| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
೨. ಸೀಹಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
2. Sīhasuttavaṇṇanā
೧೨. ದುತಿಯೇ ಅಭಿಞ್ಞಾತಾತಿ ಞಾತಾ ಪಞ್ಞಾತಾ ಪಾಕಟಾ। ಸನ್ಥಾಗಾರೇತಿ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ವಿಸ್ಸಮನತ್ಥಾಯ ಕತೇ ಅಗಾರೇ। ಸಾ ಕಿರ ಸನ್ಥಾಗಾರಸಾಲಾ ನಗರಮಜ್ಝೇ ಅಹೋಸಿ, ಚತೂಸು ಠಾನೇಸು ಠಿತಾನಂ ಪಞ್ಞಾಯತಿ, ಚತೂಹಿ ದಿಸಾಹಿ ಆಗತಮನುಸ್ಸಾ ಪಠಮಂ ತತ್ಥ ವಿಸ್ಸಮಿತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತನೋ ಫಾಸುಕಟ್ಠಾನಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ರಾಜಕುಲಾನಂ ರಜ್ಜಕಿಚ್ಚಸನ್ಥರಣತ್ಥಾಯ ಕತಂ ಅಗಾರನ್ತಿಪಿ ವದನ್ತಿಯೇವ। ತತ್ಥ ಹಿ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಲಿಚ್ಛವಿರಾಜಾನೋ ರಜ್ಜಕಿಚ್ಚಂ ಸನ್ಥರನ್ತಿ ಕರೋನ್ತಿ ವಿಚಾರೇನ್ತಿ। ಸನ್ನಿಸಿನ್ನಾತಿ ತೇಸಂ ನಿಸೀದನತ್ಥಞ್ಞೇವ ಪಞ್ಞತ್ತೇಸು ಮಹಾರಹವರಪಚ್ಚತ್ಥರಣೇಸು ಸಮುಸ್ಸಿತಸೇತಚ್ಛತ್ತೇಸು ಆಸನೇಸು ಸನ್ನಿಸಿನ್ನಾ। ಅನೇಕಪರಿಯಾಯೇನ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ವಣ್ಣಂ ಭಾಸನ್ತೀತಿ ರಾಜಕುಲೇ ಕಿಚ್ಚಞ್ಚೇವ ಲೋಕತ್ಥಚರಿಯಞ್ಚ ವಿಚಾರೇತ್ವಾ ಅನೇಕೇಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ವಣ್ಣಂ ಭಾಸನ್ತಿ ಕಥೇನ್ತಿ ದೀಪೇನ್ತಿ। ಪಣ್ಡಿತಾ ಹಿ ತೇ ರಾಜಾನೋ ಸದ್ಧಾ ಪಸನ್ನಾ ಸೋತಾಪನ್ನಾಪಿ ಸಕದಾಗಾಮಿನೋಪಿ ಅನಾಗಾಮಿನೋಪಿ ಅರಿಯಸಾವಕಾ, ತೇ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಲೋಕಿಯಜಟಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಬುದ್ಧಾದೀನಂ ತಿಣ್ಣಂ ರತನಾನಂ ವಣ್ಣಂ ಭಾಸನ್ತಿ। ತತ್ಥ ತಿವಿಧೋ ಬುದ್ಧವಣ್ಣೋ ನಾಮ ಚರಿಯವಣ್ಣೋ, ಸರೀರವಣ್ಣೋ, ಗುಣವಣ್ಣೋತಿ। ತತ್ರಿಮೇ ರಾಜಾನೋ ಚರಿಯಾಯ ವಣ್ಣಂ ಆರಭಿಂಸು – ‘‘ದುಕ್ಕರಂ ವತ ಕತಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇನ ಕಪ್ಪಸತಸಹಸ್ಸಾಧಿಕಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಅಸಙ್ಖೇಯ್ಯಾನಿ ದಸ ಪಾರಮಿಯೋ, ದಸ ಉಪಪಾರಮಿಯೋ, ದಸ ಪರಮತ್ಥಪಾರಮಿಯೋತಿ ಸಮತ್ತಿಂಸ ಪಾರಮಿಯೋ ಪೂರೇನ್ತೇನ, ಞಾತತ್ಥಚರಿಯಂ, ಲೋಕತ್ಥಚರಿಯಂ, ಬುದ್ಧಚರಿಯಂ ಮತ್ಥಕಂ ಪಾಪೇತ್ವಾ ಪಞ್ಚ ಮಹಾಪರಿಚ್ಚಾಗೇ ಪರಿಚ್ಚಜನ್ತೇನಾ’’ತಿ ಅಡ್ಢಚ್ಛಕ್ಕೇಹಿ ಜಾತಕಸತೇಹಿ ಬುದ್ಧವಣ್ಣಂ ಕಥೇನ್ತಾ ತುಸಿತಭವನಂ ಪಾಪೇತ್ವಾ ಠಪಯಿಂಸು।
12. Dutiye abhiññātāti ñātā paññātā pākaṭā. Santhāgāreti mahājanassa vissamanatthāya kate agāre. Sā kira santhāgārasālā nagaramajjhe ahosi, catūsu ṭhānesu ṭhitānaṃ paññāyati, catūhi disāhi āgatamanussā paṭhamaṃ tattha vissamitvā pacchā attano attano phāsukaṭṭhānaṃ gacchanti. Rājakulānaṃ rajjakiccasantharaṇatthāya kataṃ agārantipi vadantiyeva. Tattha hi nisīditvā licchavirājāno rajjakiccaṃ santharanti karonti vicārenti. Sannisinnāti tesaṃ nisīdanatthaññeva paññattesu mahārahavarapaccattharaṇesu samussitasetacchattesu āsanesu sannisinnā. Anekapariyāyena buddhassa vaṇṇaṃ bhāsantīti rājakule kiccañceva lokatthacariyañca vicāretvā anekehi kāraṇehi buddhassa vaṇṇaṃ bhāsanti kathenti dīpenti. Paṇḍitā hi te rājāno saddhā pasannā sotāpannāpi sakadāgāminopi anāgāminopi ariyasāvakā, te sabbepi lokiyajaṭaṃ chinditvā buddhādīnaṃ tiṇṇaṃ ratanānaṃ vaṇṇaṃ bhāsanti. Tattha tividho buddhavaṇṇo nāma cariyavaṇṇo, sarīravaṇṇo, guṇavaṇṇoti. Tatrime rājāno cariyāya vaṇṇaṃ ārabhiṃsu – ‘‘dukkaraṃ vata kataṃ sammāsambuddhena kappasatasahassādhikāni cattāri asaṅkheyyāni dasa pāramiyo, dasa upapāramiyo, dasa paramatthapāramiyoti samattiṃsa pāramiyo pūrentena, ñātatthacariyaṃ, lokatthacariyaṃ, buddhacariyaṃ matthakaṃ pāpetvā pañca mahāpariccāge pariccajantenā’’ti aḍḍhacchakkehi jātakasatehi buddhavaṇṇaṃ kathentā tusitabhavanaṃ pāpetvā ṭhapayiṃsu.
ಧಮ್ಮಸ್ಸ ವಣ್ಣಂ ಭಾಸನ್ತಾ ಪನ ‘‘ತೇನ ಭಗವತಾ ಧಮ್ಮೋ ದೇಸಿತೋ, ನಿಕಾಯತೋ ಪಞ್ಚ ನಿಕಾಯಾ, ಪಿಟಕತೋ ತೀಣಿ ಪಿಟಕಾನಿ, ಅಙ್ಗತೋ ನವ ಅಙ್ಗಾನಿ, ಖನ್ಧತೋ ಚತುರಾಸೀತಿಧಮ್ಮಕ್ಖನ್ಧಸಹಸ್ಸಾನೀ’’ತಿ ಕೋಟ್ಠಾಸವಸೇನ ಧಮ್ಮಗುಣಂ ಕಥಯಿಂಸು।
Dhammassavaṇṇaṃ bhāsantā pana ‘‘tena bhagavatā dhammo desito, nikāyato pañca nikāyā, piṭakato tīṇi piṭakāni, aṅgato nava aṅgāni, khandhato caturāsītidhammakkhandhasahassānī’’ti koṭṭhāsavasena dhammaguṇaṃ kathayiṃsu.
ಸಙ್ಘಸ್ಸ ವಣ್ಣಂ ಭಾಸನ್ತಾ ಸತ್ಥು ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ಪಟಿಲದ್ಧಸದ್ಧಾ ಕುಲಪುತ್ತಾ ಭೋಗಕ್ಖನ್ಧಞ್ಚೇವ ಞಾತಿಪರಿವಟ್ಟಞ್ಚ ಪಹಾಯ ಸೇತಚ್ಛತ್ತಂ ಓಪರಜ್ಜಂ ಸೇನಾಪತಿಸೇಟ್ಠಿಭಣ್ಡಾಗಾರಿಕಟ್ಠಾನನ್ತರಾದೀನಿ ಅಗಣೇತ್ವಾ ನಿಕ್ಖಮ್ಮ ಸತ್ಥು ವರಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜನ್ತಿ। ಸೇತಚ್ಛತ್ತಂ ಪಹಾಯ ಪಬ್ಬಜಿತಾನಂ ಭದ್ದಿಯರಾಜಮಹಾಕಪ್ಪಿನಪುಕ್ಕುಸಾತಿಆದೀನಂ ರಾಜಪಬ್ಬಜಿತಾನಂಯೇವ ಬುದ್ಧಕಾಲೇ ಅಸೀತಿಸಹಸ್ಸಾನಿ ಅಹೇಸುಂ। ಅನೇಕಕೋಟಿಸತಂ ಧನಂ ಪಹಾಯ ಪಬ್ಬಜಿತಾನಂ ಪನ ಯಸಕುಲಪುತ್ತಸೋಣಸೇಟ್ಠಿಪುತ್ತರಟ್ಠಪಾಲಕುಲಪುತ್ತಾದೀನಂ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ ನತ್ಥಿ। ಏವರೂಪಾ ಚ ಏವರೂಪಾ ಚ ಕುಲಪುತ್ತಾ ಸತ್ಥು ಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜನ್ತೀ’’ತಿ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಸಙ್ಖೇಪವಸೇನ ಸಙ್ಘಗುಣೇ ಕಥಯಿಂಸು।
Saṅghassa vaṇṇaṃ bhāsantā satthu dhammadesanaṃ sutvā ‘‘paṭiladdhasaddhā kulaputtā bhogakkhandhañceva ñātiparivaṭṭañca pahāya setacchattaṃ oparajjaṃ senāpatiseṭṭhibhaṇḍāgārikaṭṭhānantarādīni agaṇetvā nikkhamma satthu varasāsane pabbajanti. Setacchattaṃ pahāya pabbajitānaṃ bhaddiyarājamahākappinapukkusātiādīnaṃ rājapabbajitānaṃyeva buddhakāle asītisahassāni ahesuṃ. Anekakoṭisataṃ dhanaṃ pahāya pabbajitānaṃ pana yasakulaputtasoṇaseṭṭhiputtaraṭṭhapālakulaputtādīnaṃ paricchedo natthi. Evarūpā ca evarūpā ca kulaputtā satthu sāsane pabbajantī’’ti pabbajjāsaṅkhepavasena saṅghaguṇe kathayiṃsu.
ಸೀಹೋ ಸೇನಾಪತೀತಿ ಏವಂನಾಮಕೋ ಸೇನಾಯ ಅಧಿಪತಿ। ವೇಸಾಲಿಯಞ್ಹಿ ಸತ್ತ ಸಹಸ್ಸಾನಿ ಸತ್ತ ಸತಾನಿ ಸತ್ತ ಚ ರಾಜಾನೋ। ತೇ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಸನ್ನಿಪತಿತ್ವಾ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಮನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ‘‘ರಟ್ಠಂ ವಿಚಾರೇತುಂ ಸಮತ್ಥಂ ಏಕಂ ವಿಚಿನಥಾ’’ತಿ ವಿಚಿನನ್ತಾ ಸೀಹಂ ರಾಜಕುಮಾರಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಅಯಂ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಸನ್ನಿಟ್ಠಾನಂ ಕತ್ವಾ ತಸ್ಸ ರತ್ತಮಣಿವಣ್ಣಂ ಕಮ್ಬಲಪರಿಯೋನದ್ಧಂ ಸೇನಾಪತಿಚ್ಛತ್ತಂ ಅದಂಸು। ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಸೀಹೋ ಸೇನಾಪತೀ’’ತಿ। ನಿಗಣ್ಠಸಾವಕೋತಿ ನಿಗಣ್ಠಸ್ಸ ನಾಟಪುತ್ತಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯದಾಯಕೋ ಉಪಟ್ಠಾಕೋ। ಜಮ್ಬುದೀಪತಲಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ತಯೋ ಜನಾ ನಿಗಣ್ಠಾನಂ ಅಗ್ಗುಪಟ್ಠಾಕಾ – ನಾಳನ್ದಾಯಂ, ಉಪಾಲಿ ಗಹಪತಿ, ಕಪಿಲಪುರೇ ವಪ್ಪೋ ಸಕ್ಕೋ, ವೇಸಾಲಿಯಂ ಅಯಂ ಸೀಹೋ ಸೇನಾಪತೀತಿ। ನಿಸಿನ್ನೋ ಹೋತೀತಿ ಸೇಸರಾಜೂನಂ ಪರಿಸಾಯ ಅನ್ತರನ್ತರೇ ಆಸನಾನಿ ಪಞ್ಞಾಪಯಿಂಸು, ಸೀಹಸ್ಸ ಪನ ಮಜ್ಝೇ ಠಾನೇತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಪಞ್ಞತ್ತೇ ಮಹಾರಹೇ ರಾಜಾಸನೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಹೋತಿ। ನಿಸ್ಸಂಸಯನ್ತಿ ನಿಬ್ಬಿಚಿಕಿಚ್ಛಂ ಅದ್ಧಾ ಏಕಂಸೇನ, ನ ಹೇತೇ ಯಸ್ಸ ವಾ ತಸ್ಸ ವಾ ಅಪ್ಪೇಸಕ್ಖಸ್ಸ ಏವಂ ಅನೇಕಸತೇಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ವಣ್ಣಂ ಭಾಸನ್ತಿ।
Sīhosenāpatīti evaṃnāmako senāya adhipati. Vesāliyañhi satta sahassāni satta satāni satta ca rājāno. Te sabbepi sannipatitvā sabbesaṃ manaṃ gahetvā ‘‘raṭṭhaṃ vicāretuṃ samatthaṃ ekaṃ vicinathā’’ti vicinantā sīhaṃ rājakumāraṃ disvā ‘‘ayaṃ sakkhissatī’’ti sanniṭṭhānaṃ katvā tassa rattamaṇivaṇṇaṃ kambalapariyonaddhaṃ senāpaticchattaṃ adaṃsu. Taṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘sīho senāpatī’’ti. Nigaṇṭhasāvakoti nigaṇṭhassa nāṭaputtassa paccayadāyako upaṭṭhāko. Jambudīpatalasmiñhi tayo janā nigaṇṭhānaṃ aggupaṭṭhākā – nāḷandāyaṃ, upāli gahapati, kapilapure vappo sakko, vesāliyaṃ ayaṃ sīho senāpatīti. Nisinnohotīti sesarājūnaṃ parisāya antarantare āsanāni paññāpayiṃsu, sīhassa pana majjhe ṭhāneti tasmiṃ paññatte mahārahe rājāsane nisinno hoti. Nissaṃsayanti nibbicikicchaṃ addhā ekaṃsena, na hete yassa vā tassa vā appesakkhassa evaṃ anekasatehi kāraṇehi vaṇṇaṃ bhāsanti.
ಯೇನ ನಿಗಣ್ಠೋ ನಾಟಪುತ್ತೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮೀತಿ ನಿಗಣ್ಠೋ ಕಿರ ನಾಟಪುತ್ತೋ ‘‘ಸಚಾಯಂ ಸೀಹೋ ಕಸ್ಸಚಿದೇವ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ವಣ್ಣಂ ಕಥೇನ್ತಸ್ಸ ಸುತ್ವಾ ಸಮಣಂ ಗೋತಮಂ ದಸ್ಸನಾಯ ಉಪಸಙ್ಕಮಿಸ್ಸತಿ, ಮಯ್ಹಂ ಪರಿಹಾನಿ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಪಠಮತರಂಯೇವ ಸೀಹಂ ಸೇನಾಪತಿಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಸೇನಾಪತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಲೋಕೇ ‘ಅಹಂ ಬುದ್ಧೋ ಅಹಂ ಬುದ್ಧೋ’ತಿ ಬಹೂ ವಿಚರನ್ತಿ। ಸಚೇ ತ್ವಂ ಕಸ್ಸಚಿ ದಸ್ಸನಾಯ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತುಕಾಮೋ ಅಹೋಸಿ, ಮಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯಾಸಿ। ಅಹಂ ತೇ ಯುತ್ತಟ್ಠಾನಂ ಪೇಸೇಸ್ಸಾಮಿ, ಅಯುತ್ತಟ್ಠಾನತೋ ನಿವಾರೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ಸೋ ತಂ ಕಥಂ ಅನುಸ್ಸರಿತ್ವಾ ‘‘ಸಚೇ ಮಂ ಪೇಸೇಸ್ಸತಿ, ಗಮಿಸ್ಸಾಮಿ। ನೋ ಚೇ, ನ ಗಮಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಯೇನ ನಿಗಣ್ಠೋ ನಾಟಪುತ್ತೋ, ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ।
Yena nigaṇṭho nāṭaputto tenupasaṅkamīti nigaṇṭho kira nāṭaputto ‘‘sacāyaṃ sīho kassacideva samaṇassa gotamassa vaṇṇaṃ kathentassa sutvā samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamissati, mayhaṃ parihāni bhavissatī’’ti cintetvā paṭhamataraṃyeva sīhaṃ senāpatiṃ etadavoca – ‘‘senāpati imasmiṃ loke ‘ahaṃ buddho ahaṃ buddho’ti bahū vicaranti. Sace tvaṃ kassaci dassanāya upasaṅkamitukāmo ahosi, maṃ puccheyyāsi. Ahaṃ te yuttaṭṭhānaṃ pesessāmi, ayuttaṭṭhānato nivāressāmī’’ti. So taṃ kathaṃ anussaritvā ‘‘sace maṃ pesessati, gamissāmi. No ce, na gamissāmī’’ti cintetvā yena nigaṇṭho nāṭaputto, tenupasaṅkami.
