១. សីហនាទសុត្តវណ្ណនា

1. Sīhanādasuttavaṇṇanā

២១. តតិយស្ស បឋមេ វិសមដ្ឋានេសូតិ បបាតាទីសុ វិសមដ្ឋានេសុ។ ‘‘អញ្ញេហិ អសាធារណានី’’តិ កស្មា វុត្តំ, ននុ ចេតានិ សាវកានម្បិ ឯកច្ចានំ ឧប្បជ្ជន្តីតិ? កាមំ ឧប្បជ្ជន្តិ, យាទិសានិ បន ពុទ្ធានំ ឋានាដ្ឋានញាណាទីនិ, ន តាទិសានិ តទញ្ញេសំ កទាចិបិ ឧប្បជ្ជន្តីតិ អញ្ញេហិ អសាធារណានីតិ ។ តេនាហ ‘‘តថាគតស្សេវ ពលានី’’តិ។ ឥមមេវ ហិ យថាវុត្តលេសំ អបេក្ខិត្វា តទភាវតោ អាសយានុសយញាណាទីសុ ឯវ អសាធារណសមញ្ញា និរុឡ្ហា។ កាមំ ញាណពលានំ ញាណសម្ភារោ វិសេសបច្ចយោ, បុញ្ញសម្ភារោបិ បន នេសំ បច្ចយោ ឯវ។ ញាណសម្ភារស្សបិ វា បុញ្ញសម្ភារភាវតោ ‘‘បុញ្ញុស្សយសម្បត្តិយា អាគតានី’’តិ វុត្តំ។

21. Tatiyassa paṭhame visamaṭṭhānesūti papātādīsu visamaṭṭhānesu. ‘‘Aññehi asādhāraṇānī’’ti kasmā vuttaṃ, nanu cetāni sāvakānampi ekaccānaṃ uppajjantīti? Kāmaṃ uppajjanti, yādisāni pana buddhānaṃ ṭhānāṭṭhānañāṇādīni, na tādisāni tadaññesaṃ kadācipi uppajjantīti aññehi asādhāraṇānīti . Tenāha ‘‘tathāgatasseva balānī’’ti. Imameva hi yathāvuttalesaṃ apekkhitvā tadabhāvato āsayānusayañāṇādīsu eva asādhāraṇasamaññā niruḷhā. Kāmaṃ ñāṇabalānaṃ ñāṇasambhāro visesapaccayo, puññasambhāropi pana nesaṃ paccayo eva. Ñāṇasambhārassapi vā puññasambhārabhāvato ‘‘puññussayasampattiyā āgatānī’’ti vuttaṃ.

បកតិហត្ថិកុលន្តិ (សំ. និ. ដី. ២.២.២២) គិរិចរនទិចរវនចរាទិប្បភេទា គោចរិយកាលាវកនាមា សព្ពាបិ ពលេន បាកតិកា ហត្ថិជាតិ។ ទសន្នំ បុរិសានន្តិ ថាមមជ្ឈិមានំ ទសន្នំ បុរិសានំ។ ឯកស្ស តថាគតស្ស កាយពលន្តិ អានេត្វា សម្ពន្ធោ។ ឯកស្សាតិ ច តថា ហេដ្ឋា កថាយំ អាគតត្តា ទេសនាសោតេន វុត្តំ។ នារាយនសង្ឃាតពលន្តិ ឯត្ថ នារា វុច្ចន្តិ រស្មិយោ។ តា ពហូ នានាវិធា ឥតោ ឧប្បជ្ជន្តីតិ នារាយនំ, វជិរំ, តស្មា នារាយនសង្ឃាតពលន្តិ វជិរសង្ឃាតពលន្តិ អត្ថោ។ ញាណពលំ បន បាឡិយំ អាគតមេវ, ន កាយពលំ វិយ អដ្ឋកថារុឡ្ហមេវាតិ អធិប្បាយោ។

Pakatihatthikulanti (saṃ. ni. ṭī. 2.2.22) giricaranadicaravanacarādippabhedā gocariyakālāvakanāmā sabbāpi balena pākatikā hatthijāti. Dasannaṃ purisānanti thāmamajjhimānaṃ dasannaṃ purisānaṃ. Ekassa tathāgatassa kāyabalanti ānetvā sambandho. Ekassāti ca tathā heṭṭhā kathāyaṃ āgatattā desanāsotena vuttaṃ. Nārāyanasaṅghātabalanti ettha nārā vuccanti rasmiyo. Tā bahū nānāvidhā ito uppajjantīti nārāyanaṃ, vajiraṃ, tasmā nārāyanasaṅghātabalanti vajirasaṅghātabalanti attho. Ñāṇabalaṃ pana pāḷiyaṃ āgatameva, na kāyabalaṃ viya aṭṭhakathāruḷhamevāti adhippāyo.

សំយុត្តកេ (សំ. និ. ២.៣៣) អាគតានិ តេសត្តតិ ញាណានិ, សត្តសត្តតិ ញាណានីតិ វុត្តំ, តត្ថ (វិភ. មូលដី. ៧៦០) បន និទានវគ្គេ សត្តសត្តតិ អាគតានិ ចតុចត្តារីសញ្ច។ តេសត្តតិ បន បដិសម្ភិទាមគ្គេ (បដិ. ម. ១.១) សុតមយាទីនិ អាគតានិ ទិស្សន្តិ, ន សំយុត្តកេ។ អញ្ញានិបីតិ ឯតេន ញាណវត្ថុវិភង្គេ (វិភ. ៧៥១ អាទយោ) ឯកកាទិវសេន វុត្តានិ, អញ្ញត្ថ ច ‘‘បុព្ពន្តេ ញាណ’’ន្តិអាទិនា (ធ. ស. ១០៦៣) ព្រហ្មជាលាទីសុ ច ‘‘តយិទំ តថាគតោ បជានាតិ ‘ឥមានិ ទិដ្ឋិដ្ឋានានិ ឯវំ គហិតានី’តិ’’អាទិនា (ទី. និ. ១.៣៦) វុត្តានិ អនេកានិ ញាណប្បភេទានិ សង្គណ្ហាតិ។ យាថាវប្បដិវេធតោ សយញ្ច អកម្បិយំ បុគ្គលញ្ច តំសមង្គិនំ នេយ្យេសុ អធិពលំ ករោតីតិ អាហ ‘‘អកម្បិយដ្ឋេន ឧបត្ថម្ភនដ្ឋេន ចា’’តិ។

Saṃyuttake (saṃ. ni. 2.33) āgatāni tesattati ñāṇāni, sattasattati ñāṇānīti vuttaṃ, tattha (vibha. mūlaṭī. 760) pana nidānavagge sattasattati āgatāni catucattārīsañca. Tesattati pana paṭisambhidāmagge (paṭi. ma. 1.1) sutamayādīni āgatāni dissanti, na saṃyuttake. Aññānipīti etena ñāṇavatthuvibhaṅge (vibha. 751 ādayo) ekakādivasena vuttāni, aññattha ca ‘‘pubbante ñāṇa’’ntiādinā (dha. sa. 1063) brahmajālādīsu ca ‘‘tayidaṃ tathāgato pajānāti ‘imāni diṭṭhiṭṭhānāni evaṃ gahitānī’ti’’ādinā (dī. ni. 1.36) vuttāni anekāni ñāṇappabhedāni saṅgaṇhāti. Yāthāvappaṭivedhato sayañca akampiyaṃ puggalañca taṃsamaṅginaṃ neyyesu adhibalaṃ karotīti āha ‘‘akampiyaṭṭhena upatthambhanaṭṭhena cā’’ti.

