A World of Knowledge
    Upanishads

    Sharabha Upanishad

    Sanskrit Devanagari with Roman transliteration (IAST)

     

    ॥ शरभोपनिषत् ॥

    ॥ śarabhopaniṣat ॥

    सर्वं सन्त्यज्य मुनयो यद्भजन्त्यात्मरूपतः ।
    तच्छारभं त्रिपाद्ब्रह्म स्वमात्रमवशिष्यते ॥

    sarvaṃ santyajya munayo yadbhajantyātmarūpataḥ ।
    tacchārabhaṃ tripādbrahma svamātramavaśiṣyate ॥

    ॐ भद्रं कर्णेभिः शृणुयाम देवाः ।
    भद्रं पश्येमाक्षभिर्यजत्राः ।
    स्थिरैरङ्गैस्तुष्टुवा्ँसस्तनूभिः ।
    व्यशेम देवहितं यदायुः ।
    स्वस्ति न इन्द्रो वृद्धश्रवाः । स्वस्ति नः पूषा विश्वदेवाः ।
    स्वस्ति नस्तार्क्ष्यो अरिष्टनेमिः । स्वस्ति नो बृहस्पतिर्दधातु ॥

    oṃ bhadraṃ karṇebhiḥ śṛṇuyāma devāḥ ।
    bhadraṃ paśyemākṣabhiryajatrāḥ ।
    sthirairaṅgaistuṣṭuvām̐sastanūbhiḥ ।
    vyaśema devahitaṃ yadāyuḥ ।
    svasti na indro vṛddhaśravāḥ । svasti naḥ pūṣā viśvadevāḥ ।
    svasti nastārkṣyo ariṣṭanemiḥ । svasti no bṛhaspatirdadhātu ॥

    ॐ शान्तिः शान्तिः शान्तिः ॥

    oṃ śāntiḥ śāntiḥ śāntiḥ ॥

    अथ हैनं पैप्पलादो ब्रह्माणमुवाच भो भगवन्
    ब्रह्मविष्णुरुद्राणां मध्ये को वा अधिकतरो ध्येयः
    स्यात्तत्त्वमेव नो ब्रूहीति ।
    तस्मै स होवाच पितामहश्च
    हे पैप्पलाद शृणु वाक्यमेतत् ।
    बहूनि पुण्यानि कृतानि येन
    तेनैव लभ्यः परमेश्वरोऽसौ ।
    यस्याङ्गजोऽहं हरिरिन्द्रमुख्या
    मोहान्न जानन्ति सुरेन्द्रमुख्याः ॥ १॥

    atha hainaṃ paippalādo brahmāṇamuvāca bho bhagavan
    brahmaviṣṇurudrāṇāṃ madhye ko vā adhikataro dhyeyaḥ
    syāttattvameva no brūhīti ।
    tasmai sa hovāca pitāmahaśca
    he paippalāda śṛṇu vākyametat ।
    bahūni puṇyāni kṛtāni yena
    tenaiva labhyaḥ parameśvaro'sau ।
    yasyāṅgajo'haṃ haririndramukhyā
    mohānna jānanti surendramukhyāḥ ॥ 1॥

    प्रभुं वरेण्यं पितरं महेशं
    यो ब्रह्माणं विदधाति तस्मै ।
    वेदांश्च सर्वान्प्रहिणोति चाग्र्यं
    तं वै प्रभुं पितरं देवतानाम् ॥ २॥

    prabhuṃ vareṇyaṃ pitaraṃ maheśaṃ
    yo brahmāṇaṃ vidadhāti tasmai ।
    vedāṃśca sarvānprahiṇoti cāgryaṃ
    taṃ vai prabhuṃ pitaraṃ devatānām ॥ 2॥

    ममापि विष्णोर्जनकं देवमीड्यं
    योऽन्तकाले सर्वलोकान्संजहार ॥ ३॥

    mamāpi viṣṇorjanakaṃ devamīḍyaṃ
    yo'ntakāle sarvalokānsaṃjahāra ॥ 3॥

    स एकः श्रेष्ठश्च सर्वशास्ता स एव वरिष्ठश्च ।
    यो घोरं वेषमास्थाय शरभाख्यं महेश्वरः ।
    नृसिंहं लोकहन्तारं संजघान महाबलः ॥ ४॥

    sa ekaḥ śreṣṭhaśca sarvaśāstā sa eva variṣṭhaśca ।
    yo ghoraṃ veṣamāsthāya śarabhākhyaṃ maheśvaraḥ ।
    nṛsiṃhaṃ lokahantāraṃ saṃjaghāna mahābalaḥ ॥ 4॥