ಅಥಸ್ಸ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ನಿಗಣ್ಠೋ ಮಹಾಪಬ್ಬತೇನ ವಿಯ ಬಲವಸೋಕೇನ ಓತ್ಥಟೋ ‘‘ಯತ್ಥ ದಾನಿಸ್ಸಾಹಂ ಗಮನಂ ನ ಇಚ್ಛಾಮಿ, ತತ್ಥೇವ ಗನ್ತುಕಾಮೋ ಜಾತೋ, ಹತೋಹಮಸ್ಮೀ’’ತಿ ಅನತ್ತಮನೋ ಹುತ್ವಾ ‘‘ಪಟಿಬಾಹನುಪಾಯಮಸ್ಸ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಕಿಂ ಪನ ತ್ವನ್ತಿಆದಿಮಾಹ। ಏವಂ ವದನ್ತೋ ವಿಚರನ್ತಂ ಗೋಣಂ ದಣ್ಡೇನ ಪಹರನ್ತೋ ವಿಯ ಜಲಮಾನಂ ಪದೀಪಂ ನಿಬ್ಬಾಪೇನ್ತೋ ವಿಯ ಭತ್ತಭರಿತಂ ಪತ್ತಂ ನಿಕ್ಕುಜ್ಜನ್ತೋ ವಿಯ ಚ ಸೀಹಸ್ಸ ಉಪ್ಪನ್ನಪೀತಿಂ ವಿನಾಸೇಸಿ। ಗಮಿಯಾಭಿಸಙ್ಖಾರೋತಿ ಹತ್ಥಿಯಾನಾದೀನಂ ಯೋಜಾಪನಗನ್ಧಮಾಲಾದಿಗ್ಗಹಣವಸೇನ ಪವತ್ತೋ ಪಯೋಗೋ। ಸೋ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸಮ್ಭೀತಿ ಸೋ ವೂಪಸನ್ತೋ।
Athassa vacanaṃ sutvā nigaṇṭho mahāpabbatena viya balavasokena otthaṭo ‘‘yattha dānissāhaṃ gamanaṃ na icchāmi, tattheva gantukāmo jāto, hatohamasmī’’ti anattamano hutvā ‘‘paṭibāhanupāyamassa karissāmī’’ti cintetvā kiṃ pana tvantiādimāha. Evaṃ vadanto vicarantaṃ goṇaṃ daṇḍena paharanto viya jalamānaṃ padīpaṃ nibbāpento viya bhattabharitaṃ pattaṃ nikkujjanto viya ca sīhassa uppannapītiṃ vināsesi. Gamiyābhisaṅkhāroti hatthiyānādīnaṃ yojāpanagandhamālādiggahaṇavasena pavatto payogo. So paṭippassambhīti so vūpasanto.
ದುತಿಯಮ್ಪಿ ಖೋತಿ ದುತಿಯವಾರಮ್ಪಿ। ಇಮಸ್ಮಿಞ್ಚ ವಾರೇ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ವಣ್ಣಂ ಭಾಸನ್ತಾ ತುಸಿತಭವನತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಾವ ಮಹಾಬೋಧಿಪಲ್ಲಙ್ಕಾ ದಸಬಲಸ್ಸ ಹೇಟ್ಠಾ ಪಾದತಲೇಹಿ ಉಪರಿ ಕೇಸಗ್ಗೇಹಿ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ದ್ವತ್ತಿಂಸಮಹಾಪುರಿಸಲಕ್ಖಣಅಸೀತಿಅನುಬ್ಯಞ್ಜನಬ್ಯಾಮಪ್ಪಭಾನಂ ವಸೇನ ಸರೀರವಣ್ಣಂ ಕಥಯಿಂಸು। ಧಮ್ಮಸ್ಸ ವಣ್ಣಂ ಭಾಸನ್ತಾ ‘‘ಏಕಪದೇಪಿ ಏಕಬ್ಯಞ್ಜನೇಪಿ ಅವಖಲಿತಂ ನಾಮ ನತ್ಥೀ’’ತಿ ಸುಕಥಿತವಸೇನೇವ ಧಮ್ಮಗುಣಂ ಕಥಯಿಂಸು। ಸಙ್ಘಸ್ಸ ವಣ್ಣಂ ಭಾಸನ್ತಾ ‘‘ಏವರೂಪಂ ಯಸಸಿರಿವಿಭವಂ ಪಹಾಯ ಸತ್ಥು ಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತಾ ನ ಕೋಸಜ್ಜಪಕತಿಕಾ ಹೋನ್ತಿ, ತೇರಸಸು ಪನ ಧುತಙ್ಗಗುಣೇಸು ಪರಿಪೂರಕಾರಿನೋ ಹುತ್ವಾ ಸತ್ತಸು ಅನುಪಸ್ಸನಾಸು ಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತಿ, ಅಟ್ಠತಿಂಸಾರಮ್ಮಣವಿಭತ್ತಿಯೋ ವಳಞ್ಜೇನ್ತೀ’’ತಿ ಪಟಿಪದಾವಸೇನ ಸಙ್ಘಗುಣೇ ಕಥಯಿಂಸು।
Dutiyampi khoti dutiyavārampi. Imasmiñca vāre buddhassa vaṇṇaṃ bhāsantā tusitabhavanato paṭṭhāya yāva mahābodhipallaṅkā dasabalassa heṭṭhā pādatalehi upari kesaggehi paricchinditvā dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇaasītianubyañjanabyāmappabhānaṃ vasena sarīravaṇṇaṃ kathayiṃsu. Dhammassa vaṇṇaṃ bhāsantā ‘‘ekapadepi ekabyañjanepi avakhalitaṃ nāma natthī’’ti sukathitavaseneva dhammaguṇaṃ kathayiṃsu. Saṅghassa vaṇṇaṃ bhāsantā ‘‘evarūpaṃ yasasirivibhavaṃ pahāya satthu sāsane pabbajitā na kosajjapakatikā honti, terasasu pana dhutaṅgaguṇesu paripūrakārino hutvā sattasu anupassanāsu kammaṃ karonti, aṭṭhatiṃsārammaṇavibhattiyo vaḷañjentī’’ti paṭipadāvasena saṅghaguṇe kathayiṃsu.
ತತಿಯವಾರೇ ಪನ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ವಣ್ಣಂ ಭಾಸಮಾನಾ ‘‘ಇತಿಪಿ ಸೋ ಭಗವಾ’’ತಿ ಸುತ್ತನ್ತಪರಿಯಾಯೇನೇವ ಬುದ್ಧಗುಣೇ ಕಥಯಿಂಸು, ‘‘ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೋ ಭಗವತಾ ಧಮ್ಮೋ’’ತಿಆದಿನಾ ಸುತ್ತನ್ತಪರಿಯಾಯೇನೇವ ಧಮ್ಮಗುಣೇ, ‘‘ಸುಪ್ಪಟಿಪನ್ನೋ ಭಗವತೋ ಸಾವಕಸಙ್ಘೋ’’ತಿಆದಿನಾ ಸುತ್ತನ್ತಪರಿಯಾಯೇನೇವ ಸಙ್ಘಗುಣೇ ಚ ಕಥಯಿಂಸು। ತತೋ ಸೀಹೋ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಇಮೇಸಞ್ಚ ಲಿಚ್ಛವಿರಾಜಕುಮಾರಾನಂ ತತಿಯದಿವಸತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಬುದ್ಧಧಮ್ಮಸಙ್ಘಗುಣೇ ಕಥೇನ್ತಾನಂ ಮುಖಂ ನಪ್ಪಹೋತಿ, ಅದ್ಧಾ ಅನೋಮಗುಣೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಸೋ ಭಗವಾ, ಇಮಂ ದಾನಿ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಪೀತಿಂ ಅವಿಜಹಿತ್ವಾವ ಅಹಂ ಅಜ್ಜ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಂ ಪಸ್ಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ಅಥಸ್ಸ ‘‘ಕಿಂ ಹಿ ಮೇ ಕರಿಸ್ಸನ್ತಿ ನಿಗಣ್ಠಾ’’ತಿ ವಿತಕ್ಕೋ ಉದಪಾದಿ। ತತ್ಥ ಕಿಂ ಹಿ ಮೇ ಕರಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಕಿಂ ನಾಮ ಮಯ್ಹಂ ನಿಗಣ್ಠಾ ಕರಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಅಪಲೋಕಿತಾ ವಾ ಅನಪಲೋಕಿತಾ ವಾತಿ ಆಪುಚ್ಛಿತಾ ವಾ ಅನಾಪುಚ್ಛಿತಾ ವಾ। ನ ಹಿ ಮೇ ತೇ ಆಪುಚ್ಛಿತಾ ಯಾನವಾಹನಸಮ್ಪತ್ತಿಂ, ನ ಚ ಇಸ್ಸರಿಯವಿಸೇಸಂ ದಸ್ಸನ್ತಿ, ನಾಪಿ ಅನಾಪುಚ್ಛಿತಾ ಹರಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಅಫಲಂ ಏತೇಸಂ ಆಪುಚ್ಛನನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
Tatiyavāre pana buddhassa vaṇṇaṃ bhāsamānā ‘‘itipi so bhagavā’’ti suttantapariyāyeneva buddhaguṇe kathayiṃsu, ‘‘svākkhāto bhagavatā dhammo’’tiādinā suttantapariyāyeneva dhammaguṇe, ‘‘suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho’’tiādinā suttantapariyāyeneva saṅghaguṇe ca kathayiṃsu. Tato sīho cintesi – ‘‘imesañca licchavirājakumārānaṃ tatiyadivasato paṭṭhāya buddhadhammasaṅghaguṇe kathentānaṃ mukhaṃ nappahoti, addhā anomaguṇena samannāgatā so bhagavā, imaṃ dāni uppannaṃ pītiṃ avijahitvāva ahaṃ ajja sammāsambuddhaṃ passissāmī’’ti. Athassa ‘‘kiṃ hi me karissanti nigaṇṭhā’’ti vitakko udapādi. Tattha kiṃ hi me karissantīti kiṃ nāma mayhaṃ nigaṇṭhā karissanti. Apalokitā vā anapalokitā vāti āpucchitā vā anāpucchitā vā. Na hi me te āpucchitā yānavāhanasampattiṃ, na ca issariyavisesaṃ dassanti, nāpi anāpucchitā harissanti, aphalaṃ etesaṃ āpucchananti adhippāyo.
ವೇಸಾಲಿಯಾ ನಿಯ್ಯಾಸೀತಿ ಯಥಾ ಹಿ ಗಿಮ್ಹಕಾಲೇ ದೇವೇ ವುಟ್ಠೇ ಉದಕಂ ಸನ್ದಮಾನಂ ನದಿಂ ಓತರಿತ್ವಾ ಥೋಕಮೇವ ಗನ್ತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತಿ ನಪ್ಪವತ್ತತಿ, ಏವಂ ಸೀಹಸ್ಸ ಪಠಮದಿವಸೇ ‘‘ದಸಬಲಂ ಪಸ್ಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಉಪ್ಪನ್ನಾಯ ಪೀತಿಯಾ ನಿಗಣ್ಠೇನ ಪಟಿಬಾಹಿತಕಾಲೋ। ಯಥಾಪಿ ದುತಿಯದಿವಸೇ ದೇವೇ ವುಟ್ಠೇ ಉದಕಂ ಸನ್ದಮಾನಂ ನದಿಂ ಓತರಿತ್ವಾ ಥೋಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ವಾಲಿಕಾಪುಞ್ಜಂ ಪಹರಿತ್ವಾ ಅಪ್ಪವತ್ತಂ ಹೋತಿ, ಏವಂ ಸೀಹಸ್ಸ ದುತಿಯದಿವಸೇ ‘‘ದಸಬಲಂ ಪಸ್ಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಉಪ್ಪನ್ನಾಯ ಪೀತಿಯಾ ನಿಗಣ್ಠೇನ ಪಟಿಬಾಹಿತಕಾಲೋ। ಯಥಾ ತತಿಯದಿವಸೇ ದೇವೇ ವುಟ್ಠೇ ಉದಕಂ ಸನ್ದಮಾನಂ ನದಿಂ ಓತರಿತ್ವಾ ಪುರಾಣಪಣ್ಣಸುಕ್ಖದಣ್ಡಕಟ್ಠಕಚವರಾದೀನಿ ಪರಿಕಡ್ಢನ್ತಂ ವಾಲಿಕಾಪುಞ್ಜಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ಸಮುದ್ದನಿನ್ನಮೇವ ಹೋತಿ, ಏವಂ ಸೀಹೋ ತತಿಯದಿವಸೇ ತಿಣ್ಣಂ ವತ್ಥೂನಂ ಗುಣಕಥಂ ಸುತ್ವಾ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ಪೀತಿಪಾಮೋಜ್ಜೇ ‘‘ಅಫಲಾ ನಿಗಣ್ಠಾ ನಿಪ್ಫಲಾ ನಿಗಣ್ಠಾ, ಕಿಂ ಮೇ ಇಮೇ ಕರಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಗಮಿಸ್ಸಾಮಹಂ ಸತ್ಥುಸನ್ತಿಕ’’ನ್ತಿ ಮನಂ ಅಭಿನೀಹರಿತ್ವಾ ವೇಸಾಲಿಯಾ ನಿಯ್ಯಾಸಿ। ನಿಯ್ಯನ್ತೋ ಚ ‘‘ಚಿರಸ್ಸಾಹಂ ದಸಬಲಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತುಕಾಮೋ ಜಾತೋ, ನ ಖೋ ಪನ ಮೇ ಯುತ್ತಂ ಅಞ್ಞಾತಕವೇಸೇನ ಗನ್ತು’’ನ್ತಿ ‘‘ಯೇಕೇಚಿ ದಸಬಲಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತುಕಾಮಾ, ಸಬ್ಬೇ ನಿಕ್ಖಮನ್ತೂ’’ತಿ ಘೋಸನಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ಪಞ್ಚರಥಸತಾನಿ ಯೋಜಾಪೇತ್ವಾ ಉತ್ತಮರಥೇ ಠಿತೋ ತೇಹಿ ಚೇವ ಪಞ್ಚಹಿ ರಥಸತೇಹಿ ಮಹತಿಯಾ ಚ ಪರಿಸಾಯ ಪರಿವುತೋ ಗನ್ಧಪುಪ್ಫಚುಣ್ಣವಾಸಾದೀನಿ ಗಾಹಾಪೇತ್ವಾ ನಿಯ್ಯಾಸಿ। ದಿವಾ ದಿವಸ್ಸಾತಿ ದಿವಸಸ್ಸ ಚ ದಿವಾ, ಮಜ್ಝನ್ಹಿಕೇ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಮತ್ತೇ।
Vesāliyā niyyāsīti yathā hi gimhakāle deve vuṭṭhe udakaṃ sandamānaṃ nadiṃ otaritvā thokameva gantvā tiṭṭhati nappavattati, evaṃ sīhassa paṭhamadivase ‘‘dasabalaṃ passissāmī’’ti uppannāya pītiyā nigaṇṭhena paṭibāhitakālo. Yathāpi dutiyadivase deve vuṭṭhe udakaṃ sandamānaṃ nadiṃ otaritvā thokaṃ gantvā vālikāpuñjaṃ paharitvā appavattaṃ hoti, evaṃ sīhassa dutiyadivase ‘‘dasabalaṃ passissāmī’’ti uppannāya pītiyā nigaṇṭhena paṭibāhitakālo. Yathā tatiyadivase deve vuṭṭhe udakaṃ sandamānaṃ nadiṃ otaritvā purāṇapaṇṇasukkhadaṇḍakaṭṭhakacavarādīni parikaḍḍhantaṃ vālikāpuñjaṃ bhinditvā samuddaninnameva hoti, evaṃ sīho tatiyadivase tiṇṇaṃ vatthūnaṃ guṇakathaṃ sutvā uppanne pītipāmojje ‘‘aphalā nigaṇṭhā nipphalā nigaṇṭhā, kiṃ me ime karissanti, gamissāmahaṃ satthusantika’’nti manaṃ abhinīharitvā vesāliyā niyyāsi. Niyyanto ca ‘‘cirassāhaṃ dasabalassa santikaṃ gantukāmo jāto, na kho pana me yuttaṃ aññātakavesena gantu’’nti ‘‘yekeci dasabalassa santikaṃ gantukāmā, sabbe nikkhamantū’’ti ghosanaṃ kāretvā pañcarathasatāni yojāpetvā uttamarathe ṭhito tehi ceva pañcahi rathasatehi mahatiyā ca parisāya parivuto gandhapupphacuṇṇavāsādīni gāhāpetvā niyyāsi. Divā divassāti divasassa ca divā, majjhanhike atikkantamatte.
ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮೀತಿ ಆರಾಮಂ ಪವಿಸನ್ತೋ ದೂರತೋವ ಅಸೀತಿ-ಅನುಬ್ಯಞ್ಜನ-ಬ್ಯಾಮಪ್ಪಭಾ-ದ್ವತ್ತಿಂಸ-ಮಹಾಪುರಿಸಲಕ್ಖಣಾನಿ ಛಬ್ಬಣ್ಣಘನಬುದ್ಧರಸ್ಮಿಯೋ ಚ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಏವರೂಪಂ ನಾಮ ಪುರಿಸಂ ಏವಂ ಆಸನ್ನೇ ವಸನ್ತಂ ಏತ್ತಕಂ ಕಾಲಂ ನಾದ್ದಸಂ, ವಞ್ಚಿತೋ ವತಮ್ಹಿ, ಅಲಾಭಾ ವತ ಮೇ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಮಹಾನಿಧಿಂ ದಿಸ್ವಾ ದಲಿದ್ದಪುರಿಸೋ ವಿಯ ಸಞ್ಜಾತಪೀತಿಪಾಮೋಜ್ಜೋ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ। ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಚಾನುಧಮ್ಮಂ ಬ್ಯಾಕರೋನ್ತೀತಿ ಭೋತಾ ಗೋತಮೇನ ವುತ್ತಕಾರಣಸ್ಸ ಅನುಕಾರಣಂ ಕಥೇನ್ತಿ। ಕಾರಣವಚನೋ ಹೇತ್ಥ ಧಮ್ಮಸದ್ದೋ ‘‘ಹೇತುಮ್ಹಿ ಞಾಣಂ ಧಮ್ಮಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾ’’ತಿಆದೀಸು (ವಿಭ॰ ೭೨೦) ವಿಯ। ಕಾರಣನ್ತಿ ಚೇತ್ಥ ತಥಾಪವತ್ತಸ್ಸ ಸದ್ದಸ್ಸ ಅತ್ಥೋ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ ತಸ್ಸ ಪವತ್ತಿಹೇತುಭಾವತೋ। ಅತ್ಥಪ್ಪಯುತ್ತೋ ಹಿ ಸದ್ದಪ್ಪಯೋಗೋ। ಅನುಕಾರಣನ್ತಿ ಏಸೋ ಏವ ಪರೇಹಿ ತಥಾ ವುಚ್ಚಮಾನೋ। ಸಹಧಮ್ಮಿಕೋ ವಾದಾನುವಾದೋತಿ। ಪರೇಹಿ ವುತ್ತಕಾರಣೇಹಿ ಸಕಾರಣೋ ಹುತ್ವಾ ತುಮ್ಹಾಕಂ ವಾದೋ ವಾ ತತೋ ಪರಂ ತಸ್ಸ ಅನುವಾದೋ ವಾ ಕೋಚಿ ಅಪ್ಪಮತ್ತಕೋಪಿ ವಿಞ್ಞೂಹಿ ಗರಹಿತಬ್ಬಂ ಠಾನಂ ಕಾರಣಂ ನ ಆಗಚ್ಛತಿ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ಕಿಂ ಸಬ್ಬಾಕಾರೇನಪಿ ತವ ವಾದೇ ಗಾರಯ್ಹಂ ಕಾರಣಂ ನತ್ಥೀತಿ। ಅನಬ್ಭಕ್ಖಾತುಕಾಮಾತಿ ನ ಅಭೂತೇನ ವತ್ತುಕಾಮಾ। ಅತ್ಥಿ ಸೀಹಪರಿಯಾಯೋತಿಆದೀನಂ ಅತ್ಥೋ ವೇರಞ್ಜಕಣ್ಡೇ ಆಗತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಪರಮೇನ ಅಸ್ಸಾಸೇನಾತಿ ಚತುಮಗ್ಗಚತುಫಲಸಙ್ಖಾತೇನ ಉತ್ತಮೇನ। ಅಸ್ಸಾಸಾಯ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಮೀತಿ ಅಸ್ಸಾಸನತ್ಥಾಯ ಸನ್ಥಮ್ಭನತ್ಥಾಯ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಮಿ। ಇತಿ ಭಗವಾ ಅಟ್ಠಹಙ್ಗೇಹಿ ಸೀಹಸ್ಸ ಸೇನಾಪತಿಸ್ಸ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಸಿ।
Yena bhagavā tenupasaṅkamīti ārāmaṃ pavisanto dūratova asīti-anubyañjana-byāmappabhā-dvattiṃsa-mahāpurisalakkhaṇāni chabbaṇṇaghanabuddharasmiyo ca disvā ‘‘evarūpaṃ nāma purisaṃ evaṃ āsanne vasantaṃ ettakaṃ kālaṃ nāddasaṃ, vañcito vatamhi, alābhā vata me’’ti cintetvā mahānidhiṃ disvā daliddapuriso viya sañjātapītipāmojjo yena bhagavā tenupasaṅkami. Dhammassa cānudhammaṃ byākarontīti bhotā gotamena vuttakāraṇassa anukāraṇaṃ kathenti. Kāraṇavacano hettha dhammasaddo ‘‘hetumhi ñāṇaṃ dhammapaṭisambhidā’’tiādīsu (vibha. 720) viya. Kāraṇanti cettha tathāpavattassa saddassa attho adhippeto tassa pavattihetubhāvato. Atthappayutto hi saddappayogo. Anukāraṇanti eso eva parehi tathā vuccamāno. Sahadhammiko vādānuvādoti. Parehi vuttakāraṇehi sakāraṇo hutvā tumhākaṃ vādo vā tato paraṃ tassa anuvādo vā koci appamattakopi viññūhi garahitabbaṃ ṭhānaṃ kāraṇaṃ na āgacchati. Idaṃ vuttaṃ hoti – kiṃ sabbākārenapi tava vāde gārayhaṃ kāraṇaṃ natthīti. Anabbhakkhātukāmāti na abhūtena vattukāmā. Atthi sīhapariyāyotiādīnaṃ attho verañjakaṇḍe āgatanayeneva veditabbo. Paramenaassāsenāti catumaggacatuphalasaṅkhātena uttamena. Assāsāya dhammaṃ desemīti assāsanatthāya santhambhanatthāya dhammaṃ desemi. Iti bhagavā aṭṭhahaṅgehi sīhassa senāpatissa dhammaṃ desesi.
ಅನುವಿಚ್ಚಕಾರನ್ತಿ ಅನುವಿದಿತ್ವಾ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ತುಲಯಿತ್ವಾ ಕತ್ತಬ್ಬಂ ಕರೋಹೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಸಾಧು ಹೋತೀತಿ ಸುನ್ದರೋ ಹೋತಿ। ತುಮ್ಹಾದಿಸಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಮಂ ದಿಸ್ವಾ ಮಂ ಸರಣಂ ಗಚ್ಛನ್ತೇ ನಿಗಣ್ಠಂ ದಿಸ್ವಾ ನಿಗಣ್ಠಂ ಸರಣಂ ಗಚ್ಛನ್ತೇ ‘‘ಕಿಂ ಅಯಂ ಸೀಹೋ ದಿಟ್ಠದಿಟ್ಠಮೇವ ಸರಣಂ ಗಚ್ಛತೀ’’ತಿ ಗರಹಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ತಸ್ಮಾ ಅನುವಿಚ್ಚಕಾರೋ ತುಮ್ಹಾದಿಸಾನಂ ಸಾಧೂತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಪಟಾಕಂ ಪರಿಹರೇಯ್ಯುನ್ತಿ ತೇ ಕಿರ ಏವರೂಪಂ ಸಾವಕಂ ಲಭಿತ್ವಾ ‘‘ಅಸುಕೋ ನಾಮ ರಾಜಾ ವಾ ರಾಜಮಹಾಮತ್ತೋ ವಾ ಸೇಟ್ಠಿ ವಾ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಸರಣಂ ಗತೋ ಸಾವಕೋ ಜಾತೋ’’ತಿ ಪಟಾಕಂ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ನಗರೇ ಘೋಸೇನ್ತಾ ಆಹಿಣ್ಡನ್ತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ಏವಂ ನೋ ಮಹನ್ತಭಾವೋ ಆವಿಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಚ। ಸಚೇ ಪನಸ್ಸ ‘‘ಕಿಮಹಂ ಏತೇಸಂ ಸರಣಂ ಗತೋ’’ತಿ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯ, ತಮ್ಪಿ ಸೋ ‘‘ಏತೇಸಂ ಮೇ ಸರಣಗತಭಾವಂ ಬಹೂ ಜಾನನ್ತಿ, ದುಕ್ಖಂ ಇದಾನಿ ಪಟಿನಿವತ್ತಿತು’’ನ್ತಿ ವಿನೋದೇತ್ವಾ ನ ಪಟಿಕ್ಕಮಿಸ್ಸತೀತಿ ಚ। ತೇನಾಹ – ‘‘ಪಟಾಕಂ ಪರಿಹರೇಯ್ಯು’’ನ್ತಿ। ಓಪಾನಭೂತನ್ತಿ ಪಟಿಯತ್ತಉದಪಾನೋ ವಿಯ ಠಿತಂ। ಕುಲನ್ತಿ ತವ ನಿವೇಸನಂ। ದಾತಬ್ಬಂ ಮಞ್ಞೇಯ್ಯಾಸೀತಿ ಪುಬ್ಬೇ ದಸಪಿ ವೀಸತಿಪಿ ಸಟ್ಠಿಪಿ ಜನೇ ಆಗತೇ ದಿಸ್ವಾ ನತ್ಥೀತಿ ಅವತ್ವಾ ದೇಸಿ, ಇದಾನಿ ಮಂ ಸರಣಂ ಗತಕಾರಣಮತ್ತೇನೇವ ಮಾ ಇಮೇಸಂ ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಂ ಉಪಚ್ಛಿನ್ದಿ। ಸಮ್ಪತ್ತಾನಞ್ಹಿ ದಾತಬ್ಬಮೇವಾತಿ ಓವದಿ। ಸುತಂ ಮೇತಂ, ಭನ್ತೇತಿ ಕುತೋ ಸುತನ್ತಿ? ನಿಗಣ್ಠಾನಂ ಸನ್ತಿಕಾ। ತೇ ಕಿರ ಕುಲಘರೇಸು ಏವಂ ಪಕಾಸೇನ್ತಿ ‘‘ಮಯಂ ಯಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ ಸಮ್ಪತ್ತಸ್ಸ ದಾತಬ್ಬನ್ತಿ ವದಾಮ, ಸಮಣೋ ಪನ ಗೋತಮೋ ‘ಮಯ್ಹಮೇವ ದಾನಂ ದಾತಬ್ಬಂ ನಾಞ್ಞೇಸಂ, ಮಯ್ಹಮೇವ ಸಾವಕಾನಂ ದಾನಂ ದಾತಬ್ಬಂ, ನಾಞ್ಞೇಸಂ ಸಾವಕಾನಂ, ಮಯ್ಹಮೇವ ದಿನ್ನಂ ದಾನಂ ಮಹಪ್ಫಲಂ, ನಾಞ್ಞೇಸಂ, ಮಯ್ಹಮೇವ ಸಾವಕಾನಂ ದಿನ್ನಂ ಮಹಪ್ಫಲಂ, ನಾಞ್ಞೇಸ’ನ್ತಿ ಏವಂ ವದತೀ’’ತಿ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ಅಯಂ ‘‘ಸುತಂ ಮೇತ’’ನ್ತಿ ಆಹ।
Anuviccakāranti anuviditvā cintetvā tulayitvā kattabbaṃ karohīti vuttaṃ hoti. Sādhu hotīti sundaro hoti. Tumhādisasmiñhi maṃ disvā maṃ saraṇaṃ gacchante nigaṇṭhaṃ disvā nigaṇṭhaṃ saraṇaṃ gacchante ‘‘kiṃ ayaṃ sīho diṭṭhadiṭṭhameva saraṇaṃ gacchatī’’ti garahā uppajjati, tasmā anuviccakāro tumhādisānaṃ sādhūti dasseti. Paṭākaṃ parihareyyunti te kira evarūpaṃ sāvakaṃ labhitvā ‘‘asuko nāma rājā vā rājamahāmatto vā seṭṭhi vā amhākaṃ saraṇaṃ gato sāvako jāto’’ti paṭākaṃ ukkhipitvā nagare ghosentā āhiṇḍanti. Kasmā? Evaṃ no mahantabhāvo āvibhavissatīti ca. Sace panassa ‘‘kimahaṃ etesaṃ saraṇaṃ gato’’ti vippaṭisāro uppajjeyya, tampi so ‘‘etesaṃ me saraṇagatabhāvaṃ bahū jānanti, dukkhaṃ idāni paṭinivattitu’’nti vinodetvā na paṭikkamissatīti ca. Tenāha – ‘‘paṭākaṃ parihareyyu’’nti. Opānabhūtanti paṭiyattaudapāno viya ṭhitaṃ. Kulanti tava nivesanaṃ. Dātabbaṃ maññeyyāsīti pubbe dasapi vīsatipi saṭṭhipi jane āgate disvā natthīti avatvā desi, idāni maṃ saraṇaṃ gatakāraṇamatteneva mā imesaṃ deyyadhammaṃ upacchindi. Sampattānañhi dātabbamevāti ovadi. Sutaṃ metaṃ, bhanteti kuto sutanti? Nigaṇṭhānaṃ santikā. Te kira kulagharesu evaṃ pakāsenti ‘‘mayaṃ yassa kassaci sampattassa dātabbanti vadāma, samaṇo pana gotamo ‘mayhameva dānaṃ dātabbaṃ nāññesaṃ, mayhameva sāvakānaṃ dānaṃ dātabbaṃ, nāññesaṃ sāvakānaṃ, mayhameva dinnaṃ dānaṃ mahapphalaṃ, nāññesaṃ, mayhameva sāvakānaṃ dinnaṃ mahapphalaṃ, nāññesa’nti evaṃ vadatī’’ti. Taṃ sandhāya ayaṃ ‘‘sutaṃ meta’’nti āha.
