੧. ਸੀਹਨਾਦਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ

1. Sīhanādasuttavaṇṇanā

੨੧. ਤਤਿਯਸ੍ਸ ਪਠਮੇ વਿਸਮਗਤੇਤਿ વਿਸਮਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਗੋਚਰੇਸੁ ਗਤੇ। ਸਙ੍ਘਾਤਂ ਆਪਾਦੇਸਿਨ੍ਤਿ ਘਾਤਂ વਧਂ ਪਾਪੇਸਿਂ। ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਤੇਜਤਾਯ ਖੁਦ੍ਦਕੇਸੁ ਪਾਣੇਸੁ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਯੇ ਪਟਿਸਤ੍ਤੁਭਾવੇਨ ਸਣ੍ਠਾਤੁਂ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਦੁਬ੍ਬਲਾ ਪਲਾਯਿਤੁਕਾਮਾ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਪਲਾਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਸੀਹਨਾਦਂ ਨਦਿਤ੍વਾવ ਗੋਚਰਾਯ ਪਕ੍ਕਮਤਿ। ਤਥਾਗਤਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਨ੍ਤਿ ਯਦਿ ਹਿ ਸਹਨਤਾਯ ਹਨਨਤਾਯ ਚ ਸੀਹੋ, ਤਥਾਗਤੋ ਹਿ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਚ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠਾਨਿ ਸਹਤਿ, ਸਬ੍ਬਪਰਪ੍ਪવਾਦਿਨੋ ਚ વਾਦਾਨਂ ਨਿਮ੍ਮਥਨੇਨ ਹਨਤਿ। ਇਦਮਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸੀਹਨਾਦਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਅਯਮਸ੍ਸ ਸੀਹਨਾਦੋ।

21. Tatiyassa paṭhame visamagateti visamaṭṭhānesu gocaresu gate. Saṅghātaṃ āpādesinti ghātaṃ vadhaṃ pāpesiṃ. Tassa hi ussannatejatāya khuddakesu pāṇesu anukampā hoti. Tasmā ye paṭisattubhāvena saṇṭhātuṃ sakkhissanti, ye dubbalā palāyitukāmā bhavissanti, te palāyissantīti sīhanādaṃ naditvāva gocarāya pakkamati. Tathāgatassetaṃ adhivacananti yadi hi sahanatāya hananatāya ca sīho, tathāgato hi sabbāni ca iṭṭhāniṭṭhāni sahati, sabbaparappavādino ca vādānaṃ nimmathanena hanati. Idamassa hoti sīhanādasminti ayamassa sīhanādo.

ਤਥਾਗਤਬਲਾਨੀਤਿ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਅਸਾਧਾਰਣਾਨਿ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸੇવ ਬਲਾਨਿ। ਯਥਾ વਾ ਪੁਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਬਲਾਨਿ ਪੁਞ੍ਞਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਆਗਤਾਨਿ, ਤਥਾ ਆਗਤਬਲਾਨੀਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਤ੍ਥ ਦੁવਿਧਂ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਬਲਂ ਕਾਯਬਲਂ ਞਾਣਬਲਂ। ਤੇਸੁ ਕਾਯਬਲਂ ਹਤ੍ਥਿਕੁਲਾਨੁਸਾਰੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਪੋਰਾਣੇਹਿ –

Tathāgatabalānīti aññehi asādhāraṇāni tathāgatasseva balāni. Yathā vā pubbabuddhānaṃ balāni puññasampattiyā āgatāni, tathā āgatabalānītipi attho. Tattha duvidhaṃ tathāgatassa balaṃ kāyabalaṃ ñāṇabalaṃ. Tesu kāyabalaṃ hatthikulānusārena veditabbaṃ. Vuttañhetaṃ porāṇehi –

‘‘ਕਾਲਾવਕਞ੍ਚ ਗਙ੍ਗੇਯ੍ਯਂ, ਪਣ੍ਡਰਂ ਤਮ੍ਬਪਿਙ੍ਗਲਂ।

‘‘Kālāvakañca gaṅgeyyaṃ, paṇḍaraṃ tambapiṅgalaṃ;

ਗਨ੍ਧਮਙ੍ਗਲਹੇਮਞ੍ਚ, ਉਪੋਸਥਛਦ੍ਦਨ੍ਤਿਮੇ ਦਸਾ’’ਤਿ॥

Gandhamaṅgalahemañca, uposathachaddantime dasā’’ti.

ਇਮਾਨਿ ਦਸ ਹਤ੍ਥਿਕੁਲਾਨਿ। ਤਤ੍ਥ ਕਾਲਾવਕਨ੍ਤਿ ਪਕਤਿਹਤ੍ਥਿਕੁਲਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਯਂ ਦਸਨ੍ਨਂ ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਕਾਯਬਲਂ, ਤਂ ਏਕਸ੍ਸ ਕਾਲਾવਕਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਿਨੋ। ਯਂ ਦਸਨ੍ਨਂ ਕਾਲਾવਕਾਨਂ ਬਲਂ, ਤਂ ਏਕਸ੍ਸ ਗਙ੍ਗੇਯ੍ਯਸ੍ਸ। ਯਂ ਦਸਨ੍ਨਂ ਗਙ੍ਗੇਯ੍ਯਾਨਂ, ਤਂ ਏਕਸ੍ਸ ਪਣ੍ਡਰਸ੍ਸ। ਯਂ ਦਸਨ੍ਨਂ ਪਣ੍ਡਰਾਨਂ, ਤਂ ਏਕਸ੍ਸ ਤਮ੍ਬਸ੍ਸ। ਯਂ ਦਸਨ੍ਨਂ ਤਮ੍ਬਾਨਂ, ਤਂ ਏਕਸ੍ਸ ਪਿਙ੍ਗਲਸ੍ਸ। ਯਂ ਦਸਨ੍ਨਂ ਪਿਙ੍ਗਲਾਨਂ, ਤਂ ਏਕਸ੍ਸ ਗਨ੍ਧਹਤ੍ਥਿਨੋ। ਯਂ ਦਸਨ੍ਨਂ ਗਨ੍ਧਹਤ੍ਥੀਨਂ, ਤਂ ਏਕਸ੍ਸ ਮਙ੍ਗਲਸ੍ਸ। ਯਂ ਦਸਨ੍ਨਂ ਮਙ੍ਗਲਾਨਂ, ਤਂ ਏਕਸ੍ਸ ਹੇਮਸ੍ਸ। ਯਂ ਦਸਨ੍ਨਂ ਹੇਮਾਨਂ, ਤਂ ਏਕਸ੍ਸ ਉਪੋਸਥਸ੍ਸ। ਯਂ ਦਸਨ੍ਨਂ ਉਪੋਸਥਾਨਂ, ਤਂ ਏਕਸ੍ਸ ਛਦ੍ਦਨ੍ਤਸ੍ਸ। ਯਂ ਦਸਨ੍ਨਂ ਛਦ੍ਦਨ੍ਤਾਨਂ, ਤਂ ਏਕਸ੍ਸ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ। ਨਾਰਾਯਨਸਙ੍ਘਾਤਬਲਨ੍ਤਿਪਿ ਇਦਮੇવ વੁਚ੍ਚਤਿ । ਤਦੇਤਂ ਪਕਤਿਹਤ੍ਥਿਗਣਨਾਯ ਹਤ੍ਥੀਨਂ ਕੋਟਿਸਹਸ੍ਸਾਨਂ, ਪੁਰਿਸਗਣਨਾਯ ਦਸਨ੍ਨਂ ਪੁਰਿਸਕੋਟਿਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਬਲਂ ਹੋਤਿ। ਇਦਂ ਤਾવ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਕਾਯਬਲਂ।

Imāni dasa hatthikulāni. Tattha kālāvakanti pakatihatthikulaṃ daṭṭhabbaṃ. Yaṃ dasannaṃ purisānaṃ kāyabalaṃ, taṃ ekassa kālāvakassa hatthino. Yaṃ dasannaṃ kālāvakānaṃ balaṃ, taṃ ekassa gaṅgeyyassa. Yaṃ dasannaṃ gaṅgeyyānaṃ, taṃ ekassa paṇḍarassa. Yaṃ dasannaṃ paṇḍarānaṃ, taṃ ekassa tambassa. Yaṃ dasannaṃ tambānaṃ, taṃ ekassa piṅgalassa. Yaṃ dasannaṃ piṅgalānaṃ, taṃ ekassa gandhahatthino. Yaṃ dasannaṃ gandhahatthīnaṃ, taṃ ekassa maṅgalassa. Yaṃ dasannaṃ maṅgalānaṃ, taṃ ekassa hemassa. Yaṃ dasannaṃ hemānaṃ, taṃ ekassa uposathassa. Yaṃ dasannaṃ uposathānaṃ, taṃ ekassa chaddantassa. Yaṃ dasannaṃ chaddantānaṃ, taṃ ekassa tathāgatassa. Nārāyanasaṅghātabalantipi idameva vuccati . Tadetaṃ pakatihatthigaṇanāya hatthīnaṃ koṭisahassānaṃ, purisagaṇanāya dasannaṃ purisakoṭisahassānaṃ balaṃ hoti. Idaṃ tāva tathāgatassa kāyabalaṃ.

ਞਾਣਬਲਂ ਪਨ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਤਾવ ਆਗਤਮੇવ। ਦਸਬਲਞਾਣਂ, ਮਜ੍ਝਿਮੇ ਆਗਤਂ ਚਤੁવੇਸਾਰਜ੍ਜਞਾਣਂ, ਅਟ੍ਠਸੁ ਪਰਿਸਾਸੁ ਅਕਮ੍ਪਨਞਾਣਂ, ਚਤੁਯੋਨਿਪਰਿਚ੍ਛੇਦਞਾਣਂ, ਪਞ੍ਚਗਤਿਪਰਿਚ੍ਛੇਦਞਾਣਂ, ਸਂਯੁਤ੍ਤਕੇ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੨.੩੩) ਆਗਤਾਨਿ ਤੇਸਤ੍ਤਤਿ ਞਾਣਾਨਿ ਸਤ੍ਤਸਤ੍ਤਤਿ ਞਾਣਾਨੀਤਿ, ਏવਂ ਅਞ੍ਞਾਨਿਪਿ ਅਨੇਕਾਨਿ ਞਾਣਬਲਂ ਨਾਮ। ਇਧਾਪਿ ਞਾਣਬਲਮੇવ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ। ਞਾਣਞ੍ਹਿ ਅਕਮ੍ਪਿਯਟ੍ਠੇਨ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਨਟ੍ਠੇਨ ਚ ਬਲਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।

Ñāṇabalaṃ pana pāḷiyaṃ tāva āgatameva. Dasabalañāṇaṃ, majjhime āgataṃ catuvesārajjañāṇaṃ, aṭṭhasu parisāsu akampanañāṇaṃ, catuyoniparicchedañāṇaṃ, pañcagatiparicchedañāṇaṃ, saṃyuttake (saṃ. ni. 2.33) āgatāni tesattati ñāṇāni sattasattati ñāṇānīti, evaṃ aññānipi anekāni ñāṇabalaṃ nāma. Idhāpi ñāṇabalameva adhippetaṃ. Ñāṇañhi akampiyaṭṭhena upatthambhanaṭṭhena ca balanti vuttaṃ.

ਆਸਭਂ ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਸੇਟ੍ਠਟ੍ਠਾਨਂ ਉਤ੍ਤਮਟ੍ਠਾਨਂ। ਆਸਭਾ વਾ ਪੁਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧਾ, ਤੇਸਂ ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਪਿਚ ਗવਸਤਜੇਟ੍ਠਕੋ ਉਸਭੋ, ਗવਸਹਸ੍ਸਜੇਟ੍ਠਕੋ વਸਭੋ। વਜਸਤਜੇਟ੍ਠਕੋ વਾ ਉਸਭੋ, વਜਸਹਸ੍ਸਜੇਟ੍ਠਕੋ વਸਭੋ। ਸਬ੍ਬਗવਸੇਟ੍ਠੋ ਸਬ੍ਬਪਰਿਸ੍ਸਯਸਹੋ ਸੇਤੋ ਪਾਸਾਦਿਕੋ ਮਹਾਭਾਰવਹੋ ਅਸਨਿਸਤਸਦ੍ਦੇਹਿਪਿ ਅਸਮ੍ਪਕਮ੍ਪਿਯੋ ਨਿਸਭੋ, ਸੋ ਇਧ ਉਸਭੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ। ਇਦਮ੍ਪਿ ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਯਾਯવਚਨਂ। ਉਸਭਸ੍ਸ ਇਦਨ੍ਤਿ ਆਸਭਂ। ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਚਤੂਹਿ ਪਾਦੇਹਿ ਪਥવਿਂ ਉਪ੍ਪੀਲ਼ੇਤ੍વਾ ਅਚਲਟ੍ਠਾਨਂ। ਇਦਂ ਪਨ ਆਸਭਂ વਿਯਾਤਿ ਆਸਭਂ। ਯਥੇવ ਹਿ ਨਿਸਭਸਙ੍ਖਾਤੋ ਉਸਭੋ ਉਸਭਬਲੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਚਤੂਹਿ ਪਾਦੇਹਿ ਪਥવਿਂ ਉਪ੍ਪੀਲ਼ੇਤ੍વਾ ਅਚਲਟ੍ਠਾਨੇਨ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਏવਂ ਤਥਾਗਤੋਪਿ ਦਸਹਿ ਤਥਾਗਤਬਲੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਚਤੂਹਿ વੇਸਾਰਜ੍ਜਪਾਦੇਹਿ ਅਟ੍ਠਪਰਿਸਪਥવਿਂ ਉਪ੍ਪੀਲ਼ੇਤ੍વਾ ਸਦੇવਕੇ ਲੋਕੇ ਕੇਨਚਿ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕੇਨ ਪਚ੍ਚਾਮਿਤ੍ਤੇਨ ਅਕਮ੍ਪਿਯੋ ਅਚਲਟ੍ਠਾਨੇਨ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਏવਂ ਤਿਟ੍ਠਮਾਨੋ ਚ ਤਂ ਆਸਭਂ ਠਾਨਂ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ ਉਪਗਚ੍ਛਤਿ ਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨਿ ਆਰੋਪੇਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਆਸਭਂ ਠਾਨਂ ਪਟਿਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ।

Āsabhaṃṭhānanti seṭṭhaṭṭhānaṃ uttamaṭṭhānaṃ. Āsabhā vā pubbabuddhā, tesaṃ ṭhānanti attho. Apica gavasatajeṭṭhako usabho, gavasahassajeṭṭhako vasabho. Vajasatajeṭṭhako vā usabho, vajasahassajeṭṭhako vasabho. Sabbagavaseṭṭho sabbaparissayasaho seto pāsādiko mahābhāravaho asanisatasaddehipi asampakampiyo nisabho, so idha usabhoti adhippeto. Idampi hi tassa pariyāyavacanaṃ. Usabhassa idanti āsabhaṃ. Ṭhānanti catūhi pādehi pathaviṃ uppīḷetvā acalaṭṭhānaṃ. Idaṃ pana āsabhaṃ viyāti āsabhaṃ. Yatheva hi nisabhasaṅkhāto usabho usabhabalena samannāgato catūhi pādehi pathaviṃ uppīḷetvā acalaṭṭhānena tiṭṭhati, evaṃ tathāgatopi dasahi tathāgatabalehi samannāgato catūhi vesārajjapādehi aṭṭhaparisapathaviṃ uppīḷetvā sadevake loke kenaci paccatthikena paccāmittena akampiyo acalaṭṭhānena tiṭṭhati. Evaṃ tiṭṭhamāno ca taṃ āsabhaṃ ṭhānaṃ paṭijānāti upagacchati na paccakkhāti attani āropeti. Tena vuttaṃ – ‘‘āsabhaṃ ṭhānaṃ paṭijānātī’’ti.

ਪਰਿਸਾਸੂਤਿ ਅਟ੍ਠਸੁ ਪਰਿਸਾਸੁ। ਸੀਹਨਾਦਂ ਨਦਤੀਤਿ ਸੇਟ੍ਠਨਾਦਂ ਨਦਤਿ, ਅਭੀਤਨਾਦਂ ਨਦਤਿ, ਸੀਹਨਾਦਸਦਿਸਂ વਾ ਨਾਦਂ ਨਦਤਿ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਉਪਮਾ – ਯਥਾ ਸੀਹੋ ਸੀਹਬਲੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ વਿਸਾਰਦੋ વਿਗਤਲੋਮਹਂਸੋ ਸੀਹਨਾਦਂ ਨਦਤਿ, ਏવਂ ਤਥਾਗਤਸੀਹੋਪਿ ਤਥਾਗਤਬਲੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਅਟ੍ਠਸੁ ਪਰਿਸਾਸੁ વਿਸਾਰਦੋ વਿਗਤਲੋਮਹਂਸੋ ‘‘ਇਤਿ ਸਕ੍ਕਾਯੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਨਾਨਾવਿਧਦੇਸਨਾવਿਲਾਸਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਸੀਹਨਾਦਂ ਨਦਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਪਰਿਸਾਸੁ ਸੀਹਨਾਦਂ ਨਦਤੀ’’ਤਿ।

Parisāsūti aṭṭhasu parisāsu. Sīhanādaṃ nadatīti seṭṭhanādaṃ nadati, abhītanādaṃ nadati, sīhanādasadisaṃ vā nādaṃ nadati. Tatrāyaṃ upamā – yathā sīho sīhabalena samannāgato sabbattha visārado vigatalomahaṃso sīhanādaṃ nadati, evaṃ tathāgatasīhopi tathāgatabalehi samannāgato aṭṭhasu parisāsu visārado vigatalomahaṃso ‘‘iti sakkāyo’’tiādinā nayena nānāvidhadesanāvilāsasampannaṃ sīhanādaṃ nadati. Tena vuttaṃ – ‘‘parisāsu sīhanādaṃ nadatī’’ti.

ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਕ੍ਕਂ ਪવਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਤਿ ਸੇਟ੍ਠਂ ਉਤ੍ਤਮਂ વਿਸਿਟ੍ਠਂ। ਚਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ। ਤਂ ਪਨੇਤਂ ਦੁવਿਧਂ ਹੋਤਿ ਪਟਿવੇਧਞਾਣਞ੍ਚੇવ ਦੇਸਨਾਞਾਣਞ੍ਚ। ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਾਪਭਾવਿਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਰਿਯਫਲਾવਹਂ ਪਟਿવੇਧਞਾਣਂ, ਕਰੁਣਾਪਭਾવਿਤਂ ਸਾવਕਾਨਂ ਅਰਿਯਫਲਾવਹਂ ਦੇਸਨਾਞਾਣਂ। ਤਤ੍ਥ ਪਟਿવੇਧਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਦੁવਿਧਂ। ਤਞ੍ਹਿ ਅਭਿਨਿਕ੍ਖਮਨਤੋ ਯਾવ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ, ਫਲਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨਾਮ। ਤੁਸਿਤਭવਨਤੋ વਾ ਯਾવ ਮਹਾਬੋਧਿਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ, ਫਲਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨਾਮ। ਦੀਪਙ੍ਕਰਤੋ વਾ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾવ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ, ਫਲਕ੍ਖਣੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨਾਮ। ਦੇਸਨਾਞਾਣਮ੍ਪਿ ਪવਤ੍ਤਮਾਨਂ ਪવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦੁવਿਧਂ। ਤਞ੍ਹਿ ਯਾવ ਅਞ੍ਞਾਸਿਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞਸ੍ਸ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਾ ਪવਤ੍ਤਮਾਨਂ, ਫਲਕ੍ਖਣੇ ਪવਤ੍ਤਂ ਨਾਮ। ਤੇਸੁ ਪਟਿવੇਧਞਾਣਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ, ਦੇਸਨਾਞਾਣਂ ਲੋਕਿਯਂ। ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਪਨੇਤਂ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਅਸਾਧਾਰਣਂ, ਬੁਦ੍ਧਾਨਂਯੇવ ਓਰਸਞਾਣਂ।

