| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ជាតក-អដ្ឋកថា • Jātaka-aṭṭhakathā |
[៣១០] ១០. សេយ្យជាតកវណ្ណនា
[310] 10. Seyyajātakavaṇṇanā
សសមុទ្ទបរិយាយន្តិ ឥទំ សត្ថា ជេតវនេ វិហរន្តោ ឧក្កណ្ឋិតភិក្ខុំ អារព្ភ កថេសិ។ សោ ហិ សាវត្ថិយំ បិណ្ឌាយ ចរន្តោ ឯកំ អភិរូបំ អលង្កតបដិយត្តំ ឥត្ថិំ ទិស្វា ឧក្កណ្ឋិតោ សាសនេ នាភិរមិ។ អថ ភិក្ខូ ភគវតោ អារោចេសុំ។ សោ ភគវតា ‘‘សច្ចំ កិរ ត្វំ ភិក្ខុ ឧក្កណ្ឋិតោសី’’តិ បុដ្ឋោ ‘‘សច្ចំ, ភន្តេ’’តិ វត្វា ‘‘កោ តំ ឧក្កណ្ឋាបេសី’’តិ វុត្តេ តមត្ថំ អារោចេសិ។ សត្ថា ‘‘កស្មា ត្វំ ឯវរូបេ និយ្យានិកសាសនេ បព្ពជិត្វា ឧក្កណ្ឋិតោសិ, បុព្ពេ បណ្ឌិតា បុរោហិតដ្ឋានំ លភន្តាបិ តំ បដិក្ខិបិត្វា បព្ពជិំសូ’’តិ វត្វា អតីតំ អាហរិ។
Sasamuddapariyāyanti idaṃ satthā jetavane viharanto ukkaṇṭhitabhikkhuṃ ārabbha kathesi. So hi sāvatthiyaṃ piṇḍāya caranto ekaṃ abhirūpaṃ alaṅkatapaṭiyattaṃ itthiṃ disvā ukkaṇṭhito sāsane nābhirami. Atha bhikkhū bhagavato ārocesuṃ. So bhagavatā ‘‘saccaṃ kira tvaṃ bhikkhu ukkaṇṭhitosī’’ti puṭṭho ‘‘saccaṃ, bhante’’ti vatvā ‘‘ko taṃ ukkaṇṭhāpesī’’ti vutte tamatthaṃ ārocesi. Satthā ‘‘kasmā tvaṃ evarūpe niyyānikasāsane pabbajitvā ukkaṇṭhitosi, pubbe paṇḍitā purohitaṭṭhānaṃ labhantāpi taṃ paṭikkhipitvā pabbajiṃsū’’ti vatvā atītaṃ āhari.
អតីតេ ពារាណសិយំ ព្រហ្មទត្តេ រជ្ជំ ការេន្តេ ពោធិសត្តោ បុរោហិតស្ស ព្រាហ្មណិយា កុច្ឆិម្ហិ បដិសន្ធិំ គណ្ហិត្វា រញ្ញោ បុត្តេន សទ្ធិំ ឯកទិវសេ វិជាយិ។ រាជា ‘‘អត្ថិ នុ ខោ កោចិ មេ បុត្តេន សទ្ធិំ ឯកទិវសេ ជាតោ’’តិ អមច្ចេ បុច្ឆិ។ ‘‘អត្ថិ, មហារាជ, បុរោហិតស្ស បុត្តោ’’តិ។ រាជា តំ អាហរាបេត្វា ធាតីនំ ទត្វា បុត្តេន សទ្ធិំ ឯកតោវ បដិជគ្គាបេសិ។ ឧភិន្នំ អាភរណានិ ចេវ បានភោជនាទីនិ ច ឯកសទិសានេវ អហេសុំ។ តេ វយប្បត្តា ឯកតោវ តក្កសិលំ គន្ត្វា សព្ពសិប្បានិ ឧគ្គណ្ហិត្វា អាគមំសុ។ រាជា បុត្តស្ស ឱបរជ្ជំ អទាសិ, មហាយសោ អហោសិ។ តតោ បដ្ឋាយ ពោធិសត្តោ រាជបុត្តេន សទ្ធិំ ឯកតោវ ខាទតិ បិវតិ សយតិ, អញ្ញមញ្ញំ វិស្សាសោ ថិរោ អហោសិ។
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto purohitassa brāhmaṇiyā kucchimhi paṭisandhiṃ gaṇhitvā rañño puttena saddhiṃ ekadivase vijāyi. Rājā ‘‘atthi nu kho koci me puttena saddhiṃ ekadivase jāto’’ti amacce pucchi. ‘‘Atthi, mahārāja, purohitassa putto’’ti. Rājā taṃ āharāpetvā dhātīnaṃ datvā puttena saddhiṃ ekatova paṭijaggāpesi. Ubhinnaṃ ābharaṇāni ceva pānabhojanādīni ca ekasadisāneva ahesuṃ. Te vayappattā ekatova takkasilaṃ gantvā sabbasippāni uggaṇhitvā āgamaṃsu. Rājā puttassa oparajjaṃ adāsi, mahāyaso ahosi. Tato paṭṭhāya bodhisatto rājaputtena saddhiṃ ekatova khādati pivati sayati, aññamaññaṃ vissāso thiro ahosi.
