Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਿਲਿਨ੍ਦਪਞ੍ਹਪਾਲ਼ਿ • Milindapañhapāḷi |
੯. ਸੀਲਲਕ੍ਖਣਪਞ੍ਹੋ
9. Sīlalakkhaṇapañho
੯. ਰਾਜਾ ਆਹ ‘‘ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਯਂ ਪਨੇਤਂ ਬ੍ਰੂਸਿ ‘ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਚ ਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹੀ’ਤਿ, ਕਤਮੇ ਤੇ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ? ‘‘ਸੀਲਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਸਦ੍ਧਾ વੀਰਿਯਂ ਸਤਿ ਸਮਾਧਿ, ਇਮੇ ਤੇ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ। ‘‘ਕਿਂਲਕ੍ਖਣਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸੀਲ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਲਕ੍ਖਣਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਸੀਲਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬਲਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਮਗ੍ਗਙ੍ਗਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਇਦ੍ਧਿਪਾਦਝਾਨવਿਮੋਕ੍ਖਸ- ਮਾਧਿਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਂ ਸੀਲਂ ਪਤਿਟ੍ਠਂ, ਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਯੋਗਾવਚਰੋ ਸੀਲਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਭਾવੇਤਿ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ વੀਰਿਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਮਾਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬੇ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਨ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਓਪਮ੍ਮਂ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ। ‘‘ਯਥਾ, ਮਹਾਰਾਜ , ਯੇ ਕੇਚਿ ਬੀਜਗਾਮਭੂਤਗਾਮਾ વੁਡ੍ਢਿਂ વਿਰੂਲ਼੍ਹਿਂ વੇਪੁਲ੍ਲਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਪਥવਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਥવਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ વੁਡ੍ਢਿਂ વਿਰੂਲ਼੍ਹਿਂ વੇਪੁਲ੍ਲਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਯੋਗਾવਚਰੋ ਸੀਲਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਭਾવੇਤਿ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ વੀਰਿਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਮਾਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ।
9. Rājā āha ‘‘bhante nāgasena, yaṃ panetaṃ brūsi ‘aññehi ca kusalehi dhammehī’ti, katame te kusalā dhammā’’ti? ‘‘Sīlaṃ, mahārāja, saddhā vīriyaṃ sati samādhi, ime te kusalā dhammā’’ti. ‘‘Kiṃlakkhaṇaṃ, bhante, sīla’’nti? ‘‘Patiṭṭhānalakkhaṇaṃ, mahārāja, sīlaṃ sabbesaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ, indriyabalabojjhaṅgamaggaṅgasatipaṭṭhānasammappadhānaiddhipādajhānavimokkhasa- mādhisamāpattīnaṃ sīlaṃ patiṭṭhaṃ, sīle patiṭṭhito kho, mahārāja, yogāvacaro sīlaṃ nissāya sīle patiṭṭhāya pañcindriyāni bhāveti saddhindriyaṃ vīriyindriyaṃ satindriyaṃ samādhindriyaṃ paññindriyanti, sabbe kusalā dhammā na parihāyantī’’ti. ‘‘Opammaṃ karohī’’ti. ‘‘Yathā, mahārāja , ye keci bījagāmabhūtagāmā vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjanti, sabbe te pathaviṃ nissāya pathaviyaṃ patiṭṭhāya vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjanti. Evameva kho, mahārāja, yogāvacaro sīlaṃ nissāya sīle patiṭṭhāya pañcindriyāni bhāveti saddhindriyaṃ vīriyindriyaṃ satindriyaṃ samādhindriyaṃ paññindriya’’nti.
‘‘ਭਿਯ੍ਯੋ ਓਪਮ੍ਮਂ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ। ‘‘ਯਥਾ, ਮਹਾਰਾਜ, ਯੇ ਕੇਚਿ ਬਲਕਰਣੀਯਾ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾ ਕਯਿਰਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਪਥવਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਥવਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਕਯਿਰਨ੍ਤਿ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਯੋਗਾવਚਰੋ ਸੀਲਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਭਾવੇਤਿ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ વੀਰਿਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਮਾਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ।
‘‘Bhiyyo opammaṃ karohī’’ti. ‘‘Yathā, mahārāja, ye keci balakaraṇīyā kammantā kayiranti, sabbe te pathaviṃ nissāya pathaviyaṃ patiṭṭhāya kayiranti. Evameva kho, mahārāja, yogāvacaro sīlaṃ nissāya sīle patiṭṭhāya pañcindriyāni bhāveti saddhindriyaṃ vīriyindriyaṃ satindriyaṃ samādhindriyaṃ paññindriya’’nti .