Brahmacakkaṃ pavattetīti ettha brahmanti seṭṭhaṃ uttamaṃ visiṭṭhaṃ. Cakkanti dhammacakkaṃ. Taṃ panetaṃ duvidhaṃ hoti paṭivedhañāṇañceva desanāñāṇañca. Tattha paññāpabhāvitaṃ attano ariyaphalāvahaṃ paṭivedhañāṇaṃ, karuṇāpabhāvitaṃ sāvakānaṃ ariyaphalāvahaṃ desanāñāṇaṃ. Tattha paṭivedhañāṇaṃ uppajjamānaṃ uppannanti duvidhaṃ. Tañhi abhinikkhamanato yāva arahattamaggā uppajjamānaṃ, phalakkhaṇe uppannaṃ nāma. Tusitabhavanato vā yāva mahābodhipallaṅke arahattamaggā uppajjamānaṃ, phalakkhaṇe uppannaṃ nāma. Dīpaṅkarato vā paṭṭhāya yāva arahattamaggā uppajjamānaṃ, phalakkhaṇe uppannaṃ nāma. Desanāñāṇampi pavattamānaṃ pavattanti duvidhaṃ. Tañhi yāva aññāsikoṇḍaññassa sotāpattimaggā pavattamānaṃ, phalakkhaṇe pavattaṃ nāma. Tesu paṭivedhañāṇaṃ lokuttaraṃ, desanāñāṇaṃ lokiyaṃ. Ubhayampi panetaṃ aññehi asādhāraṇaṃ, buddhānaṃyeva orasañāṇaṃ.

ਇਦਾਨਿ ਯੇਹਿ ਦਸਹਿ ਬਲੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਤਥਾਗਤੋ ਆਸਭਂ ਠਾਨਂ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ, ਤਾਨਿ વਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਕਤਮਾਨਿ ਦਸ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਥਾਗਤੋ ਠਾਨਞ੍ਚ ਠਾਨਤੋਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਠਾਨਞ੍ਚ ਠਾਨਤੋਤਿ ਕਾਰਣਞ੍ਚ ਕਾਰਣਤੋ। ਕਾਰਣਞ੍ਹਿ ਯਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਫਲਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤਦਾਯਤ੍ਤવੁਤ੍ਤਿਤਾਯ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਚੇવ ਪવਤ੍ਤਤਿ ਚ, ਤਸ੍ਮਾ ਠਾਨਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਤਂ ਭਗવਾ ‘‘ਯੇ ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਯੇਸਂ ਯੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਹੇਤੂ ਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਾਦਾਯ, ਤਂ ਤਂ ਠਾਨਂ। ਯੇ ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਯੇਸਂ ਯੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਨ ਹੇਤੂ ਨ ਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਾਦਾਯ, ਤਂ ਤਂ ਅਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਨ੍ਤੋ ਠਾਨਞ੍ਚ ਠਾਨਤੋ ਅਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਅਟ੍ਠਾਨਤੋ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਪਨੇਤਂ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਠਾਨਞ੍ਚ ਠਾਨਤੋ ਅਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਅਟ੍ਠਾਨਤੋ ਯਥਾਭੂਤਂ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (વਿਭ॰ ੮੦੯) ਨਯੇਨ વਿਤ੍ਥਾਰਿਤਮੇવ। ਯਮ੍ਪੀਤਿ ਯੇਨ ਞਾਣੇਨ। ਇਦਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸਾਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਠਾਨਾਟ੍ਠਾਨਞਾਣਂ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਤਥਾਗਤਬਲਂ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏવਂ ਸਬ੍ਬਪਦੇਸੁ ਯੋਜਨਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।

Idāni yehi dasahi balehi samannāgato tathāgato āsabhaṃ ṭhānaṃ paṭijānāti, tāni vitthārato dassetuṃ katamāni dasa? Idha, bhikkhave, tathāgato ṭhānañca ṭhānatotiādimāha. Tattha ṭhānañca ṭhānatoti kāraṇañca kāraṇato. Kāraṇañhi yasmā tattha phalaṃ tiṭṭhati, tadāyattavuttitāya uppajjati ceva pavattati ca, tasmā ṭhānanti vuccati. Taṃ bhagavā ‘‘ye ye dhammā yesaṃ yesaṃ dhammānaṃ hetū paccayā uppādāya, taṃ taṃ ṭhānaṃ. Ye ye dhammā yesaṃ yesaṃ dhammānaṃ na hetū na paccayā uppādāya, taṃ taṃ aṭṭhāna’’nti pajānanto ṭhānañca ṭhānato aṭṭhānañca aṭṭhānato yathābhūtaṃ pajānāti. Abhidhamme panetaṃ ‘‘tattha katamaṃ tathāgatassa ṭhānañca ṭhānato aṭṭhānañca aṭṭhānato yathābhūtaṃ ñāṇa’’ntiādinā (vibha. 809) nayena vitthāritameva. Yampīti yena ñāṇena. Idampi, bhikkhave, tathāgatassāti idampi ṭhānāṭṭhānañāṇaṃ tathāgatassa tathāgatabalaṃ nāma hotīti attho. Evaṃ sabbapadesu yojanā veditabbā.

ਕਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਾਨਨ੍ਤਿ ਸਮਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ਕਤਾਨਂ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਕਮ੍ਮਾਨਂ, ਕਮ੍ਮਮੇવ વਾ ਕਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਂ। ਠਾਨਸੋ ਹੇਤੁਸੋਤਿ ਪਚ੍ਚਯਤੋ ਚੇવ ਹੇਤੁਤੋ ਚ। ਤਤ੍ਥ ਗਤਿਉਪਧਿਕਾਲਪਯੋਗਾ વਿਪਾਕਸ੍ਸ ਠਾਨਂ, ਕਮ੍ਮਂ ਹੇਤੁ। ਇਮਸ੍ਸ ਪਨ ਞਾਣਸ੍ਸ વਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾ ‘‘ਅਤ੍ਥੇਕਚ੍ਚਾਨਿ ਪਾਪਕਾਨਿ ਕਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਾਨਿ ਗਤਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਪਟਿਬਾਲ਼੍ਹਾਨਿ ਨ વਿਪਚ੍ਚਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (વਿਭ॰ ੮੧੦) ਨਯੇਨ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਆਗਤਾਯੇવ।

Kammasamādānānanti samādiyitvā katānaṃ kusalākusalakammānaṃ, kammameva vā kammasamādānaṃ. Ṭhānaso hetusoti paccayato ceva hetuto ca. Tattha gatiupadhikālapayogā vipākassa ṭhānaṃ, kammaṃ hetu. Imassa pana ñāṇassa vitthārakathā ‘‘atthekaccāni pāpakāni kammasamādānāni gatisampattipaṭibāḷhāni na vipaccantī’’tiādinā (vibha. 810) nayena abhidhamme āgatāyeva.

ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਗਾਮਿਨਿਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਗਤਿਗਾਮਿਨਿਞ੍ਚ ਅਗਤਿਗਾਮਿਨਿਞ੍ਚ। ਪਟਿਪਦਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਂ। ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤੀਤਿ ਬਹੂਸੁਪਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਏਕਮੇવ ਪਾਣਂ ਘਾਤੇਨ੍ਤੇਸੁ ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਚੇਤਨਾ ਨਿਰਯਗਾਮਿਨੀ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਇਮਸ੍ਸ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿਗਾਮਿਨੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਏਕવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਚੇਤਨਾਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤੀਨਂ ਅવਿਪਰੀਤਤੋ ਸਭਾવਂ ਜਾਨਾਤਿ। ਇਮਸ੍ਸਪਿ ਚ ਞਾਣਸ੍ਸ વਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਗਾਮਿਨਿਂ ਪਟਿਪਦਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਞਾਣਂ? ਇਧ ਤਥਾਗਤੋ ਅਯਂ ਮਗ੍ਗੋ ਅਯਂ ਪਟਿਪਦਾ ਨਿਰਯਗਾਮਿਨੀਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (વਿਭ॰ ੮੧੧) ਨਯੇਨ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਆਗਤਾਯੇવ।

Sabbatthagāmininti sabbagatigāminiñca agatigāminiñca. Paṭipadanti maggaṃ. Yathābhūtaṃ pajānātīti bahūsupi manussesu ekameva pāṇaṃ ghātentesu ‘‘imassa cetanā nirayagāminī bhavissati, imassa tiracchānayonigāminī’’ti iminā nayena ekavatthusmimpi kusalākusalacetanāsaṅkhātānaṃ paṭipattīnaṃ aviparītato sabhāvaṃ jānāti. Imassapi ca ñāṇassa vitthārakathā ‘‘tattha katamaṃ tathāgatassa sabbatthagāminiṃ paṭipadaṃ yathābhūtaṃ ñāṇaṃ? Idha tathāgato ayaṃ maggo ayaṃ paṭipadā nirayagāminīti pajānātī’’tiādinā (vibha. 811) nayena abhidhamme āgatāyeva.

ਅਨੇਕਧਾਤੁਨ੍ਤਿ ਚਕ੍ਖੁਧਾਤੁਆਦੀਹਿ ਕਾਮਧਾਤੁਆਦੀਹਿ વਾ ਧਾਤੂਹਿ ਬਹੁਧਾਤੁਂ। ਨਾਨਾਧਾਤੁਨ੍ਤਿ ਤਾਸਂਯੇવ ਧਾਤੂਨਂ વਿਲਕ੍ਖਣਤਾਯ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਧਾਤੁਂ। ਲੋਕਨ੍ਤਿ ਖਨ੍ਧਾਯਤਨਧਾਤੁਲੋਕਂ। ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤੀਤਿ ਤਾਸਂ ਧਾਤੂਨਂ ਅવਿਪਰੀਤਤੋ ਸਭਾવਂ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਤਿ। ਇਦਮ੍ਪਿ ਞਾਣਂ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਅਨੇਕਧਾਤੁਨਾਨਾਧਾਤੁਲੋਕਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਞਾਣਂ? ਇਧ ਤਥਾਗਤੋ ਖਨ੍ਧਨਾਨਤ੍ਤਂ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ વਿਤ੍ਥਾਰਿਤਮੇવ।

Anekadhātunti cakkhudhātuādīhi kāmadhātuādīhi vā dhātūhi bahudhātuṃ. Nānādhātunti tāsaṃyeva dhātūnaṃ vilakkhaṇatāya nānappakāradhātuṃ. Lokanti khandhāyatanadhātulokaṃ. Yathābhūtaṃ pajānātīti tāsaṃ dhātūnaṃ aviparītato sabhāvaṃ paṭivijjhati. Idampi ñāṇaṃ ‘‘tattha katamaṃ tathāgatassa anekadhātunānādhātulokaṃ yathābhūtaṃ ñāṇaṃ? Idha tathāgato khandhanānattaṃ pajānātī’’tiādinā nayena abhidhamme vitthāritameva.

ਨਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਤਨ੍ਤਿ ਹੀਨਾਦੀਹਿ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤੀਹਿ ਨਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਭਾવਂ। ਇਦਮ੍ਪਿ ਞਾਣਂ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਨਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਞਾਣਂ? ਇਧ ਤਥਾਗਤੋ ਪਜਾਨਾਤਿ ਸਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤਾ ਹੀਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ વਿਤ੍ਥਾਰਿਤਮੇવ।

Nānādhimuttikatanti hīnādīhi adhimuttīhi nānādhimuttikabhāvaṃ. Idampi ñāṇaṃ ‘‘tattha katamaṃ tathāgatassa sattānaṃ nānādhimuttikataṃ yathābhūtaṃ ñāṇaṃ? Idha tathāgato pajānāti santi sattā hīnādhimuttikā’’tiādinā nayena abhidhamme vitthāritameva.

ਪਰਸਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਪਧਾਨਸਤ੍ਤਾਨਂ। ਪਰਪੁਗ੍ਗਲਾਨਨ੍ਤਿ ਤਤੋ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਹੀਨਸਤ੍ਤਾਨਂ। ਏਕਤ੍ਥਮੇવ વਾ ਏਤਂ ਪਦਦ੍વਯਂ, વੇਨੇਯ੍ਯવਸੇਨ ਦ੍વਿਧਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰੋਪਰਿਯਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਦ੍ਧਾਦੀਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਪਰਭਾવਞ੍ਚ ਅਪਰਭਾવਞ੍ਚ, વੁਦ੍ਧਿਞ੍ਚ ਹਾਨਿਞ੍ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਮਸ੍ਸਾਪਿ ਞਾਣਸ੍ਸ વਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪਰਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪਰਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰੋਪਰਿਯਤ੍ਤਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਞਾਣਂ ? ਇਧ ਤਥਾਗਤੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਆਸਯਂ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ (વਿਭ॰ ੮੧੪) ਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਆਗਤਾਯੇવ।

Parasattānanti padhānasattānaṃ. Parapuggalānanti tato aññesaṃ hīnasattānaṃ. Ekatthameva vā etaṃ padadvayaṃ, veneyyavasena dvidhā vuttaṃ. Indriyaparopariyattanti saddhādīnaṃ indriyānaṃ parabhāvañca aparabhāvañca, vuddhiñca hāniñcāti attho. Imassāpi ñāṇassa vitthārakathā ‘‘tattha katamaṃ tathāgatassa parasattānaṃ parapuggalānaṃ indriyaparopariyattaṃ yathābhūtaṃ ñāṇaṃ ? Idha tathāgato sattānaṃ āsayaṃ pajānātī’’ti (vibha. 814) ādinā nayena abhidhamme āgatāyeva.

ਝਾਨવਿਮੋਕ੍ਖਸਮਾਧਿਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਨ੍ਤਿ ਪਠਮਾਦੀਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਝਾਨਾਨਂ, ‘‘ਰੂਪੀ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿਆਦੀਨਂ ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ વਿਮੋਕ੍ਖਾਨਂ, ਸવਿਤਕ੍ਕਸવਿਚਾਰਾਦੀਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਮਾਧੀਨਂ, ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਆਦੀਨਞ੍ਚ ਨવਨ੍ਨਂ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਂ। ਸਂਕਿਲੇਸਨ੍ਤਿ ਹਾਨਭਾਗਿਯਧਮ੍ਮਂ। વੋਦਾਨਨ੍ਤਿ વਿਸੇਸਭਾਗਿਯਧਮ੍ਮਂ। વੁਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ‘‘વੋਦਾਨਮ੍ਪਿ વੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਮ੍ਹਾ ਤਮ੍ਹਾ ਸਮਾਧਿਮ੍ਹਾ વੁਟ੍ਠਾਨਮ੍ਪਿ વੁਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (વਿਭ॰ ੮੨੮) ਏવਂ વੁਤ੍ਤਂ ਪਗੁਣਜ੍ਝਾਨਞ੍ਚੇવ ਭવਙ੍ਗਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਚ। ਹੇਟ੍ਠਿਮਂ ਹੇਟ੍ਠਿਮਞ੍ਹਿ ਪਗੁਣਜ੍ਝਾਨਂ ਉਪਰਿਮਸ੍ਸ ਉਪਰਿਮਸ੍ਸ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘વੋਦਾਨਮ੍ਪਿ વੁਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਭવਙ੍ਗੇਨ ਪਨ ਸਬ੍ਬਜ੍ਝਾਨੇਹਿ વੁਟ੍ਠਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ વੁਟ੍ਠਾਨਂ ਹੋਤਿ। ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਚ ‘‘ਤਮ੍ਹਾ ਤਮ੍ਹਾ ਸਮਾਧਿਮ੍ਹਾ વੁਟ੍ਠਾਨਮ੍ਪਿ વੁਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਇਦਮ੍ਪਿ ਞਾਣਂ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਝਾਨવਿਮੋਕ੍ਖਸਮਾਧਿਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਂ ਸਂਕਿਲੇਸਂ વੋਦਾਨਂ વੁਟ੍ਠਾਨਂ ਯਥਾਭੂਤਂ ਞਾਣਂ? ਝਾਯੀਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਝਾਯੀ, ਅਤ੍ਥੇਕਚ੍ਚੋ ਝਾਯੀ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂਯੇવ ਸਮਾਨਂ વਿਪਤ੍ਤੀਤਿ ਪਚ੍ਚੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (વਿਭ॰ ੮੨੮) ਨਯੇਨ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ વਿਤ੍ਥਾਰਿਤਮੇવ। ਸਬ੍ਬਞਾਣਾਨਂ વਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾਯ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਸਮ੍ਮੋਹવਿਨੋਦਨਿਯਾ વਿਭਙ੍ਗਟ੍ਠਕਥਾਯ વੁਤ੍ਤੋ, ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣਕਥਾ વਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ વਿਤ੍ਥਾਰਿਤਾ, ਆਸવਕ੍ਖਯਕਥਾ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਾਯੇવਾਤਿ।

Jhānavimokkhasamādhisamāpattīnanti paṭhamādīnaṃ catunnaṃ jhānānaṃ, ‘‘rūpī rūpāni passatī’’tiādīnaṃ aṭṭhannaṃ vimokkhānaṃ, savitakkasavicārādīnaṃ tiṇṇaṃ samādhīnaṃ, paṭhamajjhānasamāpattiādīnañca navannaṃ anupubbasamāpattīnaṃ. Saṃkilesanti hānabhāgiyadhammaṃ. Vodānanti visesabhāgiyadhammaṃ. Vuṭṭhānanti ‘‘vodānampi vuṭṭhānaṃ, tamhā tamhā samādhimhā vuṭṭhānampi vuṭṭhāna’’nti (vibha. 828) evaṃ vuttaṃ paguṇajjhānañceva bhavaṅgaphalasamāpattiyo ca. Heṭṭhimaṃ heṭṭhimañhi paguṇajjhānaṃ uparimassa uparimassa padaṭṭhānaṃ hoti, tasmā ‘‘vodānampi vuṭṭhāna’’nti vuttaṃ. Bhavaṅgena pana sabbajjhānehi vuṭṭhānaṃ hoti, phalasamāpattiyā nirodhasamāpattito vuṭṭhānaṃ hoti. Taṃ sandhāya ca ‘‘tamhā tamhā samādhimhā vuṭṭhānampi vuṭṭhāna’’nti vuttaṃ. Idampi ñāṇaṃ ‘‘tattha katamaṃ tathāgatassa jhānavimokkhasamādhisamāpattīnaṃ saṃkilesaṃ vodānaṃ vuṭṭhānaṃ yathābhūtaṃ ñāṇaṃ? Jhāyīti cattāro jhāyī, atthekacco jhāyī sampattiṃyeva samānaṃ vipattīti paccetī’’tiādinā (vibha. 828) nayena abhidhamme vitthāritameva. Sabbañāṇānaṃ vitthārakathāya vinicchayo sammohavinodaniyā vibhaṅgaṭṭhakathāya vutto, pubbenivāsānussatidibbacakkhuñāṇakathā visuddhimagge vitthāritā, āsavakkhayakathā heṭṭhā vuttāyevāti.