ឧសភស្ស ឥទន្តិ អាសភំ, សេដ្ឋដ្ឋានំ។ សព្ពញ្ញុតាបដិជាននវសេន អភិមុខំ គច្ឆន្តិ, អដ្ឋ វា បរិសា ឧបសង្កមន្តីតិ អាសភា, បុព្ពពុទ្ធា។ ឥទំ បនាតិ ពុទ្ធានំ ឋានំ សព្ពញ្ញុតមេវ វទតិ។ តិដ្ឋមានោវាតិ អវទន្តោបិ តិដ្ឋមានោវ បដិជានាតិ នាមាតិ អត្ថោ។ ឧបគច្ឆតីតិ អនុជានាតិ។

Usabhassa idanti āsabhaṃ, seṭṭhaṭṭhānaṃ. Sabbaññutāpaṭijānanavasena abhimukhaṃ gacchanti, aṭṭha vā parisā upasaṅkamantīti āsabhā, pubbabuddhā. Idaṃ panāti buddhānaṃ ṭhānaṃ sabbaññutameva vadati. Tiṭṭhamānovāti avadantopi tiṭṭhamānova paṭijānāti nāmāti attho. Upagacchatīti anujānāti.

អដ្ឋសុ បរិសាសូតិ ‘‘អភិជានាមិ ខោ បនាហំ, សារិបុត្ត, អនេកសតំ ខត្តិយបរិសំ…បេ.… តត្រ វត មំ ភយំ វា សារជ្ជំ វា ឱក្កមិស្សតីតិ និមិត្តមេតំ, សារិបុត្ត, ន សមនុបស្សាមី’’តិ (ម. និ. ១.១៥១) វុត្តាសុ អដ្ឋសុ បរិសាសុ។ អភីតនាទំ នទតីតិ បរតោ ទស្សិតញាណយោគេន ទសពលោហន្តិ អភីតនាទំ នទតិ។

Aṭṭhasuparisāsūti ‘‘abhijānāmi kho panāhaṃ, sāriputta, anekasataṃ khattiyaparisaṃ…pe… tatra vata maṃ bhayaṃ vā sārajjaṃ vā okkamissatīti nimittametaṃ, sāriputta, na samanupassāmī’’ti (ma. ni. 1.151) vuttāsu aṭṭhasu parisāsu. Abhītanādaṃ nadatīti parato dassitañāṇayogena dasabalohanti abhītanādaṃ nadati.

បដិវេធនិដ្ឋត្តា អរហត្តមគ្គញាណំ បដិវេធោតិ ‘‘ផលក្ខណេ ឧប្បន្នំ នាមា’’តិ វុត្តំ។ តេន បដិលទ្ធស្សបិ ទេសនាញាណស្ស កិច្ចនិប្ផត្តិ បរស្ស អវពុជ្ឈនមត្តេន ហោតីតិ ‘‘អញ្ញាសិកោណ្ឌញ្ញស្ស សោតាបត្តិផលក្ខណេ បវត្តំ នាមា’’តិ វុត្តំ។ តតោ បរំ បន យាវ បរិនិព្ពានា ទេសនាញាណបវត្តិ តស្សេវ បវត្តិតស្ស ធម្មចក្កស្ស ឋានន្តិ វេទិតព្ពំ បវត្តិតចក្កស្ស ចក្កវត្តិនោ ចក្ករតនស្ស ឋានំ វិយ។

Paṭivedhaniṭṭhattā arahattamaggañāṇaṃ paṭivedhoti ‘‘phalakkhaṇe uppannaṃ nāmā’’ti vuttaṃ. Tena paṭiladdhassapi desanāñāṇassa kiccanipphatti parassa avabujjhanamattena hotīti ‘‘aññāsikoṇḍaññassa sotāpattiphalakkhaṇe pavattaṃ nāmā’’ti vuttaṃ. Tato paraṃ pana yāva parinibbānā desanāñāṇapavatti tasseva pavattitassa dhammacakkassa ṭhānanti veditabbaṃ pavattitacakkassa cakkavattino cakkaratanassa ṭhānaṃ viya.

តិដ្ឋតីតិ វុត្តំ, កិំ ភូមិយំ បុរិសោ វិយ, នោតិ អាហ ‘‘តទាយត្តវុត្តិតាយា’’តិ។ ឋានន្តិ ចេត្ថ អត្តលាភោ ធរមានតា ច, ន គតិនិវត្តីតិ អាហ ‘‘ឧប្បជ្ជតិ ចេវ បវត្តតិ ចា’’តិ។ យត្ថ បនេតំ ទសពលញាណំ វិត្ថារិតំ, តំ ទស្សេន្តោ ‘‘អភិធម្មេ បនា’’តិអាទិមាហ។ សេសេសុបិ ឯសេវ នយោ។

Tiṭṭhatīti vuttaṃ, kiṃ bhūmiyaṃ puriso viya, noti āha ‘‘tadāyattavuttitāyā’’ti. Ṭhānanti cettha attalābho dharamānatā ca, na gatinivattīti āha ‘‘uppajjati ceva pavattati cā’’ti. Yattha panetaṃ dasabalañāṇaṃ vitthāritaṃ, taṃ dassento ‘‘abhidhamme panā’’tiādimāha. Sesesupi eseva nayo.

សមាទិយន្តីតិ សមាទានានិ, តានិ បន សមាទិយិត្វា កតានិ ហោន្តីតិ អាហ ‘‘សមាទិយិត្វា កតាន’’ន្តិ។ កម្មមេវ វា កម្មសមាទានន្តិ ឯតេន សមាទានសទ្ទស្ស អបុព្ពត្ថាភាវំ ទស្សេតិ មុត្តគតសទ្ទេ គតសទ្ទស្ស វិយ។ គតីតិ និរយាទិគតិយោ។ ឧបធីតិ អត្តភាវោ។ កាលោតិ កម្មស្ស វិបច្ចនារហកាលោ។ បយោគោតិ វិបាកុប្បត្តិយា បច្ចយភូតា កិរិយា។

Samādiyantīti samādānāni, tāni pana samādiyitvā katāni hontīti āha ‘‘samādiyitvā katāna’’nti. Kammameva vā kammasamādānanti etena samādānasaddassa apubbatthābhāvaṃ dasseti muttagatasadde gatasaddassa viya. Gatīti nirayādigatiyo. Upadhīti attabhāvo. Kāloti kammassa vipaccanārahakālo. Payogoti vipākuppattiyā paccayabhūtā kiriyā.