‘‘ਭਿਯ੍ਯੋ ਓਪਮ੍ਮਂ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ। ‘‘ਯਥਾ, ਮਹਾਰਾਜ, ਨਗਰવਡ੍ਢਕੀ ਨਗਰਂ ਮਾਪੇਤੁਕਾਮੋ ਪਠਮਂ ਨਗਰਟ੍ਠਾਨਂ ਸੋਧਾਪੇਤ੍વਾ ਖਾਣੁਕਣ੍ਟਕਂ ਅਪਕਡ੍ਢਾਪੇਤ੍વਾ ਭੂਮਿਂ ਸਮਂ ਕਾਰਾਪੇਤ੍વਾ ਤਤੋ ਅਪਰਭਾਗੇ વੀਥਿਚਤੁਕ੍ਕਸਿਙ੍ਘਾਟਕਾਦਿਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ વਿਭਜਿਤ੍વਾ ਨਗਰਂ ਮਾਪੇਤਿ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਯੋਗਾવਚਰੋ ਸੀਲਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਭਾવੇਤਿ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ વੀਰਿਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਮਾਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ।
‘‘Bhiyyo opammaṃ karohī’’ti. ‘‘Yathā, mahārāja, nagaravaḍḍhakī nagaraṃ māpetukāmo paṭhamaṃ nagaraṭṭhānaṃ sodhāpetvā khāṇukaṇṭakaṃ apakaḍḍhāpetvā bhūmiṃ samaṃ kārāpetvā tato aparabhāge vīthicatukkasiṅghāṭakādiparicchedena vibhajitvā nagaraṃ māpeti. Evameva kho, mahārāja, yogāvacaro sīlaṃ nissāya sīle patiṭṭhāya pañcindriyāni bhāveti saddhindriyaṃ vīriyindriyaṃ satindriyaṃ samādhindriyaṃ paññindriya’’nti.
‘‘ਭਿਯ੍ਯੋ ਓਪਮ੍ਮਂ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ। ‘‘ਯਥਾ, ਮਹਾਰਾਜ, ਲਙ੍ਘਕੋ ਸਿਪ੍ਪਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਕਾਮੋ ਪਥવਿਂ ਖਣਾਪੇਤ੍વਾ ਸਕ੍ਖਰਕਥਲਂ ਅਪਕਡ੍ਢਾਪੇਤ੍વਾ ਭੂਮਿਂ ਸਮਂ ਕਾਰਾਪੇਤ੍વਾ ਮੁਦੁਕਾਯ ਭੂਮਿਯਾ ਸਿਪ੍ਪਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਯੋਗਾવਚਰੋ ਸੀਲਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਭਾવੇਤਿ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ વੀਰਿਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਮਾਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨ੍ਤਿ। ਭਾਸਿਤਮ੍ਪੇਤਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਭਗવਤਾ –
‘‘Bhiyyo opammaṃ karohī’’ti. ‘‘Yathā, mahārāja, laṅghako sippaṃ dassetukāmo pathaviṃ khaṇāpetvā sakkharakathalaṃ apakaḍḍhāpetvā bhūmiṃ samaṃ kārāpetvā mudukāya bhūmiyā sippaṃ dasseti. Evameva kho, mahārāja, yogāvacaro sīlaṃ nissāya sīle patiṭṭhāya pañcindriyāni bhāveti saddhindriyaṃ vīriyindriyaṃ satindriyaṃ samādhindriyaṃ paññindriyanti. Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā –
‘‘‘ਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਨਰੋ ਸਪਞ੍ਞੋ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਞ੍ਞਞ੍ਚ ਭਾવਯਂ।
‘‘‘Sīle patiṭṭhāya naro sapañño, cittaṃ paññañca bhāvayaṃ;
‘‘‘ਅਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾ ਧਰਣੀવ ਪਾਣਿਨਂ, ਇਦਞ੍ਚ ਮੂਲਂ ਕੁਸਲਾਭਿવੁਡ੍ਢਿਯਾ।
‘‘‘Ayaṃ patiṭṭhā dharaṇīva pāṇinaṃ, idañca mūlaṃ kusalābhivuḍḍhiyā;
ਮੁਖਞ੍ਚਿਦਂ ਸਬ੍ਬਜਿਨਾਨੁਸਾਸਨੇ, ਯੋ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੋ વਰਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਿਯੋ’’’ਤਿ॥
Mukhañcidaṃ sabbajinānusāsane, yo sīlakkhandho varapātimokkhiyo’’’ti.
‘‘ਕਲ੍ਲੋਸਿ, ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨਾ’’ਤਿ।
‘‘Kallosi, bhante nāgasenā’’ti.
ਸੀਲਲਕ੍ਖਣਪਞ੍ਹੋ ਨવਮੋ।
Sīlalakkhaṇapañho navamo.
Footnotes: