Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಥೇರಗಾಥಾ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ೩. ಸೀಹತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ

    3. Sīhattheragāthāvaṇṇanā

    ಸೀಹಪ್ಪಮತ್ತೋ ವಿಹರಾತಿ ಆಯಸ್ಮತೋ ಸೀಹತ್ಥೇರಸ್ಸ ಗಾಥಾ। ಕಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ? ಸೋ ಕಿರ ಪುರಿಮಬುದ್ಧೇಸು ಕತಾಧಿಕಾರೋ ಇತೋ ಅಟ್ಠಾರಸಕಪ್ಪಸತಮತ್ಥಕೇ ಅತ್ಥದಸ್ಸಿಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಚನ್ದಭಾಗಾಯ ನದಿಯಾ ತೀರೇ ಕಿನ್ನರಯೋನಿಯಂ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಪುಪ್ಫಭಕ್ಖೋ ಪುಪ್ಫನಿವಸನೋ ಹುತ್ವಾ ವಿಹರನ್ತೋ ಆಕಾಸೇನ ಗಚ್ಛನ್ತಂ ಅತ್ಥದಸ್ಸಿಂ ಭಗವನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಸನ್ನಚಿತ್ತೋ ಪೂಜೇತುಕಾಮೋ ಅಞ್ಜಲಿಂ ಪಗ್ಗಯ್ಹ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ಭಗವಾ ತಸ್ಸ ಅಜ್ಝಾಸಯಂ ಞತ್ವಾ ಆಕಾಸತೋ ಓರುಯ್ಹ ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ರುಕ್ಖಮೂಲೇ ಪಲ್ಲಙ್ಕೇನ ನಿಸೀದಿ। ಕಿನ್ನರೋ ಚನ್ದನಸಾರಂ ಘಂಸಿತ್ವಾ ಚನ್ದನಗನ್ಧೇನ ಪುಪ್ಫೇಹಿ ಚ ಪೂಜಂ ಕತ್ವಾ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕತ್ವಾ ಪಕ್ಕಾಮಿ। ಸೋ ತೇನ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮೇನ ದೇವಮನುಸ್ಸೇಸು ಸಂಸರನ್ತೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇ ಮಲ್ಲರಾಜಕುಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ, ತಸ್ಸ ಸೀಹೋತಿ ನಾಮಂ ಅಹೋಸಿ। ಸೋ ಭಗವನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಸನ್ನಮಾನಸೋ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಸತ್ಥಾ ತಸ್ಸ ಅಜ್ಝಾಸಯಂ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ಧಮ್ಮಂ ಕಥೇಸಿ। ಸೋ ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾ ಪಟಿಲದ್ಧಸದ್ಧೋ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅರಞ್ಞೇ ವಿಹರತಿ। ತಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ನಾನಾರಮ್ಮಣೇ ವಿಧಾವತಿ, ಏಕಗ್ಗಂ ನ ಹೋತಿ, ಸಕತ್ಥಂ ನಿಪ್ಫಾದೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ। ಸತ್ಥಾ ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಆಕಾಸೇ ಠತ್ವಾ –

    Sīhappamatto viharāti āyasmato sīhattherassa gāthā. Kā uppatti? So kira purimabuddhesu katādhikāro ito aṭṭhārasakappasatamatthake atthadassissa bhagavato kāle candabhāgāya nadiyā tīre kinnarayoniyaṃ nibbattitvā pupphabhakkho pupphanivasano hutvā viharanto ākāsena gacchantaṃ atthadassiṃ bhagavantaṃ disvā pasannacitto pūjetukāmo añjaliṃ paggayha aṭṭhāsi. Bhagavā tassa ajjhāsayaṃ ñatvā ākāsato oruyha aññatarasmiṃ rukkhamūle pallaṅkena nisīdi. Kinnaro candanasāraṃ ghaṃsitvā candanagandhena pupphehi ca pūjaṃ katvā vanditvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde mallarājakule nibbatti, tassa sīhoti nāmaṃ ahosi. So bhagavantaṃ disvā pasannamānaso vanditvā ekamantaṃ nisīdi. Satthā tassa ajjhāsayaṃ oloketvā dhammaṃ kathesi. So dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā kammaṭṭhānaṃ gahetvā araññe viharati. Tassa cittaṃ nānārammaṇe vidhāvati, ekaggaṃ na hoti, sakatthaṃ nipphādetuṃ na sakkoti. Satthā taṃ disvā ākāse ṭhatvā –

    ೮೩.

    83.