អគតិគាមិនិន្តិ និព្ពានគាមិនិំ។ វុត្តញ្ហិ ‘‘និព្ពានញ្ចាហំ, សារិបុត្ត, បជានាមិ និព្ពានគាមិនិញ្ច បដិបទ’’ន្តិ (ម. និ. ១.១៥៣)។ ពហូសុបិ មនុស្សេសុ ឯកមេវ បាណំ ឃាតេន្តេសុ កាមំ សព្ពេសម្បិ ចេតនា តស្សេវេកស្ស ជីវិតិន្ទ្រិយារម្មណា, តំ បន កម្មំ តេសំ នានាការំ។ តេសុ (វិភ. អដ្ឋ. ៨១១) ហិ ឯកោ អាទរេន ឆន្ទជាតោ ករោតិ, ឯកោ ‘‘ឯហិ ត្វម្បិ ករោហី’’តិ បរេហិ និប្បីឡិតោ ករោតិ, ឯកោ សមានច្ឆន្ទោ វិយ ហុត្វា អប្បដិពាហមានោ វិចរតិ។ តេសុ ឯកោ តេនេវ កម្មេន និរយេ និព្ពត្តតិ, ឯកោ តិរច្ឆានយោនិយំ, ឯកោ បេត្តិវិសយេ។ តំ តថាគតោ អាយូហនក្ខណេយេវ ‘‘ឥមិនា នីហារេន អាយូហិតត្តា ឯស និរយេ និព្ពត្តិស្សតិ, ឯស តិរច្ឆានយោនិយំ, ឯស បេត្តិវិសយេ’’តិ ជានាតិ។ និរយេ និព្ពត្តមានម្បិ ‘‘ឯស មហានិរយេ និព្ពត្តិស្សតិ, ឯស ឧស្សទនិរយេ’’តិ ជានាតិ។ តិរច្ឆានយោនិយំ និព្ពត្តមានម្បិ ‘‘ឯស អបាទកោ ភវិស្សតិ, ឯស ទ្វិបាទកោ, ឯស ចតុប្បទោ, ឯស ពហុប្បទោ’’តិ ជានាតិ។ បេត្តិវិសយេ និព្ពត្តមានម្បិ ‘‘ឯស និជ្ឈាមតណ្ហិកោ ភវិស្សតិ, ឯស ខុប្បិបាសិកោ, ឯស បរទត្តូបជីវី’’តិ ជានាតិ។ តេសុ ច កម្មេសុ ‘‘ឥទំ កម្មំ បដិសន្ធិំ អាកឌ្ឍិស្សតិ, ឥទំ អញ្ញេន ទិន្នាយ បដិសន្ធិយា ឧបធិវេបក្កំ ភវិស្សតី’’តិ ជានាតិ។

Agatigāmininti nibbānagāminiṃ. Vuttañhi ‘‘nibbānañcāhaṃ, sāriputta, pajānāmi nibbānagāminiñca paṭipada’’nti (ma. ni. 1.153). Bahūsupi manussesu ekameva pāṇaṃ ghātentesu kāmaṃ sabbesampi cetanā tassevekassa jīvitindriyārammaṇā, taṃ pana kammaṃ tesaṃ nānākāraṃ. Tesu (vibha. aṭṭha. 811) hi eko ādarena chandajāto karoti, eko ‘‘ehi tvampi karohī’’ti parehi nippīḷito karoti, eko samānacchando viya hutvā appaṭibāhamāno vicarati. Tesu eko teneva kammena niraye nibbattati, eko tiracchānayoniyaṃ, eko pettivisaye. Taṃ tathāgato āyūhanakkhaṇeyeva ‘‘iminā nīhārena āyūhitattā esa niraye nibbattissati, esa tiracchānayoniyaṃ, esa pettivisaye’’ti jānāti. Niraye nibbattamānampi ‘‘esa mahāniraye nibbattissati, esa ussadaniraye’’ti jānāti. Tiracchānayoniyaṃ nibbattamānampi ‘‘esa apādako bhavissati, esa dvipādako, esa catuppado, esa bahuppado’’ti jānāti. Pettivisaye nibbattamānampi ‘‘esa nijjhāmataṇhiko bhavissati, esa khuppipāsiko, esa paradattūpajīvī’’ti jānāti. Tesu ca kammesu ‘‘idaṃ kammaṃ paṭisandhiṃ ākaḍḍhissati, idaṃ aññena dinnāya paṭisandhiyā upadhivepakkaṃ bhavissatī’’ti jānāti.

តថា សកលគាមវាសិកេសុ ឯកតោ បិណ្ឌបាតំ ទទមានេសុ កាមំ សព្ពេសម្បិ ចេតនា បិណ្ឌបាតារម្មណាវ, តំ បន កម្មំ តេសំ នានាការំ។ តេសុ ហិ ឯកោ អាទរេន ករោតីតិ សព្ពំ បុរិមសទិសំ, តស្មា តេសុ កេចិ ទេវលោកេ និព្ពត្តន្តិ, កេចិ មនុស្សលោកេ។ តំ តថាគតោ អាយូហនក្ខណេយេវ ជានាតិ។ ‘‘ឥមិនា នីហារេន អាយូហិតត្តា ឯស មនុស្សលោកេ និព្ពត្តិស្សតិ, ឯស ទេវលោកេ។ តត្ថាបិ ឯស ខត្តិយកុលេ, ឯស ព្រាហ្មណកុលេ, ឯស វេស្សកុលេ, ឯស សុទ្ទកុលេ, ឯស បរនិម្មិតវសវត្តីសុ, ឯស និម្មានរតីសុ, ឯស តុសិតេសុ, ឯស យាមេសុ, ឯស តាវតិំសេសុ, ឯស ចាតុមហារាជិកេសុ, ឯស ភុម្មទេវេសូ’’តិអាទិនា តត្ថ តត្ថ ហីនបណីតសុវណ្ណទុព្ពណ្ណអប្បបរិវារមហាបរិវារតាទិភេទំ តំ តំ វិសេសំ អាយូហនក្ខណេយេវ ជានាតិ។

Tathā sakalagāmavāsikesu ekato piṇḍapātaṃ dadamānesu kāmaṃ sabbesampi cetanā piṇḍapātārammaṇāva, taṃ pana kammaṃ tesaṃ nānākāraṃ. Tesu hi eko ādarena karotīti sabbaṃ purimasadisaṃ, tasmā tesu keci devaloke nibbattanti, keci manussaloke. Taṃ tathāgato āyūhanakkhaṇeyeva jānāti. ‘‘Iminā nīhārena āyūhitattā esa manussaloke nibbattissati, esa devaloke. Tatthāpi esa khattiyakule, esa brāhmaṇakule, esa vessakule, esa suddakule, esa paranimmitavasavattīsu, esa nimmānaratīsu, esa tusitesu, esa yāmesu, esa tāvatiṃsesu, esa cātumahārājikesu, esa bhummadevesū’’tiādinā tattha tattha hīnapaṇītasuvaṇṇadubbaṇṇaappaparivāramahāparivāratādibhedaṃ taṃ taṃ visesaṃ āyūhanakkhaṇeyeva jānāti.

