| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
४-७. सेय्यासुत्तादिवण्णना
4-7. Seyyāsuttādivaṇṇanā
२४६-९. चतुत्थे पेताति पेच्चभावं गता। ते पन यस्मा इध कतकालकिरिया कालेन कतजीवितुच्छेदा होन्ति, तस्मा वुत्तं ‘‘कालकता वुच्चन्ती’’ति, मताति अत्थो। अथ वा पेच्चभवं गता, पेतूपपत्तिवसेन निब्बत्तिं उपगताति अत्थो। तेनाह ‘‘अथ वा पेतविसये निब्बत्ता पेता नामा’’ति। एकेन पस्सेन सयितुं न सक्कोन्ति दुक्खुप्पत्तितो।
246-9. Catutthe petāti peccabhāvaṃ gatā. Te pana yasmā idha katakālakiriyā kālena katajīvitucchedā honti, tasmā vuttaṃ ‘‘kālakatā vuccantī’’ti, matāti attho. Atha vā peccabhavaṃ gatā, petūpapattivasena nibbattiṃ upagatāti attho. Tenāha ‘‘atha vā petavisaye nibbattā petā nāmā’’ti. Ekena passena sayituṃ na sakkonti dukkhuppattito.
तेजुस्सदत्ताति इमिना सीहस्स अभीरुकभावं दस्सेति। भीरुका सेसमिगा अत्तनो आसयं पविसित्वा सन्तासपुब्बकं यथा तथा सयन्ति, सीहो पन अभीरुको सभावतो सतोकारी भिक्खु विय सतिं उपट्ठपेत्वाव सयति। तेनाह ‘‘द्वे पुरिमपादे’’तिआदि। दक्खिणे पुरिमपादे वामस्स पुरिमपादस्स ठपनवसेन द्वे पुरिमपादे एकस्मिं ठाने ठपेत्वा। पच्छिमपादे वुत्तनयेनेव इधापि एकस्मिं ठाने ठपनं वेदितब्बं, ठितोकाससल्लक्खणं अभीरुकवसेनेव। सीसं पन उक्खिपित्वातिआदिना वुत्तसीहकिरिया अनुत्रस्तप्पबुज्झना विय अभीरुभावसिद्धधम्मतावसेनेवाति वेदितब्बा। सीहविजम्भनं अतिवेलं एकाकारे ठपितानं सरीरावयवानं गमनादिकिरियासु योग्यभावापादनत्थं। तिक्खत्तुं सीहनादनदनं अप्पेसक्खमिगराजेहि परित्तासपरिहरणत्थं।
Tejussadattāti iminā sīhassa abhīrukabhāvaṃ dasseti. Bhīrukā sesamigā attano āsayaṃ pavisitvā santāsapubbakaṃ yathā tathā sayanti, sīho pana abhīruko sabhāvato satokārī bhikkhu viya satiṃ upaṭṭhapetvāva sayati. Tenāha ‘‘dve purimapāde’’tiādi. Dakkhiṇe purimapāde vāmassa purimapādassa ṭhapanavasena dve purimapāde ekasmiṃ ṭhāne ṭhapetvā. Pacchimapāde vuttanayeneva idhāpi ekasmiṃ ṭhāne ṭhapanaṃ veditabbaṃ, ṭhitokāsasallakkhaṇaṃ abhīrukavaseneva. Sīsaṃ pana ukkhipitvātiādinā vuttasīhakiriyā anutrastappabujjhanā viya abhīrubhāvasiddhadhammatāvasenevāti veditabbā. Sīhavijambhanaṃ ativelaṃ ekākāre ṭhapitānaṃ sarīrāvayavānaṃ gamanādikiriyāsu yogyabhāvāpādanatthaṃ. Tikkhattuṃ sīhanādanadanaṃ appesakkhamigarājehi parittāsapariharaṇatthaṃ.
