃ ‘‘dānasaṅkhātassa deyyadhammassa dāso hutvā detī’’ti. Sahāyo hutvā deti attanā paribhuñjitabbassa paresaṃ dātabbassa ca samasamaṭṭhapanena. Pati hutvā deti sayaṃ deyyadhammassa vase avattitvā tassa attano vase vattāpanato.
អបរោ នយោ – យោ អត្តនា បណីតំ បរិភុញ្ជិត្វា បរេសំ និហីនំ ទេតិ, សោ ទានទាសោ នាម តន្និមិត្តនិហីនភាវាបត្តិតោ។ យោ យាទិសំ អត្តនា បរិភុញ្ជតិ, តាទិសមេវ បរេសំ ទេតិ, សោ ទានសហាយោ នាម តន្និមិត្តនិហីនាធិកភាវវិស្សជ្ជនេន សទិសភាវាបត្តិតោ។ យោ អត្តនា និហីនំ បរិភុញ្ជិត្វា បរេសំ បណីតំ ទេតិ, សោ ទានបតិ នាម តន្និមិត្តសេដ្ឋភាវប្បត្តិតោ។ កម្មសរិក្ខកោ ហិ វិបាកោ, តស្មា ទេវបុត្តោ ‘‘ទានបតី’’តិ វទន្តោ ‘‘អហំ តាទិសោ អហោសិ’’ន្តិ ទស្សេតិ។
Aparo nayo – yo attanā paṇītaṃ paribhuñjitvā paresaṃ nihīnaṃ deti, so dānadāso nāma tannimittanihīnabhāvāpattito. Yo yādisaṃ attanā paribhuñjati, tādisameva paresaṃ deti, so dānasahāyo nāma tannimittanihīnādhikabhāvavissajjanena sadisabhāvāpattito. Yo attanā nihīnaṃ paribhuñjitvā paresaṃ paṇītaṃ deti, so dānapati nāma tannimittaseṭṭhabhāvappattito. Kammasarikkhako hi vipāko, tasmā devaputto ‘‘dānapatī’’ti vadanto ‘‘ahaṃ tādiso ahosi’’nti dasseti.
‘‘ចតូសុ ទ្វារេសុ ទានំ ទីយិត្ថា’’តិ បាឡិយំ សង្ខេបតោ វុត្តមត្ថំ វិត្ថារេត្វា ទស្សេតុំ ‘‘តស្ស កិរា’’តិអាទិ វុត្តំ។ ទានន្តិ យិដ្ឋំ, តញ្ច ខោ សព្ពសាធារណវសេន កតន្តិ អាហ ‘‘សមណ …បេ.… យាចកាន’’ន្តិ។ បព្ពជ្ជូបគតាតិ យំ កិញ្ចិ បព្ពជ្ជំ ឧបគតា។ ភោវាទិនោតិ ជាតិមត្តព្រាហ្មណេ វទតិ។ នាលត្ថ ពុទ្ធសុញ្ញត្តា តទា លោកស្ស។ ទុគ្គតាតិ ទុក្ខជីវិកកប្បកា កសិរវុត្តិកា។ តេនាហ ‘‘ទលិទ្ទមនុស្សា’’តិ។ កសិវាណិជ្ជាទិជីវិកំ អនុដ្ឋាតុំ អសមត្ថា ឥធ ‘‘កបណា’’តិ អធិប្បេតាតិ អាហ ‘‘កាណកុណិអាទយោ’’តិ។ បថាវិនោតិ អទ្ធិកា។ វនិព្ពកាតិ ទាយកានំ គុណកិត្តនកម្មផលកិត្តនវសេន យាចកា សេយ្យថាបិ នគ្គាទយោ។ តេនាហ ‘‘ឥដ្ឋំ ទិន្ន’’ន្តិអាទិ។ បសតមត្តន្តិ វីហិតណ្ឌុលាទិវសេន វុត្តំ។ សរាវមត្តន្តិ យាគុភត្តាទិវសេន។ យថា គាមលាភោ គាមេ ឧប្បជ្ជនកោ អាយលាភោ, ឯវំ តត្ថ ទ្វារលាភោតិ អាហ ‘‘តត្ថ ឧប្បជ្ជនកសតសហស្សេ’’តិ។ មហន្តតរំ ទានំ អទំសុ អញ្ញស្សបិ ធនស្ស វិនិយោគំ គតត្តា។ តំ សន្ធាយាតិ តំ មហន្តតរំ ទានំ កតំ សន្ធាយ។ រញ្ញោ ហិ តត្ថ ទានំ ឥត្ថាគារស្ស ទានេន មហតា អភិភូតំ វិយ បដិនិវត្តំ ហោតីតិ អាហ ‘‘បដិនិវត្តី’’តិ។ កោចីតិ ភុម្មត្ថេ បច្ចត្តវចនំ។ តេនាហ ‘‘កត្ថចី’’តិ។ អនេកវស្សសហស្សាយុកកាលេ តស្ស ឧប្បន្នត្តា អសីតិវស្សសហស្សានិ សោ រាជា ទានមទាសីតិ។
‘‘Catūsu dvāresu dānaṃ dīyitthā’’ti pāḷiyaṃ saṅkhepato vuttamatthaṃ vitthāretvā dassetuṃ ‘‘tassa kirā’’tiādi vuttaṃ. Dānanti yiṭṭhaṃ, tañca kho sabbasādhāraṇavasena katanti āha ‘‘samaṇa…pe… yācakāna’’nti. Pabbajjūpagatāti yaṃ kiñci pabbajjaṃ upagatā. Bhovādinoti jātimattabrāhmaṇe vadati. Nālattha buddhasuññattā tadā lokassa. Duggatāti dukkhajīvikakappakā kasiravuttikā. Tenāha ‘‘daliddamanussā’’ti. Kasivāṇijjādijīvikaṃ anuṭṭhātuṃ asamatthā idha ‘‘kapaṇā’’ti adhippetāti āha ‘‘kāṇakuṇiādayo’’ti. Pathāvinoti addhikā. Vanibbakāti dāyakānaṃ guṇakittanakammaphalakittanavasena yācakā seyyathāpi naggādayo. Tenāha ‘‘iṭṭhaṃ dinna’’ntiādi. Pasatamattanti vīhitaṇḍulādivasena vuttaṃ. Sarāvamattanti yāgubhattādivasena. Yathā gāmalābho gāme uppajjanako āyalābho, evaṃ tattha dvāralābhoti āha ‘‘tattha uppajjanakasatasahasse’’ti. Mahantataraṃ dānaṃ adaṃsu aññassapi dhanassa viniyogaṃ gatattā. Taṃ sandhāyāti taṃ mahantataraṃ dānaṃ kataṃ sandhāya. Rañño hi tattha dānaṃ itthāgārassa dānena mahatā abhibhūtaṃ viya paṭinivattaṃ hotīti āha ‘‘paṭinivattī’’ti. Kocīti bhummatthe paccattavacanaṃ. Tenāha ‘‘katthacī’’ti. Anekavassasahassāyukakāle tassa uppannattā asītivassasahassāni so rājā dānamadāsīti.
សេរីសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Serīsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៣. សេរីសុត្តំ • 3. Serīsuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ៣-៤. សេរីសុត្តាទិវណ្ណនា • 3-4. Serīsuttādivaṇṇanā