តថា វិបស្សនំ បដ្ឋបេន្តេសុយេវ ‘‘ឥមិនា នីហារេន ឯស កិញ្ចិ សល្លក្ខេតុំ ន សក្ខិស្សតិ, ឯស មហាភូតមត្តមេវ វវត្ថបេស្សតិ, ឯស រូបបរិគ្គហេយេវ ឋស្សតិ, ឯស អរូបបរិគ្គហេយេវ, ឯស នាមរូបបរិគ្គហេយេវ, ឯស បច្ចយបរិគ្គហេយេវ, ឯស លក្ខណារម្មណិកវិបស្សនាយមេវ, ឯស បឋមផលេយេវ, ឯស ទុតិយផលេយេវ, ឯស តតិយផលេយេវ, ឯស អរហត្តំ បាបុណិស្សតី’’តិ ជានាតិ។ កសិណបរិកម្មំ ករោន្តេសុបិ ‘‘ឥមស្ស បរិកម្មមត្តមេវ ភវិស្សតិ, ឯស និមិត្តំ ឧប្បាទេស្សតិ, ឯស អប្បនំ ឯវ បាបុណិស្សតិ, ឯស ឈានំ បាទកំ កត្វា វិបស្សនំ បដ្ឋបេត្វា អរហត្តំ គណ្ហិស្សតី’’តិ ជានាតិ។ តេនាហ ‘‘ឥមស្ស ចេតនា’’តិអាទិ។

Tathā vipassanaṃ paṭṭhapentesuyeva ‘‘iminā nīhārena esa kiñci sallakkhetuṃ na sakkhissati, esa mahābhūtamattameva vavatthapessati, esa rūpapariggaheyeva ṭhassati, esa arūpapariggaheyeva, esa nāmarūpapariggaheyeva, esa paccayapariggaheyeva, esa lakkhaṇārammaṇikavipassanāyameva, esa paṭhamaphaleyeva, esa dutiyaphaleyeva, esa tatiyaphaleyeva, esa arahattaṃ pāpuṇissatī’’ti jānāti. Kasiṇaparikammaṃ karontesupi ‘‘imassa parikammamattameva bhavissati, esa nimittaṃ uppādessati, esa appanaṃ eva pāpuṇissati, esa jhānaṃ pādakaṃ katvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā arahattaṃ gaṇhissatī’’ti jānāti. Tenāha ‘‘imassa cetanā’’tiādi.

កាមនតោ កាមេតព្ពតោ កាមប្បដិសំយុត្តតោ ច ធាតុ កាមធាតុ។ អាទិ-សទ្ទេន ព្យាបាទធាតុរូបធាតុអាទីនំ សង្គហោ។ វិលក្ខណតាយាតិ វិសទិសសភាវតាយ។ ខន្ធាយតនធាតុលោកន្តិ អនេកធាតុំ នានាធាតុំ ខន្ធលោកំ អាយតនលោកំ ធាតុលោកំ យថាភូតំ បជានាតីតិ យោជនា។ ‘‘អយំ រូបក្ខន្ធោ នាម…បេ.… អយំ វិញ្ញាណក្ខន្ធោ នាម។ តេសុបិ ឯកវិធេន រូបក្ខន្ធោ, ឯកាទសវិធេន រូបក្ខន្ធោ។ ឯកវិធេន វេទនាក្ខន្ធោ, ពហុវិធេន វេទនាក្ខន្ធោ។ ឯកវិធេន សញ្ញាក្ខន្ធោ…បេ.… សង្ខារក្ខន្ធោ…បេ.… វិញ្ញាណក្ខន្ធោ, ពហុវិធេន វិញ្ញាណក្ខន្ធោ’’តិ ឯវំ តាវ ខន្ធលោកស្ស, ‘‘ឥទំ ចក្ខាយតនំ នាម…បេ.… ឥទំ ធម្មាយតនំ នាម។ តត្ថ ទសាយតនា កាមាវចរា, ទ្វេ ចាតុភូមកា’’តិអាទិនា អាយតនលោកស្ស, ‘‘អយំ ចក្ខុធាតុ នាម…បេ.… អយំ មនោវិញ្ញាណធាតុ នាម។ តត្ថ សោឡស ធាតុយោ កាមាវចរា, ទ្វេ ចាតុភូមកា’’តិអាទិនា ធាតុលោកស្ស អនេកសភាវំ នានាសភាវញ្ច បជានាតិ។ ន កេវលំ ឧបាទិន្នសង្ខារលោកស្សេវ, អថ ខោ អនុបាទិន្នកសង្ខារលោកស្សបិ ‘‘ឥមាយ នាម ធាតុយា ឧស្សន្នត្តា ឥមស្ស រុក្ខស្ស ខន្ធោ សេតោ, ឥមស្ស កាឡោ, ឥមស្ស មដ្ឋោ, ឥមស្ស សកណ្ដកោ, ឥមស្ស ពហលត្តចោ, ឥមស្ស តនុត្តចោ, ឥមស្ស បត្តំ វណ្ណសណ្ឋានាទិវសេន ឯវរូបំ, ឥមស្ស បុប្ផំ នីលំ បីតំ លោហិតំ ឱទាតំ សុគន្ធំ ទុគ្គន្ធំ, ឥមស្ស ផលំ ខុទ្ទកំ មហន្តំ ទីឃំ វដ្ដំ សុសណ្ឋានំ ទុស្សណ្ឋានំ មដ្ឋំ ផរុសំ សុគន្ធំ ទុគ្គន្ធំ មធុរំ តិត្តកំ កដុកំ អម្ពិលំ កសាវំ, ឥមស្ស កណ្ដកោ តិខិណោ កុណ្ឋោ ឧជុកោ កុដិលោ តម្ពោ កាឡោ ឱទាតោ ហោតី’’តិអាទិនា បជានាតិ។ សព្ពញ្ញុពុទ្ធានំ ឯវ ហិ ឯតំ ពលំ, ន អញ្ញេសំ។

