Library / Tipiṭaka / ཏིཔིཊཀ • Tipiṭaka / སཾཡུཏྟནིཀཱཡ (ཊཱིཀཱ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
༣. སེརཱིསུཏྟཝཎྞནཱ
3. Serīsuttavaṇṇanā
༡༠༤. ཡཾ དཱནཾ དེམཱིཏི ཡཾ དེཡྻདྷམྨཾ པརསྶ དེམི། ཏསྶ པཏི ཧུཏྭཱཏི ཏབྦིསཡཾ ལོབྷཾ སུཊྛུ ཨབྷིབྷཝནྟོ ཏསྶ ཨདྷིཔཏི ཧུཏྭཱ དེམི ཏེན ཨནཱཀཌྜྷནཱིཡཏྟཱ། ‘‘ན དཱསོ ན སཧཱཡོ’’ཏི ཝཏྭཱ ཏདུབྷཡཾ ཨནྭཡཏོ བྱཏིརེཀཏོ དསྶེཏུཾ ‘‘ཡོ ཧཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ། དཱསོ ཧུཏྭཱ དེཏི ཏཎྷཱཡ དཱསབྱསྶ ཨུཔགཏཏྟཱ། སཧཱཡོ ཧུཏྭཱ དེཏི ཏསྶ པིཡབྷཱཝཱཝིསྶཛྫནཏོ། སཱམཱི ཧུཏྭཱ དེཏི ཏཎྷཱདཱསབྱཏོ ཨཏྟཱནཾ མོཙེཏྭཱ ཨབྷིབྷུཡྻ པཝཏྟནཏོ། སཱམིཔརིབྷོགསདིསཱ ཧེཏསྶཱཡཾ པཝཏྟཏཱིཏི།
104.Yaṃdānaṃ demīti yaṃ deyyadhammaṃ parassa demi. Tassa pati hutvāti tabbisayaṃ lobhaṃ suṭṭhu abhibhavanto tassa adhipati hutvā demi tena anākaḍḍhanīyattā. ‘‘Na dāso na sahāyo’’ti vatvā tadubhayaṃ anvayato byatirekato dassetuṃ ‘‘yo hī’’tiādi vuttaṃ. Dāso hutvā deti taṇhāya dāsabyassa upagatattā. Sahāyo hutvā deti tassa piyabhāvāvissajjanato. Sāmī hutvā deti taṇhādāsabyato attānaṃ mocetvā abhibhuyya pavattanato. Sāmiparibhogasadisā hetassāyaṃ pavattatīti.
ཨཐ ཝཱ ཡོ དཱནསཱིལཏཱཡ དཱཡཀོ པུགྒལོ, སོ དཱནེ པཝཏྟིབྷེདེན དཱནདཱསོ དཱནསཧཱཡོ དཱནཔཏཱིཏི ཏིཔྤཀཱརོ ཧོཏཱིཏི དསྶེཏི། ཏདསྶ ཏིཔྤཀཱརཏཾ ཝིབྷཛིཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘ཡོ ཧཱི’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ། དཱཏབྦཊྛེན དཱནཾ, ཨནྣཔཱནཱདི། ཏཏྠ ཡཾ ཨཏྟནཱ པརིབྷུཉྫཏི ཏཎྷཱདྷིཔནྣཏཱཡ, ཏསྶ ཝསེ ཝཏྟནཏོ དཱསོ ཝིཡ ཧོཏི། ཡཾ པརེསཾ དཱིཡཏི, ཏཏྠཔི ཨནྣཔཱནསཱམཉྙེན ཨིདཾ ཝུཏྟཾ ‘‘དཱནསངྑཱཏསྶ དེཡྻདྷམྨསྶ དཱསོ ཧུཏྭཱ དེཏཱི’’ཏི། སཧཱཡོ ཧུཏྭཱ དེཏི ཨཏྟནཱ པརིབྷུཉྫིཏབྦསྶ པརེསཾ དཱཏབྦསྶ ཙ སམསམཊྛཔནེན། པཏི ཧུཏྭཱ དེཏི སཡཾ དེཡྻདྷམྨསྶ ཝསེ ཨཝཏྟིཏྭཱ ཏསྶ ཨཏྟནོ ཝསེ ཝཏྟཱཔནཏོ།
Atha vā yo dānasīlatāya dāyako puggalo, so dāne pavattibhedena dānadāso dānasahāyo dānapatīti tippakāro hotīti dasseti. Tadassa tippakārataṃ vibhajitvā dassetuṃ ‘‘yo hī’’tiādi vuttaṃ. Dātabbaṭṭhena dānaṃ, annapānādi. Tattha yaṃ attanā paribhuñjati taṇhādhipannatāya, tassa vase vattanato dāso viya hoti. Yaṃ paresaṃ dīyati, tatthapi annapānasāmaññena idaṃ vuttaṃ ‘‘dānasaṅkhātassa deyyadhammassa dāso hutvā detī’’ti. Sahāyo hutvā deti attanā paribhuñjitabbassa paresaṃ dātabbassa ca samasamaṭṭhapanena. Pati hutvā deti sayaṃ deyyadhammassa vase avattitvā tassa attano vase vattāpanato.