    ‘‘ಸೀಹಪ್ಪಮತ್ತೋ ವಿಹರ, ರತ್ತಿನ್ದಿವಮತನ್ದಿತೋ।

    ‘‘Sīhappamatto vihara, rattindivamatandito;

    ಭಾವೇಹಿ ಕುಸಲಂ ಧಮ್ಮಂ, ಜಹ ಸೀಘಂ ಸಮುಸ್ಸಯ’’ನ್ತಿ॥ –

    Bhāvehi kusalaṃ dhammaṃ, jaha sīghaṃ samussaya’’nti. –

    ಗಾಥಾಯ ಓವದಿ। ಸೋ ಗಾಥಾವಸಾನೇ ವಿಪಸ್ಸನಂ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ಅಪದಾನೇ (ಅಪ॰ ಥೇರ ೧.೧೪.೧೭-೨೫) –

    Gāthāya ovadi. So gāthāvasāne vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.14.17-25) –

    ‘‘ಚನ್ದಭಾಗಾನದೀತೀರೇ, ಅಹೋಸಿಂ ಕಿನ್ನರೋ ತದಾ।

    ‘‘Candabhāgānadītīre, ahosiṃ kinnaro tadā;

    ಪುಪ್ಫಭಕ್ಖೋ ಚಹಂ ಆಸಿಂ, ಪುಪ್ಫನಿವಸನೋ ತಥಾ॥

    Pupphabhakkho cahaṃ āsiṃ, pupphanivasano tathā.

    ‘‘ಅತ್ಥದಸ್ಸೀ ತು ಭಗವಾ, ಲೋಕಜೇಟ್ಠೋ ನರಾಸಭೋ।

    ‘‘Atthadassī tu bhagavā, lokajeṭṭho narāsabho;

    ವಿಪಿನಗ್ಗೇನ ನಿಯ್ಯಾಸಿ, ಹಂಸರಾಜಾವ ಅಮ್ಬರೇ॥

    Vipinaggena niyyāsi, haṃsarājāva ambare.

    ‘‘ನಮೋ ತೇ ಪುರಿಸಾಜಞ್ಞ, ಚಿತ್ತಂ ತೇ ಸುವಿಸೋಧಿತಂ।

    ‘‘Namo te purisājañña, cittaṃ te suvisodhitaṃ;

    ಪಸನ್ನಮುಖವಣ್ಣೋಸಿ, ವಿಪ್ಪಸನ್ನಮುಖಿನ್ದ್ರಿಯೋ॥

    Pasannamukhavaṇṇosi, vippasannamukhindriyo.

    ‘‘ಓರೋಹಿತ್ವಾನ ಆಕಾಸಾ, ಭೂರಿಪಞ್ಞೋ ಸುಮೇಧಸೋ।

    ‘‘Orohitvāna ākāsā, bhūripañño sumedhaso;

    ಸಙ್ಘಾಟಿಂ ಪತ್ಥರಿತ್ವಾನ, ಪಲ್ಲಙ್ಕೇನ ಉಪಾವಿಸಿ॥

    Saṅghāṭiṃ pattharitvāna, pallaṅkena upāvisi.

    ‘‘ವಿಲೀನಂ ಚನ್ದನಾದಾಯ, ಅಗಮಾಸಿಂ ಜಿನನ್ತಿಕಂ।

    ‘‘Vilīnaṃ candanādāya, agamāsiṃ jinantikaṃ;

    ಪಸನ್ನಚಿತ್ತೋ ಸುಮನೋ, ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಅಭಿರೋಪಯಿಂ॥

    Pasannacitto sumano, buddhassa abhiropayiṃ.

    ‘‘ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾನ ಸಮ್ಬುದ್ಧಂ, ಲೋಕಜೇಟ್ಠಂ ನರಾಸಭಂ।

    ‘‘Abhivādetvāna sambuddhaṃ, lokajeṭṭhaṃ narāsabhaṃ;

    ಪಾಮೋಜ್ಜಂ ಜನಯಿತ್ವಾನ, ಪಕ್ಕಾಮಿಂ ಉತ್ತರಾಮುಖೋ॥

    Pāmojjaṃ janayitvāna, pakkāmiṃ uttarāmukho.

    ‘‘ಅಟ್ಠಾರಸೇ ಕಪ್ಪಸತೇ, ಚನ್ದನಂ ಯಂ ಅಪೂಜಯಿಂ।

    ‘‘Aṭṭhārase kappasate, candanaṃ yaṃ apūjayiṃ;

    ದುಗ್ಗತಿಂ ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ, ಬುದ್ಧಪೂಜಾಯಿದಂ ಫಲಂ॥

    Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ಚತುದ್ದಸೇ ಕಪ್ಪಸತೇ, ಇತೋ ಆಸಿಂಸು ತೇ ತಯೋ।

    ‘‘Catuddase kappasate, ito āsiṃsu te tayo;

    ರೋಹಣೀ ನಾಮ ನಾಮೇನ, ಚಕ್ಕವತ್ತೀ ಮಹಬ್ಬಲಾ॥

    Rohaṇī nāma nāmena, cakkavattī mahabbalā.

