| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / มชฺฌิมนิกาย (ฎีกา) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
๔. เสวิตพฺพาเสวิตพฺพสุตฺตวณฺณนา
4. Sevitabbāsevitabbasuttavaṇṇanā
๑๐๙. อญฺญมญฺญนฺติ อญฺญํ อญฺญํฯ เตนาห ‘‘อญฺญํ เสวิตพฺพ’’นฺติอาทิฯ สตฺตหิ ปเทหีติ สตฺตหิ วาเกฺยหิฯ ปชฺชติ เอเตน ยถาธิเปฺปโต อโตฺถติ ปทํ, วากฺยํฯ สาริปุตฺตเตฺถรสฺส โอกาสกรณํ ธมฺมทายาเท (ม. นิ. ๑.๓๑) วุตฺตนเยน เวทิตพฺพํฯ
109.Aññamaññanti aññaṃ aññaṃ. Tenāha ‘‘aññaṃ sevitabba’’ntiādi. Sattahi padehīti sattahi vākyehi. Pajjati etena yathādhippeto atthoti padaṃ, vākyaṃ. Sāriputtattherassa okāsakaraṇaṃ dhammadāyāde (ma. ni. 1.31) vuttanayena veditabbaṃ.
๑๑๓. ทิฎฺฐิเยว ปจฺจยวเสน ปฎิลทฺธตาย ทิฎฺฐิปฎิลาโภฯ สญฺญาปฎิลาเภปิ เอเสว นโยฯ มิจฺฉาทิฎฺฐิสมฺมาทิฎฺฐิโย…เป.… น คหิตา กมฺมปถปฺปตฺตานํ เตสํ มโนสมาจารภาเวน คหิตตฺตาฯ ยทิ เอวํ กสฺมา ทิฎฺฐิ จิตฺตุปฺปาทวาเร น คหิตาติ? กามํ มิจฺฉาทิฎฺฐิยา อวยวิภาโว ลพฺภติ, ตถาปิ จิตฺตุปฺปาทกฺขเณ โลกิยโลกุตฺตรจิตฺตุปฺปาเทสุ กมฺมปถโกฎฺฐาโส น อุทฺธโฎฯ
113. Diṭṭhiyeva paccayavasena paṭiladdhatāya diṭṭhipaṭilābho. Saññāpaṭilābhepi eseva nayo. Micchādiṭṭhisammādiṭṭhiyo…pe… na gahitā kammapathappattānaṃ tesaṃ manosamācārabhāvena gahitattā. Yadi evaṃ kasmā diṭṭhi cittuppādavāre na gahitāti? Kāmaṃ micchādiṭṭhiyā avayavibhāvo labbhati, tathāpi cittuppādakkhaṇe lokiyalokuttaracittuppādesu kammapathakoṭṭhāso na uddhaṭo.
๑๑๕. กามสญฺญาทีนนฺติ เอตฺถ อาทิ-สเทฺทน ยถา พฺยาปาทวิหิํสาสญฺญา สงฺคหิตา, เอวํ อนภิชฺฌาอพฺยาปาทอวิหิํสาสญฺญา สงฺคหิตา ปฐเมน อาทิสเทฺทน ‘‘อนภิชฺฌาสหคตาย สญฺญายา’’ติอาทิปาฐสฺส สงฺคหิตตฺตาฯ
115.Kāmasaññādīnanti ettha ādi-saddena yathā byāpādavihiṃsāsaññā saṅgahitā, evaṃ anabhijjhāabyāpādaavihiṃsāsaññā saṅgahitā paṭhamena ādisaddena ‘‘anabhijjhāsahagatāya saññāyā’’tiādipāṭhassa saṅgahitattā.
๑๑๗. ติ กามภวาทีนํ อปริโยสานาย ปริโยสานํ อิจฺฉโตปิ ตาทิสสฺส ภวานํ อปริโยสานเมว โหติ ฯ จตฺตาโร โหนฺติ ปุคฺคลวเสนฯ เตนาห ‘‘ปุถุชฺชโนปิ หี’’ติอาทิฯ อกุสลา ธมฺมา วฑฺฒนฺตีติ เตสํ ปหานาย อปฺปฎิปชฺชมานสฺสาติ อธิปฺปาโย, ตโต เอว กุสลา ธมฺมา ปริหายนฺติฯ เตนสฺส กิเลสทุเกฺขน วิปากทุเกฺขน จ สทุกฺขเมว อตฺตภาวํ อภินิพฺพเตฺตติฯ โอรมฺภาคิยสํโยชนานิ ปหาย สุทฺธาวาเสสุ นิพฺพตฺตนารโห อนาคามี กถํ…เป.… อภิวฑฺฒนฺตีติ อาห ‘‘อนาคามีปี’’ติอาทิฯ สทุกฺขเมว อตฺตภาวํ อภินิพฺพเตฺตติ, ยาย ลพฺภมานอกุสลาภิวุทฺธิํ กุสลปริหานิญฺจ คเหตฺวา อนาคามิโนปิ สพฺยาพชฺฌอตฺตภาวาภินิพฺพตฺตนํ วุตฺตํฯ เอวํ ยถาลพฺภมานํ อกุสลปริหานิํ กุสลาภิวุทฺธิญฺจ คเหตฺวา ปุถุชฺชนสฺสปิ อนฺติมภวิกสฺส อพฺยาพชฺฌอตฺตภาวาภินิพฺพตฺตนํ วุตฺตนฺติ ทฎฺฐพฺพํฯ เตนาห ‘‘ปุถุชฺชโนปี’’ติอาทิฯ อกุสลเมว หายติ,น กุสลํ ตสฺส พุทฺธิปเกฺข ฐิตตฺตาฯ ตตฺถาปิ วิปสฺสนเมว คพฺภํ คณฺหาเปติ, น วฎฺฎคพฺภํ อนฺติมภวิกตาย วิวฎฺฎูปนิสฺสิตตฺตา อชฺฌาสยสฺส, ญาณสฺส จ ปากคมนโตฯ
117. Ti kāmabhavādīnaṃ apariyosānāya pariyosānaṃ icchatopi tādisassa bhavānaṃ apariyosānameva hoti . Cattāro honti puggalavasena. Tenāha ‘‘puthujjanopi hī’’tiādi. Akusalā dhammā vaḍḍhantīti tesaṃ pahānāya appaṭipajjamānassāti adhippāyo, tato eva kusalā dhammā parihāyanti. Tenassa kilesadukkhena vipākadukkhena ca sadukkhameva attabhāvaṃ abhinibbatteti. Orambhāgiyasaṃyojanāni pahāya suddhāvāsesu nibbattanāraho anāgāmī kathaṃ…pe… abhivaḍḍhantīti āha ‘‘anāgāmīpī’’tiādi. Sadukkhameva attabhāvaṃ abhinibbatteti, yāya labbhamānaakusalābhivuddhiṃ kusalaparihāniñca gahetvā anāgāminopi sabyābajjhaattabhāvābhinibbattanaṃ vuttaṃ. Evaṃ yathālabbhamānaṃ akusalaparihāniṃ kusalābhivuddhiñca gahetvā puthujjanassapi antimabhavikassa abyābajjhaattabhāvābhinibbattanaṃ vuttanti daṭṭhabbaṃ. Tenāha ‘‘puthujjanopī’’tiādi. Akusalameva hāyati,na kusalaṃ tassa buddhipakkhe ṭhitattā. Tatthāpi vipassanameva gabbhaṃ gaṇhāpeti, na vaṭṭagabbhaṃ antimabhavikatāya vivaṭṭūpanissitattā ajjhāsayassa, ñāṇassa ca pākagamanato.
๑๑๙. เอกจฺจสฺสาติ สามิวจนํ ‘‘อภินนฺทตี’’ติอาทีสุ ปจฺจตฺตวเสน ปริณาเมตพฺพํ, ตถา ‘‘นิพฺพินฺทตี’’ติอาทีสุปิฯ อุคฺคณฺหิตฺวาปีติ ปิ-สโทฺท ลุตฺตนิทฺทิโฎฺฐฯ ภควโต ภาสิตสฺส อตฺถํ อชานนฺตา ตาว ทีฆรตฺตํ หิตสุขโต ปริพาหิรา โหนฺตุ ชานนฺตานมฺปิ สเพฺพสํ ทีฆรตฺตํ หิตาย สุขาย โหตีติ อเนกํสิกตํ โจเทโนฺต ‘‘เอวํ สเนฺตปี’’ติอาทิมาหฯ อิตโร สเพฺพสมฺปิ ทีฆรตฺตํ หิตาย สุขาย โหติเยวาติ, ‘‘อปฺปฎิสนฺธิกา’’ติอาทินา อเนกํสิกตํ ปริหรติฯ เสสํ สุวิเญฺญยฺยเมวฯ
119.Ekaccassāti sāmivacanaṃ ‘‘abhinandatī’’tiādīsu paccattavasena pariṇāmetabbaṃ, tathā ‘‘nibbindatī’’tiādīsupi. Uggaṇhitvāpīti pi-saddo luttaniddiṭṭho. Bhagavato bhāsitassa atthaṃ ajānantā tāva dīgharattaṃ hitasukhato paribāhirā hontu jānantānampi sabbesaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya hotīti anekaṃsikataṃ codento ‘‘evaṃ santepī’’tiādimāha. Itaro sabbesampi dīgharattaṃ hitāya sukhāya hotiyevāti, ‘‘appaṭisandhikā’’tiādinā anekaṃsikataṃ pariharati. Sesaṃ suviññeyyameva.
เสวิตพฺพาเสวิตพฺพสุตฺตวณฺณนาย ลีนตฺถปฺปกาสนา สมตฺตาฯ
Sevitabbāsevitabbasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / มชฺฌิมนิกาย • Majjhimanikāya / ๔. เสวิตพฺพาเสวิตพฺพสุตฺตํ • 4. Sevitabbāsevitabbasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / มชฺฌิมนิกาย (อฎฺฐกถา) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ๔. เสวิตพฺพาเสวิตพฺพสุตฺตวณฺณนา • 4. Sevitabbāsevitabbasuttavaṇṇanā