ཨཔརོ ནཡོ – ཡོ ཨཏྟནཱ པཎཱིཏཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ པརེསཾ ནིཧཱིནཾ དེཏི, སོ དཱནདཱསོ ནཱམ ཏནྣིམིཏྟནིཧཱིནབྷཱཝཱཔཏྟིཏོ། ཡོ ཡཱདིསཾ ཨཏྟནཱ པརིབྷུཉྫཏི, ཏཱདིསམེཝ པརེསཾ དེཏི, སོ དཱནསཧཱཡོ ནཱམ ཏནྣིམིཏྟནིཧཱིནཱདྷིཀབྷཱཝཝིསྶཛྫནེན སདིསབྷཱཝཱཔཏྟིཏོ། ཡོ ཨཏྟནཱ ནིཧཱིནཾ པརིབྷུཉྫིཏྭཱ པརེསཾ པཎཱིཏཾ དེཏི, སོ དཱནཔཏི ནཱམ ཏནྣིམིཏྟསེཊྛབྷཱཝཔྤཏྟིཏོ། ཀམྨསརིཀྑཀོ ཧི ཝིཔཱཀོ, ཏསྨཱ དེཝཔུཏྟོ ‘‘དཱནཔཏཱི’’ཏི ཝདནྟོ ‘‘ཨཧཾ ཏཱདིསོ ཨཧོསི’’ནྟི དསྶེཏི།
Aparo nayo – yo attanā paṇītaṃ paribhuñjitvā paresaṃ nihīnaṃ deti, so dānadāso nāma tannimittanihīnabhāvāpattito. Yo yādisaṃ attanā paribhuñjati, tādisameva paresaṃ deti, so dānasahāyo nāma tannimittanihīnādhikabhāvavissajjanena sadisabhāvāpattito. Yo attanā nihīnaṃ paribhuñjitvā paresaṃ paṇītaṃ deti, so dānapati nāma tannimittaseṭṭhabhāvappattito. Kammasarikkhako hi vipāko, tasmā devaputto ‘‘dānapatī’’ti vadanto ‘‘ahaṃ tādiso ahosi’’nti dasseti.
‘‘ཙཏཱུསུ དྭཱརེསུ དཱནཾ དཱིཡིཏྠཱ’’ཏི པཱལི༹ཡཾ སངྑེཔཏོ ཝུཏྟམཏྠཾ ཝིཏྠཱརེཏྭཱ དསྶེཏུཾ ‘‘ཏསྶ ཀིརཱ’’ཏིཨཱདི ཝུཏྟཾ། དཱནནྟི ཡིཊྛཾ, ཏཉྩ ཁོ སབྦསཱདྷཱརཎཝསེན ཀཏནྟི ཨཱཧ ‘‘སམཎ …པེ॰… ཡཱཙཀཱན’’ནྟི། པབྦཛྫཱུཔགཏཱཏི ཡཾ ཀིཉྩི པབྦཛྫཾ ཨུཔགཏཱ། བྷོཝཱདིནོཏི ཛཱཏིམཏྟབྲཱཧྨཎེ ཝདཏི། ནཱལཏྠ བུདྡྷསུཉྙཏྟཱ ཏདཱ ལོཀསྶ། དུགྒཏཱཏི དུཀྑཛཱིཝིཀཀཔྤཀཱ ཀསིརཝུཏྟིཀཱ། ཏེནཱཧ ‘‘དལིདྡམནུསྶཱ’’ཏི། ཀསིཝཱཎིཛྫཱདིཛཱིཝིཀཾ ཨནུཊྛཱཏུཾ ཨསམཏྠཱ ཨིདྷ ‘‘ཀཔཎཱ’’ཏི ཨདྷིཔྤེཏཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཀཱཎཀུཎིཨཱདཡོ’’ཏི། པཐཱཝིནོཏི ཨདྡྷིཀཱ། ཝནིབྦཀཱཏི དཱཡཀཱནཾ གུཎཀིཏྟནཀམྨཕལཀིཏྟནཝསེན ཡཱཙཀཱ སེཡྻཐཱཔི ནགྒཱདཡོ། ཏེནཱཧ ‘‘ཨིཊྛཾ དིནྣ’’ནྟིཨཱདི། པསཏམཏྟནྟི ཝཱིཧིཏཎྜུལཱདིཝསེན ཝུཏྟཾ། སརཱཝམཏྟནྟི ཡཱགུབྷཏྟཱདིཝསེན། ཡཐཱ གཱམལཱབྷོ གཱམེ ཨུཔྤཛྫནཀོ ཨཱཡལཱབྷོ, ཨེཝཾ ཏཏྠ དྭཱརལཱབྷོཏི ཨཱཧ ‘‘ཏཏྠ ཨུཔྤཛྫནཀསཏསཧསྶེ’’ཏི། མཧནྟཏརཾ དཱནཾ ཨདཾསུ ཨཉྙསྶཔི དྷནསྶ ཝིནིཡོགཾ གཏཏྟཱ། ཏཾ སནྡྷཱཡཱཏི ཏཾ མཧནྟཏརཾ དཱནཾ ཀཏཾ སནྡྷཱཡ། རཉྙོ ཧི ཏཏྠ དཱནཾ ཨིཏྠཱགཱརསྶ དཱནེན མཧཏཱ ཨབྷིབྷཱུཏཾ ཝིཡ པཊིནིཝཏྟཾ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘པཊིནིཝཏྟཱི’’ཏི། ཀོཙཱིཏི བྷུམྨཏྠེ པཙྩཏྟཝཙནཾ། ཏེནཱཧ ‘‘ཀཏྠཙཱི’’ཏི། ཨནེཀཝསྶསཧསྶཱཡུཀཀཱལེ ཏསྶ ཨུཔྤནྣཏྟཱ ཨསཱིཏིཝསྶསཧསྶཱནི སོ རཱཛཱ དཱནམདཱསཱིཏི།
