| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / महावग्ग-अट्ठकथा • Mahāvagga-aṭṭhakathā |
सीहसेनापतिवत्थुआदिकथा
Sīhasenāpativatthuādikathā
२९०. धम्मस्स च अनुधम्मं ब्याकरोन्तीति भगवता वुत्तकारणस्स अनुकारणं कथेन्ति। सहधम्मिको वादानुवादोति अपरेहि वुत्तकारणेन सकारणो हुत्वा तुम्हाकं वादो विञ्ञुगरहितब्बं कारणं कोचि अप्पमत्तकोपि किं न आगच्छति। इदं वुत्तं होति ‘‘किं सब्बकारेनापि तुम्हाकं वादे गारय्हकारणं नत्थी’’ति। अनब्भक्खातुकामाति अभिभवित्वा न आचिक्खितुकामा।
290.Dhammassa ca anudhammaṃ byākarontīti bhagavatā vuttakāraṇassa anukāraṇaṃ kathenti. Sahadhammiko vādānuvādoti aparehi vuttakāraṇena sakāraṇo hutvā tumhākaṃ vādo viññugarahitabbaṃ kāraṇaṃ koci appamattakopi kiṃ na āgacchati. Idaṃ vuttaṃ hoti ‘‘kiṃ sabbakārenāpi tumhākaṃ vāde gārayhakāraṇaṃ natthī’’ti. Anabbhakkhātukāmāti abhibhavitvā na ācikkhitukāmā.
२९३. अनुविच्चकारन्ति अनुविदित्वा चिन्तेत्वा तुलयित्वा कातब्बं करोहीति वुत्तं होति। ञातमनुस्सानन्ति लोके पाकटानं। साधु होतीति सुन्दरं होति। पटाकं परिहरेय्युन्ति पटाकं उक्खिपित्वा नगरे घोसन्ता आहिण्डेय्युं। कस्मा? ‘‘एवं नो अम्हाकं महन्तभावो भविस्सती’’ति। ओपानभूतन्ति पटियत्तउदपानो विय ठितं। कुलन्ति निवेसनं। दातब्बं मञ्ञेय्यासीति मा इमेसं देय्यधम्मं उपच्छिन्दित्थ, सम्पत्तानञ्हि दातब्बमेवाति ओवदति। ओकारोति अवकारो लामकभावो। सामुक्कंसिकाति अत्तनायेव उद्धरित्वा गहिता; असाधारणं अञ्ञेसन्ति अत्थो। उद्दिस्स कतन्ति उद्दिसित्वा कतं।
293.Anuviccakāranti anuviditvā cintetvā tulayitvā kātabbaṃ karohīti vuttaṃ hoti. Ñātamanussānanti loke pākaṭānaṃ. Sādhu hotīti sundaraṃ hoti. Paṭākaṃ parihareyyunti paṭākaṃ ukkhipitvā nagare ghosantā āhiṇḍeyyuṃ. Kasmā? ‘‘Evaṃ no amhākaṃ mahantabhāvo bhavissatī’’ti. Opānabhūtanti paṭiyattaudapāno viya ṭhitaṃ. Kulanti nivesanaṃ. Dātabbaṃ maññeyyāsīti mā imesaṃ deyyadhammaṃ upacchindittha, sampattānañhi dātabbamevāti ovadati. Okāroti avakāro lāmakabhāvo. Sāmukkaṃsikāti attanāyeva uddharitvā gahitā; asādhāraṇaṃ aññesanti attho. Uddissa katanti uddisitvā kataṃ.
२९४. पटिच्चकम्मन्ति अत्तानं पटिच्च कतन्ति अत्थो। अथ वा पटिच्चकम्मन्ति निमित्तकम्मस्सेतं अधिवचनं, तं पटिच्चकम्मं एत्थ अत्थीति मंसम्पि पटिच्चकम्मन्ति वुत्तं। यो हि एवरूपं मंसं परिभुञ्जति, सोपि तस्स कम्मस्स दायादो होति, वधकस्स विय तस्सापि पाणघातकम्मं होतीति अधिप्पायो । जिरिदन्तिति जिरन्ति अब्भाचिक्खन्ता न जिरन्ति, अब्भक्खानस्स अन्तं न गच्छन्तीति अत्थो। तिकोटिपरिसुद्धकथा सङ्घभेदसिक्खापदवण्णनायं वुत्ता।
294.Paṭiccakammanti attānaṃ paṭicca katanti attho. Atha vā paṭiccakammanti nimittakammassetaṃ adhivacanaṃ, taṃ paṭiccakammaṃ ettha atthīti maṃsampi paṭiccakammanti vuttaṃ. Yo hi evarūpaṃ maṃsaṃ paribhuñjati, sopi tassa kammassa dāyādo hoti, vadhakassa viya tassāpi pāṇaghātakammaṃ hotīti adhippāyo . Jiridantiti jiranti abbhācikkhantā na jiranti, abbhakkhānassa antaṃ na gacchantīti attho. Tikoṭiparisuddhakathā saṅghabhedasikkhāpadavaṇṇanāyaṃ vuttā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महावग्गपाळि • Mahāvaggapāḷi / १७८. सीहसेनापतिवत्थु • 178. Sīhasenāpativatthu
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / सीहसेनापतिवत्थुकथावण्णना • Sīhasenāpativatthukathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / सीहसेनापतिवत्थुआदिकथावण्णना • Sīhasenāpativatthuādikathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / १७८. सीहसेनापतिवत्थुकथा • 178. Sīhasenāpativatthukathā