Kāmanato kāmetabbato kāmappaṭisaṃyuttato ca dhātu kāmadhātu. Ādi-saddena byāpādadhāturūpadhātuādīnaṃ saṅgaho. Vilakkhaṇatāyāti visadisasabhāvatāya. Khandhāyatanadhātulokanti anekadhātuṃ nānādhātuṃ khandhalokaṃ āyatanalokaṃ dhātulokaṃ yathābhūtaṃ pajānātīti yojanā. ‘‘Ayaṃ rūpakkhandho nāma…pe… ayaṃ viññāṇakkhandho nāma. Tesupi ekavidhena rūpakkhandho, ekādasavidhena rūpakkhandho. Ekavidhena vedanākkhandho, bahuvidhena vedanākkhandho. Ekavidhena saññākkhandho…pe… saṅkhārakkhandho…pe… viññāṇakkhandho, bahuvidhena viññāṇakkhandho’’ti evaṃ tāva khandhalokassa, ‘‘idaṃ cakkhāyatanaṃ nāma…pe… idaṃ dhammāyatanaṃ nāma. Tattha dasāyatanā kāmāvacarā, dve cātubhūmakā’’tiādinā āyatanalokassa, ‘‘ayaṃ cakkhudhātu nāma…pe… ayaṃ manoviññāṇadhātu nāma. Tattha soḷasa dhātuyo kāmāvacarā, dve cātubhūmakā’’tiādinā dhātulokassa anekasabhāvaṃ nānāsabhāvañca pajānāti. Na kevalaṃ upādinnasaṅkhāralokasseva, atha kho anupādinnakasaṅkhāralokassapi ‘‘imāya nāma dhātuyā ussannattā imassa rukkhassa khandho seto, imassa kāḷo, imassa maṭṭho, imassa sakaṇṭako, imassa bahalattaco, imassa tanuttaco, imassa pattaṃ vaṇṇasaṇṭhānādivasena evarūpaṃ, imassa pupphaṃ nīlaṃ pītaṃ lohitaṃ odātaṃ sugandhaṃ duggandhaṃ, imassa phalaṃ khuddakaṃ mahantaṃ dīghaṃ vaṭṭaṃ susaṇṭhānaṃ dussaṇṭhānaṃ maṭṭhaṃ pharusaṃ sugandhaṃ duggandhaṃ madhuraṃ tittakaṃ kaṭukaṃ ambilaṃ kasāvaṃ, imassa kaṇṭako tikhiṇo kuṇṭho ujuko kuṭilo tambo kāḷo odāto hotī’’tiādinā pajānāti. Sabbaññubuddhānaṃ eva hi etaṃ balaṃ, na aññesaṃ.

នានាធិមុត្តិកតន្តិ នានជ្ឈាសយតំ។ អធិមុត្តិ នាម អជ្ឈាសយធាតុ អជ្ឈាសយសភាវោ។ សោ បន ហីនបណីតតាសាមញ្ញេន បាឡិយំ ទ្វិធាវ វុត្តោបិ ហីនបណីតាទិភេទេន អនេកវិធោតិ អាហ ‘‘ហីនាទីហិ អធិមុត្តីហិ នានាធិមុត្តិកភាវ’’ន្តិ។ តត្ថ យេ យេ សត្តា យំយំអធិមុត្តិកា, តេ តេ តំតទធិមុត្តិកេ ឯវ សេវន្តិ ភជន្តិ បយិរុបាសន្តិ ធាតុសភាគតោ។ យថា គូថាទីនំ ធាតូនំ សភាវោ ឯសោ, យំ គូថាទីហិ ឯវ សំសន្ទន្តិ សមេន្តិ, ឯវំ ហីនជ្ឈាសយា ទុស្សីលាទីហេវ សំសន្ទន្តិ សមេន្តិ, សម្បន្នសីលាទយោ ច សម្បន្នសីលាទីហេវ។ តំ នេសំ នានាធិមុត្តិកតំ ភគវា យថាភូតំ បជានាតីតិ។

Nānādhimuttikatanti nānajjhāsayataṃ. Adhimutti nāma ajjhāsayadhātu ajjhāsayasabhāvo. So pana hīnapaṇītatāsāmaññena pāḷiyaṃ dvidhāva vuttopi hīnapaṇītādibhedena anekavidhoti āha ‘‘hīnādīhi adhimuttīhi nānādhimuttikabhāva’’nti. Tattha ye ye sattā yaṃyaṃadhimuttikā, te te taṃtadadhimuttike eva sevanti bhajanti payirupāsanti dhātusabhāgato. Yathā gūthādīnaṃ dhātūnaṃ sabhāvo eso, yaṃ gūthādīhi eva saṃsandanti samenti, evaṃ hīnajjhāsayā dussīlādīheva saṃsandanti samenti, sampannasīlādayo ca sampannasīlādīheva. Taṃ nesaṃ nānādhimuttikataṃ bhagavā yathābhūtaṃ pajānātīti.

វុទ្ធិំ ហានិញ្ចាតិ បច្ចយវិសេសេន សាមត្ថិយតោ អធិកតំ អនធិកតញ្ច។ ឥន្ទ្រិយបរោបរិយត្តញាណនិទ្ទេសេ (វិភ. ៨១៤; បដិ. ម. ១១៣) ‘‘អាសយំ ជានាតិ, អនុសយំ ជានាតី’’តិ អាសយាទិជាននំ កស្មា និទ្ទិដ្ឋន្តិ? អាសយជាននាទិនា យេហិ ឥន្ទ្រិយេហិ បរោបរេហិ សត្តា កល្យាណបាបាសយាទិកា ហោន្តិ, តេសំ ជាននស្ស វិភាវនតោ។ ឯវញ្ច កត្វា ឥន្ទ្រិយបរោបរិយត្តអាសយានុសយញាណានំ វិសុំ អសាធារណតា, ឥន្ទ្រិយបរោបរិយត្តនានាធិមុត្តិកតាញាណានំ វិសុំ ពលវតា ច សិទ្ធា ហោតិ។ តត្ថ អាសយន្តិ យត្ថ សត្តា និវសន្តិ, តំ តេសំ និវាសដ្ឋានំ, ទិដ្ឋិគតំ វា យថាភូតញាណំ វា អាសយោ, អនុសយោ អប្បហីនភាវេន ថាមគតោ កិលេសោ។ តំ បន ភគវា សត្តានំ អាសយំ ជានន្តោ តេសំ តេសំ ទិដ្ឋិគតានំ វិបស្សនាមគ្គញាណានញ្ច អប្បវត្តិក្ខណេបិ ជានាតិ។ វុត្តញ្ហេតំ –

Vuddhiṃhāniñcāti paccayavisesena sāmatthiyato adhikataṃ anadhikatañca. Indriyaparopariyattañāṇaniddese (vibha. 814; paṭi. ma. 113) ‘‘āsayaṃ jānāti, anusayaṃ jānātī’’ti āsayādijānanaṃ kasmā niddiṭṭhanti? Āsayajānanādinā yehi indriyehi paroparehi sattā kalyāṇapāpāsayādikā honti, tesaṃ jānanassa vibhāvanato. Evañca katvā indriyaparopariyattaāsayānusayañāṇānaṃ visuṃ asādhāraṇatā, indriyaparopariyattanānādhimuttikatāñāṇānaṃ visuṃ balavatā ca siddhā hoti. Tattha āsayanti yattha sattā nivasanti, taṃ tesaṃ nivāsaṭṭhānaṃ, diṭṭhigataṃ vā yathābhūtañāṇaṃ vā āsayo, anusayo appahīnabhāvena thāmagato kileso. Taṃ pana bhagavā sattānaṃ āsayaṃ jānanto tesaṃ tesaṃ diṭṭhigatānaṃ vipassanāmaggañāṇānañca appavattikkhaṇepi jānāti. Vuttañhetaṃ –

‘‘កាមំ សេវន្តំយេវ ភគវា ជានាតិ – ‘អយំ បុគ្គលោ កាមគរុកោ កាមាសយោ កាមាធិមុត្តោ’តិ។ កាមំ សេវន្តំយេវ ជានាតិ – ‘អយំ បុគ្គលោ នេក្ខម្មគរុកោ នេក្ខម្មាសយោ នេក្ខម្មាធិមុត្តោ’តិ។ នេក្ខម្មំ សេវន្តំយេវ ជានាតិ។ ព្យាបាទំ, អព្យាបាទំ, ថិនមិទ្ធំ, អាលោកសញ្ញំ សេវន្តំយេវ ជានាតិ – ‘អយំ បុគ្គលោ ថិនមិទ្ធគរុកោ ថិនមិទ្ធាសយោ ថិនមិទ្ធាធិមុត្តោ’’’តិ (បដិ. ម. ១.១១៣)។

‘‘Kāmaṃ sevantaṃyeva bhagavā jānāti – ‘ayaṃ puggalo kāmagaruko kāmāsayo kāmādhimutto’ti. Kāmaṃ sevantaṃyeva jānāti – ‘ayaṃ puggalo nekkhammagaruko nekkhammāsayo nekkhammādhimutto’ti. Nekkhammaṃ sevantaṃyeva jānāti. Byāpādaṃ, abyāpādaṃ, thinamiddhaṃ, ālokasaññaṃ sevantaṃyeva jānāti – ‘ayaṃ puggalo thinamiddhagaruko thinamiddhāsayo thinamiddhādhimutto’’’ti (paṭi. ma. 1.113).

បឋមាទីនំ ចតុន្នំ ឈានានន្តិ រូបាវចរានំ បឋមាទីនំ បច្ចនីកជ្ឈាបនដ្ឋេន អារម្មណូបនិជ្ឈាបនដ្ឋេន ច ឈានានំ។ ចតុក្កនយេន ហេតំ វុត្តំ។ អដ្ឋន្នំ វិមោក្ខានន្តិ ឯត្ថ បដិបាដិយា សត្ត អប្បិតប្បិតក្ខណេ បច្ចនីកធម្មេហិ វិមុច្ចនតោ អារម្មណេ ច អធិមុច្ចនតោ វិមោក្ខា នាម។ អដ្ឋមោ បន សព្ពសោ សញ្ញាវេទយិតេហិ វិមុត្តត្តា អបគមវិមោក្ខោ នាម។ ចតុក្កនយបញ្ចកនយេសុ បឋមជ្ឈានសមាធិ សវិតក្កសវិចារោ នាម។ បញ្ចកនយេ ទុតិយជ្ឈានសមាធិ អវិតក្កវិចារមត្តោ។ នយទ្វយេបិ ឧបរិ តីសុ ឈានេសុ សមាធិ អវិតក្កអវិចារោ។ សមាបត្តីសុ បដិបាដិយា អដ្ឋន្នំ សមាធីតិបិ នាមំ, សមាបត្តីតិបិ ចិត្តេកគ្គតាសព្ភាវតោ, និរោធសមាបត្តិយា តទភាវតោ ន សមាធីតិ នាមំ។ ហានភាគិយធម្មន្តិ អប្បគុណេហិ បឋមជ្ឈានាទីហិ វុដ្ឋិតស្ស សញ្ញាមនសិការានំ កាមាទិអនុបក្ខន្ទនំ ។ វិសេសភាគិយធម្មន្តិ បគុណេហិ បឋមជ្ឈានាទីហិ វុដ្ឋិតស្ស សញ្ញាមនសិការានំ ទុតិយជ្ឈានាទិបក្ខន្ទនំ។ ឥតិ សញ្ញាមនសិការានំ កាមាទិទុតិយជ្ឈានាទិបក្ខន្ទនានិ ហានភាគិយវិសេសភាគិយា ធម្មាតិ ទស្សិតានិ។ តេហិ បន ឈានានំ តំសភាវតា ច ធម្មសទ្ទេន វុត្តា។ តស្មាតិ វុត្តមេវត្ថំ ហេតុភាវេន បច្ចាមសតិ។ វោទានន្តិ បគុណតាសង្ខាតំ វោទានំ។ តញ្ហិ បឋមជ្ឈានាទីហិ វុដ្ឋហិត្វា ទុតិយជ្ឈានាទិអធិគមស្ស បច្ចយត្តា ‘‘វុដ្ឋាន’’ន្តិ វុត្តំ។ កេចិ បន ‘‘និរោធតោ ផលសមាបត្តិយា វុដ្ឋានន្តិ បាឡិ នត្ថី’’តិ វទន្តិ។ តេ ‘‘និរោធា វុដ្ឋហន្តស្ស នេវសញ្ញានាសញ្ញាយតនំ ផលសមាបត្តិយា អនន្តរបច្ចយេន បច្ចយោ’’តិ ឥមាយ បាឡិយា (បដ្ឋា. ១.១.៤១៧) បដិសេធេតព្ពា។ យោ សមាបត្តិលាភី សមានោ ឯវ ‘‘ន លាភីម្ហី’’តិ, កម្មដ្ឋានំ សមានំ ឯវ ‘‘ន កម្មដ្ឋាន’’ន្តិ សញ្ញី ហោតិ, សោ សម្បត្តិំយេវ សមានំ ‘‘វិបត្តី’’តិ បច្ចេតីតិ វេទិតព្ពោ។

