A World of Knowledge
    Upanishads

    Shuka-Rahasya Upanishad

    Sanskrit Devanagari with Roman transliteration (IAST)

     

    ॥ शुकरहस्योपनिषत् ॥

    ॥ śukarahasyopaniṣat ॥

    प्रज्ञानादिमहावाक्यरहस्यादिकलेवरम् ।
    विकलेवरकैवल्यं त्रिपाद्राममहं भजे ॥

    prajñānādimahāvākyarahasyādikalevaram ।
    vikalevarakaivalyaṃ tripādrāmamahaṃ bhaje ॥

    ॐ सह नाववतु ॥ सह नौ भुनक्तु ॥ सह वीर्यं करवावहै ॥

    oṃ saha nāvavatu ॥ saha nau bhunaktu ॥ saha vīryaṃ karavāvahai ॥

    तेजस्विनावधीतमस्तु मा विद्विषावहै ॥

    tejasvināvadhītamastu mā vidviṣāvahai ॥

    ॐ शान्तिः शान्तिः शान्तिः ॥

    oṃ śāntiḥ śāntiḥ śāntiḥ ॥

    अथातो रहस्योपनिषदं व्याख्यास्यामो देवर्षयो
    ब्रह्माणं सम्पूज्य प्रणिपत्य पप्रच्छुर्भगवन्नस्माकं
    रहस्योपनिषदं ब्रूहीति । सोऽब्रवीत् ।
    पुरा व्यासो महातेजाः सर्ववेदतपोनिधिः ।
    प्रणिपत्य शिवं साम्बं कृताञ्जलिरुवाच ह ॥ १॥

    athāto rahasyopaniṣadaṃ vyākhyāsyāmo devarṣayo
    brahmāṇaṃ sampūjya praṇipatya papracchurbhagavannasmākaṃ
    rahasyopaniṣadaṃ brūhīti । so'bravīt ।
    purā vyāso mahātejāḥ sarvavedataponidhiḥ ।
    praṇipatya śivaṃ sāmbaṃ kṛtāñjaliruvāca ha ॥ 1॥

    श्रीवेदव्यास उवाच ।
    देवदेव महाप्राज्ञ पाशच्छेददृढव्रत ।
    शुकस्य मम पुत्रस्य वेदसंस्कारकर्मणि ॥ २॥

    śrīvedavyāsa uvāca ।
    devadeva mahāprājña pāśacchedadṛḍhavrata ।
    śukasya mama putrasya vedasaṃskārakarmaṇi ॥ 2॥

    ब्रह्मोपदेशकालोऽयमिदानीं समुपस्थितः ।
    ब्रह्मोपदेशः कर्तव्यो भवताद्य जगद्गुरो ॥ ३॥

    brahmopadeśakālo'yamidānīṃ samupasthitaḥ ।
    brahmopadeśaḥ kartavyo bhavatādya jagadguro ॥ 3॥

    ईश्वर उवाच ।
    मयोपदिष्टे कैवल्ये साक्षाद्ब्रह्मणि शाश्वते ।
    विहाय पुत्रो निर्वेदात्प्रकाशं यास्यति स्वयम् ॥ ४॥

    īśvara uvāca ।
    mayopadiṣṭe kaivalye sākṣādbrahmaṇi śāśvate ।
    vihāya putro nirvedātprakāśaṃ yāsyati svayam ॥ 4॥

    श्रीवेदव्यास उवाच ।
    यथा तथा वा भवतु ह्युपनायनकर्मणि ।
    उपदिष्टे मम सुते ब्रह्मणि त्वत्प्रसादतः ॥ ५॥

    śrīvedavyāsa uvāca ।
    yathā tathā vā bhavatu hyupanāyanakarmaṇi ।
    upadiṣṭe mama sute brahmaṇi tvatprasādataḥ ॥ 5॥