ಅನುಪುಬ್ಬಿಂ ಕಥನ್ತಿ ದಾನಾನನ್ತರಂ ಸೀಲಂ, ಸೀಲಾನನ್ತರಂ ಸಗ್ಗಂ, ಸಗ್ಗಾನನ್ತರಂ ಮಗ್ಗನ್ತಿ ಏವಂ ಅನುಪಟಿಪಾಟಿಕಥಂ। ತತ್ಥ ದಾನಕಥನ್ತಿ ಇದಂ ದಾನಂ ನಾಮ ಸುಖಾನಂ ನಿದಾನಂ, ಸಮ್ಪತ್ತೀನಂ ಮೂಲಂ, ಭೋಗಾನಂ ಪತಿಟ್ಠಾ, ವಿಸಮಗತಸ್ಸ ತಾಣಂ ಲೇಣಂ ಗತಿ ಪರಾಯಣಂ, ಇಧಲೋಕಪರಲೋಕೇಸು ದಾನಸದಿಸೋ ಅವಸ್ಸಯೋ ಪತಿಟ್ಠಾ ಆರಮ್ಮಣಂ ತಾಣಂ ಲೇಣಂ ಗತಿ ಪರಾಯಣಂ ನತ್ಥಿ। ಇದಞ್ಹಿ ಅವಸ್ಸಯಟ್ಠೇನ ರತನಮಯಸೀಹಾಸನಸದಿಸಂ, ಪತಿಟ್ಠಾನಟ್ಠೇನ ಮಹಾಪಥವೀಸದಿಸಂ, ಆರಮ್ಮಣಟ್ಠೇನ ಆಲಮ್ಬನರಜ್ಜುಸದಿಸಂ। ಇದಞ್ಹಿ ದುಕ್ಖನಿತ್ಥರಣಟ್ಠೇನ ನಾವಾ, ಸಮಸ್ಸಾಸನಟ್ಠೇನ ಸಙ್ಗಾಮಸೂರೋ, ಭಯಪರಿತ್ತಾಣಟ್ಠೇನ ಸುಸಙ್ಖತನಗರಂ, ಮಚ್ಛೇರಮಲಾದೀಹಿ ಅನುಪಲಿತ್ತಟ್ಠೇನ ಪದುಮಂ, ತೇಸಂ ನಿದಹನಟ್ಠೇನ ಅಗ್ಗಿ, ದುರಾಸದಟ್ಠೇನ ಆಸಿವಿಸೋ, ಅಸನ್ತಾಸನಟ್ಠೇನ ಸೀಹೋ, ಬಲವನ್ತಟ್ಠೇನ ಹತ್ಥೀ, ಅಭಿಮಙ್ಗಲಸಮ್ಮತಟ್ಠೇನ ಸೇತವಸಭೋ, ಖೇಮನ್ತಭೂಮಿಸಮ್ಪಾಪನಟ್ಠೇನ ವಲಾಹಕೋ ಅಸ್ಸರಾಜಾ। ದಾನಂ ನಾಮೇತಂ ಮಯಾ ಗತಮಗ್ಗೋ, ಮಯ್ಹೇಸೋ ವಂಸೋ, ಮಯಾ ದಸ ಪಾರಮಿಯೋ ಪೂರೇನ್ತೇನ ವೇಲಾಮಮಹಾಯಞ್ಞೋ, ಮಹಾಗೋವಿನ್ದಮಹಾಯಞ್ಞೋ, ಮಹಾಸುದಸ್ಸನಮಹಾಯಞ್ಞೋ, ವೇಸ್ಸನ್ತರಮಹಾಯಞ್ಞೋತಿ, ಅನೇಕಮಹಾಯಞ್ಞಾ ಪವತ್ತಿತಾ, ಸಸಭೂತೇನ ಜಲಿತಅಗ್ಗಿಕ್ಖನ್ಧೇ ಅತ್ತಾನಂ ನಿಯ್ಯಾದೇನ್ತೇನ ಸಮ್ಪತ್ತಯಾಚಕಾನಂ ಚಿತ್ತಂ ಗಹಿತಂ। ದಾನಞ್ಹಿ ಲೋಕೇ ಸಕ್ಕಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ದೇತಿ ಮಾರಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಬ್ರಹ್ಮಸಮ್ಪತ್ತಿಂ, ಚಕ್ಕವತ್ತಿಸಮ್ಪತ್ತಿಂ, ಸಾವಕಪಾರಮೀಞಾಣಂ, ಪಚ್ಚೇಕಬೋಧಿಞಾಣಂ, ಅಭಿಸಮ್ಬೋಧಿಞಾಣಂ ದೇತೀತಿ ಏವಮಾದಿದಾನಗುಣಪ್ಪಟಿಸಂಯುತ್ತಂ ಕಥಂ।
Anupubbiṃ kathanti dānānantaraṃ sīlaṃ, sīlānantaraṃ saggaṃ, saggānantaraṃ magganti evaṃ anupaṭipāṭikathaṃ. Tattha dānakathanti idaṃ dānaṃ nāma sukhānaṃ nidānaṃ, sampattīnaṃ mūlaṃ, bhogānaṃ patiṭṭhā, visamagatassa tāṇaṃ leṇaṃ gati parāyaṇaṃ, idhalokaparalokesu dānasadiso avassayo patiṭṭhā ārammaṇaṃ tāṇaṃ leṇaṃ gati parāyaṇaṃ natthi. Idañhi avassayaṭṭhena ratanamayasīhāsanasadisaṃ, patiṭṭhānaṭṭhena mahāpathavīsadisaṃ, ārammaṇaṭṭhena ālambanarajjusadisaṃ. Idañhi dukkhanittharaṇaṭṭhena nāvā, samassāsanaṭṭhena saṅgāmasūro, bhayaparittāṇaṭṭhena susaṅkhatanagaraṃ, maccheramalādīhi anupalittaṭṭhena padumaṃ, tesaṃ nidahanaṭṭhena aggi, durāsadaṭṭhena āsiviso, asantāsanaṭṭhena sīho, balavantaṭṭhena hatthī, abhimaṅgalasammataṭṭhena setavasabho, khemantabhūmisampāpanaṭṭhena valāhako assarājā. Dānaṃ nāmetaṃ mayā gatamaggo, mayheso vaṃso, mayā dasa pāramiyo pūrentena velāmamahāyañño, mahāgovindamahāyañño, mahāsudassanamahāyañño, vessantaramahāyaññoti, anekamahāyaññā pavattitā, sasabhūtena jalitaaggikkhandhe attānaṃ niyyādentena sampattayācakānaṃ cittaṃ gahitaṃ. Dānañhi loke sakkasampattiṃ deti mārasampattiṃ brahmasampattiṃ, cakkavattisampattiṃ, sāvakapāramīñāṇaṃ, paccekabodhiñāṇaṃ, abhisambodhiñāṇaṃ detīti evamādidānaguṇappaṭisaṃyuttaṃ kathaṃ.