Paṭhamādīnaṃ catunnaṃ jhānānanti rūpāvacarānaṃ paṭhamādīnaṃ paccanīkajjhāpanaṭṭhena ārammaṇūpanijjhāpanaṭṭhena ca jhānānaṃ. Catukkanayena hetaṃ vuttaṃ. Aṭṭhannaṃ vimokkhānanti ettha paṭipāṭiyā satta appitappitakkhaṇe paccanīkadhammehi vimuccanato ārammaṇe ca adhimuccanato vimokkhā nāma. Aṭṭhamo pana sabbaso saññāvedayitehi vimuttattā apagamavimokkho nāma. Catukkanayapañcakanayesu paṭhamajjhānasamādhi savitakkasavicāro nāma. Pañcakanaye dutiyajjhānasamādhi avitakkavicāramatto. Nayadvayepi upari tīsu jhānesu samādhi avitakkaavicāro. Samāpattīsu paṭipāṭiyā aṭṭhannaṃ samādhītipi nāmaṃ, samāpattītipi cittekaggatāsabbhāvato, nirodhasamāpattiyā tadabhāvato na samādhīti nāmaṃ. Hānabhāgiyadhammanti appaguṇehi paṭhamajjhānādīhi vuṭṭhitassa saññāmanasikārānaṃ kāmādianupakkhandanaṃ . Visesabhāgiyadhammanti paguṇehi paṭhamajjhānādīhi vuṭṭhitassa saññāmanasikārānaṃ dutiyajjhānādipakkhandanaṃ. Iti saññāmanasikārānaṃ kāmādidutiyajjhānādipakkhandanāni hānabhāgiyavisesabhāgiyā dhammāti dassitāni. Tehi pana jhānānaṃ taṃsabhāvatā ca dhammasaddena vuttā. Tasmāti vuttamevatthaṃ hetubhāvena paccāmasati. Vodānanti paguṇatāsaṅkhātaṃ vodānaṃ. Tañhi paṭhamajjhānādīhi vuṭṭhahitvā dutiyajjhānādiadhigamassa paccayattā ‘‘vuṭṭhāna’’nti vuttaṃ. Keci pana ‘‘nirodhato phalasamāpattiyā vuṭṭhānanti pāḷi natthī’’ti vadanti. Te ‘‘nirodhā vuṭṭhahantassa nevasaññānāsaññāyatanaṃ phalasamāpattiyā anantarapaccayena paccayo’’ti imāya pāḷiyā (paṭṭhā. 1.1.417) paṭisedhetabbā. Yo samāpattilābhī samāno eva ‘‘na lābhīmhī’’ti, kammaṭṭhānaṃ samānaṃ eva ‘‘na kammaṭṭhāna’’nti saññī hoti, so sampattiṃyeva samānaṃ ‘‘vipattī’’ti paccetīti veditabbo.

ន តថា ទដ្ឋព្ពន្តិ យថា បរវាទិនា វុត្តំ, តថា ន ទដ្ឋព្ពំ។ សកសកកិច្ចមេវ ជានាតីតិ ឋានាដ្ឋានជាននាទិសកសកមេវ កិច្ចំ កាតុំ ជានាតិ, យថាសកមេវ វិសយំ បដិវិជ្ឈតីតិ អត្ថោ។ តម្បីតិ តេហិ ទសពលញាណេហិ ជានិតព្ពម្បិ។ កម្មវិបាកន្តរមេវាតិ កម្មន្តរស្ស វិបាកន្តរមេវ ជានាតិ។ ចេតនាចេតនាសម្បយុត្តធម្មេ និរយាទិនិព្ពានគាមិនិប្បដិបទាភូតេ កម្មន្តិ គហេត្វា អាហ ‘‘កម្មបរិច្ឆេទមេវា’’តិ។ ធាតុនានត្តញ្ច ធាតុនានត្តការណញ្ច ធាតុនានត្តការណន្តិ ឯកទេសសរូបេកសេសោ ទដ្ឋព្ពោ។ តញ្ហិ ញាណំ តទុភយម្បិ ជានាតិ។ ‘‘ឥមាយ នាម ធាតុយា ឧស្សន្នត្តា’’តិអាទិនា (វិភ. អដ្ឋ. ៨១២) តថា ចេវ សំវណ្ណិតំ។ សច្ចបរិច្ឆេទមេវាតិ បរិញ្ញាភិសមយាទិវសេន សច្ចានំ បរិច្ឆិន្នមេវ។ អប្បេតុំ ន សក្កោតិ អដ្ឋមនវមពលានិ វិយ តំសទិសំ, ឥទ្ធិវិធញាណមិវ វិកុព្ពិតុំ។ ឯតេនស្ស ពលសទិសតញ្ច និវារេតិ។ ឈានាទិញាណំ វិយ វា អប្បេតុំ វិកុព្ពិតុញ្ច។ យទិបិ ហិ ឈានាទិបច្ចវេក្ខណញាណំ សត្តមពលន្តិ តស្ស សវិតក្កសវិចារតា វុត្តា, តថាបិ ឈានាទីហិ វិនា បច្ចវេក្ខណា នត្ថីតិ ឈានាទិសហគតំ ញាណំ តទន្តោគធំ កត្វា ឯវំ វុត្តន្តិ វេទិតព្ពំ។ អថ វា សព្ពញ្ញុតញ្ញាណំ ឈានាទិកិច្ចំ វិយ ន សព្ពំ ពលកិច្ចំ កាតុំ សក្កោតីតិ ទស្សេតុំ ‘‘ឈានំ ហុត្វា អប្បេតុំ, ឥទ្ធិ ហុត្វា វិកុព្ពិតុញ្ច ន សក្កោតី’’តិ វុត្តំ, ន បន កស្សចិ ពលស្ស ឈានឥទ្ធិភាវតោតិ ទដ្ឋព្ពំ។

Na tathā daṭṭhabbanti yathā paravādinā vuttaṃ, tathā na daṭṭhabbaṃ. Sakasakakiccameva jānātīti ṭhānāṭṭhānajānanādisakasakameva kiccaṃ kātuṃ jānāti, yathāsakameva visayaṃ paṭivijjhatīti attho. Tampīti tehi dasabalañāṇehi jānitabbampi. Kammavipākantaramevāti kammantarassa vipākantarameva jānāti. Cetanācetanāsampayuttadhamme nirayādinibbānagāminippaṭipadābhūte kammanti gahetvā āha ‘‘kammaparicchedamevā’’ti. Dhātunānattañca dhātunānattakāraṇañca dhātunānattakāraṇanti ekadesasarūpekaseso daṭṭhabbo. Tañhi ñāṇaṃ tadubhayampi jānāti. ‘‘Imāya nāma dhātuyā ussannattā’’tiādinā (vibha. aṭṭha. 812) tathā ceva saṃvaṇṇitaṃ. Saccaparicchedamevāti pariññābhisamayādivasena saccānaṃ paricchinnameva. Appetuṃ na sakkoti aṭṭhamanavamabalāni viya taṃsadisaṃ, iddhividhañāṇamiva vikubbituṃ. Etenassa balasadisatañca nivāreti. Jhānādiñāṇaṃ viya vā appetuṃ vikubbituñca. Yadipi hi jhānādipaccavekkhaṇañāṇaṃ sattamabalanti tassa savitakkasavicāratā vuttā, tathāpi jhānādīhi vinā paccavekkhaṇā natthīti jhānādisahagataṃ ñāṇaṃ tadantogadhaṃ katvā evaṃ vuttanti veditabbaṃ. Atha vā sabbaññutaññāṇaṃ jhānādikiccaṃ viya na sabbaṃ balakiccaṃ kātuṃ sakkotīti dassetuṃ ‘‘jhānaṃ hutvā appetuṃ, iddhi hutvā vikubbituñca na sakkotī’’ti vuttaṃ, na pana kassaci balassa jhānaiddhibhāvatoti daṭṭhabbaṃ.

ឯវំ កិច្ចវិសេសវសេនបិ ទសពលញាណសព្ពញ្ញុតញ្ញាណវិសេសំ ទស្សេត្វា ឥទានិ វិតក្កត្តិកភូមន្តរវសេនបិ តំ ទស្សេតុំ ‘‘អបិចា’’តិអាទិ វុត្តំ។ បដិបាដិយាតិអាទិតោ បដ្ឋាយ បដិបាដិយា។

Evaṃ kiccavisesavasenapi dasabalañāṇasabbaññutaññāṇavisesaṃ dassetvā idāni vitakkattikabhūmantaravasenapi taṃ dassetuṃ ‘‘apicā’’tiādi vuttaṃ. Paṭipāṭiyātiādito paṭṭhāya paṭipāṭiyā.

អនុបទវណ្ណនំ ញត្វា វេទិតព្ពានីតិ សម្ពន្ធោ។ កិលេសាវរណំ និយតមិច្ឆាទិដ្ឋិ។ កិលេសាវរណស្ស អភាវោ អាសវក្ខយញាណាធិគមស្ស ឋានំ, តព្ភាវោ អដ្ឋានំ។ អនធិគមស្ស បន តទុភយម្បិ យថាក្កមំ អដ្ឋានំ ឋានញ្ចាតិ តត្ថ ការណំ ទស្សេន្តោ ‘‘លោកិយ…បេ.… ទស្សនតោ ចា’’តិ អាហ។ តត្ថ លោកិយសម្មាទិដ្ឋិយា ឋិតិ អាសវក្ខយាធិគមស្ស ឋានំ កិលេសាវរណាភាវស្ស ការណត្តា។ សា ហិ តស្មិំ សតិ ន ហោតិ, អសតិ ច ហោតិ។ ឯតេន តស្សា អដ្ឋិតិយា តស្ស អដ្ឋានតា វុត្តា ឯវ។ នេសំ វេនេយ្យសត្តានំ។ ធាតុវេមត្តទស្សនតោតិ កាមធាតុអាទីនំ បវត្តិភេទទស្សនតោ, យទគ្គេន ធាតុវេមត្តំ ជានាតិ, តទគ្គេន ចរិយាទិវិសេសម្បិ ជានាតិ។ ធាតុវេមត្តទស្សនតោតិ វា ធម្មធាតុវេមត្តទស្សនតោ។ សព្ពាបិ ហិ ចរិយា ធម្មធាតុបរិយាបន្នា ឯវាតិ។ បយោគំ អនាទិយិត្វាបិ សន្តតិមហាមត្តាទីនំ វិយ។ ទិព្ពចក្ខានុភាវតោ បត្តព្ពេនាតិ ឯត្ថ ទិព្ពចក្ខុនា បរស្ស ហទយវត្ថុសន្និស្សយលោហិតវណ្ណទស្សនមុខេន តទា បវត្តមានចិត្តជាននត្ថំ បរិកម្មករណំ នាម សាវកានំ, តញ្ច ខោ អាទិកម្មិកានំ, យតោ ទិព្ពចក្ខុអានុភាវតោ ចេតោបរិយញាណស្ស បត្តព្ពតា សិយា។ ពុទ្ធានំ បន យទិបិ អាសវក្ខយញាណាធិគមតោ បគេវ ទិព្ពចក្ខុញាណាធិគមោ, តថាបិ តថាបរិកម្មករណំ នត្ថិ វិជ្ជាត្តយសិទ្ធិយា សិជ្ឈនតោ។ សេសាភិញ្ញាត្តយេ ចេតោបរិយញាណំ ទិព្ពចក្ខុញាណាធិគមេន បត្តន្តិ ច វត្តព្ពតំ លភតីតិ តថា វុត្តន្តិ ទដ្ឋព្ពំ។

Anupadavaṇṇanaṃ ñatvā veditabbānīti sambandho. Kilesāvaraṇaṃ niyatamicchādiṭṭhi. Kilesāvaraṇassa abhāvo āsavakkhayañāṇādhigamassa ṭhānaṃ, tabbhāvo aṭṭhānaṃ. Anadhigamassa pana tadubhayampi yathākkamaṃ aṭṭhānaṃ ṭhānañcāti tattha kāraṇaṃ dassento ‘‘lokiya…pe… dassanato cā’’ti āha. Tattha lokiyasammādiṭṭhiyā ṭhiti āsavakkhayādhigamassa ṭhānaṃ kilesāvaraṇābhāvassa kāraṇattā. Sā hi tasmiṃ sati na hoti, asati ca hoti. Etena tassā aṭṭhitiyā tassa aṭṭhānatā vuttā eva. Nesaṃ veneyyasattānaṃ. Dhātuvemattadassanatoti kāmadhātuādīnaṃ pavattibhedadassanato, yadaggena dhātuvemattaṃ jānāti, tadaggena cariyādivisesampi jānāti. Dhātuvemattadassanatoti vā dhammadhātuvemattadassanato. Sabbāpi hi cariyā dhammadhātupariyāpannā evāti. Payogaṃ anādiyitvāpi santatimahāmattādīnaṃ viya. Dibbacakkhānubhāvato pattabbenāti ettha dibbacakkhunā parassa hadayavatthusannissayalohitavaṇṇadassanamukhena tadā pavattamānacittajānanatthaṃ parikammakaraṇaṃ nāma sāvakānaṃ, tañca kho ādikammikānaṃ, yato dibbacakkhuānubhāvato cetopariyañāṇassa pattabbatā siyā. Buddhānaṃ pana yadipi āsavakkhayañāṇādhigamato pageva dibbacakkhuñāṇādhigamo, tathāpi tathāparikammakaraṇaṃ natthi vijjāttayasiddhiyā sijjhanato. Sesābhiññāttaye cetopariyañāṇaṃ dibbacakkhuñāṇādhigamena pattanti ca vattabbataṃ labhatīti tathā vuttanti daṭṭhabbaṃ.

សីហនាទសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។

Sīhanādasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.

Next: ២-៤. អធិវុត្តិបទសុត្តាទិវណ្ណនា • 2-4. Adhivuttipadasuttādivaṇṇanā

Related texts:

តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ១. សីហនាទសុត្តំ • 1. Sīhanādasuttaṃ

អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ១. សីហនាទសុត្តវណ្ណនា • 1. Sīhanādasuttavaṇṇanā

© 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea^® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
Contact