अयं वुच्चति, भिक्खवे, तथागतसेय्याति इमिना चतुत्थज्झानसेय्या तथागतसेय्या नामाति दस्सेति। सेति अब्यावटभावेन पवत्तति एत्थाति सेय्या, चतुत्थज्झानमेव सेय्या चतुत्थज्झानसेय्या। किं पन तं चतुत्थज्झानन्ति? आनापानचतुत्थज्झानं। तत्थ हि ठत्वा विपस्सनं वड्ढेत्वा भगवा अनुक्कमेन अग्गमग्गं अधिगन्त्वा तथागतो जातोति। तयिदं पदट्ठानं नाम न सेय्या, तथापि यस्मा ‘‘चतुत्थज्झानसमनन्तरा भगवा परिनिब्बायी’’ति महापरिनिब्बाने (दी॰ नि॰ २.२१९) आगतं, तस्मा लोकियचतुत्थज्झानसमापत्ति एव तथागतसेय्याति केचि। एवं सति परिनिब्बानकालिकाव तथागतसेय्या आपज्जति, न च भगवा लोकियचतुत्थज्झानसमापज्जनबहुलो विहासि। अग्गफलवसेन पवत्तं पनेत्थ चतुत्थज्झानं वेदितब्बं। तत्थ यथा सत्तानं निद्दूपगमलक्खणा सेय्या भवङ्गचित्तवसेन होति, सा पन नेसं पठमजातिसमन्वया येभुय्यवुत्तिका, एवं भगवतो अरियजातिसमन्वयं येभुय्यवुत्तिकं अग्गफलभूतं चतुत्थज्झानं तथागतसेय्याति वेदितब्बं। पञ्चमादीनि उत्तानत्थानि।
Ayaṃvuccati, bhikkhave, tathāgataseyyāti iminā catutthajjhānaseyyā tathāgataseyyā nāmāti dasseti. Seti abyāvaṭabhāvena pavattati etthāti seyyā, catutthajjhānameva seyyā catutthajjhānaseyyā. Kiṃ pana taṃ catutthajjhānanti? Ānāpānacatutthajjhānaṃ. Tattha hi ṭhatvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā bhagavā anukkamena aggamaggaṃ adhigantvā tathāgato jātoti. Tayidaṃ padaṭṭhānaṃ nāma na seyyā, tathāpi yasmā ‘‘catutthajjhānasamanantarā bhagavā parinibbāyī’’ti mahāparinibbāne (dī. ni. 2.219) āgataṃ, tasmā lokiyacatutthajjhānasamāpatti eva tathāgataseyyāti keci. Evaṃ sati parinibbānakālikāva tathāgataseyyā āpajjati, na ca bhagavā lokiyacatutthajjhānasamāpajjanabahulo vihāsi. Aggaphalavasena pavattaṃ panettha catutthajjhānaṃ veditabbaṃ. Tattha yathā sattānaṃ niddūpagamalakkhaṇā seyyā bhavaṅgacittavasena hoti, sā pana nesaṃ paṭhamajātisamanvayā yebhuyyavuttikā, evaṃ bhagavato ariyajātisamanvayaṃ yebhuyyavuttikaṃ aggaphalabhūtaṃ catutthajjhānaṃ tathāgataseyyāti veditabbaṃ. Pañcamādīni uttānatthāni.
सेय्यासुत्तादिवण्णना निट्ठिता।
Seyyāsuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya
४. सेय्यासुत्तं • 4. Seyyāsuttaṃ
५. थूपारहसुत्तं • 5. Thūpārahasuttaṃ
६. पञ्ञावुद्धिसुत्तं • 6. Paññāvuddhisuttaṃ
७. बहुकारसुत्तं • 7. Bahukārasuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā)
४. सेय्यासुत्तवण्णना • 4. Seyyāsuttavaṇṇanā
५. थूपारहसुत्तवण्णना • 5. Thūpārahasuttavaṇṇanā