អបរភាគេ រាជបុត្តោ បិតុ អច្ចយេន រជ្ជេ បតិដ្ឋាយ មហាសម្បត្តិំ អនុភវិ។ ពោធិសត្តោ ចិន្តេសិ ‘‘មយ្ហំ សហាយោ រជ្ជមនុសាសតិ, សល្លក្ខិតក្ខណេយេវ ខោ បន មយ្ហំ បុរោហិតដ្ឋានំ ទស្សតិ, កិំ មេ ឃរាវាសេន, បព្ពជិត្វា វិវេកមនុព្រូហេស្សាមី’’តិ? សោ មាតាបិតរោ វន្ទិត្វា បព្ពជ្ជំ អនុជានាបេត្វា មហាសម្បត្តិំ ឆឌ្ឌេត្វា ឯកកោវ និក្ខមិត្វា ហិមវន្តំ បវិសិត្វា មនោរមេ ភូមិភាគេ បណ្ណសាលំ មាបេត្វា ឥសិបព្ពជ្ជំ បព្ពជិត្វា អភិញ្ញា ច សមាបត្តិយោ ច និព្ពត្តេត្វា ឈានកីឡំ កីឡន្តោ វិហាសិ។ តទា រាជា តំ អនុស្សរិត្វា ‘‘មយ្ហំ សហាយោ ន បញ្ញាយតិ, កហំ សោ’’តិ បុច្ឆិ។ អមច្ចា តស្ស បព្ពជិតភាវំ អារោចេត្វា ‘‘រមណីយេ កិរ វនសណ្ឌេ វសតី’’តិ អាហំសុ។ រាជា តស្ស វសនោកាសំ បុច្ឆិត្វា សេយ្យំ នាម អមច្ចំ ‘‘គច្ឆ សហាយំ មេ គហេត្វា ឯហិ, បុរោហិតដ្ឋានមស្ស ទស្សាមី’’តិ អាហ។ សោ ‘‘សាធូ’’តិ បដិស្សុណិត្វា ពារាណសិតោ និក្ខមិត្វា អនុបុព្ពេន បច្ចន្តគាមំ បត្វា តត្ថ ខន្ធាវារំ ឋបេត្វា វនចរកេហិ សទ្ធិំ ពោធិសត្តស្ស វសនោកាសំ គន្ត្វា ពោធិសត្តំ បណ្ណសាលទ្វារេ សុវណ្ណបដិមំ វិយ និសិន្នំ ទិស្វា វន្ទិត្វា ឯកមន្តំ និសីទិត្វា កតបដិសន្ថារោ ‘‘ភន្តេ, រាជា តុយ្ហំ បុរោហិតដ្ឋានំ ទាតុកាមោ, អាគមនំ តេ ឥច្ឆតី’’តិ អាហ។
Aparabhāge rājaputto pitu accayena rajje patiṭṭhāya mahāsampattiṃ anubhavi. Bodhisatto cintesi ‘‘mayhaṃ sahāyo rajjamanusāsati, sallakkhitakkhaṇeyeva kho pana mayhaṃ purohitaṭṭhānaṃ dassati, kiṃ me gharāvāsena, pabbajitvā vivekamanubrūhessāmī’’ti? So mātāpitaro vanditvā pabbajjaṃ anujānāpetvā mahāsampattiṃ chaḍḍetvā ekakova nikkhamitvā himavantaṃ pavisitvā manorame bhūmibhāge paṇṇasālaṃ māpetvā isipabbajjaṃ pabbajitvā abhiññā ca samāpattiyo ca nibbattetvā jhānakīḷaṃ kīḷanto vihāsi. Tadā rājā taṃ anussaritvā ‘‘mayhaṃ sahāyo na paññāyati, kahaṃ so’’ti pucchi. Amaccā tassa pabbajitabhāvaṃ ārocetvā ‘‘ramaṇīye kira vanasaṇḍe vasatī’’ti āhaṃsu. Rājā tassa vasanokāsaṃ pucchitvā seyyaṃ nāma amaccaṃ ‘‘gaccha sahāyaṃ me gahetvā ehi, purohitaṭṭhānamassa dassāmī’’ti āha. So ‘‘sādhū’’ti paṭissuṇitvā bārāṇasito nikkhamitvā anupubbena paccantagāmaṃ patvā tattha khandhāvāraṃ ṭhapetvā vanacarakehi saddhiṃ bodhisattassa vasanokāsaṃ gantvā bodhisattaṃ paṇṇasāladvāre suvaṇṇapaṭimaṃ viya nisinnaṃ disvā vanditvā ekamantaṃ nisīditvā katapaṭisanthāro ‘‘bhante, rājā tuyhaṃ purohitaṭṭhānaṃ dātukāmo, āgamanaṃ te icchatī’’ti āha.