    सर्वज्ञो भवतु क्षिप्रं मम पुत्रो महेश्वर ।
    तव प्रसादसम्पन्नो लभेन्मुक्तिं चतुर्विधाम् ॥ ६॥

    sarvajño bhavatu kṣipraṃ mama putro maheśvara ।
    tava prasādasampanno labhenmuktiṃ caturvidhām ॥ 6॥

    तच्छृत्वा व्यासवचनं सर्वदेवर्षिसंसदि ।
    उपदेष्टुं स्थितः शम्भुः साम्बो दिव्यासने मुदा ॥ ७॥

    tacchṛtvā vyāsavacanaṃ sarvadevarṣisaṃsadi ।
    upadeṣṭuṃ sthitaḥ śambhuḥ sāmbo divyāsane mudā ॥ 7॥

    कृतकृत्यः शुकस्तत्र समागत्य सुभक्तिमान् ।
    तस्मात्स प्रणवं लब्ध्वा पुनरित्यब्रवीच्छिवम् ॥ ८॥

    kṛtakṛtyaḥ śukastatra samāgatya subhaktimān ।
    tasmātsa praṇavaṃ labdhvā punarityabravīcchivam ॥ 8॥

    श्रीशुक उवाच ।
    देवादिदेव सर्वज्ञ सच्चिदानन्द लक्षण ।
    उमारमण भूतेश प्रसीद करुणानिधे ॥ ९॥

    śrīśuka uvāca ।
    devādideva sarvajña saccidānanda lakṣaṇa ।
    umāramaṇa bhūteśa prasīda karuṇānidhe ॥ 9॥

    उपदिष्टं परब्रह्म प्रणवान्तर्गतं परम् ।
    तत्त्वमस्यादिवाक्यानां प्रज्ञादीनां विशेषतः ॥ १०॥

    upadiṣṭaṃ parabrahma praṇavāntargataṃ param ।
    tattvamasyādivākyānāṃ prajñādīnāṃ viśeṣataḥ ॥ 10॥

    श्रोतुमिच्छामि तत्त्वेन षडङ्गानि यथाक्रमम् ।
    वक्तव्यानि रहस्यानि कृपयाद्य सदाशिव ॥ ११॥

    śrotumicchāmi tattvena ṣaḍaṅgāni yathākramam ।
    vaktavyāni rahasyāni kṛpayādya sadāśiva ॥ 11॥

    श्रीसदाशिव उवाच ।
    साधु साधु महाप्राज्ञ शुक ज्ञाननिधे मुने ।
    प्रष्टव्यं तु त्वया पृष्टं रहस्यं वेदगर्भितम् ॥ १२॥

    śrīsadāśiva uvāca ।
    sādhu sādhu mahāprājña śuka jñānanidhe mune ।
    praṣṭavyaṃ tu tvayā pṛṣṭaṃ rahasyaṃ vedagarbhitam ॥ 12॥

    रहस्योपनिषन्नाम्ना सषडङ्गमिहोच्यते ।
    यस्य विज्ञानमात्रेण मोक्षः साक्षान्न संशयः ॥ १३॥

    rahasyopaniṣannāmnā saṣaḍaṅgamihocyate ।
    yasya vijñānamātreṇa mokṣaḥ sākṣānna saṃśayaḥ ॥ 13॥

    अङ्गहीनानि वाक्यानि गुरुर्नोपदिशेत्पुनः ।
    सषडङ्गान्युपदिशेन्महावाक्यानि कृत्स्नशः ॥ १४॥

    aṅgahīnāni vākyāni gururnopadiśetpunaḥ ।
    saṣaḍaṅgānyupadiśenmahāvākyāni kṛtsnaśaḥ ॥ 14॥

    चतुर्णामपि वेदानां यथोपनिषदः शिरः ।
    इयं रहस्योपनिषत्तथोपनिषदां शिरः ॥ १५॥

    caturṇāmapi vedānāṃ yathopaniṣadaḥ śiraḥ ।
    iyaṃ rahasyopaniṣattathopaniṣadāṃ śiraḥ ॥ 15॥

    रहस्योपनिषद्ब्रह्म ध्यातं येन विपश्चिता ।
    तीर्थैर्मन्त्रैः श्रुतैर्जप्यैस्तस्य किं पुण्यहेतुभिः ॥ १६॥

    rahasyopaniṣadbrahma dhyātaṃ yena vipaścitā ।
    tīrthairmantraiḥ śrutairjapyaistasya kiṃ puṇyahetubhiḥ ॥ 16॥

    वाक्यार्थस्य विचारेण यदाप्नोति शरच्छतम् ।
    एकवारजपेनैव ऋष्यादिध्यानतश्च यत् ॥ १७॥

    vākyārthasya vicāreṇa yadāpnoti śaracchatam ।
    ekavārajapenaiva ṛṣyādidhyānataśca yat ॥ 17॥

    ॐ अस्य श्रीमहावाक्यमहामन्त्रस्य हंस ऋषिः ।
    अव्यक्तगायत्री छन्दः । परमहंसो देवता ।
    हं बीजम् । सः शक्तिः । सोऽहं कीलकम् ।
    मम परमहंसप्रीत्यर्थे महावाक्यजपे विनियोगः ।
    सत्यं ज्ञानमनन्तं ब्रह्म अङ्गुष्ठाभ्यां नमः ।
    नित्यानन्दो ब्रह्म तर्जनीभ्यां स्वाहा ।
    नित्यानन्दमयं ब्रह्म मध्यमाभ्यां वषट् ।
    यो वै भूमा अनामिकाभ्यां हुम् ।
    यो वै भूमादिपतिः कनिष्ठिकाभ्यां वौषट् ।
    एकमेवाद्वितीयं ब्रह्म करतलकरपृष्ठाभ्यां फट् ॥

    oṃ asya śrīmahāvākyamahāmantrasya haṃsa ṛṣiḥ ।
    avyaktagāyatrī chandaḥ । paramahaṃso devatā ।
    haṃ bījam । saḥ śaktiḥ । so'haṃ kīlakam ।
    mama paramahaṃsaprītyarthe mahāvākyajape viniyogaḥ ।
    satyaṃ jñānamanantaṃ brahma aṅguṣṭhābhyāṃ namaḥ ।
    nityānando brahma tarjanībhyāṃ svāhā ।
    nityānandamayaṃ brahma madhyamābhyāṃ vaṣaṭ ।
    yo vai bhūmā anāmikābhyāṃ hum ।
    yo vai bhūmādipatiḥ kaniṣṭhikābhyāṃ vauṣaṭ ।
    ekamevādvitīyaṃ brahma karatalakarapṛṣṭhābhyāṃ phaṭ ॥

    सत्यं ज्ञानमनन्तं ब्रह्म हृदयाय नमः ।
    नित्यानन्दो ब्रह्म शिरसे स्वाहा ।
    नित्यानन्दमयं ब्रह्म शिखायै वषट् ।
    यो वै भूमा कवचाय हुम् ।
    यो वै भूमाधिपतिः नेत्रत्रयाय वौषट् ।
    एकमेवाद्वितीयं ब्रह्म अस्त्राय फट् ।
    भूर्भुवःसुवरोमिति दिग्बन्धः ।
    ध्यानम् ।
    नित्यानन्दं परमसुखदं केवलं ज्ञानमूर्तिं
    विश्वातीतं गगनसदृशं तत्त्वमस्यादिलक्ष्यम् ॥

    satyaṃ jñānamanantaṃ brahma hṛdayāya namaḥ ।
    nityānando brahma śirase svāhā ।
    nityānandamayaṃ brahma śikhāyai vaṣaṭ ।
    yo vai bhūmā kavacāya hum ।
    yo vai bhūmādhipatiḥ netratrayāya vauṣaṭ ।
    ekamevādvitīyaṃ brahma astrāya phaṭ ।
    bhūrbhuvaḥsuvaromiti digbandhaḥ ।
    dhyānam ।
    nityānandaṃ paramasukhadaṃ kevalaṃ jñānamūrtiṃ
    viśvātītaṃ gaganasadṛśaṃ tattvamasyādilakṣyam ॥

