| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
๔๒. สิกฺขาปททณฺฑกมฺมวตฺถุกถา
42. Sikkhāpadadaṇḍakammavatthukathā
๑๐๖. นาสนวตฺถูติ ลิงฺคนาสนาย อธิฎฺฐานํ, การณนฺติ วุตฺตํ โหติฯ ปจฺฉิมานํ ปญฺจนฺนนฺติ โยชนาฯ ทณฺฑกมฺมวตฺถูติ ทณฺฑกมฺมสฺส การณํฯ
106.Nāsanavatthūti liṅganāsanāya adhiṭṭhānaṃ, kāraṇanti vuttaṃ hoti. Pacchimānaṃ pañcannanti yojanā. Daṇḍakammavatthūti daṇḍakammassa kāraṇaṃ.
๑๐๗. อปฺปติสฺสาติ เอตฺถ ภิกฺขูนํ วจนสฺส ปฎิมุขํ อาทเรน อสวนํ ภิกฺขู เชฎฺฐกฎฺฐาเน น ฐเปนฺติ นามาติ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘ภิกฺขู เชฎฺฐกฎฺฐาเน’’ติอาทิฯ ‘‘สมานชีวิกา’’ติ อิมินา อสภาควุตฺติกาติ เอตฺถ สภาคสโทฺท สมานสทฺทปริยาโย, วุตฺติสโทฺท ชีวิกปริยาโยติ ทเสฺสติฯ ปริสกฺกตีติ เอตฺถ สกฺก คติยนฺติธาตุปาเฐสุ (สทฺทนีติธาตุมาลายํ ๑๖ ฬการนฺตธาตุ) วุตฺตตฺตา ปริปุโพฺพ สกฺกสโทฺท คตฺยโตฺถติ อาห ‘‘ปรกฺกมตี’’ติฯ กินฺตีติ กิเมวฯ อิติสโทฺท เหตฺถ เอวสทฺทโตฺถ, เกน เอว อุปาเยนาติ หิ อโตฺถฯ อโกฺกสติ เจวาติ ชาติอาทีหิ อโกฺกสติ เจวฯ เภเทตีติ เภทาเปติฯ อาวรณํ กาตุนฺติ เอตฺถ อาวรณสโทฺท นิวารณสทฺทเววจโนติ อาห ‘‘นิวารณํ กาตุ’’นฺติฯ ยตฺถาติ ยสฺมิํ ปริเวเณ, เสนาสเน วาฯ วสฺสเคฺคนาติ วสฺสคณนายฯ (ตสฺสาติ ปริเวณเสนาสนสฺสฯ อุปจาเรติ อาสเนฺน)ฯ มุขทฺวาริกนฺติ มุขสงฺขาเตน ทฺวาเรน อโชฺฌหริตพฺพํฯ ‘‘วทโตปี’’ติ อิมินา วจีปโยเคน ทุกฺกฎาปตฺติํ ทเสฺสติ, ‘‘นิกฺขิปโตปี’’ติ อิมินา กายปโยเคนฯ อนาจารสฺสาติ ทณฺฑกเมฺม อนาจารสฺสฯ เอตฺตเก นาม ทณฺฑกเมฺมติ เอตฺตเก นาม อุทกาหราปนาทิสงฺขาเต ทณฺฑกเมฺมฯ อิทนฺติ ยาคุภตฺตาทิํฯ ลจฺฉสีติ ลภิสฺสสิฯ ‘‘เอตฺตเก นาม ทณฺฑกเมฺม’’ติ วุตฺตวจนสฺส ยุตฺติํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘ภควตา หี’’ติอาทิฯ ทณฺฑกมฺมนฺติ ทเณฺฑนฺติ ทเมนฺติ เอเตนาติ ทโณฺฑ, โสเยว กตฺตพฺพตฺตา กมฺมนฺติ ทณฺฑกมฺมํ อาวรณาทิฯ อปราธานุรูปนฺติ วีติกฺกมสฺส อปราธสฺส อนุรูปํฯ ตมฺปีติ อุทกทารุวาลิกาทิอาหราปณมฺปิฯ ตญฺจ โขติ ตญฺจ กรณํฯ โอรมิสฺสตีติ กาเยน โอรมิสฺสติฯ วิรมิสฺสตีติ วาจาย วิรมิสฺสติฯ อุณฺหปาสาเณ วาติอาทีสุ วาสเทฺทน อญฺญานิปิ อตฺตตาปนปริตาปนาทีนิ กมฺมานิ สงฺคณฺหาติฯ
107.Appatissāti ettha bhikkhūnaṃ vacanassa paṭimukhaṃ ādarena asavanaṃ bhikkhū jeṭṭhakaṭṭhāne na ṭhapenti nāmāti dassento āha ‘‘bhikkhū jeṭṭhakaṭṭhāne’’tiādi. ‘‘Samānajīvikā’’ti iminā asabhāgavuttikāti ettha sabhāgasaddo samānasaddapariyāyo, vuttisaddo jīvikapariyāyoti dasseti. Parisakkatīti ettha sakka gatiyantidhātupāṭhesu (saddanītidhātumālāyaṃ 16 ḷakārantadhātu) vuttattā paripubbo sakkasaddo gatyatthoti āha ‘‘parakkamatī’’ti. Kintīti kimeva. Itisaddo hettha evasaddattho, kena eva upāyenāti hi attho. Akkosati cevāti jātiādīhi akkosati ceva. Bhedetīti bhedāpeti. Āvaraṇaṃ kātunti ettha āvaraṇasaddo nivāraṇasaddavevacanoti āha ‘‘nivāraṇaṃ kātu’’nti. Yatthāti yasmiṃ pariveṇe, senāsane vā. Vassaggenāti vassagaṇanāya. (Tassāti pariveṇasenāsanassa. Upacāreti āsanne). Mukhadvārikanti mukhasaṅkhātena dvārena ajjhoharitabbaṃ. ‘‘Vadatopī’’ti iminā vacīpayogena dukkaṭāpattiṃ dasseti, ‘‘nikkhipatopī’’ti iminā kāyapayogena. Anācārassāti daṇḍakamme anācārassa. Ettake nāma daṇḍakammeti ettake nāma udakāharāpanādisaṅkhāte daṇḍakamme. Idanti yāgubhattādiṃ. Lacchasīti labhissasi. ‘‘Ettake nāma daṇḍakamme’’ti vuttavacanassa yuttiṃ dassento āha ‘‘bhagavatā hī’’tiādi. Daṇḍakammanti daṇḍenti damenti etenāti daṇḍo, soyeva kattabbattā kammanti daṇḍakammaṃ āvaraṇādi. Aparādhānurūpanti vītikkamassa aparādhassa anurūpaṃ. Tampīti udakadāruvālikādiāharāpaṇampi. Tañca khoti tañca karaṇaṃ. Oramissatīti kāyena oramissati. Viramissatīti vācāya viramissati. Uṇhapāsāṇe vātiādīsu vāsaddena aññānipi attatāpanaparitāpanādīni kammāni saṅgaṇhāti.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวคฺคปาฬิ • Mahāvaggapāḷi
๔๒. สิกฺขาปทกถา • 42. Sikkhāpadakathā
๔๓. ทณฺฑกมฺมวตฺถุ • 43. Daṇḍakammavatthu
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวคฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvagga-aṭṭhakathā / สิกฺขาปททณฺฑกมฺมวตฺถุกถา • Sikkhāpadadaṇḍakammavatthukathā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / สิกฺขาปททณฺฑกมฺมวตฺถุกถาวณฺณนา • Sikkhāpadadaṇḍakammavatthukathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / สิกฺขาปททณฺฑกมฺมวตฺถุกถาวณฺณนา • Sikkhāpadadaṇḍakammavatthukathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / สิกฺขาปททณฺฑกมฺมวตฺถุกถาวณฺณนา • Sikkhāpadadaṇḍakammavatthukathāvaṇṇanā