ពោធិសត្តោ ‘‘តិដ្ឋតុ បុរោហិតដ្ឋានំ, អហំ សកលំ កាសិកោសលជម្ពុទីបរជ្ជំ ចក្កវត្តិសិរិមេវ វា លភន្តោបិ ន គច្ឆិស្សាមិ, ន ហិ បណ្ឌិតា សកិំ ជហិតកិលេសេ បុន គណ្ហន្តិ, សកិំ ជហិតញ្ហិ និដ្ឋុភខេឡសទិសំ ហោតី’’តិ វត្វា ឥមា គាថា អភាសិ –
Bodhisatto ‘‘tiṭṭhatu purohitaṭṭhānaṃ, ahaṃ sakalaṃ kāsikosalajambudīparajjaṃ cakkavattisirimeva vā labhantopi na gacchissāmi, na hi paṇḍitā sakiṃ jahitakilese puna gaṇhanti, sakiṃ jahitañhi niṭṭhubhakheḷasadisaṃ hotī’’ti vatvā imā gāthā abhāsi –
៣៧.
37.
‘‘សសមុទ្ទបរិយាយំ, មហិំ សាគរកុណ្ឌលំ;
‘‘Sasamuddapariyāyaṃ, mahiṃ sāgarakuṇḍalaṃ;
ន ឥច្ឆេ សហ និន្ទាយ, ឯវំ សេយ្យ វិជានហិ។
Na icche saha nindāya, evaṃ seyya vijānahi.
៣៨.
38.
‘‘ធិរត្ថុ តំ យសលាភំ, ធនលាភញ្ច ព្រាហ្មណ;
‘‘Dhiratthu taṃ yasalābhaṃ, dhanalābhañca brāhmaṇa;
យា វុត្តិ វិនិបាតេន, អធម្មចរណេន វា។
Yā vutti vinipātena, adhammacaraṇena vā.
៣៩.
39.
‘‘អបិ ចេ បត្តមាទាយ, អនគារោ បរិព្ពជេ;
‘‘Api ce pattamādāya, anagāro paribbaje;
សាយេវ ជីវិកា សេយ្យោ, យា ចាធម្មេន ឯសនា។
Sāyeva jīvikā seyyo, yā cādhammena esanā.
៤០.
40.
‘‘អបិ ចេ បត្តមាទាយ, អនគារោ បរិព្ពជេ;
‘‘Api ce pattamādāya, anagāro paribbaje;
អញ្ញំ អហិំសយំ លោកេ, អបិ រជ្ជេន តំ វរ’’ន្តិ។
Aññaṃ ahiṃsayaṃ loke, api rajjena taṃ vara’’nti.