ಯಸ್ಮಾ ಪನ ದಾನಂ ದೇನ್ತೋ ಸೀಲಂ ಸಮಾದಾತುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ತದನನ್ತರಂ ಸೀಲಕಥಂ ಕಥೇಸಿ। ಸೀಲಕಥನ್ತಿ ಸೀಲಂ ನಾಮೇತಂ ಅವಸ್ಸಯೋ ಪತಿಟ್ಠಾ ಆರಮ್ಮಣಂ ತಾಣಂ ಲೇಣಂ ಗತಿ ಪರಾಯಣಂ। ಸೀಲಂ ನಾಮೇತಂ ಮಮ ವಂಸೋ , ಅಹಂ ಸಙ್ಖಪಾಲನಾಗರಾಜಕಾಲೇ ಭೂರಿದತ್ತನಾಗರಾಜಕಾಲೇ ಚಮ್ಪೇಯ್ಯನಾಗರಾಜಕಾಲೇ ಸೀಲವರಾಜಕಾಲೇ ಮಾತುಪೋಸಕಹತ್ಥಿರಾಜಕಾಲೇ ಛದ್ದನ್ತಹತ್ಥಿರಾಜಕಾಲೇತಿ ಅನನ್ತೇಸು ಅತ್ತಭಾವೇಸು ಸೀಲಂ ಪರಿಪೂರೇಸಿಂ। ಇಧಲೋಕಪರಲೋಕಸಮ್ಪತ್ತೀನಞ್ಹಿ ಸೀಲಸದಿಸೋ ಅವಸ್ಸಯೋ ಪತಿಟ್ಠಾ ಆರಮ್ಮಣಂ ತಾಣಂ ಲೇಣಂ ಗತಿ ಪರಾಯಣಂ ನತ್ಥಿ, ಸೀಲಾಲಙ್ಕಾರಸದಿಸೋ ಅಲಙ್ಕಾರೋ ನತ್ಥಿ, ಸೀಲಪುಪ್ಫಸದಿಸಂ ಪುಪ್ಫಂ ನತ್ಥಿ, ಸೀಲಗನ್ಧಸದಿಸೋ ಗನ್ಧೋ ನತ್ಥಿ। ಸೀಲಾಲಙ್ಕಾರೇನ ಹಿ ಅಲಙ್ಕತಂ ಸೀಲಗನ್ಧಾನುಲಿತ್ತಂ ಸದೇವಕೋಪಿ ಲೋಕೋ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ತಿತ್ತಿಂ ನ ಗಚ್ಛತೀತಿ ಏವಮಾದಿಸೀಲಗುಣಪ್ಪಟಿಸಂಯುತ್ತಂ ಕಥಂ।
Yasmā pana dānaṃ dento sīlaṃ samādātuṃ sakkoti, tasmā tadanantaraṃ sīlakathaṃ kathesi. Sīlakathanti sīlaṃ nāmetaṃ avassayo patiṭṭhā ārammaṇaṃ tāṇaṃ leṇaṃ gati parāyaṇaṃ. Sīlaṃ nāmetaṃ mama vaṃso , ahaṃ saṅkhapālanāgarājakāle bhūridattanāgarājakāle campeyyanāgarājakāle sīlavarājakāle mātuposakahatthirājakāle chaddantahatthirājakāleti anantesu attabhāvesu sīlaṃ paripūresiṃ. Idhalokaparalokasampattīnañhi sīlasadiso avassayo patiṭṭhā ārammaṇaṃ tāṇaṃ leṇaṃ gati parāyaṇaṃ natthi, sīlālaṅkārasadiso alaṅkāro natthi, sīlapupphasadisaṃ pupphaṃ natthi, sīlagandhasadiso gandho natthi. Sīlālaṅkārena hi alaṅkataṃ sīlagandhānulittaṃ sadevakopi loko olokento tittiṃ na gacchatīti evamādisīlaguṇappaṭisaṃyuttaṃ kathaṃ.
‘‘ಇದಂ ಪನ ಸೀಲಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಅಯಂ ಸಗ್ಗೋ ಲಬ್ಭತೀ’’ತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ಸೀಲಾನನ್ತರಂ ಸಗ್ಗಕಥಂ ಕಥೇಸಿ। ಸಗ್ಗಕಥನ್ತಿ ‘‘ಅಯಂ ಸಗ್ಗೋ ನಾಮ ಇಟ್ಠೋ ಕನ್ತೋ ಮನಾಪೋ, ನಿಚ್ಚಮೇತ್ಥ ಕೀಳಾ, ನಿಚ್ಚಂ ಸಮ್ಪತ್ತಿಯೋ ಲಬ್ಭನ್ತಿ, ಚಾತುಮಹಾರಾಜಿಕಾ ದೇವಾ ನವುತಿವಸ್ಸಸತಸಹಸ್ಸಾನಿ ದಿಬ್ಬಸುಖಂ ದಿಬ್ಬಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಅನುಭವನ್ತಿ, ತಾವತಿಂಸಾ ತಿಸ್ಸೋ ಚ ವಸ್ಸಕೋಟಿಯೋ ಸಟ್ಠಿ ಚ ವಸ್ಸಸತಸಹಸ್ಸಾನೀ’’ತಿ ಏವಮಾದಿಸಗ್ಗಗುಣಪ್ಪಟಿಸಂಯುತ್ತಂ ಕಥಂ। ಸಗ್ಗಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಕಥಯನ್ತಾನಞ್ಹಿ ಬುದ್ಧಾನಂ ಮುಖಂ ನಪ್ಪಹೋತಿ। ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಚೇತಂ – ‘‘ಅನೇಕಪರಿಯಾಯೇನ ಖ್ವಾಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಗ್ಗಕಥಂ ಕಥೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿಆದಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೩.೨೫೫)।
‘‘Idaṃ pana sīlaṃ nissāya ayaṃ saggo labbhatī’’ti dassetuṃ sīlānantaraṃ saggakathaṃ kathesi. Saggakathanti ‘‘ayaṃ saggo nāma iṭṭho kanto manāpo, niccamettha kīḷā, niccaṃ sampattiyo labbhanti, cātumahārājikā devā navutivassasatasahassāni dibbasukhaṃ dibbasampattiṃ anubhavanti, tāvatiṃsā tisso ca vassakoṭiyo saṭṭhi ca vassasatasahassānī’’ti evamādisaggaguṇappaṭisaṃyuttaṃ kathaṃ. Saggasampattiṃ kathayantānañhi buddhānaṃ mukhaṃ nappahoti. Vuttampi cetaṃ – ‘‘anekapariyāyena khvāhaṃ, bhikkhave, saggakathaṃ katheyya’’ntiādi (ma. ni. 3.255).
ಏವಂ ಸಗ್ಗಕಥಾಯ ಪಲೋಭೇತ್ವಾ ಪನ ಹತ್ಥಿಂ ಅಲಙ್ಕರಿತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಸೋಣ್ಡಂ ಛಿನ್ದನ್ತೋ ವಿಯ ‘‘ಅಯಮ್ಪಿ ಸಗ್ಗೋ ಅನಿಚ್ಚೋ ಅದ್ಧುವೋ, ನ ಏತ್ಥ ಛನ್ದರಾಗೋ ಕತ್ತಬ್ಬೋ’’ತಿ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ‘‘ಅಪ್ಪಸ್ಸಾದಾ ಕಾಮಾ ಬಹುದುಕ್ಖಾ ಬಹುಪಾಯಾಸಾ, ಆದೀನವೋ ಏತ್ಥ ಭಿಯ್ಯೋ’’ತಿಆದಿನಾ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೨೩೫-೨೩೬; ೨.೪೨) ನಯೇನ ಕಾಮಾನಂ ಆದೀನವಂ ಓಕಾರಂ ಸಂಕಿಲೇಸಂ ಕಥೇಸಿ। ತತ್ಥ ಆದೀನವೋತಿ ದೋಸೋ। ಓಕಾರೋತಿ ಅವಕಾರೋ ಲಾಮಕಭಾವೋ। ಸಂಕಿಲೇಸೋತಿ ತೇಹಿ ಸತ್ತಾನಂ ಸಂಸಾರೇ ಸಂಕಿಲಿಸ್ಸನಂ। ಯಥಾಹ – ‘‘ಸಂಕಿಲಿಸ್ಸನ್ತಿ ವತ, ಭೋ, ಸತ್ತಾ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೨.೩೫೧)।
Evaṃ saggakathāya palobhetvā pana hatthiṃ alaṅkaritvā tassa soṇḍaṃ chindanto viya ‘‘ayampi saggo anicco addhuvo, na ettha chandarāgo kattabbo’’ti dassanatthaṃ ‘‘appassādā kāmā bahudukkhā bahupāyāsā, ādīnavo ettha bhiyyo’’tiādinā (ma. ni. 1.235-236; 2.42) nayena kāmānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ kathesi. Tattha ādīnavoti doso. Okāroti avakāro lāmakabhāvo. Saṃkilesoti tehi sattānaṃ saṃsāre saṃkilissanaṃ. Yathāha – ‘‘saṃkilissanti vata, bho, sattā’’ti (ma. ni. 2.351).
ಏವಂ ಕಾಮಾದೀನವೇನ ತಜ್ಜೇತ್ವಾ ನೇಕ್ಖಮ್ಮೇ ಆನಿಸಂಸಂ ಪಕಾಸೇಸಿ। ಕಲ್ಲಚಿತ್ತನ್ತಿ ಅರೋಗಚಿತ್ತಂ। ಸಾಮುಕ್ಕಂಸಿಕಾತಿ ಸಾಮಂ ಉಕ್ಕಂಸಿಕಾ ಅತ್ತನಾಯೇವ ಉದ್ಧರಿತ್ವಾ ಗಹಿತಾ, ಸಯಮ್ಭುಞಾಣೇನ ದಿಟ್ಠಾ ಅಸಾಧಾರಣಾ ಅಞ್ಞೇಸನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಾ ಪನ ಸಾತಿ? ಅರಿಯಸಚ್ಚದೇಸನಾ। ತೇನೇವಾಹ – ದುಕ್ಖಂ ಸಮುದಯಂ ನಿರೋಧಂ ಮಗ್ಗನ್ತಿ। ವಿರಜಂ ವೀತಮಲನ್ತಿ ರಾಗರಜಾದೀನಂ ಅಭಾವಾ ವಿರಜಂ, ರಾಗಮಲಾದೀನಂ ವಿಗತತ್ತಾ ವೀತಮಲಂ। ಧಮ್ಮಚಕ್ಖುನ್ತಿ ಇಧ ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗೋ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ। ತಸ್ಸ ಉಪ್ಪತ್ತಿಆಕಾರದಸ್ಸನತ್ಥಂ ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಸಮುದಯಧಮ್ಮಂ ಸಬ್ಬಂ ತಂ ನಿರೋಧಧಮ್ಮನ್ತಿ ಆಹ। ತಞ್ಹಿ ನಿರೋಧಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ಕತ್ವಾ ಕಿಚ್ಚವಸೇನ ಏವಂ ಸಬ್ಬಸಙ್ಖತಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝನ್ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ದಿಟ್ಠೋ ಅರಿಯಸಚ್ಚಧಮ್ಮೋ ಏತೇನಾತಿ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮೋ। ಏಸ ನಯೋ ಸೇಸೇಸುಪಿ। ತಿಣ್ಣಾ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ ಅನೇನಾತಿ ತಿಣ್ಣವಿಚಿಕಿಚ್ಛೋ। ವಿಗತಾ ಕಥಂಕಥಾ ಅಸ್ಸಾತಿ ವಿಗತಕಥಂಕಥೋ। ವಿಸಾರಜ್ಜಂ ಪತ್ತೋತಿ ವೇಸಾರಜ್ಜಪ್ಪತ್ತೋ। ಕತ್ಥ? ಸತ್ಥುಸಾಸನೇ। ನಾಸ್ಸ ಪರೋ ಪಚ್ಚಯೋ, ನ ಪರಂ ಸದ್ಧಾಯ ಏತ್ಥ ವತ್ತತೀತಿ ಅಪರಪ್ಪಚ್ಚಯೋ।
Evaṃ kāmādīnavena tajjetvā nekkhamme ānisaṃsaṃ pakāsesi. Kallacittanti arogacittaṃ. Sāmukkaṃsikāti sāmaṃ ukkaṃsikā attanāyeva uddharitvā gahitā, sayambhuñāṇena diṭṭhā asādhāraṇā aññesanti attho. Kā pana sāti? Ariyasaccadesanā. Tenevāha – dukkhaṃ samudayaṃ nirodhaṃ magganti. Virajaṃ vītamalanti rāgarajādīnaṃ abhāvā virajaṃ, rāgamalādīnaṃ vigatattā vītamalaṃ. Dhammacakkhunti idha sotāpattimaggo adhippeto. Tassa uppattiākāradassanatthaṃ yaṃkiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhammanti āha. Tañhi nirodhaṃ ārammaṇaṃ katvā kiccavasena evaṃ sabbasaṅkhataṃ paṭivijjhantaṃ uppajjati. Diṭṭho ariyasaccadhammo etenāti diṭṭhadhammo. Esa nayo sesesupi. Tiṇṇā vicikicchā anenāti tiṇṇavicikiccho. Vigatā kathaṃkathā assāti vigatakathaṃkatho. Visārajjaṃ pattoti vesārajjappatto. Kattha? Satthusāsane. Nāssa paro paccayo, na paraṃ saddhāya ettha vattatīti aparappaccayo.
ಪವತ್ತಮಂಸನ್ತಿ ಪಕತಿಯಾ ಪವತ್ತಂ ಕಪ್ಪಿಯಮಂಸಂ ಮೂಲಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅನ್ತರಾಪಣೇ ಪರಿಯೇಸಾಹೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಸಮ್ಬಹುಲಾ ನಿಗಣ್ಠಾತಿ ಪಞ್ಚಸತಮತ್ತಾ ನಿಗಣ್ಠಾ। ಥೂಲಂ ಪಸುನ್ತಿ ಥೂಲಂ ಮಹಾಸರೀರಂ ಗೋಕಣ್ಣಮಹಿಂಸಸೂಕರಸಙ್ಖಾತಂ ಪಸುಂ। ಉದ್ದಿಸ್ಸಕತನ್ತಿ ಅತ್ತಾನಂ ಉದ್ದಿಸಿತ್ವಾ ಕತಂ, ಮಾರಿತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಟಿಚ್ಚಕಮ್ಮನ್ತಿ ಸ್ವಾಯಂ ತಂ ಮಂಸಂ ಪಟಿಚ್ಚ ತಂ ಪಾಣವಧಕಮ್ಮಂ ಫುಸತಿ। ತಞ್ಹಿ ಅಕುಸಲಂ ಉಪಡ್ಢಂ ದಾಯಕಸ್ಸ, ಉಪಡ್ಢಂ ಪಟಿಗ್ಗಾಹಕಸ್ಸ ಹೋತೀತಿ ನೇಸಂ ಲದ್ಧಿ। ಅಪರೋ ನಯೋ – ಪಟಿಚ್ಚಕಮ್ಮನ್ತಿ ಅತ್ತಾನಂ ಪಟಿಚ್ಚಕತಂ। ಅಥ ವಾ ಪಟಿಚ್ಚಕಮ್ಮನ್ತಿ ನಿಮಿತ್ತಕಮ್ಮಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ, ತಂ ಪಟಿಚ್ಚಕಮ್ಮಂ ಏತ್ಥ ಅತ್ಥೀತಿ ಮಂಸಮ್ಪಿ ಪಟಿಚ್ಚಕಮ್ಮನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಉಪಕಣ್ಣಕೇತಿ ಕಣ್ಣಮೂಲೇ। ಅಲನ್ತಿ ಪಟಿಕ್ಖೇಪವಚನಂ, ಕಿಂ ಇಮಿನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ನ ಚ ಪನೇತೇತಿ ಏತೇ ಆಯಸ್ಮನ್ತೋ ದೀಘರತ್ತಂ ಅವಣ್ಣಕಾಮಾ ಹುತ್ವಾ ಅವಣ್ಣಂ ಭಾಸನ್ತಾಪಿ ಅಬ್ಭಾಚಿಕ್ಖನ್ತಾ ನ ಜಿರಿದನ್ತಿ, ಅಬ್ಭಕ್ಖಾನಸ್ಸ ಅನ್ತಂ ನ ಗಚ್ಛನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಥ ವಾ ಲಜ್ಜನತ್ಥೇ ಇದಂ ಜಿರಿದನ್ತೀತಿ ಪದಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ನ ಲಜ್ಜನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
Pavattamaṃsanti pakatiyā pavattaṃ kappiyamaṃsaṃ mūlaṃ gahetvā antarāpaṇe pariyesāhīti adhippāyo. Sambahulā nigaṇṭhāti pañcasatamattā nigaṇṭhā. Thūlaṃ pasunti thūlaṃ mahāsarīraṃ gokaṇṇamahiṃsasūkarasaṅkhātaṃ pasuṃ. Uddissakatanti attānaṃ uddisitvā kataṃ, māritanti attho. Paṭiccakammanti svāyaṃ taṃ maṃsaṃ paṭicca taṃ pāṇavadhakammaṃ phusati. Tañhi akusalaṃ upaḍḍhaṃ dāyakassa, upaḍḍhaṃ paṭiggāhakassa hotīti nesaṃ laddhi. Aparo nayo – paṭiccakammanti attānaṃ paṭiccakataṃ. Atha vā paṭiccakammanti nimittakammassetaṃ adhivacanaṃ, taṃ paṭiccakammaṃ ettha atthīti maṃsampi paṭiccakammanti vuttaṃ. Upakaṇṇaketi kaṇṇamūle. Alanti paṭikkhepavacanaṃ, kiṃ imināti attho. Na ca paneteti ete āyasmanto dīgharattaṃ avaṇṇakāmā hutvā avaṇṇaṃ bhāsantāpi abbhācikkhantā na jiridanti, abbhakkhānassa antaṃ na gacchantīti attho. Atha vā lajjanatthe idaṃ jiridantīti padaṃ daṭṭhabbaṃ, na lajjantīti attho.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ • Aṅguttaranikāya / ೨. ಸೀಹಸುತ್ತಂ • 2. Sīhasuttaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ೨. ಸೀಹಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 2. Sīhasuttavaṇṇanā
