| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā |
සික්‌ඛාපදදණ්‌ඩකම්‌මවත්‌ථුකථාවණ්‌ණනා
Sikkhāpadadaṇḍakammavatthukathāvaṇṇanā
106. සාමණෙරසික්‌ඛාපදාදීසු පාළියං සික්‌ඛාපදානීති සික්‌ඛාකොට්‌ඨාසා. අධිසීලසික්‌ඛානං වා අධිගමූපායා. පාණොති පරමත්‌ථතො ජීවිතින්‌ද්‍රියං. තස්‌ස අතිපාතනං පබන්‌ධවසෙන පවත්‌තිතුං අදත්‌වා සත්‌ථාදීහි අතික්‌කම්‌ම අභිභවිත්‌වා පාතනං පාණාතිපාතො. පාණවධොති අත්‌ථො. සො පන අත්‌ථතො පාණෙ පාණසඤ්‌ඤිනො ජීවිතින්‌ද්‍රියුපච්‌ඡෙදකඋපක්‌කමසමුට්‌ඨාපිකා වධකචෙතනාව. තස්‌මා පාණාතිපාතා වෙරමණි, වෙරහෙතුතාය වෙරසඞ්‌ඛාතං පාණාතිපාතාදිපාපධම්‌මං මණති නීහරතීති විරති ‘‘වෙරමණී’’ති වුච්‌චති, විරමති එතායාති වා ‘‘විරමණී’’ති වත්‌තබ්‌බෙ නිරුත්‌තිනයෙන ‘‘වෙරමණී’’ති සමාදානවිරති වුත්‌තා. එස නයො සෙසෙසුපි.
106. Sāmaṇerasikkhāpadādīsu pāḷiyaṃ sikkhāpadānīti sikkhākoṭṭhāsā. Adhisīlasikkhānaṃ vā adhigamūpāyā. Pāṇoti paramatthato jīvitindriyaṃ. Tassa atipātanaṃ pabandhavasena pavattituṃ adatvā satthādīhi atikkamma abhibhavitvā pātanaṃ pāṇātipāto. Pāṇavadhoti attho. So pana atthato pāṇe pāṇasaññino jīvitindriyupacchedakaupakkamasamuṭṭhāpikā vadhakacetanāva. Tasmā pāṇātipātā veramaṇi, verahetutāya verasaṅkhātaṃ pāṇātipātādipāpadhammaṃ maṇati nīharatīti virati ‘‘veramaṇī’’ti vuccati, viramati etāyāti vā ‘‘viramaṇī’’ti vattabbe niruttinayena ‘‘veramaṇī’’ti samādānavirati vuttā. Esa nayo sesesupi.
අදින්‌නස්‌ස ආදානං අදින්‌නාදානං, ථෙය්‍යචෙතනාව. අබ්‍රහ්‌මචරියන්‌ති අසෙට්‌ඨචරියං, මග්‌ගෙන මග්‌ගපටිපත්‌තිසමුට්‌ඨාපිකා මෙථුනචෙතනා. මුසාති අභූතවත්‌ථු, තස්‌ස වාදො අභූතතං ඤත්‌වාව භූතතො විඤ්‌ඤාපනචෙතනා මුසාවාදො. පිට්‌ඨපූවාදිනිබ්‌බත්‌තසුරා චෙව පුප්‌ඵාසවාදිභෙදං මෙරයඤ්‌ච සුරාමෙරයං. තදෙව මදනීයට්‌ඨෙන මජ්‌ජඤ්‌චෙව පමාදකාරණට්‌ඨෙන පමාදට්‌ඨානඤ්‌ච, තං යාය චෙතනාය පිවති, තස්‌ස එතං අධිවචනං.
Adinnassa ādānaṃ adinnādānaṃ, theyyacetanāva. Abrahmacariyanti aseṭṭhacariyaṃ, maggena maggapaṭipattisamuṭṭhāpikā methunacetanā. Musāti abhūtavatthu, tassa vādo abhūtataṃ ñatvāva bhūtato viññāpanacetanā musāvādo. Piṭṭhapūvādinibbattasurā ceva pupphāsavādibhedaṃ merayañca surāmerayaṃ. Tadeva madanīyaṭṭhena majjañceva pamādakāraṇaṭṭhena pamādaṭṭhānañca, taṃ yāya cetanāya pivati, tassa etaṃ adhivacanaṃ.
අරුණුග්‌ගමනතො පට්‌ඨාය යාව මජ්‌ඣන්‌හිකා අයං අරියානං භොජනස්‌ස කාලො නාම, තදඤ්‌ඤො විකාලො. භුඤ්‌ජිතබ්‌බට්‌ඨෙන භොජනන්‌ති ඉධ සබ්‌බං යාවකාලිකං වුච්‌චති, තස්‌ස අජ්‌ඣොහරණං ඉධ උත්‌තරපදලොපෙන ‘‘භොජන’’න්‌ති අධිප්‌පෙතං. විකාලෙ භොජනං අජ්‌ඣොහරණං විකාලභොජනං, විකාලෙ වා යාවකාලිකස්‌ස භොජනං අජ්‌ඣොහරණං විකාලභොජනන්‌තිපි අත්‌ථො ගහෙතබ්‌බො, අත්‌ථතො විකාලෙ යාවකාලිකඅජ්‌ඣොහරණචෙතනාව.
Aruṇuggamanato paṭṭhāya yāva majjhanhikā ayaṃ ariyānaṃ bhojanassa kālo nāma, tadañño vikālo. Bhuñjitabbaṭṭhena bhojananti idha sabbaṃ yāvakālikaṃ vuccati, tassa ajjhoharaṇaṃ idha uttarapadalopena ‘‘bhojana’’nti adhippetaṃ. Vikāle bhojanaṃ ajjhoharaṇaṃ vikālabhojanaṃ, vikāle vā yāvakālikassa bhojanaṃ ajjhoharaṇaṃ vikālabhojanantipi attho gahetabbo, atthato vikāle yāvakālikaajjhoharaṇacetanāva.
සාසනස්‌ස අනනුලොමත්‌තා විසූකං පටාණීභූතං දස්‌සනං විසූකදස්‌සනං, නච්‌චගීතාදිදස්‌සනසවනානඤ්‌චෙව වට්‌ටකයුද්‌ධජූතකීළාදිසබ්‌බකීළානඤ්‌ච නාමං. දස්‌සනන්‌ති චෙත්‌ථ පඤ්‌චන්‌නම්‌පි විඤ්‌ඤාණානං යථාසකං විසයස්‌ස ආලොචනසභාවතාය දස්‌සන-සද්‌දෙන සඞ්‌ගහෙතබ්‌බත්‌තා සවනම්‌පි සඞ්‌ගහිතං. නච්‌චගීතවාදිත-සද්‌දෙහි චෙත්‌ථ අත්‌තනො නච්‌චනගායනාදීනිපි සඞ්‌ගහිතානීති දට්‌ඨබ්‌බං.
Sāsanassa ananulomattā visūkaṃ paṭāṇībhūtaṃ dassanaṃ visūkadassanaṃ, naccagītādidassanasavanānañceva vaṭṭakayuddhajūtakīḷādisabbakīḷānañca nāmaṃ. Dassananti cettha pañcannampi viññāṇānaṃ yathāsakaṃ visayassa ālocanasabhāvatāya dassana-saddena saṅgahetabbattā savanampi saṅgahitaṃ. Naccagītavādita-saddehi cettha attano naccanagāyanādīnipi saṅgahitānīti daṭṭhabbaṃ.
