Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / പാചിത്യാദിയോജനാപാളി • Pācityādiyojanāpāḷi |
൧൭൮. സീഹസേനാപതിവത്ഥുകഥാ
178. Sīhasenāpativatthukathā
൨൯൦. ധമ്മസ്സ ച അനുധമ്മന്തി ഏത്ഥ ധമ്മസദ്ദോ കാരണത്ഥോതി ആഹ ‘‘കാരണസ്സ അനുകാരണ’’ന്തി. ‘‘പരേഹീ’’തി പദം ‘‘വുത്ത’’ഇതി പദേ കത്താ. ‘‘വുത്തകാരണേനാ’’തിപദം ‘‘സകാരണോ’’തിപദേ കരണം. കോചി അപ്പമത്തകോപി തുമ്ഹാകം വാദോതി യോജനാ. ‘‘വിഞ്ഞൂഹീ’’തി പദം ‘‘ഗരഹിതബ്ബ’’ഇതി പദേ കത്താ. ‘‘ഗരഹിതബ്ബകാരണ’’ന്തി പദം ‘‘ന ആഗച്ഛതീ’’തി പദേ കമ്മം . അനബ്ഭക്ഖാതുകാമാതി ഏത്ഥ അഭിത്യൂപസഗ്ഗോ അഭിഭവനത്ഥോ ആപുബ്ബോ ഖാധാതു പകഥനത്ഥോതി ആഹ ‘‘അഭിഭവിത്വാ ന ആചിക്ഖിതുകാമാ’’തി.
290.Dhammassa ca anudhammanti ettha dhammasaddo kāraṇatthoti āha ‘‘kāraṇassa anukāraṇa’’nti. ‘‘Parehī’’ti padaṃ ‘‘vutta’’iti pade kattā. ‘‘Vuttakāraṇenā’’tipadaṃ ‘‘sakāraṇo’’tipade karaṇaṃ. Koci appamattakopi tumhākaṃ vādoti yojanā. ‘‘Viññūhī’’ti padaṃ ‘‘garahitabba’’iti pade kattā. ‘‘Garahitabbakāraṇa’’nti padaṃ ‘‘na āgacchatī’’ti pade kammaṃ . Anabbhakkhātukāmāti ettha abhityūpasaggo abhibhavanattho āpubbo khādhātu pakathanatthoti āha ‘‘abhibhavitvā na ācikkhitukāmā’’ti.
൨൯൩. അനുവിച്ചകാരന്തി ഏത്ഥ അനുവിച്ചസദ്ദോ വിചധാതു ത്വാപച്ചയന്തോതി ആഹ ‘‘അനുവിചിത്വാ’’തി. ‘‘ചിന്തേത്വാ’’തി ഇമിനാ വിചധാതുയാ ഞാണത്ഥം ദസ്സേതി. ‘‘കാതബ്ബ’’ന്തി ഇമിനാ കാതബ്ബന്തി കാരന്തി വചനത്ഥം ദസ്സേതി. പടാകന്തി ധജപടാകം. ‘‘ആഹിണ്ഡേയ്യു’’ന്തി ഇമിനാ പരിയായേയ്യുന്തി ഏത്ഥ പരിപുബ്ബആപുബ്ബ യാധാതുയാ ഗത്യത്ഥം ദസ്സേതി. പാളിയം ‘‘പരിഹരേയ്യു’’ന്തിപി പാഠോ. ആഹിണ്ഡേയ്യുന്തി ആഹിണ്ഡന്തി. മുദ്ധജോ തതിയക്ഖരോ . ഓപാനഭൂതന്തി ഏത്ഥ ഓപാനോ വിയ ഭൂതോ ഓപാനഭൂതോതി അത്ഥം ദസ്സേന്തോ ആഹ ‘‘പടിയത്തഉദപാനോ വിയ ഠിത’’ന്തി. ‘‘ഉദപാനോ’’തി ഇമിനാ ഓപാനസദ്ദോ ഉദപാനത്ഥോതി ദസ്സേതി. ഉദപാനോ ഹി സബ്ബേ ജനാ ഓസരിത്വാ പിവന്തി ഏത്ഥാതി ഓപാനോതി വുച്ചതി. ഇമേസന്തി നിഗണ്ഠാനം. ഹീതി സച്ചം, യസ്മാ വാ. സമ്പത്താനം ദാനം ദാതബ്ബമേവ, തസ്മാ മാ ഉപച്ഛിന്ദിത്ഥാതി യോജനാ. ഉദ്ദിസ്സാതി ത്വാപച്ചയന്തസദ്ദോ ‘‘കത’’ന്തി ഉത്തരപദേന സമാസോതി ആഹ ‘‘ഉദ്ദിസിത്വാ കത’’ന്തി. ഏസേവ നയോ ‘‘പടിച്ചകമ്മ’’ന്തി ഏത്ഥാപി.
