| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဟာဝဂ္ဂပာဠိ • Mahāvaggapāḷi |
၂၀၃. သေဋ္ဌိဘရိယာဝတ္ထု
203. Seṭṭhibhariyāvatthu
၃၃၀. တေန ခော ပန သမယေန သာကေတေ သေဋ္ဌိဘရိယာယ သတ္တဝသ္သိကော သီသာဗာဓော ဟောတိ။ ဗဟူ မဟန္တာ မဟန္တာ ဒိသာပာမောက္ခာ ဝေဇ္ဇာ အာဂန္တ္ဝာ နာသက္ခိံသု အရောဂံ ကာတုံ။ ဗဟုံ ဟိရညံ အာဒာယ အဂမံသု။ အထ ခော ဇီဝကော ကောမာရဘစ္စော သာကေတံ ပဝိသိတ္ဝာ မနုသ္သေ ပုစ္ဆိ – ‘‘ကော, ဘဏေ, ဂိလာနော, ကံ တိကိစ္ဆာမီ’’တိ? ‘‘ဧတိသ္သာ, အာစရိယ, သေဋ္ဌိဘရိယာယ သတ္တဝသ္သိကော သီသာဗာဓော; ဂစ္ဆ, အာစရိယ, သေဋ္ဌိဘရိယံ တိကိစ္ဆာဟီ’’တိ။ အထ ခော ဇီဝကော ကောမာရဘစ္စော ယေန သေဋ္ဌိသ္သ ဂဟပတိသ္သ နိဝေသနံ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဒောဝာရိကံ အာဏာပေသိ – ‘‘ဂစ္ဆ, ဘဏေ ဒောဝာရိက, သေဋ္ဌိဘရိယာယ ပာဝဒ – ‘ဝေဇ္ဇော, အယ္ယေ, အာဂတော, သော တံ ဒဋ္ဌုကာမော’’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, အာစရိယာ’’တိ ခော သော ဒောဝာရိကော ဇီဝကသ္သ ကောမာရဘစ္စသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ ယေန သေဋ္ဌိဘရိယာ တေနုပသင္ကမိ, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ သေဋ္ဌိဘရိယံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဝေဇ္ဇော , အယ္ယေ, အာဂတော; သော တံ ဒဋ္ဌုကာမော’’တိ။ ‘‘ကီဒိသော, ဘဏေ ဒောဝာရိက, ဝေဇ္ဇော’’တိ? ‘‘ဒဟရကော, အယ္ယေ’’တိ။ ‘‘အလံ, ဘဏေ ဒောဝာရိက, ကိံ မေ ဒဟရကော ဝေဇ္ဇော ကရိသ္သတိ? ဗဟူ မဟန္တာ မဟန္တာ ဒိသာပာမောက္ခာ ဝေဇ္ဇာ အာဂန္တ္ဝာ နာသက္ခိံသု အရောဂံ ကာတုံ။ ဗဟုံ ဟိရညံ အာဒာယ အဂမံသူ’’တိ။ အထ ခော သော ဒောဝာရိကော ယေန ဇီဝကော ကောမာရဘစ္စော တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဇီဝကံ ကောမာရဘစ္စံ ဧတဒဝောစ – ‘‘သေဋ္ဌိဘရိယာ, အာစရိယ, ဧဝမာဟ – ‘အလံ, ဘဏေ ဒောဝာရိက, ကိံ မေ ဒဟရကော ဝေဇ္ဇော ကရိသ္သတိ? ဗဟူ မဟန္တာ မဟန္တာ ဒိသာပာမောက္ခာ ဝေဇ္ဇာ အာဂန္တ္ဝာ နာသက္ခိံသု အရောဂံ ကာတုံ။ ဗဟုံ ဟိရညံ အာဒာယ အဂမံသူ’’’တိ။ ‘‘ဂစ္ဆ, ဘဏေ ဒောဝာရိက, သေဋ္ဌိဘရိယာယ ပာဝဒ – ‘ဝေဇ္ဇော, အယ္ယေ, ဧဝမာဟ – မာ ကိရ, အယ္ယေ, ပုရေ ကိဉ္စိ အဒာသိ။ ယဒာ အရောဂာ အဟောသိ တဒာ ယံ ဣစ္ဆေယ္ယာသိ တံ ဒဇ္ဇေယ္ယာသီ’’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, အာစရိယာ’’တိ ခော သော ဒောဝာရိကော ဇီဝကသ္သ ကောမာရဘစ္စသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ ယေန သေဋ္ဌိဘရိယာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ သေဋ္ဌိဘရိယံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဝေဇ္ဇော, အယ္ယေ, ဧဝမာဟ – ‘မာ ကိရ, အယ္ယေ, ပုရေ ကိဉ္စိ အဒာသိ။ ယဒာ အရောဂာ အဟောသိ တဒာ ယံ ဣစ္ဆေယ္ယာသိ တံ ဒဇ္ဇေယ္ယာသီ’’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ, ဘဏေ ဒောဝာရိက, ဝေဇ္ဇော အာဂစ္ဆတူ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, အယ္ယေ’’တိ ခော သော ဒောဝာရိကော သေဋ္ဌိဘရိယာယ ပဋိသ္သုတ္ဝာ ယေန ဇီဝကော ကောမာရဘစ္စော တေနုပသင္ကမိ, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဇီဝကံ ကောမာရဘစ္စံ ဧတဒဝောစ – ‘‘သေဋ္ဌိဘရိယာ တံ, အာစရိယ, ပက္ကောသတီ’’တိ ။