‘‘Catūsu dvāresu dānaṃ dīyitthā’’ti pāḷiyaṃ saṅkhepato vuttamatthaṃ vitthāretvā dassetuṃ ‘‘tassa kirā’’tiādi vuttaṃ. Dānanti yiṭṭhaṃ, tañca kho sabbasādhāraṇavasena katanti āha ‘‘samaṇa…pe… yācakāna’’nti. Pabbajjūpagatāti yaṃ kiñci pabbajjaṃ upagatā. Bhovādinoti jātimattabrāhmaṇe vadati. Nālattha buddhasuññattā tadā lokassa. Duggatāti dukkhajīvikakappakā kasiravuttikā. Tenāha ‘‘daliddamanussā’’ti. Kasivāṇijjādijīvikaṃ anuṭṭhātuṃ asamatthā idha ‘‘kapaṇā’’ti adhippetāti āha ‘‘kāṇakuṇiādayo’’ti. Pathāvinoti addhikā. Vanibbakāti dāyakānaṃ guṇakittanakammaphalakittanavasena yācakā seyyathāpi naggādayo. Tenāha ‘‘iṭṭhaṃ dinna’’ntiādi. Pasatamattanti vīhitaṇḍulādivasena vuttaṃ. Sarāvamattanti yāgubhattādivasena. Yathā gāmalābho gāme uppajjanako āyalābho, evaṃ tattha dvāralābhoti āha ‘‘tattha uppajjanakasatasahasse’’ti. Mahantataraṃ dānaṃ adaṃsu aññassapi dhanassa viniyogaṃ gatattā. Taṃ sandhāyāti taṃ mahantataraṃ dānaṃ kataṃ sandhāya. Rañño hi tattha dānaṃ itthāgārassa dānena mahatā abhibhūtaṃ viya paṭinivattaṃ hotīti āha ‘‘paṭinivattī’’ti. Kocīti bhummatthe paccattavacanaṃ. Tenāha ‘‘katthacī’’ti. Anekavassasahassāyukakāle tassa uppannattā asītivassasahassāni so rājā dānamadāsīti.
སེརཱིསུཏྟཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ།
Serīsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ཏིཔིཊཀ (མཱུལ) • Tipiṭaka (Mūla) / སུཏྟཔིཊཀ • Suttapiṭaka / སཾཡུཏྟནིཀཱཡ • Saṃyuttanikāya / ༣. སེརཱིསུཏྟཾ • 3. Serīsuttaṃ
ཨཊྛཀཐཱ • Aṭṭhakathā / སུཏྟཔིཊཀ (ཨཊྛཀཐཱ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / སཾཡུཏྟནིཀཱཡ (ཨཊྛཀཐཱ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ༣-༤. སེརཱིསུཏྟཱདིཝཎྞནཱ • 3-4. Serīsuttādivaṇṇanā