293.Anuviccakāranti ettha anuviccasaddo vicadhātu tvāpaccayantoti āha ‘‘anuvicitvā’’ti. ‘‘Cintetvā’’ti iminā vicadhātuyā ñāṇatthaṃ dasseti. ‘‘Kātabba’’nti iminā kātabbanti kāranti vacanatthaṃ dasseti. Paṭākanti dhajapaṭākaṃ. ‘‘Āhiṇḍeyyu’’nti iminā pariyāyeyyunti ettha paripubbaāpubba yādhātuyā gatyatthaṃ dasseti. Pāḷiyaṃ ‘‘parihareyyu’’ntipi pāṭho. Āhiṇḍeyyunti āhiṇḍanti. Muddhajo tatiyakkharo . Opānabhūtanti ettha opāno viya bhūto opānabhūtoti atthaṃ dassento āha ‘‘paṭiyattaudapāno viya ṭhita’’nti. ‘‘Udapāno’’ti iminā opānasaddo udapānatthoti dasseti. Udapāno hi sabbe janā osaritvā pivanti etthāti opānoti vuccati. Imesanti nigaṇṭhānaṃ. Hīti saccaṃ, yasmā vā. Sampattānaṃ dānaṃ dātabbameva, tasmā mā upacchinditthāti yojanā. Uddissāti tvāpaccayantasaddo ‘‘kata’’nti uttarapadena samāsoti āha ‘‘uddisitvā kata’’nti. Eseva nayo ‘‘paṭiccakamma’’nti etthāpi.
൨൯൪. പടിച്ചകമ്മന്തി ഏതം നാമം നിമിത്തകമ്മസ്സ അധിവചനന്തി യോജനാ. യോതി യോ കോചി ജനോ. വധകസ്സ പാണഘാതകമ്മം ഹോതി വിയ, തസ്സാപി ഹോതീതി യോജനാ. ന ജീരന്തീതി ഏത്ഥ ജരധാതു ഗത്യത്ഥോതി ആഹ ‘‘ന ഗച്ഛന്തീ’’തി.
294. Paṭiccakammanti etaṃ nāmaṃ nimittakammassa adhivacananti yojanā. Yoti yo koci jano. Vadhakassa pāṇaghātakammaṃ hoti viya, tassāpi hotīti yojanā. Na jīrantīti ettha jaradhātu gatyatthoti āha ‘‘na gacchantī’’ti.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / വിനയപിടക • Vinayapiṭaka / മഹാവഗ്ഗപാളി • Mahāvaggapāḷi / ൧൭൮. സീഹസേനാപതിവത്ഥു • 178. Sīhasenāpativatthu
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / വിനയപിടക (അട്ഠകഥാ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / മഹാവഗ്ഗ-അട്ഠകഥാ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / സീഹസേനാപതിവത്ഥുആദികഥാ • Sīhasenāpativatthuādikathā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / സാരത്ഥദീപനീ-ടീകാ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / സീഹസേനാപതിവത്ഥുകഥാവണ്ണനാ • Sīhasenāpativatthukathāvaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / വിനയപിടക (ടീകാ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / വിമതിവിനോദനീ-ടീകാ • Vimativinodanī-ṭīkā / സീഹസേനാപതിവത്ഥുആദികഥാവണ്ണനാ • Sīhasenāpativatthuādikathāvaṇṇanā