| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / जातक-अट्ठकथा • Jātaka-aṭṭhakathā |
[१८८] ८. सीहकोत्थुजातकवण्णना
[188] 8. Sīhakotthujātakavaṇṇanā
सीहङ्गुली सीहनखोति इदं सत्था जेतवने विहरन्तो कोकालिकं आरब्भ कथेसि। एकदिवसं किर कोकालिको अञ्ञेसु बहुस्सुतेसु धम्मं कथेन्तेसु सयम्पि कथेतुकामो अहोसीति सब्बं हेट्ठा वुत्तनयेनेव वित्थारेतब्बं। तं पन पवत्तिं सुत्वा सत्था ‘‘न, भिक्खवे, कोकालिको इदानेव अत्तनो सद्देन पाकटो जातो, पुब्बेपि पाकटो अहोसी’’ति वत्वा अतीतं आहरि।
Sīhaṅgulī sīhanakhoti idaṃ satthā jetavane viharanto kokālikaṃ ārabbha kathesi. Ekadivasaṃ kira kokāliko aññesu bahussutesu dhammaṃ kathentesu sayampi kathetukāmo ahosīti sabbaṃ heṭṭhā vuttanayeneva vitthāretabbaṃ. Taṃ pana pavattiṃ sutvā satthā ‘‘na, bhikkhave, kokāliko idāneva attano saddena pākaṭo jāto, pubbepi pākaṭo ahosī’’ti vatvā atītaṃ āhari.
अतीते बाराणसियं ब्रह्मदत्ते रज्जं कारेन्ते बोधिसत्तो हिमवन्तपदेसे सीहो हुत्वा एकाय सिङ्गालिया सद्धिं संवासमन्वाय पुत्तं पटिलभि। सो अङ्गुलीहि नखेहि केसरेन वण्णेन सण्ठानेनाति इमेहि आकारेहि पितुसदिसो अहोसि, सद्देन मातुसदिसो। अथेकदिवसं देवे वस्सित्वा विगते सीहेसु नदित्वा सीहकीळं कीळन्तेसु सोपि तेसं अन्तरे नदितुकामो हुत्वा सिङ्गालिकं नादं नदि। अथस्स सद्दं सुत्वा सीहा तुण्ही अहेसुं। तस्स सद्दं सुत्वा अपरो बोधिसत्तस्स सजातिपुत्तो ‘‘तात, अयं सीहो वण्णादीहि अम्हेहि समानो, सद्दो पनस्स अञ्ञादिसो, को नामेसो’’ति पुच्छन्तो पठमं गाथमाह –
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto himavantapadese sīho hutvā ekāya siṅgāliyā saddhiṃ saṃvāsamanvāya puttaṃ paṭilabhi. So aṅgulīhi nakhehi kesarena vaṇṇena saṇṭhānenāti imehi ākārehi pitusadiso ahosi, saddena mātusadiso. Athekadivasaṃ deve vassitvā vigate sīhesu naditvā sīhakīḷaṃ kīḷantesu sopi tesaṃ antare naditukāmo hutvā siṅgālikaṃ nādaṃ nadi. Athassa saddaṃ sutvā sīhā tuṇhī ahesuṃ. Tassa saddaṃ sutvā aparo bodhisattassa sajātiputto ‘‘tāta, ayaṃ sīho vaṇṇādīhi amhehi samāno, saddo panassa aññādiso, ko nāmeso’’ti pucchanto paṭhamaṃ gāthamāha –
७५.
75.
‘‘सीहङ्गुली सीहनखो, सीहपादपतिट्ठितो।
‘‘Sīhaṅgulī sīhanakho, sīhapādapatiṭṭhito;
सो सीहो सीहसङ्घम्हि, एको नदति अञ्ञथा’’ति॥
So sīho sīhasaṅghamhi, eko nadati aññathā’’ti.
तत्थ सीहपादपतिट्ठितोति सीहपादेहेव पतिट्ठितो। एको नदति अञ्ञथाति एकोव अवसेससीहेहि असदिसेन सिङ्गालसद्देन नदन्तो अञ्ञथा नदति।
Tattha sīhapādapatiṭṭhitoti sīhapādeheva patiṭṭhito. Eko nadati aññathāti ekova avasesasīhehi asadisena siṅgālasaddena nadanto aññathā nadati.
तं सुत्वा बोधिसत्तो ‘‘तात, एस तव भाता सिङ्गालिया पुत्तो, रूपेन मया सदिसो, सद्देन मातरा सदिसो’’ति वत्वा सिङ्गालिपुत्तं आमन्तेत्वा ‘‘तात, त्वं इतो पट्ठाय इध वसन्तो अप्पसद्दो वस, सचे पुन नदिस्ससि, सिङ्गालभावं ते जानिस्सन्ती’’ति ओवदन्तो दुतियं गाथमाह –
Taṃ sutvā bodhisatto ‘‘tāta, esa tava bhātā siṅgāliyā putto, rūpena mayā sadiso, saddena mātarā sadiso’’ti vatvā siṅgāliputtaṃ āmantetvā ‘‘tāta, tvaṃ ito paṭṭhāya idha vasanto appasaddo vasa, sace puna nadissasi, siṅgālabhāvaṃ te jānissantī’’ti ovadanto dutiyaṃ gāthamāha –
७६.
76.
‘‘मा त्वं नदि राजपुत्त, अप्पसद्दो वने वस।
‘‘Mā tvaṃ nadi rājaputta, appasaddo vane vasa;
सरेन खो तं जानेय्युं, न हि ते पेत्तिको सरो’’ति॥
Sarena kho taṃ jāneyyuṃ, na hi te pettiko saro’’ti.
तत्थ राजपुत्ताति सीहस्स मिगरञ्ञो पुत्त। इमञ्च पन ओवादं सुत्वा पुन सो नदितुं नाम न उस्सहि।
Tattha rājaputtāti sīhassa migarañño putta. Imañca pana ovādaṃ sutvā puna so nadituṃ nāma na ussahi.
सत्था इमं धम्मदेसनं आहरित्वा जातकं समोधानेसि – ‘‘तदा सिङ्गालो कोकालिको अहोसि, सजातिपुत्तो राहुलो, मिगराजा पन अहमेव अहोसि’’न्ति।
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā siṅgālo kokāliko ahosi, sajātiputto rāhulo, migarājā pana ahameva ahosi’’nti.
सीहकोत्थुजातकवण्णना अट्ठमा।
Sīhakotthujātakavaṇṇanā aṭṭhamā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / खुद्दकनिकाय • Khuddakanikāya / जातकपाळि • Jātakapāḷi / १८८. सीहकोत्थुजातकं • 188. Sīhakotthujātakaṃ