330. Tena kho pana samayena sākete seṭṭhibhariyāya sattavassiko sīsābādho hoti. Bahū mahantā mahantā disāpāmokkhā vejjā āgantvā nāsakkhiṃsu arogaṃ kātuṃ. Bahuṃ hiraññaṃ ādāya agamaṃsu. Atha kho jīvako komārabhacco sāketaṃ pavisitvā manusse pucchi – ‘‘ko, bhaṇe, gilāno, kaṃ tikicchāmī’’ti? ‘‘Etissā, ācariya, seṭṭhibhariyāya sattavassiko sīsābādho; gaccha, ācariya, seṭṭhibhariyaṃ tikicchāhī’’ti. Atha kho jīvako komārabhacco yena seṭṭhissa gahapatissa nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā dovārikaṃ āṇāpesi – ‘‘gaccha, bhaṇe dovārika, seṭṭhibhariyāya pāvada – ‘vejjo, ayye, āgato, so taṃ daṭṭhukāmo’’’ti. ‘‘Evaṃ, ācariyā’’ti kho so dovāriko jīvakassa komārabhaccassa paṭissutvā yena seṭṭhibhariyā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā seṭṭhibhariyaṃ etadavoca – ‘‘vejjo , ayye, āgato; so taṃ daṭṭhukāmo’’ti. ‘‘Kīdiso, bhaṇe dovārika, vejjo’’ti? ‘‘Daharako, ayye’’ti. ‘‘Alaṃ, bhaṇe dovārika, kiṃ me daharako vejjo karissati? Bahū mahantā mahantā disāpāmokkhā vejjā āgantvā nāsakkhiṃsu arogaṃ kātuṃ. Bahuṃ hiraññaṃ ādāya agamaṃsū’’ti. Atha kho so dovāriko yena jīvako komārabhacco tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā jīvakaṃ komārabhaccaṃ etadavoca – ‘‘seṭṭhibhariyā, ācariya, evamāha – ‘alaṃ, bhaṇe dovārika, kiṃ me daharako vejjo karissati? Bahū mahantā mahantā disāpāmokkhā vejjā āgantvā nāsakkhiṃsu arogaṃ kātuṃ. Bahuṃ hiraññaṃ ādāya agamaṃsū’’’ti. ‘‘Gaccha, bhaṇe dovārika, seṭṭhibhariyāya pāvada – ‘vejjo, ayye, evamāha – mā kira, ayye, pure kiñci adāsi. Yadā arogā ahosi tadā yaṃ iccheyyāsi taṃ dajjeyyāsī’’’ti. ‘‘Evaṃ, ācariyā’’ti kho so dovāriko jīvakassa komārabhaccassa paṭissutvā yena seṭṭhibhariyā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā seṭṭhibhariyaṃ etadavoca – ‘‘vejjo, ayye, evamāha – ‘mā kira, ayye, pure kiñci adāsi. Yadā arogā ahosi tadā yaṃ iccheyyāsi taṃ dajjeyyāsī’’’ti. ‘‘Tena hi, bhaṇe dovārika, vejjo āgacchatū’’ti. ‘‘Evaṃ, ayye’’ti kho so dovāriko seṭṭhibhariyāya paṭissutvā yena jīvako komārabhacco tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā jīvakaṃ komārabhaccaṃ etadavoca – ‘‘seṭṭhibhariyā taṃ, ācariya, pakkosatī’’ti .