    एकं नित्यं विमलमचलं सर्वधीसाक्षिभूतं
    भावातीतं त्रिगुणरहितं सद्गुरुं तं नमामि ॥ १॥

    ekaṃ nityaṃ vimalamacalaṃ sarvadhīsākṣibhūtaṃ
    bhāvātītaṃ triguṇarahitaṃ sadguruṃ taṃ namāmi ॥ 1॥

    अथ महावाक्यानि चत्वारि । यथा ।
    ॐ प्रज्ञानं ब्रह्म ॥ १॥

    atha mahāvākyāni catvāri । yathā ।
    oṃ prajñānaṃ brahma ॥ 1॥

    ॐ अहं ब्रह्मास्मि ॥ २॥

    oṃ ahaṃ brahmāsmi ॥ 2॥

    ॐ तत्त्वमसि ॥ ३॥

    oṃ tattvamasi ॥ 3॥

    ॐ अयमात्मा ब्रह्म ॥ ४॥

    oṃ ayamātmā brahma ॥ 4॥

    तत्त्वमसीत्यभेदवाचकमिदं ये जपन्ति
    ते शिवस्सायुज्यमुक्तिभाजो भवन्ति ॥

    tattvamasītyabhedavācakamidaṃ ye japanti
    te śivassāyujyamuktibhājo bhavanti ॥

    तत्पदमहामन्त्रस्य । परमहंसः ऋषिः ।
    अव्यक्तगायत्री छन्दः । परमहंसो देवता ।
    हं बीजम् । सः शक्तिः । सोऽहं कीलकम् ।
    मम सायुज्यमुक्त्यर्थे जपे विनियोगः ।
    तत्पुरुषाय अङ्गुष्ठाभ्यां नमः ।
    ईशानाय तर्जनीभ्यां स्वाहा ।
    अघोराय मध्यमाभ्यां वषट्
    सद्योजाताय अनामिकाभ्यां हुम् ।
    वामदेवाय कनिष्ठिकाभ्यां वौषट् ।
    तत्पुरुषेशानाघोरसद्योजातवामदेवेभ्यो
    नमः करतलकरपृष्ठाभ्यां फट् ।
    एवं हृदयादिन्यासः ।
    भूर्भुवःसुवरोमिति दिग्बन्धः ॥

    tatpadamahāmantrasya । paramahaṃsaḥ ṛṣiḥ ।
    avyaktagāyatrī chandaḥ । paramahaṃso devatā ।
    haṃ bījam । saḥ śaktiḥ । so'haṃ kīlakam ।
    mama sāyujyamuktyarthe jape viniyogaḥ ।
    tatpuruṣāya aṅguṣṭhābhyāṃ namaḥ ।
    īśānāya tarjanībhyāṃ svāhā ।
    aghorāya madhyamābhyāṃ vaṣaṭ
    sadyojātāya anāmikābhyāṃ hum ।
    vāmadevāya kaniṣṭhikābhyāṃ vauṣaṭ ।
    tatpuruṣeśānāghorasadyojātavāmadevebhyo
    namaḥ karatalakarapṛṣṭhābhyāṃ phaṭ ।
    evaṃ hṛdayādinyāsaḥ ।
    bhūrbhuvaḥsuvaromiti digbandhaḥ ॥

    ध्यानम् ।
    ज्ञानं ज्ञेयं ज्ञानगम्यादितीतं
    शुद्धं बुद्धं मुक्तमप्यव्ययं च ।
    सत्यं ज्ञानं सच्चिदानन्दरूपं
    ध्यायेदेवं तन्महोभ्राजमानम् ॥

    dhyānam ।
    jñānaṃ jñeyaṃ jñānagamyāditītaṃ
    śuddhaṃ buddhaṃ muktamapyavyayaṃ ca ।
    satyaṃ jñānaṃ saccidānandarūpaṃ
    dhyāyedevaṃ tanmahobhrājamānam ॥

    त्वंपद महामन्त्रस्य विष्णुरृषिः ।
    गायत्री छन्दः । परमात्मा देवता ।
    ऐं बीजम् । क्लीं शक्तिः । सौः कीलकम् ।
    मम मुक्त्यर्थे जपे विनियोगः ।
    वासुदेवाय अङ्गुष्ठाभ्यां नमः ।
    सङ्कर्षणाय तर्जनीभ्यां स्वाहा ।
    प्रद्युम्नाय मध्यमाभ्यां वषट् ।
    अनिरुद्धाय अनामिकाभ्यां हुम् ।
    वासुदेवाय कनिष्ठिकाभ्यां वौषट् ।
    वासुदेवसङ्कर्षणप्रद्युम्नानिरुद्धेभ्यः
    करतलकरपृष्ठाभ्यां फट् ।
    एवं हृदयादिन्यासः ।
    भूर्भुवःसुवरोमिति दिग्बन्धः ॥

    tvaṃpada mahāmantrasya viṣṇurṛṣiḥ ।
    gāyatrī chandaḥ । paramātmā devatā ।
    aiṃ bījam । klīṃ śaktiḥ । sauḥ kīlakam ।
    mama muktyarthe jape viniyogaḥ ।
    vāsudevāya aṅguṣṭhābhyāṃ namaḥ ।
    saṅkarṣaṇāya tarjanībhyāṃ svāhā ।
    pradyumnāya madhyamābhyāṃ vaṣaṭ ।
    aniruddhāya anāmikābhyāṃ hum ।
    vāsudevāya kaniṣṭhikābhyāṃ vauṣaṭ ।
    vāsudevasaṅkarṣaṇapradyumnāniruddhebhyaḥ
    karatalakarapṛṣṭhābhyāṃ phaṭ ।
    evaṃ hṛdayādinyāsaḥ ।
    bhūrbhuvaḥsuvaromiti digbandhaḥ ॥

    ध्यानम् ॥

    dhyānam ॥

    जीवत्वं सर्वभूतानां सर्वत्राखण्डविग्रहम् ।
    चित्ताहङ्कारयन्तारं जीवाख्यं त्वंपदं भजे ।
    असिपदमहामन्त्रस्य मन ऋषिः ।
    गायत्री छन्दः । अर्धनारीश्वरो देवता ।
    अव्यक्तादिर्बीजम् । नृसिंहः शक्तिः ।
    परमात्मा कीलकम् । जीवब्रह्मैक्यार्थे जपे विनियोगः ।
    पृथ्वीद्व्यणुकाय अङ्गुष्ठाभ्यां नमः ।
    अब्द्व्यणुकाय तर्जनीभ्यां स्वाहा ।
    तेजोद्व्यणुकाय मध्यमाभ्यां वषट् ।
    वायुद्व्यणुकाय अनामिकाभ्यं हुम् ।
    आकाशद्व्यणुकाय कनिष्ठिकाभ्यां वौषट् ।
    पृथिव्यप्तेजोवाय्वाकाशद्व्यणुकेभ्यः
    करतलकरपृष्ठाभ्यां फट् ।
    भूर्भुवःसुवरोमिति दिग्बन्धः ॥

    jīvatvaṃ sarvabhūtānāṃ sarvatrākhaṇḍavigraham ।
    cittāhaṅkārayantāraṃ jīvākhyaṃ tvaṃpadaṃ bhaje ।
    asipadamahāmantrasya mana ṛṣiḥ ।
    gāyatrī chandaḥ । ardhanārīśvaro devatā ।
    avyaktādirbījam । nṛsiṃhaḥ śaktiḥ ।
    paramātmā kīlakam । jīvabrahmaikyārthe jape viniyogaḥ ।
    pṛthvīdvyaṇukāya aṅguṣṭhābhyāṃ namaḥ ।
    abdvyaṇukāya tarjanībhyāṃ svāhā ।
    tejodvyaṇukāya madhyamābhyāṃ vaṣaṭ ।
    vāyudvyaṇukāya anāmikābhyaṃ hum ।
    ākāśadvyaṇukāya kaniṣṭhikābhyāṃ vauṣaṭ ।
    pṛthivyaptejovāyvākāśadvyaṇukebhyaḥ
    karatalakarapṛṣṭhābhyāṃ phaṭ ।
    bhūrbhuvaḥsuvaromiti digbandhaḥ ॥

    ध्यानम् ॥

    dhyānam ॥

    जीवो ब्रह्मेति वाक्यार्थं यावदस्ति मनःस्थितिः ।
    ऐक्यं तत्त्वं लये कुर्वन्ध्यायेदसिपदं सदा ॥

    jīvo brahmeti vākyārthaṃ yāvadasti manaḥsthitiḥ ।
    aikyaṃ tattvaṃ laye kurvandhyāyedasipadaṃ sadā ॥

    एवं महावाक्यषडङ्गान्युक्तानि ॥

    evaṃ mahāvākyaṣaḍaṅgānyuktāni ॥

    अथ रहस्योपनिषद्विभागशो वाक्यार्थश्लोकाः प्रोच्यन्ते ॥

    atha rahasyopaniṣadvibhāgaśo vākyārthaślokāḥ procyante ॥

    येनेक्षते शृणोतीदं जिघ्रति व्याकरोति च ।
    स्वाद्वस्वादु विजानाति तत्प्रज्ञानमुदीरितम् ॥ १॥

    yenekṣate śṛṇotīdaṃ jighrati vyākaroti ca ।
    svādvasvādu vijānāti tatprajñānamudīritam ॥ 1॥

    चतुर्मुखेन्द्रदेवेषु मनुष्याश्वगवादिषु ।
    चैतन्यमेकं ब्रह्मातः प्रज्ञानं ब्रह्म मय्यपि ॥ २॥

    caturmukhendradeveṣu manuṣyāśvagavādiṣu ।
    caitanyamekaṃ brahmātaḥ prajñānaṃ brahma mayyapi ॥ 2॥

    परिपूर्णः परात्मास्मिन्देहे विद्याधिकारिणि ।
    बुद्धेः साक्षितया स्थित्वा स्फुरन्नहमितीर्यते ॥ ३॥

    paripūrṇaḥ parātmāsmindehe vidyādhikāriṇi ।
    buddheḥ sākṣitayā sthitvā sphurannahamitīryate ॥ 3॥

    स्वतः पूर्णः परात्मात्र ब्रह्मशब्देन वर्णितः ।
    अस्मीत्यैक्यपरामर्शस्तेन ब्रह्म भवाम्यहम् ॥ ४॥

    svataḥ pūrṇaḥ parātmātra brahmaśabdena varṇitaḥ ।
    asmītyaikyaparāmarśastena brahma bhavāmyaham ॥ 4॥

    एकमेवाद्वितीयं सन्नामरूपविवर्जितम् ।
    सृष्टेः पुराधुनाप्यस्य तादृक्त्वं तदितीर्यते ॥ ५॥

    ekamevādvitīyaṃ sannāmarūpavivarjitam ।
    sṛṣṭeḥ purādhunāpyasya tādṛktvaṃ taditīryate ॥ 5॥

    श्रोतुर्देहेन्द्रियातीतं वस्त्वत्र त्वंपदेरितम् ।
    एकता ग्राह्यतेऽसीति तदैक्यमनुभूयताम् ॥ ६॥

    śroturdehendriyātītaṃ vastvatra tvaṃpaderitam ।
    ekatā grāhyate'sīti tadaikyamanubhūyatām ॥ 6॥

    स्वप्रकाशापरोक्षत्वमयमित्युक्तितो मतम् ।
    अहङ्कारादिदेहान्तं प्रत्यगात्मेति गीयते ॥ ७॥

    svaprakāśāparokṣatvamayamityuktito matam ।
    ahaṅkārādidehāntaṃ pratyagātmeti gīyate ॥ 7॥