    हरिं हरन्तं पादाभ्यामनुयान्ति सुरेश्वराः ।
    मावधीः पुरुषं विष्णुं विक्रमस्व महानसि ॥ ५॥

    hariṃ harantaṃ pādābhyāmanuyānti sureśvarāḥ ।
    māvadhīḥ puruṣaṃ viṣṇuṃ vikramasva mahānasi ॥ 5॥

    कृपया भगवान्विष्णुं विददार नखैः खरैः ।
    चर्माम्बरो महावीरो वीरभद्रो बभूव ह ॥ ६॥

    kṛpayā bhagavānviṣṇuṃ vidadāra nakhaiḥ kharaiḥ ।
    carmāmbaro mahāvīro vīrabhadro babhūva ha ॥ 6॥

    स एको रुद्रो ध्येयः सर्वेषां सर्वसिद्धये । यो ब्रह्मणः पञ्चवक्रहन्ता
    तस्मै रुद्राय नमो अस्तु ॥ ७॥

    sa eko rudro dhyeyaḥ sarveṣāṃ sarvasiddhaye । yo brahmaṇaḥ pañcavakrahantā
    tasmai rudrāya namo astu ॥ 7॥

    यो विस्फुलिङ्गेन ललाटजेन सर्वं जगद्भस्मसात्संकरोति ।
    पुनश्च सृष्ट्वा पुनरप्यरक्षदेवं स्वतन्त्रं प्रकटीकरोति ।
    तस्मै रुद्राय नमो अस्तु ॥ ८॥

    yo visphuliṅgena lalāṭajena sarvaṃ jagadbhasmasātsaṃkaroti ।
    punaśca sṛṣṭvā punarapyarakṣadevaṃ svatantraṃ prakaṭīkaroti ।
    tasmai rudrāya namo astu ॥ 8॥

    यो वामपादेन जघान कालं घोरं पपेऽथो हालहलं दहन्तम् ।
    तस्मै रुद्राय नमो अस्तु ॥ ९॥

    yo vāmapādena jaghāna kālaṃ ghoraṃ pape'tho hālahalaṃ dahantam ।
    tasmai rudrāya namo astu ॥ 9॥

    यो वामपादार्चितविष्णुनेत्रस्तस्मै ददौ चक्रमतीव हृष्टः ।
    तस्मै रुद्राय नमो अस्तु ॥ १०॥

    yo vāmapādārcitaviṣṇunetrastasmai dadau cakramatīva hṛṣṭaḥ ।
    tasmai rudrāya namo astu ॥ 10॥

    यो दक्षयज्ञे सुरसङ्घान्विजित्य
    विष्णुं बबन्धोरगपाशेन वीरः ।
    तस्मै रुद्राय नमो अस्तु ॥ ११॥

    yo dakṣayajñe surasaṅghānvijitya
    viṣṇuṃ babandhoragapāśena vīraḥ ।
    tasmai rudrāya namo astu ॥ 11॥

    यो लीलयैव त्रिपुरं ददाह
    विष्णुं कविं सोमसूर्याग्निनेत्रः ।
    सर्वे देवाः पशुतामवापुः
    स्वयं तस्मात्पशुपतिर्बभूव ।
    तस्मै रुद्राय नमो अस्तु ॥ १२॥

    yo līlayaiva tripuraṃ dadāha
    viṣṇuṃ kaviṃ somasūryāgninetraḥ ।
    sarve devāḥ paśutāmavāpuḥ
    svayaṃ tasmātpaśupatirbabhūva ।
    tasmai rudrāya namo astu ॥ 12॥

    यो मत्स्यकूर्मादिवराहसिंहा-
    न्विष्णुं क्रमन्तं वामनमादिविष्णुम् ।
    विविक्लवं पीड्यमानं सुरेशं
    भस्मीचकार मन्मथं यमं च ।
    तस्मै रुद्राय नमो अस्तु ॥ १३॥

    yo matsyakūrmādivarāhasiṃhā-
    nviṣṇuṃ kramantaṃ vāmanamādiviṣṇum ।
    viviklavaṃ pīḍyamānaṃ sureśaṃ
    bhasmīcakāra manmathaṃ yamaṃ ca ।
    tasmai rudrāya namo astu ॥ 13॥

    एवं प्रकारेण बहुधा प्रतुष्ट्वा
    क्षमापयामासुर्नीलकण्ठं महेश्वरम् ।
    तापत्रयसमुद्भूतजन्ममृत्युजरादिभिः ।
    नाविधानि दुःखानि जहार परमेश्वरः ॥१४॥

    evaṃ prakāreṇa bahudhā pratuṣṭvā
    kṣamāpayāmāsurnīlakaṇṭhaṃ maheśvaram ।
    tāpatrayasamudbhūtajanmamṛtyujarādibhiḥ ।
    nāvidhāni duḥkhāni jahāra parameśvaraḥ ॥14॥

    एवं मन्त्रैः प्रार्थ्यमान आत्मा वै सर्वदेहिनाम् ।
    शङ्करो भगवानाद्यो ररक्ष सकलाः प्रजाः ॥ १५॥

    evaṃ mantraiḥ prārthyamāna ātmā vai sarvadehinām ।
    śaṅkaro bhagavānādyo rarakṣa sakalāḥ prajāḥ ॥ 15॥

    यत्पादाम्भोरुहद्वन्द्वं मृग्यते विष्णुना सह ।
    स्तुत्वा स्तुत्यं महेशानमवाङ्मनसगोचरम् ॥ १६॥

    yatpādāmbhoruhadvandvaṃ mṛgyate viṣṇunā saha ।
    stutvā stutyaṃ maheśānamavāṅmanasagocaram ॥ 16॥

    भक्त्या नम्रतनोर्विष्णोः प्रसादमकरोद्विभुः ।
    यतो वाचो निवर्तन्ते अप्राप्य मनसा सह ।
    आनन्दं ब्रह्मणो विद्वान्न बिभेति कदाचनेति ॥ १७॥

    bhaktyā namratanorviṣṇoḥ prasādamakarodvibhuḥ ।
    yato vāco nivartante aprāpya manasā saha ।
    ānandaṃ brahmaṇo vidvānna bibheti kadācaneti ॥ 17॥

    अणोरणीयान्महतो महीया-
    नात्मास्यजन्तोर्निहितो गुहायाम् ।
    तमक्रतुं पश्यति वीतशोको
    धातुःप्रसादान्महिमानमीशम् ॥ १८॥

    aṇoraṇīyānmahato mahīyā-
    nātmāsyajantornihito guhāyām ।
    tamakratuṃ paśyati vītaśoko
    dhātuḥprasādānmahimānamīśam ॥ 18॥

    वसिष्ठवैयासकिवामदेव-
    विरिञ्चिमुख्यैर्हृदि भाव्यमानः ।
    सनत्सुजातादिसनातनाद्यै-
    रीड्यो महेशो भगवानादिदेवः ॥ १९॥

    vasiṣṭhavaiyāsakivāmadeva-
    viriñcimukhyairhṛdi bhāvyamānaḥ ।
    sanatsujātādisanātanādyai-
    rīḍyo maheśo bhagavānādidevaḥ ॥ 19॥

    सत्यो नित्यः सर्वसाक्षी महेशो
    नित्यानन्दो निर्विकल्पो निराख्यः ।
    अचिन्त्यशक्तिर्भगवान्गिरीशः
    स्वाविद्यया कल्पितमानभूमिः ॥ २०॥

    satyo nityaḥ sarvasākṣī maheśo
    nityānando nirvikalpo nirākhyaḥ ।
    acintyaśaktirbhagavāngirīśaḥ
    svāvidyayā kalpitamānabhūmiḥ ॥ 20॥

    अतिमोहकरी माया मम विष्णोश्च सुव्रत ।
    तस्य पादाम्बुजध्यानाद्दुस्तरा सुतरा भवेत् ॥ २१॥

    atimohakarī māyā mama viṣṇośca suvrata ।
    tasya pādāmbujadhyānāddustarā sutarā bhavet ॥ 21॥

    विष्णुर्विश्वजगद्योनिः स्वांशभूतैः स्वकैः सह ।
    ममांशसंभवो भूत्वा पालयत्यखिलं जगत् ॥ २२॥

    viṣṇurviśvajagadyoniḥ svāṃśabhūtaiḥ svakaiḥ saha ।
    mamāṃśasaṃbhavo bhūtvā pālayatyakhilaṃ jagat ॥ 22॥

    विनाशं कालतो याति ततोऽन्यत्सकलं मृषा ।
    ॐ तस्मै महाग्रासाय महादेवाय शूलिने ।
    महेश्वराय मृडाय तस्मै रुद्राय नमो अस्तु ॥ २३॥

    vināśaṃ kālato yāti tato'nyatsakalaṃ mṛṣā ।
    oṃ tasmai mahāgrāsāya mahādevāya śūline ।
    maheśvarāya mṛḍāya tasmai rudrāya namo astu ॥ 23॥

    एको विष्णुर्महद्भूतं पृथग्भूतायनेकशः ।
    त्रींल्लोकान्व्याप्य भूतात्मा भुङ्क्ते विश्वभुगव्ययः ॥ २४॥

    eko viṣṇurmahadbhūtaṃ pṛthagbhūtāyanekaśaḥ ।
    trīṃllokānvyāpya bhūtātmā bhuṅkte viśvabhugavyayaḥ ॥ 24॥

    चतुर्भिश्च चतुर्भिश्च द्वाभ्यां पञ्चमिरेव च ।
    हूयते च पुनर्द्वाभ्यां स मे विष्णुः प्रसीदतु ॥ २५॥

    caturbhiśca caturbhiśca dvābhyāṃ pañcamireva ca ।
    hūyate ca punardvābhyāṃ sa me viṣṇuḥ prasīdatu ॥ 25॥

    ब्रह्मार्पणं ब्रह्म हविर्ब्रह्माग्नौ ब्रह्मणा हुतम् ।
    ब्रह्मैव तेन गन्तव्यं ब्रह्मकर्मसमाधिना ॥ २६॥

    brahmārpaṇaṃ brahma havirbrahmāgnau brahmaṇā hutam ।
    brahmaiva tena gantavyaṃ brahmakarmasamādhinā ॥ 26॥

    शरा जीवास्तदङ्गेषु भाति नित्यं हरिः स्वयम् ।
    ब्रह्मैव शरभः साक्षान्मोक्षदोऽयं महामुने ॥ २७॥

    śarā jīvāstadaṅgeṣu bhāti nityaṃ hariḥ svayam ।
    brahmaiva śarabhaḥ sākṣānmokṣado'yaṃ mahāmune ॥ 27॥

    मायावशादेव देवा मोहिता ममतादिभिः ।
    तस्य माहात्म्यलेशांशं वक्तुं केनाप्य शक्यते ॥ २८॥

    māyāvaśādeva devā mohitā mamatādibhiḥ ।
    tasya māhātmyaleśāṃśaṃ vaktuṃ kenāpya śakyate ॥ 28॥

    परात्परतरं ब्रह्म यत्परात्परतो हरिः ।
    परात्परतरो हीशस्तस्मात्तुल्योऽधिको न हि ॥ २९॥

    parātparataraṃ brahma yatparātparato hariḥ ।
    parātparataro hīśastasmāttulyo'dhiko na hi ॥ 29॥

    एक एव शिवो नित्यस्ततोऽन्यत्सकलं मृषा ।
    तस्मात्सर्वान्परित्यज्य ध्येयान्विष्ण्वादिकान्सुरान् ॥ ३०॥

    eka eva śivo nityastato'nyatsakalaṃ mṛṣā ।
    tasmātsarvānparityajya dhyeyānviṣṇvādikānsurān ॥ 30॥

    शिव एव सदा ध्येयः सर्वसंसारमोचकः ।
    तस्मै महाग्रासाय महेश्वराय नमः ॥ ३१॥

    śiva eva sadā dhyeyaḥ sarvasaṃsāramocakaḥ ।
    tasmai mahāgrāsāya maheśvarāya namaḥ ॥ 31॥

    पैप्पलादं महाशास्त्रं न देयं यस्य कस्यचित् ।
    नास्तिकाय कृतघ्नाय दुर्वृत्ताय दुरात्मने ॥ ३२॥

    paippalādaṃ mahāśāstraṃ na deyaṃ yasya kasyacit ।
    nāstikāya kṛtaghnāya durvṛttāya durātmane ॥ 32॥

    दांभिकाय नृशंसाय शठायानृतभाषिणे ।
    सुव्रताय सुभक्ताय सुवृत्ताय सुशीलिने ॥ ३३॥

    dāṃbhikāya nṛśaṃsāya śaṭhāyānṛtabhāṣiṇe ।
    suvratāya subhaktāya suvṛttāya suśīline ॥ 33॥

    गुरुभक्ताय दान्ताय शान्ताय ऋजुचेतसे ।
    शिवभक्ताय दातव्यं ब्रह्मकर्मोक्तधीमते ॥ ३४॥

    gurubhaktāya dāntāya śāntāya ṛjucetase ।
    śivabhaktāya dātavyaṃ brahmakarmoktadhīmate ॥ 34॥

    स्वभक्तायैव दातव्यमकृतघ्नाय सुव्रतम् ।
    न दातव्यं सदा गोप्यं यत्नेनैव द्विजोत्तम ॥ ३५॥

    svabhaktāyaiva dātavyamakṛtaghnāya suvratam ।
    na dātavyaṃ sadā gopyaṃ yatnenaiva dvijottama ॥ 35॥

    एतत्पैप्पलादं महाशास्त्रं योऽधीते श्रावयेद्द्विजः
    स जन्ममरणेभ्यो मुक्तो भवति । यो जानीते सोऽमृतत्वं
    च गच्छति । गर्भवासाद्विमुक्तो भवति । सुरापानात्पूतो
    भवति । स्वर्णस्तेयात्पूतो भवति । ब्रह्महत्यात्पूतो
    भवति । गुरुतल्पगमनात्पूतो भवति । स सर्वान्वेदानधीतो
    भवति । स सर्वान्देवान्ध्यातो भवति । स समस्तमहापातको-
    पपातकात्पूतो भवति । तस्मादविमुक्तमाश्रितो भवति ।
    स सततं शिवप्रियो भवति । स शिवसायुज्यमेति । न स
    पुनरावर्तते न स पुनरावर्तते । ब्रह्मैव भवति । इत्याह
    भगवान्ब्रह्मेत्युपनिषत् ॥

    etatpaippalādaṃ mahāśāstraṃ yo'dhīte śrāvayeddvijaḥ
    sa janmamaraṇebhyo mukto bhavati । yo jānīte so'mṛtatvaṃ
    ca gacchati । garbhavāsādvimukto bhavati । surāpānātpūto
    bhavati । svarṇasteyātpūto bhavati । brahmahatyātpūto
    bhavati । gurutalpagamanātpūto bhavati । sa sarvānvedānadhīto
    bhavati । sa sarvāndevāndhyāto bhavati । sa samastamahāpātako-
    papātakātpūto bhavati । tasmādavimuktamāśrito bhavati ।
    sa satataṃ śivapriyo bhavati । sa śivasāyujyameti । na sa
    punarāvartate na sa punarāvartate । brahmaiva bhavati । ityāha
    bhagavānbrahmetyupaniṣat ॥

    ॐ भद्रं कर्णेभिः शृणुयाम देवाः ।
    भद्रं पश्येमाक्षभिर्यजत्राः ।
    स्थिरैरङ्गैस्तुष्टुवा्ँसस्तनूभिः ।
    व्यशेम देवहितं यदायुः ।
    स्वस्ति न इन्द्रो वृद्धश्रवाः । स्वस्ति नः पूषा विश्ववेदाः ।
    स्वस्ति नस्तार्क्ष्यो अरिष्टनेमिः । स्वस्ति नो बृहस्पतिर्दधातु ।
    ॐ शान्तिः शान्तिः शान्तिः ॥

    oṃ bhadraṃ karṇebhiḥ śṛṇuyāma devāḥ ।
    bhadraṃ paśyemākṣabhiryajatrāḥ ।
    sthirairaṅgaistuṣṭuvām̐sastanūbhiḥ ।
    vyaśema devahitaṃ yadāyuḥ ।
    svasti na indro vṛddhaśravāḥ । svasti naḥ pūṣā viśvavedāḥ ।
    svasti nastārkṣyo ariṣṭanemiḥ । svasti no bṛhaspatirdadhātu ।
    oṃ śāntiḥ śāntiḥ śāntiḥ ॥

    इति शरभोपनिषत्समाप्ता ॥

    iti śarabhopaniṣatsamāptā ॥


    © 1991-2024 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact