Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഇതിവുത്തക-അട്ഠകഥാ • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
൯. സിക്ഖാനിസംസസുത്തവണ്ണനാ
9. Sikkhānisaṃsasuttavaṇṇanā
൪൬. നവമേ സിക്ഖാനിസംസാതി ഏത്ഥ സിക്ഖിതബ്ബാതി സിക്ഖാ, സാ തിവിധാ അധിസീലസിക്ഖാ, അധിചിത്തസിക്ഖാ, അധിപഞ്ഞാസിക്ഖാതി. തിവിധാപി ചേസാ സിക്ഖാ ആനിസംസാ ഏതേസം, ന ലാഭസക്കാരസിലോകാതി സിക്ഖാനിസംസാ. വിഹരഥാതി സിക്ഖാനിസംസാ ഹുത്വാ വിഹരഥ, തീസു സിക്ഖാസു ആനിസംസദസ്സാവിനോ ഹുത്വാ താഹി സിക്ഖാഹി ലദ്ധബ്ബം ആനിസംസമേവ സമ്പസ്സന്താ വിഹരഥാതി അത്ഥോ. പഞ്ഞുത്തരാതി താസു സിക്ഖാസു യാ അധിപഞ്ഞാസിക്ഖാസങ്ഖാതാ പഞ്ഞാ, സാ ഉത്തരാ പധാനാ വിസിട്ഠാ ഏതേസന്തി പഞ്ഞുത്തരാ. യേ ഹി സിക്ഖാനിസംസാ വിഹരന്തി, തേ പഞ്ഞുത്തരാ ഭവന്തീതി. വിമുത്തിസാരാതി അരഹത്തഫലസങ്ഖാതാ വിമുത്തി സാരം ഏതേസന്തി വിമുത്തിസാരാ, യഥാവുത്തം വിമുത്തിംയേവ സാരതോ ഗഹേത്വാ ഠിതാതി അത്ഥോ. യേ ഹി സിക്ഖാനിസംസാ പഞ്ഞുത്തരാ ച, ന തേ ഭവവിസേസം പത്ഥേന്തി, അപിച ഖോ വിഭവം ആകങ്ഖന്താ വിമുത്തിംയേവ സാരതോ പച്ചേന്തി. സതാധിപതേയ്യാതി ജേട്ഠകകരണട്ഠേന സതി അധിപതേയ്യം ഏതേസന്തി സതാധിപതേയ്യാ അധിപതി ഏവ അധിപതേയ്യന്തി കത്വാ, ചതൂസു സതിപട്ഠാനേസു സുപ്പതിട്ഠിതചിത്താ കായാനുപസ്സനാദിമുഖേന സമഥവിപസ്സനാഭാവനാനുയുത്താതി അത്ഥോ.
46. Navame sikkhānisaṃsāti ettha sikkhitabbāti sikkhā, sā tividhā adhisīlasikkhā, adhicittasikkhā, adhipaññāsikkhāti. Tividhāpi cesā sikkhā ānisaṃsā etesaṃ, na lābhasakkārasilokāti sikkhānisaṃsā. Viharathāti sikkhānisaṃsā hutvā viharatha, tīsu sikkhāsu ānisaṃsadassāvino hutvā tāhi sikkhāhi laddhabbaṃ ānisaṃsameva sampassantā viharathāti attho. Paññuttarāti tāsu sikkhāsu yā adhipaññāsikkhāsaṅkhātā paññā, sā uttarā padhānā visiṭṭhā etesanti paññuttarā. Ye hi sikkhānisaṃsā viharanti, te paññuttarā bhavantīti. Vimuttisārāti arahattaphalasaṅkhātā vimutti sāraṃ etesanti vimuttisārā, yathāvuttaṃ vimuttiṃyeva sārato gahetvā ṭhitāti attho. Ye hi sikkhānisaṃsā paññuttarā ca, na te bhavavisesaṃ patthenti, apica kho vibhavaṃ ākaṅkhantā vimuttiṃyeva sārato paccenti. Satādhipateyyāti jeṭṭhakakaraṇaṭṭhena sati adhipateyyaṃ etesanti satādhipateyyā adhipati eva adhipateyyanti katvā, catūsu satipaṭṭhānesu suppatiṭṭhitacittā kāyānupassanādimukhena samathavipassanābhāvanānuyuttāti attho.
അഥ വാ സിക്ഖാനിസംസാതി ഭിക്ഖവേ, ഏവരൂപേ ദുല്ലഭക്ഖണപടിലാഭേ തിവിധസിക്ഖാസിക്ഖനമേവ ആനിസംസം കത്വാ വിഹരഥ, ഏവം വിഹരന്താ ച പഞ്ഞുത്തരാ പഞ്ഞായ ഉത്തരാ ലോകുത്തരപഞ്ഞായ സമന്നാഗതാ ഹുത്വാ വിഹരഥ, ഏവംഭൂതാ ച വിമുത്തിസാരാ നിബ്ബാനസാരാ അനഞ്ഞസാരാ വിഹരഥ. തഥാഭാവസ്സ ചായം ഉപായോ, യം സതാധിപതേയ്യാ വിഹരഥ, സതിപട്ഠാനഭാവനായ യുത്തപ്പയുത്താ ഹോഥ, സബ്ബത്ഥ വാ സതാരക്ഖേന ചേതസാ വിഹരഥാതി ഏവമേത്ഥ അത്ഥോ വേദിതബ്ബോ. ഇതി ഭഗവാ തീസു സിക്ഖാസു ഭിക്ഖൂ നിയോജേന്തോ യഥാ താ സിക്ഖിതബ്ബാ, യേന ച പാരിപൂരിം ഗച്ഛന്തി, തം സങ്ഖേപേനേവ ദസ്സേത്വാ ഇദാനി യഥാനുസിട്ഠം പടിപജ്ജമാനാനം ഫലവിസേസദസ്സനേന തസ്സാ പടിപത്തിയാ അമോഘഭാവം പകാസേന്തോ ‘‘സിക്ഖാനിസംസാന’’ന്തിആദിമാഹ. തം വുത്തത്ഥമേവ.
Atha vā sikkhānisaṃsāti bhikkhave, evarūpe dullabhakkhaṇapaṭilābhe tividhasikkhāsikkhanameva ānisaṃsaṃ katvā viharatha, evaṃ viharantā ca paññuttarā paññāya uttarā lokuttarapaññāya samannāgatā hutvā viharatha, evaṃbhūtā ca vimuttisārā nibbānasārā anaññasārā viharatha. Tathābhāvassa cāyaṃ upāyo, yaṃ satādhipateyyā viharatha, satipaṭṭhānabhāvanāya yuttappayuttā hotha, sabbattha vā satārakkhena cetasā viharathāti evamettha attho veditabbo. Iti bhagavā tīsu sikkhāsu bhikkhū niyojento yathā tā sikkhitabbā, yena ca pāripūriṃ gacchanti, taṃ saṅkhepeneva dassetvā idāni yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjamānānaṃ phalavisesadassanena tassā paṭipattiyā amoghabhāvaṃ pakāsento ‘‘sikkhānisaṃsāna’’ntiādimāha. Taṃ vuttatthameva.
ഗാഥാസു പരിപുണ്ണസിക്ഖന്തി അഗ്ഗഫലപ്പത്തിയാ പരിസുദ്ധസിക്ഖം, അസേക്ഖന്തി അത്ഥോ. അപഹാനധമ്മന്തി ഏത്ഥ പഹാനധമ്മാ വുച്ചന്തി കുപ്പാ വിമുത്തിയോ. പഹാനധമ്മോതി ഹി ഹാനധമ്മോ കുപ്പധമ്മോ. ന പഹാനധമ്മോതി അപഹാനധമ്മോ, അകുപ്പധമ്മോ. ‘‘അപ്പഹാനധമ്മോ’’തിപി പാളി, സോ ഏവ അത്ഥോ. ഖയോ ഏവ അന്തോതി ഖയന്തോ, ജാതിയാ ഖയന്തോ ജാതിഖയന്തോ, നിബ്ബാനം. ഖയോ വാ മരണം, ജാതിഖയന്തോ നിബ്ബാനമേവ, തസ്സ ദിട്ഠത്താ ജാതിഖയന്തദസ്സീ.
Gāthāsu paripuṇṇasikkhanti aggaphalappattiyā parisuddhasikkhaṃ, asekkhanti attho. Apahānadhammanti ettha pahānadhammā vuccanti kuppā vimuttiyo. Pahānadhammoti hi hānadhammo kuppadhammo. Na pahānadhammoti apahānadhammo, akuppadhammo. ‘‘Appahānadhammo’’tipi pāḷi, so eva attho. Khayo eva antoti khayanto, jātiyā khayanto jātikhayanto, nibbānaṃ. Khayo vā maraṇaṃ, jātikhayanto nibbānameva, tassa diṭṭhattā jātikhayantadassī.
തസ്മാതി യസ്മാ സിക്ഖാപാരിപൂരിയാ അയം ജരാപാരങ്ഗമനപരിയോസാനോ ആനിസംസോ, തസ്മാ. സദാതി സബ്ബകാലം. ഝാനരതാതി ലക്ഖണൂപനിജ്ഝാനേ, ആരമ്മണൂപനിജ്ഝാനേതി ദുവിധേപി ഝാനേ രതാ, തതോ ഏവ സമാഹിതാ. മാരം സസേനം അഭിഭുയ്യാതി കിലേസസേനായ അനട്ഠസേനായ ച സസേനം അനവസിട്ഠം ചതുബ്ബിധമ്പി മാരം അഭിഭവിത്വാ. ദേവപുത്തമാരസ്സപി ഹി ഗുണമാരണേ സഹായഭാവൂപഗമനതോ കിലേസാ ‘‘സേനാ’’തി വുച്ചന്തി. തഥാ രോഗാദയോ അനട്ഠാ മച്ചുമാരസ്സ. യഥാഹ –
Tasmāti yasmā sikkhāpāripūriyā ayaṃ jarāpāraṅgamanapariyosāno ānisaṃso, tasmā. Sadāti sabbakālaṃ. Jhānaratāti lakkhaṇūpanijjhāne, ārammaṇūpanijjhāneti duvidhepi jhāne ratā, tato eva samāhitā. Māraṃ sasenaṃ abhibhuyyāti kilesasenāya anaṭṭhasenāya ca sasenaṃ anavasiṭṭhaṃ catubbidhampi māraṃ abhibhavitvā. Devaputtamārassapi hi guṇamāraṇe sahāyabhāvūpagamanato kilesā ‘‘senā’’ti vuccanti. Tathā rogādayo anaṭṭhā maccumārassa. Yathāha –
‘‘കാമാ തേ പഠമാ സേനാ, ദുതിയാ അരതി വുച്ചതി;
‘‘Kāmā te paṭhamā senā, dutiyā arati vuccati;
തതിയാ ഖുപ്പിപാസാ തേ, ചതുത്ഥീ തണ്ഹാ പവുച്ചതി.
Tatiyā khuppipāsā te, catutthī taṇhā pavuccati.
‘‘പഞ്ചമീ ഥിനമിദ്ധം തേ, ഛട്ഠാ ഭീരൂ പവുച്ചതി;
‘‘Pañcamī thinamiddhaṃ te, chaṭṭhā bhīrū pavuccati;
സത്തമീ വിചികിച്ഛാ തേ, മക്ഖോ ഥമ്ഭോ ച അട്ഠമോ.
Sattamī vicikicchā te, makkho thambho ca aṭṭhamo.
‘‘ലാഭോ സിലോകോ സക്കാരോ, മിച്ഛാലദ്ധോ ച യോ യസോ;
‘‘Lābho siloko sakkāro, micchāladdho ca yo yaso;
യോ ചത്താനം സമുക്കംസേ, പരേ ച അവജാനതി.
Yo cattānaṃ samukkaṃse, pare ca avajānati.
‘‘ഏസാ നമുചി തേ സേനാ, കണ്ഹസ്സാഭിപ്പഹാരിനീ;
‘‘Esā namuci te senā, kaṇhassābhippahārinī;
ന നം അസൂരോ ജിനാതി, ജേത്വാ ച ലഭതേ സുഖ’’ന്തി. (സു॰ നി॰ ൪൩൮-൪൪൧; മഹാനി॰ ൨൮);
Na naṃ asūro jināti, jetvā ca labhate sukha’’nti. (su. ni. 438-441; mahāni. 28);
യഥാ ചാഹ –
Yathā cāha –
‘‘അജ്ജേവ കിച്ചമാതപ്പം, കോ ജഞ്ഞാ മരണം സുവേ;
‘‘Ajjeva kiccamātappaṃ, ko jaññā maraṇaṃ suve;
ന ഹി നോ സങ്ഗരം തേന, മഹാസേനേന മച്ചുനാ’’തി. (മ॰ നി॰ ൩.൨൮൦; ജാ॰ ൨.൨൨.൧൨൧);
Na hi no saṅgaraṃ tena, mahāsenena maccunā’’ti. (ma. ni. 3.280; jā. 2.22.121);
ഭവഥ ജാതിമരണസ്സ പാരഗാതി ജാതിയാ മരണസ്സ ച പാരഗാമിനോ നിബ്ബാനഗാമിനോ ഭവഥാതി.
Bhavatha jātimaraṇassa pāragāti jātiyā maraṇassa ca pāragāmino nibbānagāmino bhavathāti.
നവമസുത്തവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Navamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ഇതിവുത്തകപാളി • Itivuttakapāḷi / ൯. സിക്ഖാനിസംസസുത്തം • 9. Sikkhānisaṃsasuttaṃ