    दृश्यमानस्य सर्वस्य जगतस्तत्त्वमीर्यते ।
    ब्रह्मशब्देन तद्ब्रह्म स्वप्रकाशात्मरूपकम् ॥ ८॥

    dṛśyamānasya sarvasya jagatastattvamīryate ।
    brahmaśabdena tadbrahma svaprakāśātmarūpakam ॥ 8॥

    अनात्मदृष्टेरविवेकनिद्रा-
    महं मम स्वप्नगतिं गतोऽहम् ।
    स्वरूपसूर्येऽभ्युदिते स्फुटोक्ते-
    र्गुरोर्महावाक्यपदैः प्रबुद्धः ॥ ९॥

    anātmadṛṣṭeravivekanidrā-
    mahaṃ mama svapnagatiṃ gato'ham ।
    svarūpasūrye'bhyudite sphuṭokte-
    rgurormahāvākyapadaiḥ prabuddhaḥ ॥ 9॥

    वाच्यं लक्ष्यमिति द्विधार्थसरणीवाच्यस्य हि त्वंपदे
    वाच्यं भौतिकमिन्द्रियादिरपि यल्लक्ष्यं त्वमर्थश्च सः ।
    वाच्यं तत्पदमीशताकृतमतिर्लक्ष्यं तु सच्चित्सुखा-
    नन्दब्रह्मतदर्थ एष च तयोरैक्यं त्वसीदं पदम् ॥ १०॥

    vācyaṃ lakṣyamiti dvidhārthasaraṇīvācyasya hi tvaṃpade
    vācyaṃ bhautikamindriyādirapi yallakṣyaṃ tvamarthaśca saḥ ।
    vācyaṃ tatpadamīśatākṛtamatirlakṣyaṃ tu saccitsukhā-
    nandabrahmatadartha eṣa ca tayoraikyaṃ tvasīdaṃ padam ॥ 10॥

    त्वमिति तदिति कार्ये कारणे सत्युपाधौ
    द्वितयमितरथैकं सच्चिदानन्दरूपम् ।
    उभयवचनहेतु देशकालौ च हित्वा
    जगति भवति सोयं देवदत्तो यथैकः ॥ ११॥

    tvamiti taditi kārye kāraṇe satyupādhau
    dvitayamitarathaikaṃ saccidānandarūpam ।
    ubhayavacanahetu deśakālau ca hitvā
    jagati bhavati soyaṃ devadatto yathaikaḥ ॥ 11॥

    कार्योपाधिरयं जीवः कारणोपाधिरीश्वरः ।
    कार्यकारणतां हित्वा पूर्णबोधोऽवशिष्यते ॥ १२॥

    kāryopādhirayaṃ jīvaḥ kāraṇopādhirīśvaraḥ ।
    kāryakāraṇatāṃ hitvā pūrṇabodho'vaśiṣyate ॥ 12॥

    श्रवणं तु गुरोः पूर्वं मननं तदनन्तरम् ।
    निदिध्यासनमित्येतत्पूर्णबोधस्य कारणम् ॥ १३॥

    śravaṇaṃ tu guroḥ pūrvaṃ mananaṃ tadanantaram ।
    nididhyāsanamityetatpūrṇabodhasya kāraṇam ॥ 13॥

    अन्यविद्यापरिज्ञानमवश्यं नश्वरं भवेत् ।
    ब्रह्मविद्यापरिज्ञानं ब्रह्मप्राप्तिकरं स्थितम् ॥ १४॥

    anyavidyāparijñānamavaśyaṃ naśvaraṃ bhavet ।
    brahmavidyāparijñānaṃ brahmaprāptikaraṃ sthitam ॥ 14॥

    महावाक्यान्युपदिशेत्सषडङ्गानि देशिकः ।
    केवलं न हि वाक्यानि ब्रह्मणो वचनं यथा ,, १५॥

    mahāvākyānyupadiśetsaṣaḍaṅgāni deśikaḥ ।
    kevalaṃ na hi vākyāni brahmaṇo vacanaṃ yathā ,, 15॥