အထ ခော ဇီဝကော ကောမာရဘစ္စော ယေန သေဋ္ဌိဘရိယာ တေနုပသင္ကမိ, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ သေဋ္ဌိဘရိယာယ ဝိကာရံ သလ္လက္ခေတ္ဝာ သေဋ္ဌိဘရိယံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ပသတေန, အယ္ယေ, သပ္ပိနာ အတ္ထော’’တိ ။ အထ ခော သေဋ္ဌိဘရိယာ ဇီဝကသ္သ ကောမာရဘစ္စသ္သ ပသတံ သပ္ပိံ ဒာပေသိ။ အထ ခော ဇီဝကော ကောမာရဘစ္စော တံ ပသတံ သပ္ပိံ နာနာဘေသဇ္ဇေဟိ နိပ္ပစိတ္ဝာ သေဋ္ဌိဘရိယံ မဉ္စကေ ဥတ္တာနံ နိပာတေတ္ဝာ 1 နတ္ထုတော အဒာသိ။ အထ ခော တံ သပ္ပိံ နတ္ထုတော ဒိန္နံ မုခတော ဥဂ္ဂဉ္ဆိ။ အထ ခော သေဋ္ဌိဘရိယာ ပဋိဂ္ဂဟေ နိဋ္ဌုဘိတ္ဝာ ဒာသိံ အာဏာပေသိ – ‘‘ဟန္ဒ, ဇေ, ဣမံ သပ္ပိံ ပိစုနာ ဂဏ္ဟာဟီ’’တိ။ အထ ခော ဇီဝကသ္သ ကောမာရဘစ္စသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အစ္ဆရိယံ 2 ယာဝ လူခာယံ ဃရဏီ, ယတ္ရ ဟိ နာမ ဣမံ ဆဍ္ဍနီယဓမ္မံ သပ္ပိံ ပိစုနာ ဂာဟာပေသ္သတိ။ ဗဟုကာနိ စ မေ မဟဂ္ဃာနိ 3 ဘေသဇ္ဇာနိ ဥပဂတာနိ။ ကိမ္ပိ မာယံ ကိဉ္စိ 4 ဒေယ္ယဓမ္မံ ဒသ္သတီ’’တိ။ အထ ခော သေဋ္ဌိဘရိယာ ဇီဝကသ္သ ကောမာရဘစ္စသ္သ ဝိကာရံ သလ္လက္ခေတ္ဝာ ဇီဝကံ ကောမာရဘစ္စံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ကိသ္သ တ္ဝံ, အာစရိယ, ဝိမနောသီ’’တိ? ဣဓ မေ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အစ္ဆရိယံ ယာဝ လူခာယံ ဓရဏီ, ယတ္ရ ဟိ နာမ ဣမံ ဆဍ္ဍနီယဓမ္မံ သပ္ပိံ ပိစုနာ ဂာဟာပေသ္သတိ။ ဗဟုကာနိ စ မေ မဟဂ္ဃာနိ သဇ္ဇာနိ ဥပဂတာနိ။ ကိမ္ပိ မာယံ ကိဉ္စိ ဒေယ္ယဓမ္မံ ဒသ္သတီ’’တိ။ ‘‘မယံ ခော, အာစရိယ, အာဂာရိကာ နာမ ဥပဇာနာမေတသ္သ သံယမသ္သ။ ဝရမေတံ သပ္ပိ ဒာသာနံ ဝာ ကမ္မကရာနံ ဝာ ပာဒဗ္ဘဉ္ဇနံ ဝာ ပဒီပကရဏေ ဝာ အာသိတ္တံ။ မာ ခော တ္ဝံ, အာစရိယ, ဝိမနော အဟောသိ။ န တေ ဒေယ္ယဓမ္မော ဟာယိသ္သတီ’’တိ။ အထ ခော ဇီဝကော ကောမာရဘစ္စော သေဋ္ဌိဘရိယာယ သတ္တဝသ္သိကံ သီသာဗာဓံ ဧကေနေဝ နတ္ထုကမ္မေန အပကဍ္ဎိ။ အထ ခော သေဋ္ဌိဘရိယာ အရောဂာ သမာနာ ဇီဝကသ္သ ကောမာရဘစ္စသ္သ စတ္တာရိ သဟသ္သာနိ ပာဒာသိ။ ပုတ္တော – မာတာ မေ အရောဂာ ဌိတာတိ စတ္တာရိ သဟသ္သာနိ ပာဒာသိ။ သုဏိသာ – သသ္သု မေ အရောဂာ ဌိတာတိ စတ္တာရိ သဟသ္သာနိ ပာဒာသိ။ သေဋ္ဌိ ဂဟပတိ – ဘရိယာ မေ အရောဂာ ဌိတာတိ စတ္တာရိ သဟသ္သာနိ ပာဒာသိ ဒာသဉ္စ ဒာသိဉ္စ အသ္သရထဉ္စ။