តត្ថ សសមុទ្ទបរិយាយន្តិ បរិយាយោ វុច្ចតិ បរិវារោ, សមុទ្ទំ បរិវារេត្វា ឋិតេន ចក្កវាឡបព្ពតេន សទ្ធិំ, សមុទ្ទសង្ខាតេន វា បរិវារេន សទ្ធិន្តិ អត្ថោ។ សាគរកុណ្ឌលន្តិ សាគរមជ្ឈេ ទីបវសេន ឋិតត្តា តស្ស កុណ្ឌលភូតន្តិ អត្ថោ។ និន្ទាយាតិ ឈានសុខសម្បន្នំ បព្ពជ្ជំ ឆឌ្ឌេត្វា ឥស្សរិយំ គណ្ហីតិ ឥមាយ និន្ទាយ។ សេយ្យាតិ តំ នាមេនាលបតិ។ វិជានហីតិ ធម្មំ វិជានាហិ។ យា វុត្តិ វិនិបាតេនាតិ យា បុរោហិតដ្ឋានវសេន លទ្ធា យសលាភធនលាភវុត្តិ ឈានសុខតោ អត្តវិនិបាតនសង្ខាតេន វិនិបាតេន ឥតោ គន្ត្វា ឥស្សរិយមទមត្តស្ស អធម្មចរណេន វា ហោតិ, តំ វុត្តិំ ធិរត្ថុ។
Tattha sasamuddapariyāyanti pariyāyo vuccati parivāro, samuddaṃ parivāretvā ṭhitena cakkavāḷapabbatena saddhiṃ, samuddasaṅkhātena vā parivārena saddhinti attho. Sāgarakuṇḍalanti sāgaramajjhe dīpavasena ṭhitattā tassa kuṇḍalabhūtanti attho. Nindāyāti jhānasukhasampannaṃ pabbajjaṃ chaḍḍetvā issariyaṃ gaṇhīti imāya nindāya. Seyyāti taṃ nāmenālapati. Vijānahīti dhammaṃ vijānāhi. Yā vutti vinipātenāti yā purohitaṭṭhānavasena laddhā yasalābhadhanalābhavutti jhānasukhato attavinipātanasaṅkhātena vinipātena ito gantvā issariyamadamattassa adhammacaraṇena vā hoti, taṃ vuttiṃ dhiratthu.
បត្តមាទាយាតិ ភិក្ខាភាជនំ គហេត្វា។ អនគារោតិ អបិ អហំ អគារវិរហិតោ បរកុលេសុ ចរេយ្យំ។ សាយេវ ជីវិកាតិ សា ឯវ មេ ជីវិកា សេយ្យោ វរតរា។ យា ចាធម្មេន ឯសនាតិ យា ច អធម្មេន ឯសនា។ ឥទំ វុត្តំ ហោតិ – យា អធម្មេន ឯសនា, តតោ ឯសាវ ជីវិកា សុន្ទរតរាតិ។ អហិំសយន្តិ អវិហេឋេន្តោ។ អបិ រជ្ជេនាតិ ឯវំ បរំ អវិហេឋេន្តោ កបាលហត្ថស្ស មម ជីវិកកប្បនំ រជ្ជេនាបិ វរំ ឧត្តមន្តិ។
Pattamādāyāti bhikkhābhājanaṃ gahetvā. Anagāroti api ahaṃ agāravirahito parakulesu careyyaṃ. Sāyeva jīvikāti sā eva me jīvikā seyyo varatarā. Yā cādhammena esanāti yā ca adhammena esanā. Idaṃ vuttaṃ hoti – yā adhammena esanā, tato esāva jīvikā sundaratarāti. Ahiṃsayanti aviheṭhento. Api rajjenāti evaṃ paraṃ aviheṭhento kapālahatthassa mama jīvikakappanaṃ rajjenāpi varaṃ uttamanti.
ឥតិ សោ បុនប្បុនំ យាចន្តម្បិ តំ បដិក្ខិបិ។ សេយ្យោបិ តស្ស មនំ អលភិត្វា តំ វន្ទិត្វា គន្ត្វា តស្ស អនាគមនភាវំ រញ្ញោ អារោចេសិ។
Iti so punappunaṃ yācantampi taṃ paṭikkhipi. Seyyopi tassa manaṃ alabhitvā taṃ vanditvā gantvā tassa anāgamanabhāvaṃ rañño ārocesi.
សត្ថា ឥមំ ធម្មទេសនំ អាហរិត្វា សច្ចានិ បកាសេត្វា ជាតកំ សមោធានេសិ, សច្ចបរិយោសានេ ឧក្កណ្ឋិតភិក្ខុ សោតាបត្តិផលេ បតិដ្ឋហិ, អបរេបិ ពហូ សោតាបត្តិផលាទីនិ សច្ឆិករិំសុ។
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne ukkaṇṭhitabhikkhu sotāpattiphale patiṭṭhahi, aparepi bahū sotāpattiphalādīni sacchikariṃsu.
តទា រាជា អានន្ទោ អហោសិ, សេយ្យោ សារិបុត្តោ, បុរោហិតបុត្តោ បន អហមេវ អហោសិន្តិ។
Tadā rājā ānando ahosi, seyyo sāriputto, purohitaputto pana ahameva ahosinti.
សេយ្យជាតកវណ្ណនា ទសមា។
Seyyajātakavaṇṇanā dasamā.
កាលិង្គវគ្គោ បឋមោ។
Kāliṅgavaggo paṭhamo.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ជាតកបាឡិ • Jātakapāḷi / ៣១០. សេយ្យជាតកំ • 310. Seyyajātakaṃ