    ‘‘ಕಿಲೇಸಾ ಝಾಪಿತಾ ಮಯ್ಹಂ…ಪೇ॰… ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ಯಾ ಪನ ಭಗವತಾ ಓವಾದವಸೇನ ವುತ್ತಾ ‘‘ಸೀಹಪ್ಪಮತ್ತೋ’’ತಿ ಗಾಥಾ, ತತ್ಥ ಸೀಹಾತಿ ತಸ್ಸ ಥೇರಸ್ಸ ಆಲಪನಂ। ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ವಿಹರಾತಿ ಸತಿಯಾ ಅವಿಪ್ಪವಾಸೇನ ಪಮಾದವಿರಹಿತೋ ಸಬ್ಬಿರಿಯಾಪಥೇಸು ಸತಿಸಮ್ಪಜಞ್ಞಯುತ್ತೋ ಹುತ್ವಾ ವಿಹರಾಹಿ। ಇದಾನಿ ತಂ ಅಪ್ಪಮಾದವಿಹಾರಂ ಸಹ ಫಲೇನ ಸಙ್ಖೇಪತೋ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ರತ್ತಿನ್ದಿವ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ರತ್ತಿಭಾಗಂ ದಿವಸಭಾಗಞ್ಚ ‘‘ಚಙ್ಕಮೇನ ನಿಸಜ್ಜಾಯ ಆವರಣೀಯೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಸೋಧೇತೀ’’ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೪.೨೩೯; ಅ॰ ನಿ॰ ೩.೧೬; ವಿಭ॰ ೫೧೯) ವುತ್ತನಯೇನ ಚತುಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನವಸೇನ ಅತನ್ದಿತೋ ಅಕುಸೀತೋ ಆರದ್ಧವೀರಿಯೋ ಕುಸಲಂ ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾಧಮ್ಮಞ್ಚ ಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮಞ್ಚ ಭಾವೇಹಿ ಉಪ್ಪಾದೇಹಿ ವಡ್ಢೇಹಿ ಚ, ಏವಂ ಭಾವೇತ್ವಾ ಚ ಜಹ ಸೀಘಂ ಸಮುಸ್ಸಯನ್ತಿ ತವ ಸಮುಸ್ಸಯಂ ಅತ್ತಭಾವಂ ಪಠಮಂ ತಾವ ತಪ್ಪಟಿಬದ್ಧಛನ್ದರಾಗಪ್ಪಹಾನೇನ ಸೀಘಂ ನಚಿರಸ್ಸೇವ ಪಜಹ, ಏವಂಭೂತೋ ಚ ಪಚ್ಛಾ ಚರಿಮಕಚಿತ್ತನಿರೋಧೇನ ಅನವಸೇಸತೋ ಚ ಪಜಹಿಸ್ಸತೀತಿ। ಅರಹತ್ತಂ ಪನ ಪತ್ವಾ ಥೇರೋ ಅಞ್ಞಂ ಬ್ಯಾಕರೋನ್ತೋ ತಮೇವ ಗಾಥಂ ಪಚ್ಚುದಾಹಾಸೀತಿ।

    Yā pana bhagavatā ovādavasena vuttā ‘‘sīhappamatto’’ti gāthā, tattha sīhāti tassa therassa ālapanaṃ. Appamatto viharāti satiyā avippavāsena pamādavirahito sabbiriyāpathesu satisampajaññayutto hutvā viharāhi. Idāni taṃ appamādavihāraṃ saha phalena saṅkhepato dassetuṃ ‘‘rattindiva’’ntiādi vuttaṃ. Tassattho – rattibhāgaṃ divasabhāgañca ‘‘caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodhetī’’ti (saṃ. ni. 4.239; a. ni. 3.16; vibha. 519) vuttanayena catusammappadhānavasena atandito akusīto āraddhavīriyo kusalaṃ samathavipassanādhammañca lokuttaradhammañca bhāvehi uppādehi vaḍḍhehi ca, evaṃ bhāvetvā ca jaha sīghaṃ samussayanti tava samussayaṃ attabhāvaṃ paṭhamaṃ tāva tappaṭibaddhachandarāgappahānena sīghaṃ nacirasseva pajaha, evaṃbhūto ca pacchā carimakacittanirodhena anavasesato ca pajahissatīti. Arahattaṃ pana patvā thero aññaṃ byākaronto tameva gāthaṃ paccudāhāsīti.

    ಸೀಹತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Sīhattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಥೇರಗಾಥಾಪಾಳಿ • Theragāthāpāḷi / ೩. ಸೀಹತ್ಥೇರಗಾಥಾ • 3. Sīhattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact