| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අපදාන-අට්‌ඨකථා • Apadāna-aṭṭhakathā |
නමො තස්‌ස භගවතො අරහතො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධස්‌ස
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
ඛුද්‌දකනිකායෙ
Khuddakanikāye
අපදාන-අට්‌ඨකථා
Apadāna-aṭṭhakathā
(දුතියො භාගො)
(Dutiyo bhāgo)
ථෙරාපදානං
Therāpadānaṃ
2. සීහාසනියවග්‌ගො
2. Sīhāsaniyavaggo
1. සීහාසනදායකත්‌ථෙරඅපදානවණ්‌ණනා
1. Sīhāsanadāyakattheraapadānavaṇṇanā
නිබ්‌බුතෙ ලොකනාථම්‌හීතිආදිකං ආයස්‌මතො සීහාසනදායකත්‌ථෙරස්‌ස අපදානං. අයම්‌පි පුරිමබුද්‌ධෙසු කතාධිකාරො තත්‌ථ තත්‌ථ භවෙ පුඤ්‌ඤානි උපචිනන්‌තො සිද්‌ධත්‌ථස්‌ස භගවතො කාලෙ විභවසම්‌පන්‌නෙ සද්‌ධාසම්‌පන්‌නෙ එකස්‌මිං කුලෙ නිබ්‌බත්‌තො, ධරමානෙ භගවති දෙවලොකෙ වසිත්‌වා නිබ්‌බුතෙ භගවති උප්‌පන්‌නත්‌තා විඤ්‌ඤුතං පත්‌තො භගවතො සාරීරිකචෙතියං දිස්‌වා ‘‘අහො මෙ අලාභා, භගවතො ධරමානෙ කාලෙ අසම්‌පත්‌තො’’ති චින්‌තෙත්‌වා චෙතියෙ චිත්‌තං පසාදෙත්‌වා සොමනස්‌සජාතො සබ්‌බරතනමයං දෙවතානිම්‌මිතසදිසං ධම්‌මාසනෙ සීහාසනං කාරෙත්‌වා ජීවමානකබුද්‌ධස්‌ස විය පූජෙසි. තස්‌සුපරි ගෙහම්‌පි දිබ්‌බවිමානමිව කාරෙසි, පාදට්‌ඨපනපාදපීඨම්‌පි කාරෙසි. එවං යාවජීවං දීපධූපපුප්‌ඵගන්‌ධාදීහි අනෙකවිධං පූජං කත්‌වා තතො චුතො දෙවලොකෙ නිබ්‌බත්‌තො ඡ කාමසග්‌ගෙ අපරාපරං දිබ්‌බසම්‌පත්‌තිං අනුභවිත්‌වා මනුස්‌සෙසු චක්‌කවත්‌තිසම්‌පත්‌තිං අනෙකක්‌ඛත්‌තුං අනුභවිත්‌වා සඞ්‌ඛ්‍යාතික්‌කන්‌තං පදෙසරජ්‌ජසම්‌පත්‌තිඤ්‌ච අනුභවිත්‌වා කස්‌සපස්‌ස භගවතො සාසනෙ පබ්‌බජිත්‌වා සමණධම්‌මං කත්‌වා එත්‌ථන්‌තරෙ දෙවමනුස්‌සෙසු සංසරන්‌තො ඉමස්‌මිං බුද්‌ධුප්‌පාදෙ එකස්‌මිං විභවසම්‌පන්‌නෙ කුලෙ නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා විඤ්‌ඤුතං පත්‌තො සත්‌ථු ධම්‌මදෙසනං සුත්‌වා පටිලද්‌ධසද්‌ධො පබ්‌බජිත්‌වා ලද්‌ධූපසම්‌පදො කම්‌මට්‌ඨානං ගහෙත්‌වා ඝටෙන්‌තො වායමන්‌තො නචිරස්‌සෙව අරහත්‌තං පාපුණි.
Nibbutelokanāthamhītiādikaṃ āyasmato sīhāsanadāyakattherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinanto siddhatthassa bhagavato kāle vibhavasampanne saddhāsampanne ekasmiṃ kule nibbatto, dharamāne bhagavati devaloke vasitvā nibbute bhagavati uppannattā viññutaṃ patto bhagavato sārīrikacetiyaṃ disvā ‘‘aho me alābhā, bhagavato dharamāne kāle asampatto’’ti cintetvā cetiye cittaṃ pasādetvā somanassajāto sabbaratanamayaṃ devatānimmitasadisaṃ dhammāsane sīhāsanaṃ kāretvā jīvamānakabuddhassa viya pūjesi. Tassupari gehampi dibbavimānamiva kāresi, pādaṭṭhapanapādapīṭhampi kāresi. Evaṃ yāvajīvaṃ dīpadhūpapupphagandhādīhi anekavidhaṃ pūjaṃ katvā tato cuto devaloke nibbatto cha kāmasagge aparāparaṃ dibbasampattiṃ anubhavitvā manussesu cakkavattisampattiṃ anekakkhattuṃ anubhavitvā saṅkhyātikkantaṃ padesarajjasampattiñca anubhavitvā kassapassa bhagavato sāsane pabbajitvā samaṇadhammaṃ katvā etthantare devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde ekasmiṃ vibhavasampanne kule nibbattitvā viññutaṃ patto satthu dhammadesanaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā laddhūpasampado kammaṭṭhānaṃ gahetvā ghaṭento vāyamanto nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi.
1. එවං පත්‌තඅරහත්‌තඵලො අත්‌තනො පුබ්‌බකම්‌මං සරිත්‌වා සොමනස්‌සං උප්‌පාදෙත්‌වා පුබ්‌බචරිතාපදානං පකාසෙන්‌තො නිබ්‌බුතෙ ලොකනාථම්‌හීතිආදිමාහ. තත්‌ථ ලොකස්‌ස නාථො පධානොති ලොකනාථො, ලොකත්‌තයසාමීති අත්‌ථො. ලොකනාථෙ සිද්‌ධත්‌ථම්‌හි නිබ්‌බුතෙති සම්‌බන්‌ධො. විත්‌ථාරිතෙ පාවචනෙති පාවචනෙ පිටකත්‌තයෙ විත්‌ථාරිතෙ පත්‌ථටෙ පාකටෙති අත්‌ථො. බාහුජඤ්‌ඤම්‌හි සාසනෙති සික්‌ඛත්‌තයසඞ්‌ගහිතෙ බුද්‌ධසාසනෙ අනෙකසතසහස්‌සකොටිඛීණාසවසඞ්‌ඛාතෙහි බහුජනෙහි ඤාතෙ අධිගතෙති අත්‌ථො.
1. Evaṃ pattaarahattaphalo attano pubbakammaṃ saritvā somanassaṃ uppādetvā pubbacaritāpadānaṃ pakāsento nibbute lokanāthamhītiādimāha. Tattha lokassa nātho padhānoti lokanātho, lokattayasāmīti attho. Lokanāthe siddhatthamhi nibbuteti sambandho. Vitthārite pāvacaneti pāvacane piṭakattaye vitthārite patthaṭe pākaṭeti attho. Bāhujaññamhi sāsaneti sikkhattayasaṅgahite buddhasāsane anekasatasahassakoṭikhīṇāsavasaṅkhātehi bahujanehi ñāte adhigateti attho.
2-3. පසන්‌නචිත්‌තො සුමනොති තදා අහං බුද්‌ධස්‌ස ධරමානකාලෙ අසම්‌පත්‌තො නිබ්‌බුතෙ තස්‌මිං දෙවලොකා චවිත්‌වා මනුස්‌සලොකං උපපන්‌නො තස්‌ස භගවතො සාරීරිකධාතුචෙතියං දිස්‌වා පසන්‌නචිත්‌තො සද්‌ධාසම්‌පයුත්‌තමනො සුන්‌දරමනො ‘‘අහො මමාගමනං ස්‌වාගමන’’න්‌ති සඤ්‌ජාතපසාදබහුමානො ‘‘මයා නිබ්‌බානාධිගමාය එකං පුඤ්‌ඤං කාතුං වට්‌ටතී’’ති චින්‌තෙත්‌වා භගවතො චෙතියසමීපෙ භගවන්‌තං උද්‌දිස්‌ස හිරඤ්‌ඤසුවණ්‌ණරතනාදීහි අලඞ්‌කරිත්‌වාව සීහාසනං අකාසි. තත්‍ර නිසින්‌නස්‌ස පාදට්‌ඨපනත්‌ථාය පාදපීඨඤ්‌ච කාරෙසි. සීහාසනස්‌ස අතෙමනත්‌ථාය තස්‌සුපරි ඝරඤ්‌ච කාරෙසි. තෙන වුත්‌තං – ‘‘සීහාසනමකාසහං…පෙ.… ඝරං තත්‌ථ අකාසහ’’න්‌ති. තෙන චිත්‌තප්‌පසාදෙනාති ධරමානස්‌ස විය භගවතො සීහාසනං මයා කතං, තෙන චිත්‌තප්‌පසාදෙන. තුසිතං උපපජ්‌ජහන්‌ති තුසිතභවනෙ උපපජ්‌ජින්‌ති අත්‌ථො.
2-3.Pasannacitto sumanoti tadā ahaṃ buddhassa dharamānakāle asampatto nibbute tasmiṃ devalokā cavitvā manussalokaṃ upapanno tassa bhagavato sārīrikadhātucetiyaṃ disvā pasannacitto saddhāsampayuttamano sundaramano ‘‘aho mamāgamanaṃ svāgamana’’nti sañjātapasādabahumāno ‘‘mayā nibbānādhigamāya ekaṃ puññaṃ kātuṃ vaṭṭatī’’ti cintetvā bhagavato cetiyasamīpe bhagavantaṃ uddissa hiraññasuvaṇṇaratanādīhi alaṅkaritvāva sīhāsanaṃ akāsi. Tatra nisinnassa pādaṭṭhapanatthāya pādapīṭhañca kāresi. Sīhāsanassa atemanatthāya tassupari gharañca kāresi. Tena vuttaṃ – ‘‘sīhāsanamakāsahaṃ…pe… gharaṃ tattha akāsaha’’nti. Tena cittappasādenāti dharamānassa viya bhagavato sīhāsanaṃ mayā kataṃ, tena cittappasādena. Tusitaṃ upapajjahanti tusitabhavane upapajjinti attho.
4. ආයාමෙන චතුබ්‌බීසාති තත්‍රුපපන්‌නස්‌ස දෙවභූතස්‌ස සතො මය්‌හං සුකතං පුඤ්‌ඤෙන නිබ්‌බත්‌තිතං පාතුභූතං ආයාමෙන උච්‌චතො චතුබ්‌බීසයොජනං විත්‌ථාරෙන තිරියතො චතුද්‌දසයොජනං තාවදෙව නිබ්‌බත්‌තික්‌ඛණෙයෙව ආසි අහොසීති අත්‌ථො. සෙසං සුවිඤ්‌ඤෙය්‍යමෙව.
4.Āyāmena catubbīsāti tatrupapannassa devabhūtassa sato mayhaṃ sukataṃ puññena nibbattitaṃ pātubhūtaṃ āyāmena uccato catubbīsayojanaṃ vitthārena tiriyato catuddasayojanaṃ tāvadeva nibbattikkhaṇeyeva āsi ahosīti attho. Sesaṃ suviññeyyameva.
9. චතුන්‌නවුතෙ ඉතො කප්‌පෙති ඉතො කප්‌පතො චතුනවුතෙ කප්‌පෙ යං කම්‌මං අකරිං අකාසිං, තදා තතො පට්‌ඨාය පුඤ්‌ඤබලෙන කඤ්‌චි දුග්‌ගතිං නාභිජානාමි, න අනුභූතපුබ්‌බා කාචි දුග්‌ගතීති අත්‌ථො.
9.Catunnavuteito kappeti ito kappato catunavute kappe yaṃ kammaṃ akariṃ akāsiṃ, tadā tato paṭṭhāya puññabalena kañci duggatiṃ nābhijānāmi, na anubhūtapubbā kāci duggatīti attho.
10. තෙසත්‌තතිම්‌හිතො කප්‌පෙති ඉතො කප්‌පතො තෙසත්‌තතිකප්‌පෙ. ඉන්‌දනාමා තයො ජනාති ඉන්‌දනාමකා තයො චක්‌කවත්‌තිරාජානො එකස්‌මිං කප්‌පෙ තීසු ජාතීසු ඉන්‌දො නාම චක්‌කවත්‌තී රාජා අහොසින්‌ති අත්‌ථො. ද්‌වෙසත්‌තතිම්‌හිතො කප්‌පෙති ඉතො ද්‌වෙසත්‌තතිකප්‌පෙ. සුමනනාමකා තයො ජනා තික්‌ඛත්‌තුං චක්‌කවත්‌තිරාජානො අහෙසුං.
10.Tesattatimhito kappeti ito kappato tesattatikappe. Indanāmā tayo janāti indanāmakā tayo cakkavattirājāno ekasmiṃ kappe tīsu jātīsu indo nāma cakkavattī rājā ahosinti attho. Dvesattatimhitokappeti ito dvesattatikappe. Sumananāmakā tayo janā tikkhattuṃ cakkavattirājāno ahesuṃ.
11. සමසත්‌තතිතො කප්‌පෙති ඉතො කප්‌පතො අනූනාධිකෙ සත්‌තතිමෙ කප්‌පෙ වරුණනාමකා වරුණො චක්‌කවත්‌තීති එවංනාමකා තයො චක්‌කවත්‌තිරාජානො චක්‌කරතනසම්‌පන්‌නා චතුදීපම්‌හි ඉස්‌සරා අහෙසුන්‌ති අත්‌ථො. සෙසං සුවිඤ්‌ඤෙය්‍යමෙවාති.
11.Samasattatito kappeti ito kappato anūnādhike sattatime kappe varuṇanāmakā varuṇo cakkavattīti evaṃnāmakā tayo cakkavattirājāno cakkaratanasampannā catudīpamhi issarā ahesunti attho. Sesaṃ suviññeyyamevāti.
සීහාසනදායකත්‌ථෙරඅපදානවණ්‌ණනා සමත්‌තා.
Sīhāsanadāyakattheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / අපදානපාළි • Apadānapāḷi / 1. සීහාසනදායකත්‌ථෙරඅපදානං • 1. Sīhāsanadāyakattheraapadānaṃ