Atha kho jīvako komārabhacco yena seṭṭhibhariyā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā seṭṭhibhariyāya vikāraṃ sallakkhetvā seṭṭhibhariyaṃ etadavoca – ‘‘pasatena, ayye, sappinā attho’’ti . Atha kho seṭṭhibhariyā jīvakassa komārabhaccassa pasataṃ sappiṃ dāpesi. Atha kho jīvako komārabhacco taṃ pasataṃ sappiṃ nānābhesajjehi nippacitvā seṭṭhibhariyaṃ mañcake uttānaṃ nipātetvā 5 natthuto adāsi. Atha kho taṃ sappiṃ natthuto dinnaṃ mukhato uggañchi. Atha kho seṭṭhibhariyā paṭiggahe niṭṭhubhitvā dāsiṃ āṇāpesi – ‘‘handa, je, imaṃ sappiṃ picunā gaṇhāhī’’ti. Atha kho jīvakassa komārabhaccassa etadahosi – ‘‘acchariyaṃ 6 yāva lūkhāyaṃ gharaṇī, yatra hi nāma imaṃ chaḍḍanīyadhammaṃ sappiṃ picunā gāhāpessati. Bahukāni ca me mahagghāni 7 bhesajjāni upagatāni. Kimpi māyaṃ kiñci 8 deyyadhammaṃ dassatī’’ti. Atha kho seṭṭhibhariyā jīvakassa komārabhaccassa vikāraṃ sallakkhetvā jīvakaṃ komārabhaccaṃ etadavoca – ‘‘kissa tvaṃ, ācariya, vimanosī’’ti? Idha me etadahosi – ‘‘acchariyaṃ yāva lūkhāyaṃ dharaṇī, yatra hi nāma imaṃ chaḍḍanīyadhammaṃ sappiṃ picunā gāhāpessati. Bahukāni ca me mahagghāni sajjāni upagatāni. Kimpi māyaṃ kiñci deyyadhammaṃ dassatī’’ti. ‘‘Mayaṃ kho, ācariya, āgārikā nāma upajānāmetassa saṃyamassa. Varametaṃ sappi dāsānaṃ vā kammakarānaṃ vā pādabbhañjanaṃ vā padīpakaraṇe vā āsittaṃ. Mā kho tvaṃ, ācariya, vimano ahosi. Na te deyyadhammo hāyissatī’’ti. Atha kho jīvako komārabhacco seṭṭhibhariyāya sattavassikaṃ sīsābādhaṃ ekeneva natthukammena apakaḍḍhi. Atha kho seṭṭhibhariyā arogā samānā jīvakassa komārabhaccassa cattāri sahassāni pādāsi. Putto – mātā me arogā ṭhitāti cattāri sahassāni pādāsi. Suṇisā – sassu me arogā ṭhitāti cattāri sahassāni pādāsi. Seṭṭhi gahapati – bhariyā me arogā ṭhitāti cattāri sahassāni pādāsi dāsañca dāsiñca assarathañca.
အထ ခော ဇီဝကော ကောမာရဘစ္စော တာနိ သောဠသသဟသ္သာနိ အာဒာယ ဒာသဉ္စ ဒာသိဉ္စ အသ္သရထဉ္စ ယေန ရာဇဂဟံ တေန ပက္ကာမိ။ အနုပုဗ္ဗေန ယေန ရာဇဂဟံ ယေန အဘယော ရာဇကုမာရော တေနုပသင္ကမိ, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အဘယံ ရာဇကုမာရံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဣဒံ မေ, ဒေဝ, ပဌမကမ္မံ သောဠသသဟသ္သာနိ ဒာသော စ ဒာသီ စ အသ္သရထော စ။ ပဋိဂ္ဂဏ္ဟာတု မေ ဒေဝော ပောသာဝနိက’’န္တိ။ ‘‘အလံ, ဘဏေ ဇီဝက; တုယ္ဟမေဝ ဟောတု။ အမ္ဟာကညေဝ အန္တေပုရေ နိဝေသနံ မာပေဟီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဒေဝာ’’တိ ခော ဇီဝကော ကောမာရဘစ္စော အဘယသ္သ ရာဇကုမာရသ္သ ပဋိသ္သုတ္ဝာ အဘယသ္သ ရာဇကုမာရသ္သ အန္တေပုရေ နိဝေသနံ မာပေသိ။
Atha kho jīvako komārabhacco tāni soḷasasahassāni ādāya dāsañca dāsiñca assarathañca yena rājagahaṃ tena pakkāmi. Anupubbena yena rājagahaṃ yena abhayo rājakumāro tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā abhayaṃ rājakumāraṃ etadavoca – ‘‘idaṃ me, deva, paṭhamakammaṃ soḷasasahassāni dāso ca dāsī ca assaratho ca. Paṭiggaṇhātu me devo posāvanika’’nti. ‘‘Alaṃ, bhaṇe jīvaka; tuyhameva hotu. Amhākaññeva antepure nivesanaṃ māpehī’’ti. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho jīvako komārabhacco abhayassa rājakumārassa paṭissutvā abhayassa rājakumārassa antepure nivesanaṃ māpesi.
သေဋ္ဌိဘရိယာဝတ္ထု နိဋ္ဌိတံ။
Seṭṭhibhariyāvatthu niṭṭhitaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / ဝိနယပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဟာဝဂ္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / သေဋ္ဌိဘရိယာဒိဝတ္ထုကထာ • Seṭṭhibhariyādivatthukathā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ဇီဝကဝတ္ထုကထာဝဏ္ဏနာ • Jīvakavatthukathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝိမတိဝိနောဒနီ-ဋီကာ • Vimativinodanī-ṭīkā / ဇီဝကဝတ္ထုကထာဒိဝဏ္ဏနာ • Jīvakavatthukathādivaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ပာစိတ္ယာဒိယောဇနာပာဠိ • Pācityādiyojanāpāḷi / ၂၀၃. သေဋ္ဌိဘရိယာဒိဝတ္ထုကထာ • 203. Seṭṭhibhariyādivatthukathā