මාලාති බද්‌ධමබද්‌ධං වා අන්‌තමසො සුත්‌තාදිමයම්‌පි අලඞ්‌කාරත්‌ථාය පිළන්‌ධියමානං ‘‘මාලා’’ත්‌වෙව වුච්‌චති. ගන්‌ධන්‌ති වාසචුණ්‌ණාදිවිලෙපනතො අඤ්‌ඤං යං කිඤ්‌චි ගන්‌ධජාතං. විලෙපනන්‌ති පිසිත්‌වා ගහිතං ඡවිරාගකරණඤ්‌චෙව ගන්‌ධජාතඤ්‌ච. ධාරණං නාම පිළන්‌ධනං. මණ්‌ඩනං නාම ඌනට්‌ඨානපූරණං. ගන්‌ධවසෙන, ඡවිරාගවසෙන ච සාදියනං විභූසනං නාම. මාලාදීසු වා ධාරණාදීනි යථාක්‌කමං යොජෙතබ්‌බානි. තෙසං ධාරණාදීනං ඨානං කාරණං වීතික්‌කමචෙතනා.
Mālāti baddhamabaddhaṃ vā antamaso suttādimayampi alaṅkāratthāya piḷandhiyamānaṃ ‘‘mālā’’tveva vuccati. Gandhanti vāsacuṇṇādivilepanato aññaṃ yaṃ kiñci gandhajātaṃ. Vilepananti pisitvā gahitaṃ chavirāgakaraṇañceva gandhajātañca. Dhāraṇaṃ nāma piḷandhanaṃ. Maṇḍanaṃ nāma ūnaṭṭhānapūraṇaṃ. Gandhavasena, chavirāgavasena ca sādiyanaṃ vibhūsanaṃ nāma. Mālādīsu vā dhāraṇādīni yathākkamaṃ yojetabbāni. Tesaṃ dhāraṇādīnaṃ ṭhānaṃ kāraṇaṃ vītikkamacetanā.
උච්‌චාති උච්‌ච-සද්‌දෙන සමානත්‌ථො නිපාතො, උච්‌චාසයනං වුච්‌චති පමාණාතික්‌කන්‌තං ආසන්‌දාදි. මහාසයනං අකප්‌පියත්‌ථරණෙහි අත්‌ථතං, සලොහිතවිතානඤ්‌ච. එතෙසු හි ආසනං, සයනඤ්‌ච උච්‌චාසයනමහාසයන-සද්‌දෙහි ගහිතානි උත්‌තරපදලොපෙන. ජාතරූපරජතපටිග්‌ගහණාති එත්‌ථ රජත-සද්‌දෙන දාරුමාසකාදි සබ්‌බං රූපියං සඞ්‌ගහිතං, මුත්‌තාමණිආදයොපෙත්‌ථ ධඤ්‌ඤඛෙත්‌තවත්‌ථාදයො ච සඞ්‌ගහිතාති දට්‌ඨබ්‌බා. පටිග්‌ගහණ-සද්‌දෙන පටිග්‌ගාහාපනසාදියනානි සඞ්‌ගහිතානි. නාසනවත්‌ථූති පාරාජිකට්‌ඨානතාය ලිඞ්‌ගනාසනාය කාරණං.
Uccāti ucca-saddena samānattho nipāto, uccāsayanaṃ vuccati pamāṇātikkantaṃ āsandādi. Mahāsayanaṃ akappiyattharaṇehi atthataṃ, salohitavitānañca. Etesu hi āsanaṃ, sayanañca uccāsayanamahāsayana-saddehi gahitāni uttarapadalopena. Jātarūparajatapaṭiggahaṇāti ettha rajata-saddena dārumāsakādi sabbaṃ rūpiyaṃ saṅgahitaṃ, muttāmaṇiādayopettha dhaññakhettavatthādayo ca saṅgahitāti daṭṭhabbā. Paṭiggahaṇa-saddena paṭiggāhāpanasādiyanāni saṅgahitāni. Nāsanavatthūti pārājikaṭṭhānatāya liṅganāsanāya kāraṇaṃ.
107. පාළියං සබ්‌බං සඞ්‌ඝාරාමං ආවරණං කරොන්‌තීති සබ්‌බසඞ්‌ඝාරාමෙ පවෙසනිවාරණං කරොන්‌ති. සඞ්‌ඝාරාමො ආවරණං කාතබ්‌බොති සඞ්‌ඝාරාමො ආවරණො කාතබ්‌බො, සඞ්‌ඝාරාමෙ වා ආවරණං කාතබ්‌බන්‌ති අත්‌ථො. තෙනෙව ‘‘තත්‌ථ ආවරණං කාතු’’න්‌ති භුම්‌මවසෙන වුත්‌තං. ආහාරං ආවරණන්‌තිආදීසුපි එසෙව නයො. ‘‘යත්‌ථ වා වසතී’’ති ඉමිනා සාමණෙරස්‌ස වස්‌සග්‌ගෙන ලද්‌ධං වා සකසන්‌තකමෙව වා නිබද්‌ධවසනකසෙනාසනං වුත්‌තං. යත්‌ථ වා පටික්‌කමතීති ආචරියුපජ්‌ඣායානං වසනට්‌ඨානං වුත්‌තං. තෙනාහ ‘‘අත්‌තනො’’තිආදි. අත්‌තනොති හි සයං, ආචරියස්‌ස, උපජ්‌ඣායස්‌ස වාති අත්‌ථො. දණ්‌ඩෙන්‌ති විනෙන්‌ති එතෙනාති දණ්‌ඩො, සො එව කත්‌තබ්‌බත්‌තා කම්‌මන්‌ති දණ්‌ඩකම්‌මං, ආවරණාදි. උදකං වා පවෙසෙතුන්‌ති පොක්‌ඛරණීආදිඋදකෙ පවෙසෙතුං.
107. Pāḷiyaṃ sabbaṃ saṅghārāmaṃ āvaraṇaṃ karontīti sabbasaṅghārāme pavesanivāraṇaṃ karonti. Saṅghārāmo āvaraṇaṃ kātabboti saṅghārāmo āvaraṇo kātabbo, saṅghārāme vā āvaraṇaṃ kātabbanti attho. Teneva ‘‘tattha āvaraṇaṃ kātu’’nti bhummavasena vuttaṃ. Āhāraṃ āvaraṇantiādīsupi eseva nayo. ‘‘Yattha vā vasatī’’ti iminā sāmaṇerassa vassaggena laddhaṃ vā sakasantakameva vā nibaddhavasanakasenāsanaṃ vuttaṃ. Yattha vā paṭikkamatīti ācariyupajjhāyānaṃ vasanaṭṭhānaṃ vuttaṃ. Tenāha ‘‘attano’’tiādi. Attanoti hi sayaṃ, ācariyassa, upajjhāyassa vāti attho. Daṇḍenti vinenti etenāti daṇḍo, so eva kattabbattā kammanti daṇḍakammaṃ, āvaraṇādi. Udakaṃ vā pavesetunti pokkharaṇīādiudake pavesetuṃ.
සික්‌ඛාපදදණ්‌ඩකම්‌මවත්‌ථුකථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Sikkhāpadadaṇḍakammavatthukathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවග්‌ගපාළි • Mahāvaggapāḷi
42. සික්‌ඛාපදකථා • 42. Sikkhāpadakathā
43. දණ්‌ඩකම්‌මවත්‌ථු • 43. Daṇḍakammavatthu
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවග්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvagga-aṭṭhakathā / සික්‌ඛාපදදණ්‌ඩකම්‌මවත්‌ථුකථා • Sikkhāpadadaṇḍakammavatthukathā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / සික්‌ඛාපදදණ්‌ඩකම්‌මවත්‌ථුකථාවණ්‌ණනා • Sikkhāpadadaṇḍakammavatthukathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / සික්‌ඛාපදදණ්‌ඩකම්‌මවත්‌ථුකථාවණ්‌ණනා • Sikkhāpadadaṇḍakammavatthukathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi / 42. සික්‌ඛාපදදණ්‌ඩකම්‌මවත්‌ථුකථා • 42. Sikkhāpadadaṇḍakammavatthukathā