ਤਤ੍ਥ ਪਰવਾਦੀਕਥਾ ਹੋਤਿ ‘‘ਦਸਬਲਞਾਣਂ ਨਾਮ ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕਂ ਞਾਣਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸੇવਾਯਂ ਪਭੇਦੋ’’ਤਿ। ਤਂ ਨ ਤਥਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਅਞ੍ਞਮੇવ ਹਿ ਦਸਬਲਞਾਣਂ, ਅਞ੍ਞਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ। ਦਸਬਲਞਾਣਞ੍ਹਿ ਸਕਸਕਕਿਚ੍ਚਮੇવ ਜਾਨਾਤਿ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਤਮ੍ਪਿ ਤਤੋ ਅવਸੇਸਮ੍ਪਿ ਜਾਨਾਤਿ। ਦਸਬਲਞਾਣੇਸੁ ਹਿ ਪਠਮਂ ਕਾਰਣਾਕਾਰਣਮੇવ ਜਾਨਾਤਿ, ਦੁਤਿਯਂ ਕਮ੍ਮવਿਪਾਕਨ੍ਤਰਮੇવ, ਤਤਿਯਂ ਕਮ੍ਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦਮੇવ, ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਧਾਤੁਨਾਨਤ੍ਤਕਾਰਣਮੇવ, ਪਞ੍ਚਮਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਮੇવ, ਛਟ੍ਠਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਤਿਕ੍ਖਮੁਦੁਭਾવਮੇવ, ਸਤ੍ਤਮਂ ਝਾਨਾਦੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤੇਸਂ ਸਂਕਿਲੇਸਾਦਿਮੇવ, ਅਟ੍ਠਮਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવੁਤ੍ਥਕ੍ਖਨ੍ਧਸਨ੍ਤਤਿਮੇવ, ਨવਮਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਮੇવ, ਦਸਮਂ ਸਚ੍ਚਪਰਿਚ੍ਛੇਦਮੇવ। ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਪਨ ਏਤੇਹਿ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਞ੍ਚ ਤਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਞ੍ਚ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਏਤੇਸਂ ਪਨ ਕਿਚ੍ਚਂ ਨ ਸਬ੍ਬਂ ਕਰੋਤਿ। ਤਞ੍ਹਿ ਝਾਨਂ ਹੁਤ੍વਾ ਅਪ੍ਪੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਇਦ੍ਧਿ ਹੁਤ੍વਾ વਿਕੁਬ੍ਬਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਮਗ੍ਗੋ ਹੁਤ੍વਾ ਕਿਲੇਸੇ ਖੇਪੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ।

Tattha paravādīkathā hoti ‘‘dasabalañāṇaṃ nāma pāṭiyekkaṃ ñāṇaṃ natthi, sabbaññutaññāṇassevāyaṃ pabhedo’’ti. Taṃ na tathā daṭṭhabbaṃ. Aññameva hi dasabalañāṇaṃ, aññaṃ sabbaññutaññāṇaṃ. Dasabalañāṇañhi sakasakakiccameva jānāti, sabbaññutaññāṇaṃ tampi tato avasesampi jānāti. Dasabalañāṇesu hi paṭhamaṃ kāraṇākāraṇameva jānāti, dutiyaṃ kammavipākantarameva, tatiyaṃ kammaparicchedameva, catutthaṃ dhātunānattakāraṇameva, pañcamaṃ sattānaṃ ajjhāsayādhimuttimeva, chaṭṭhaṃ indriyānaṃ tikkhamudubhāvameva, sattamaṃ jhānādīhi saddhiṃ tesaṃ saṃkilesādimeva, aṭṭhamaṃ pubbenivutthakkhandhasantatimeva, navamaṃ sattānaṃ cutipaṭisandhimeva, dasamaṃ saccaparicchedameva. Sabbaññutaññāṇaṃ pana etehi jānitabbañca tato uttariñca pajānāti, etesaṃ pana kiccaṃ na sabbaṃ karoti. Tañhi jhānaṃ hutvā appetuṃ na sakkoti, iddhi hutvā vikubbituṃ na sakkoti, maggo hutvā kilese khepetuṃ na sakkoti.

ਅਪਿਚ ਪਰવਾਦੀ ਏવਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ ‘‘ਦਸਬਲਞਾਣਂ ਨਾਮੇਤਂ ਸવਿਤਕ੍ਕਸવਿਚਾਰਂ ਅવਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਮਤ੍ਤਂ ਅવਿਤਕ੍ਕਅવਿਚਾਰਂ, ਕਾਮਾવਚਰਂ ਰੂਪਾવਚਰਂ ਅਰੂਪਾવਚਰਂ, ਲੋਕਿਯਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰ’’ਨ੍ਤਿ। ਜਾਨਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਸਤ੍ਤ ਞਾਣਾਨਿ ਸવਿਤਕ੍ਕਸવਿਚਾਰਾਨੀ’’ਤਿ વਕ੍ਖਤਿ, ‘‘ਤਤੋ ਪਰਾਨਿ ਦ੍વੇ ਅવਿਤਕ੍ਕਅવਿਚਾਰਾਨੀ’’ਤਿ વਕ੍ਖਤਿ। ‘‘ਆਸવਕ੍ਖਯਞਾਣਂ ਸਿਯਾ ਸવਿਤਕ੍ਕਸવਿਚਾਰਂ ਸਿਯਾ ਅવਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਮਤ੍ਤਂ, ਸਿਯਾ ਅવਿਤਕ੍ਕਅવਿਚਾਰ’’ਨ੍ਤਿ વਕ੍ਖਤਿ । ਤਥਾ ‘‘ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਸਤ੍ਤ ਕਾਮਾવਚਰਾਨਿ, ਤਤੋ ਦ੍વੇ ਰੂਪਾવਚਰਾਨਿ, ਅવਸਾਨੇ ਏਕਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰ’’ਨ੍ਤਿ વਕ੍ਖਤਿ। ‘‘ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਪਨ ਸવਿਤਕ੍ਕਸવਿਚਾਰਮੇવ ਲੋਕਿਯਮੇવਾ’’ਤਿ વਕ੍ਖਤਿ।

Apica paravādī evaṃ pucchitabbo ‘‘dasabalañāṇaṃ nāmetaṃ savitakkasavicāraṃ avitakkavicāramattaṃ avitakkaavicāraṃ, kāmāvacaraṃ rūpāvacaraṃ arūpāvacaraṃ, lokiyaṃ lokuttara’’nti. Jānanto ‘‘paṭipāṭiyā satta ñāṇāni savitakkasavicārānī’’ti vakkhati, ‘‘tato parāni dve avitakkaavicārānī’’ti vakkhati. ‘‘Āsavakkhayañāṇaṃ siyā savitakkasavicāraṃ siyā avitakkavicāramattaṃ, siyā avitakkaavicāra’’nti vakkhati . Tathā ‘‘paṭipāṭiyā satta kāmāvacarāni, tato dve rūpāvacarāni, avasāne ekaṃ lokuttara’’nti vakkhati. ‘‘Sabbaññutaññāṇaṃ pana savitakkasavicārameva lokiyamevā’’ti vakkhati.

ਏવਮੇਤ੍ਥ ਅਨੁਪਦવਣ੍ਣਨਂ ਞਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਯਸ੍ਮਾ ਤਥਾਗਤੋ ਪਠਮਂਯੇવ ਠਾਨਾਟ੍ਠਾਨਞਾਣੇਨ વੇਨੇਯ੍ਯਸਤ੍ਤਾਨਂ ਆਸવਕ੍ਖਯਾਧਿਗਮਸ੍ਸ ਚੇવ ਅਨਧਿਗਮਸ੍ਸ ਚ ਠਾਨਾਟ੍ਠਾਨਭੂਤਂ ਕਿਲੇਸਾવਰਣਾਭਾવਂ ਪਸ੍ਸਤਿ ਲੋਕਿਯਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨਾਦਿਦਸ੍ਸਨਤੋ ਨਿਯਤਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨਾਭਾવਦਸ੍ਸਨਤੋ ਚ। ਅਥ ਨੇਸਂ ਕਮ੍ਮવਿਪਾਕਞਾਣੇਨ વਿਪਾਕਾવਰਣਾਭਾવਂ ਪਸ੍ਸਤਿ ਤਿਹੇਤੁਕਪ੍ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਦਸ੍ਸਨਤੋ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਗਾਮਿਨਿਪਟਿਪਦਾਞਾਣੇਨ ਕਮ੍ਮਾવਰਣਾਭਾવਂ ਪਸ੍ਸਤਿ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਕਮ੍ਮਾਭਾવਦਸ੍ਸਨਤੋ। ਏવਮਨਾવਰਣਾਨਂ ਅਨੇਕਧਾਤੁਨਾਨਾਧਾਤੁਞਾਣੇਨ ਅਨੁਕੂਲਧਮ੍ਮਦੇਸਨਤ੍ਥਂ ਚਰਿਯਾવਿਸੇਸਂ ਪਸ੍ਸਤਿ ਧਾਤੁવੇਮਤ੍ਤਦਸ੍ਸਨਤੋ। ਅਥ ਨੇਸਂ ਨਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਿਕਤਞਾਣੇਨ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਸ੍ਸਤਿ ਪਯੋਗਂ ਅਨਾਦਿਯਿਤ੍વਾਪਿ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਿવਸੇਨ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਤ੍ਥਂ। ਅਥੇવਂ ਦਿਟ੍ਠਾਧਿਮੁਤ੍ਤੀਨਂ ਯਥਾਸਤ੍ਤਿ ਯਥਾਬਲਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੁਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰੋਪਰਿਯਤ੍ਤਿਞਾਣੇਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰੋਪਰਿਯਤ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਤਿ ਸਦ੍ਧਾਦੀਨਂ ਤਿਕ੍ਖਮੁਦੁਭਾવਦਸ੍ਸਨਤੋ। ਏવਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰੋਪਰਿਯਤ੍ਤਾ ਪਨ ਤੇ ਸਚੇ ਦੂਰੇ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਥ ਝਾਨਾਦਿਞਾਣੇਨ ਝਾਨਾਦੀਸੁ વਸੀਭੂਤਤ੍ਤਾ ਇਦ੍ਧਿવਿਸੇਸੇਨ ਤੇ ਖਿਪ੍ਪਂ ਉਪਗਚ੍ਛਤਿ। ਉਪਗਨ੍ਤ੍વਾ ਚ ਨੇਸਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣੇਨ ਪੁਬ੍ਬਜਾਤਿਭવਂ, ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖਾਨੁਭਾવਤੋ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬੇਨ ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣੇਨ ਸਮ੍ਪਤਿ ਚਿਤ੍ਤવਿਸੇਸਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਆਸવਕ੍ਖਯਞਾਣਾਨੁਭਾવੇਨ ਆਸવਕ੍ਖਯਗਾਮਿਨਿਯਾ ਪਟਿਪਦਾਯ વਿਗਤਸਮ੍ਮੋਹਤ੍ਤਾ ਆਸવਕ੍ਖਯਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਇਮਿਨਾਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਇਮਾਨਿ ਬਲਾਨਿ વੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ।

Evamettha anupadavaṇṇanaṃ ñatvā idāni yasmā tathāgato paṭhamaṃyeva ṭhānāṭṭhānañāṇena veneyyasattānaṃ āsavakkhayādhigamassa ceva anadhigamassa ca ṭhānāṭṭhānabhūtaṃ kilesāvaraṇābhāvaṃ passati lokiyasammādiṭṭhiṭṭhānādidassanato niyatamicchādiṭṭhiṭṭhānābhāvadassanato ca. Atha nesaṃ kammavipākañāṇena vipākāvaraṇābhāvaṃ passati tihetukappaṭisandhidassanato, sabbatthagāminipaṭipadāñāṇena kammāvaraṇābhāvaṃ passati ānantariyakammābhāvadassanato. Evamanāvaraṇānaṃ anekadhātunānādhātuñāṇena anukūladhammadesanatthaṃ cariyāvisesaṃ passati dhātuvemattadassanato. Atha nesaṃ nānādhimuttikatañāṇena adhimuttiṃ passati payogaṃ anādiyitvāpi adhimuttivasena dhammadesanatthaṃ. Athevaṃ diṭṭhādhimuttīnaṃ yathāsatti yathābalaṃ dhammaṃ desetuṃ indriyaparopariyattiñāṇena indriyaparopariyattaṃ passati saddhādīnaṃ tikkhamudubhāvadassanato. Evaṃ pariññātindriyaparopariyattā pana te sace dūre honti, atha jhānādiñāṇena jhānādīsu vasībhūtattā iddhivisesena te khippaṃ upagacchati. Upagantvā ca nesaṃ pubbenivāsānussatiñāṇena pubbajātibhavaṃ, dibbacakkhānubhāvato pattabbena cetopariyañāṇena sampati cittavisesaṃ passanto āsavakkhayañāṇānubhāvena āsavakkhayagāminiyā paṭipadāya vigatasammohattā āsavakkhayāya dhammaṃ deseti. Tasmā iminānukkamena imāni balāni vuttānīti veditabbāni.

Next: ੨. ਅਧਿવੁਤ੍ਤਿਪਦਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 2. Adhivuttipadasuttavaṇṇanā

Related texts:

ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ • Aṅguttaranikāya / ੧. ਸੀਹਨਾਦਸੁਤ੍ਤਂ • 1. Sīhanādasuttaṃ

ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ੧. ਸੀਹਨਾਦਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 1. Sīhanādasuttavaṇṇanā

© 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea^® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
Contact