    ईश्वर उवाच ।
    एवमुक्त्वा मुनिश्रेष्ठ रहस्योपनिषच्छुक ।
    मया पित्रानुनीतेन व्यासेन ब्रह्मवादिना ॥ १६॥

    īśvara uvāca ।
    evamuktvā muniśreṣṭha rahasyopaniṣacchuka ।
    mayā pitrānunītena vyāsena brahmavādinā ॥ 16॥

    ततो ब्रह्मोपदिष्टं वै सच्चिदानन्दलक्षणम् ।
    जीवन्मुक्तः सदा ध्यायन्नित्यस्त्वं विहरिष्यसि ॥ १७॥

    tato brahmopadiṣṭaṃ vai saccidānandalakṣaṇam ।
    jīvanmuktaḥ sadā dhyāyannityastvaṃ vihariṣyasi ॥ 17॥

    यो वेदादौ स्वरः प्रोक्तो वेदान्ते च प्रतिष्ठितः ।
    तस्य प्रकृतिलीनस्य यः परः स महेश्वरः ॥ १८॥

    yo vedādau svaraḥ prokto vedānte ca pratiṣṭhitaḥ ।
    tasya prakṛtilīnasya yaḥ paraḥ sa maheśvaraḥ ॥ 18॥

    उपदिष्टः शिवेनेति जगत्तन्मयतां गतः ।
    उत्थाय प्रणिपत्येशं त्यक्ताशेषरिग्रहः ॥ १९॥

    upadiṣṭaḥ śiveneti jagattanmayatāṃ gataḥ ।
    utthāya praṇipatyeśaṃ tyaktāśeṣarigrahaḥ ॥ 19॥

    परब्रह्मपयोराशौ प्लवन्निव ययौ तदा ।
    प्रव्रजन्तं तमालोक्य कृष्णद्वैपायनो मुनिः ॥ २०॥

    parabrahmapayorāśau plavanniva yayau tadā ।
    pravrajantaṃ tamālokya kṛṣṇadvaipāyano muniḥ ॥ 20॥

    अनुव्रजन्नाजुहाव पुत्रविश्लेषकातरः ।
    प्रतिनेदुस्तदा सर्वे जगत्स्थावरजङ्गमाः ॥ २१॥

    anuvrajannājuhāva putraviśleṣakātaraḥ ।
    pratinedustadā sarve jagatsthāvarajaṅgamāḥ ॥ 21॥

    तच्छृत्वा सकलाकारं व्यासः सत्यवतीसुतः ।
    पुत्रेण सहितः प्रीत्या परानन्दमुपेयिवान् ॥ २२॥

    tacchṛtvā sakalākāraṃ vyāsaḥ satyavatīsutaḥ ।
    putreṇa sahitaḥ prītyā parānandamupeyivān ॥ 22॥

    यो रहस्योपनिषदमधीते गुर्वनुग्रहात् ।
    सर्वपापविनिर्मुक्तः साक्षात्कैवल्यमश्नुते
    साक्षात्कैवल्यमश्नुत इत्युपनिषत् ॥

    yo rahasyopaniṣadamadhīte gurvanugrahāt ।
    sarvapāpavinirmuktaḥ sākṣātkaivalyamaśnute
    sākṣātkaivalyamaśnuta ityupaniṣat ॥

    ॐ सह नाववतु ॥ सह नौ भुनक्तु ॥ सह वीर्यं करवावहै ॥

    oṃ saha nāvavatu ॥ saha nau bhunaktu ॥ saha vīryaṃ karavāvahai ॥

    तेजस्विनाधीतमस्तु मा विद्विषावहै ॥

    tejasvinādhītamastu mā vidviṣāvahai ॥

    ॐ शान्तिः शान्तिः शान्तिः ॥

    oṃ śāntiḥ śāntiḥ śāntiḥ ॥

    ॥ इति शुकरहस्योपनिषत्समाप्ता ॥

    ॥ iti śukarahasyopaniṣatsamāptā ॥


    © 1991-2024 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact