| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปฎิสมฺภิทามคฺคปาฬิ • Paṭisambhidāmaggapāḷi |
๒. สีลมยญาณนิเทฺทโส
2. Sīlamayañāṇaniddeso
๓๗. กถํ สุตฺวาน สํวเร ปญฺญา สีลมเย ญาณํ? ปญฺจ สีลานิ – ปริยนฺตปาริสุทฺธิสีลํ, อปริยนฺตปาริสุทฺธิสีลํ, ปริปุณฺณปาริสุทฺธิสีลํ, อปรามฎฺฐปาริสุทฺธิสีลํ, ปฎิปฺปสฺสทฺธิปาริสุทฺธิสีลนฺติฯ
37. Kathaṃ sutvāna saṃvare paññā sīlamaye ñāṇaṃ? Pañca sīlāni – pariyantapārisuddhisīlaṃ, apariyantapārisuddhisīlaṃ, paripuṇṇapārisuddhisīlaṃ, aparāmaṭṭhapārisuddhisīlaṃ, paṭippassaddhipārisuddhisīlanti.
ตตฺถ กตมํ ปริยนฺตปาริสุทฺธิสีลํ? อนุปสมฺปนฺนานํ ปริยนฺตสิกฺขาปทานํ – อิทํ ปริยนฺตปาริสุทฺธิสีลํฯ กตมํ อปริยนฺตปาริสุทฺธิสีลํ? อุปสมฺปนฺนานํ อปริยนฺตสิกฺขาปทานํ – อิทํ อปริยนฺตปาริสุทฺธิสีลํฯ กตมํ ปริปุณฺณปาริสุทฺธิสีลํ? ปุถุชฺชนกลฺยาณกานํ กุสลธเมฺม ยุตฺตานํ เสกฺขปริยเนฺต 1 ปริปูรการีนํ กาเย จ ชีวิเต จ อนเปกฺขานํ ปริจฺจตฺตชีวิตานํ – อิทํ ปริปุณฺณปาริสุทฺธิสีลํฯ กตมํ อปรามฎฺฐปาริสุทฺธิสีลํ? สตฺตนฺนํ เสกฺขานํ – อิทํ อปรามฎฺฐปาริสุทฺธิสีลํฯ กตมํ ปฎิปฺปสฺสทฺธิปาริสุทฺธิสีลํ? ตถาคตสาวกานํ ขีณาสวานํ ปเจฺจกพุทฺธานํ ตถาคตานํ อรหนฺตานํ สมฺมาสมฺพุทฺธานํ – อิทํ ปฎิปฺปสฺสทฺธิปาริสุทฺธิสีลํฯ
Tattha katamaṃ pariyantapārisuddhisīlaṃ? Anupasampannānaṃ pariyantasikkhāpadānaṃ – idaṃ pariyantapārisuddhisīlaṃ. Katamaṃ apariyantapārisuddhisīlaṃ? Upasampannānaṃ apariyantasikkhāpadānaṃ – idaṃ apariyantapārisuddhisīlaṃ. Katamaṃ paripuṇṇapārisuddhisīlaṃ? Puthujjanakalyāṇakānaṃ kusaladhamme yuttānaṃ sekkhapariyante 2 paripūrakārīnaṃ kāye ca jīvite ca anapekkhānaṃ pariccattajīvitānaṃ – idaṃ paripuṇṇapārisuddhisīlaṃ. Katamaṃ aparāmaṭṭhapārisuddhisīlaṃ? Sattannaṃ sekkhānaṃ – idaṃ aparāmaṭṭhapārisuddhisīlaṃ. Katamaṃ paṭippassaddhipārisuddhisīlaṃ? Tathāgatasāvakānaṃ khīṇāsavānaṃ paccekabuddhānaṃ tathāgatānaṃ arahantānaṃ sammāsambuddhānaṃ – idaṃ paṭippassaddhipārisuddhisīlaṃ.
๓๘. อตฺถิ สีลํ ปริยนฺตํ, อตฺถิ สีลํ อปริยนฺตํฯ ตตฺถ กตมํ ตํ สีลํ ปริยนฺตํ? อตฺถิ สีลํ ลาภปริยนฺตํ, อตฺถิ สีลํ ยสปริยนฺตํ, อตฺถิ สีลํ ญาติปริยนฺตํ, อตฺถิ สีลํ องฺคปริยนฺตํ, อตฺถิ สีลํ ชีวิตปริยนฺตํฯ
38. Atthi sīlaṃ pariyantaṃ, atthi sīlaṃ apariyantaṃ. Tattha katamaṃ taṃ sīlaṃ pariyantaṃ? Atthi sīlaṃ lābhapariyantaṃ, atthi sīlaṃ yasapariyantaṃ, atthi sīlaṃ ñātipariyantaṃ, atthi sīlaṃ aṅgapariyantaṃ, atthi sīlaṃ jīvitapariyantaṃ.
กตมํ ตํ สีลํ ลาภปริยนฺตํ? อิเธกโจฺจ ลาภเหตุ ลาภปจฺจยา ลาภการณา ยถาสมาทินฺนํ 3 สิกฺขาปทํ วีติกฺกมติ – อิทํ ตํ สีลํ ลาภปริยนฺตํฯ กตมํ ตํ สีลํ ยสปริยนฺตํ? อิเธกโจฺจ ยสเหตุ ยสปจฺจยา ยสการณา ยถาสมาทินฺนํ สิกฺขาปทํ วีติกฺกมติ – อิทํ ตํ สีลํ ยสปริยนฺตํฯ กตมํ ตํ สีลํ ญาติปริยนฺตํ? อิเธกโจฺจ ญาติเหตุ ญาติปจฺจยา ญาติการณา ยถาสมาทินฺนํ สิกฺขาปทํ วีติกฺกมติ – อิทํ ตํ สีลํ ญาติปริยนฺตํฯ กตมํ ตํ สีลํ องฺคปริยนฺตํ? อิเธกโจฺจ องฺคเหตุ องฺคปจฺจยา องฺคการณา ยถาสมาทินฺนํ สิกฺขาปทํ วีติกฺกมติ – อิทํ ตํ สีลํ องฺคปริยนฺตํฯ กตมํ ตํ สีลํ ชีวิตปริยนฺตํ? อิเธกโจฺจ ชีวิตเหตุ ชีวิตปจฺจยา ชีวิตการณา ยถาสมาทินฺนํ สิกฺขาปทํ วีติกฺกมติ – อิทํ ตํ สีลํ ชีวิตปริยนฺตํฯ เอวรูปานิ สีลานิ ขณฺฑานิ ฉิทฺทานิ สพลานิ กมฺมาสานิ น ภุชิสฺสานิ น วิญฺญุปฺปสตฺถานิ 4 ปรามฎฺฐานิ อสมาธิสํวตฺตนิกานิ 5 น อวิปฺปฎิสารวตฺถุกานิ น ปาโมชฺชวตฺถุกานิ น ปีติวตฺถุกานิ น ปสฺสทฺธิวตฺถุกานิ น สุขวตฺถุกานิ น สมาธิวตฺถุกานิ น ยถาภูตญาณทสฺสนวตฺถุกานิ น เอกนฺตนิพฺพิทาย น วิราคาย น นิโรธาย น อุปสมาย น อภิญฺญาย น สโมฺพธาย น นิพฺพานาย สํวตฺตนฺติ – อิทํ ตํ สีลํ ปริยนฺตํฯ
Katamaṃ taṃ sīlaṃ lābhapariyantaṃ? Idhekacco lābhahetu lābhapaccayā lābhakāraṇā yathāsamādinnaṃ 6 sikkhāpadaṃ vītikkamati – idaṃ taṃ sīlaṃ lābhapariyantaṃ. Katamaṃ taṃ sīlaṃ yasapariyantaṃ? Idhekacco yasahetu yasapaccayā yasakāraṇā yathāsamādinnaṃ sikkhāpadaṃ vītikkamati – idaṃ taṃ sīlaṃ yasapariyantaṃ. Katamaṃ taṃ sīlaṃ ñātipariyantaṃ? Idhekacco ñātihetu ñātipaccayā ñātikāraṇā yathāsamādinnaṃ sikkhāpadaṃ vītikkamati – idaṃ taṃ sīlaṃ ñātipariyantaṃ. Katamaṃ taṃ sīlaṃ aṅgapariyantaṃ? Idhekacco aṅgahetu aṅgapaccayā aṅgakāraṇā yathāsamādinnaṃ sikkhāpadaṃ vītikkamati – idaṃ taṃ sīlaṃ aṅgapariyantaṃ. Katamaṃ taṃ sīlaṃ jīvitapariyantaṃ? Idhekacco jīvitahetu jīvitapaccayā jīvitakāraṇā yathāsamādinnaṃ sikkhāpadaṃ vītikkamati – idaṃ taṃ sīlaṃ jīvitapariyantaṃ. Evarūpāni sīlāni khaṇḍāni chiddāni sabalāni kammāsāni na bhujissāni na viññuppasatthāni 7 parāmaṭṭhāni asamādhisaṃvattanikāni 8 na avippaṭisāravatthukāni na pāmojjavatthukāni na pītivatthukāni na passaddhivatthukāni na sukhavatthukāni na samādhivatthukāni na yathābhūtañāṇadassanavatthukāni na ekantanibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattanti – idaṃ taṃ sīlaṃ pariyantaṃ.
กตมํ ตํ สีลํ อปริยนฺตํ? อตฺถิ สีลํ น ลาภปริยนฺตํ , อตฺถิ สีลํ น ยสปริยนฺตํ, อตฺถิ สีลํ น ญาติปริยนฺตํ, อตฺถิ สีลํ น องฺคปริยนฺตํ, อตฺถิ สีลํ น ชีวิตปริยนฺตํฯ
Katamaṃ taṃ sīlaṃ apariyantaṃ? Atthi sīlaṃ na lābhapariyantaṃ , atthi sīlaṃ na yasapariyantaṃ, atthi sīlaṃ na ñātipariyantaṃ, atthi sīlaṃ na aṅgapariyantaṃ, atthi sīlaṃ na jīvitapariyantaṃ.
กตมํ ตํ สีลํ น ลาภปริยนฺตํ? อิเธกโจฺจ ลาภเหตุ ลาภปจฺจยา ลาภการณา ยถาสมาทินฺนํ สิกฺขาปทํ วีติกฺกมาย จิตฺตมฺปิ น อุปฺปาเทติ, กิํ โส วีติกฺกมิสฺสติ! อิทํ ตํ สีลํ น ลาภปริยนฺตํฯ กตมํ ตํ สีลํ น ยสปริยนฺตํ? อิเธกโจฺจ ยสเหตุ ยสปจฺจยา ยสการณา ยถาสมาทินฺนํ สิกฺขาปทํ วีติกฺกมาย จิตฺตมฺปิ น อุปฺปาเทติ , กิํ โส วีติกฺกมิสฺสติ! อิทํ ตํ สีลํ น ยสปริยนฺตํฯ กตมํ ตํ สีลํ น ญาติปริยนฺตํ? อิเธกโจฺจ ญาติเหตุ ญาติปจฺจยา ญาติการณา ยถาสมาทินฺนํ สิกฺขาปทํ วีติกฺกมาย จิตฺตมฺปิ น อุปฺปาเทติ, กิํ โส วีติกฺกมิสฺสติ! อิทํ ตํ สีลํ น ญาติปริยนฺตํฯ กตมํ ตํ สีลํ น องฺคปริยนฺตํ? อิเธกโจฺจ องฺคเหตุ องฺคปจฺจยา องฺคการณา ยถาสมาทินฺนํ สิกฺขาปทํ วีติกฺกมาย จิตฺตมฺปิ น อุปฺปาเทติ, กิํ โส วีติกฺกมิสฺสติ! อิทํ ตํ สีลํ น องฺคปริยนฺตํฯ กตมํ ตํ สีลํ น ชีวิตปริยนฺตํ? อิเธกโจฺจ ชีวิตเหตุ ชีวิตปจฺจยา ชีวิตการณา ยถาสมาทินฺนํ สิกฺขาปทํ วีติกฺกมาย จิตฺตมฺปิ น อุปฺปาเทติ, กิํ โส วีติกฺกมิสฺสติ! อิทํ ตํ สีลํ น ชีวิตปริยนฺตํฯ เอวรูปานิ สีลานิ อขณฺฑานิ อจฺฉิทฺทานิ อสพลานิ อกมฺมาสานิ ภุชิสฺสานิ วิญฺญุปฺปสตฺถานิ อปรามฎฺฐานิ สมาธิสํวตฺตนิกานิ อวิปฺปฎิสารวตฺถุกานิ ปาโมชฺชวตฺถุกานิ ปีติวตฺถุกานิ ปสฺสทฺธิวตฺถุกานิ สุขวตฺถุกานิ สมาธิวตฺถุกานิ ยถาภูตญาณทสฺสนวตฺถุกานิ เอกนฺตนิพฺพิทาย วิราคาย นิโรธาย อุปสมาย อภิญฺญาย สโมฺพธาย นิพฺพานาย สํวตฺตนฺติ – อิทํ ตํ สีลํ อปริยนฺตํฯ
Katamaṃ taṃ sīlaṃ na lābhapariyantaṃ? Idhekacco lābhahetu lābhapaccayā lābhakāraṇā yathāsamādinnaṃ sikkhāpadaṃ vītikkamāya cittampi na uppādeti, kiṃ so vītikkamissati! Idaṃ taṃ sīlaṃ na lābhapariyantaṃ. Katamaṃ taṃ sīlaṃ na yasapariyantaṃ? Idhekacco yasahetu yasapaccayā yasakāraṇā yathāsamādinnaṃ sikkhāpadaṃ vītikkamāya cittampi na uppādeti , kiṃ so vītikkamissati! Idaṃ taṃ sīlaṃ na yasapariyantaṃ. Katamaṃ taṃ sīlaṃ na ñātipariyantaṃ? Idhekacco ñātihetu ñātipaccayā ñātikāraṇā yathāsamādinnaṃ sikkhāpadaṃ vītikkamāya cittampi na uppādeti, kiṃ so vītikkamissati! Idaṃ taṃ sīlaṃ na ñātipariyantaṃ. Katamaṃ taṃ sīlaṃ na aṅgapariyantaṃ? Idhekacco aṅgahetu aṅgapaccayā aṅgakāraṇā yathāsamādinnaṃ sikkhāpadaṃ vītikkamāya cittampi na uppādeti, kiṃ so vītikkamissati! Idaṃ taṃ sīlaṃ na aṅgapariyantaṃ. Katamaṃ taṃ sīlaṃ na jīvitapariyantaṃ? Idhekacco jīvitahetu jīvitapaccayā jīvitakāraṇā yathāsamādinnaṃ sikkhāpadaṃ vītikkamāya cittampi na uppādeti, kiṃ so vītikkamissati! Idaṃ taṃ sīlaṃ na jīvitapariyantaṃ. Evarūpāni sīlāni akhaṇḍāni acchiddāni asabalāni akammāsāni bhujissāni viññuppasatthāni aparāmaṭṭhāni samādhisaṃvattanikāni avippaṭisāravatthukāni pāmojjavatthukāni pītivatthukāni passaddhivatthukāni sukhavatthukāni samādhivatthukāni yathābhūtañāṇadassanavatthukāni ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti – idaṃ taṃ sīlaṃ apariyantaṃ.
๓๙. กิํ สีลํ? กติ สีลานิ? กิํ สมุฎฺฐานํ สีลํ? กติ ธมฺมสโมธานํ สีลํ?
39. Kiṃ sīlaṃ? Kati sīlāni? Kiṃ samuṭṭhānaṃ sīlaṃ? Kati dhammasamodhānaṃ sīlaṃ?
กิํ สีลนฺติ เจตนา สีลํ, เจตสิกํ สีลํ, สํวโร สีลํ, อวีติกฺกโม สีลํฯ กติ สีลานีติ ตีณิ สีลานิ – กุสลสีลํ, อกุสลสีลํ, อพฺยากตสีลํฯกิํ สมุฎฺฐานํ สีลนฺติ กุสลจิตฺตสมุฎฺฐานํ กุสลสีลํ , อกุสลจิตฺตสมุฎฺฐานํ อกุสลสีลํ, อพฺยากตจิตฺตสมุฎฺฐานํ อพฺยากตสีลํฯ กติ ธมฺมสโมธานํ สีลนฺติ สํวรสโมธานํ สีลํ, อวีติกฺกมสโมธานํ สีลํ, ตถาภาเว ชาตเจตนาสโมธานํ สีลํฯ
Kiṃ sīlanti cetanā sīlaṃ, cetasikaṃ sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ. Kati sīlānīti tīṇi sīlāni – kusalasīlaṃ, akusalasīlaṃ, abyākatasīlaṃ.Kiṃ samuṭṭhānaṃ sīlanti kusalacittasamuṭṭhānaṃ kusalasīlaṃ , akusalacittasamuṭṭhānaṃ akusalasīlaṃ, abyākatacittasamuṭṭhānaṃ abyākatasīlaṃ. Kati dhammasamodhānaṃ sīlanti saṃvarasamodhānaṃ sīlaṃ, avītikkamasamodhānaṃ sīlaṃ, tathābhāve jātacetanāsamodhānaṃ sīlaṃ.
๔๐. ปาณาติปาตํ สํวรเฎฺฐน สีลํ, อวีติกฺกมเฎฺฐน สีลํฯ อทินฺนาทานํ สํวรเฎฺฐน สีลํ, อวีติกฺกมเฎฺฐน สีลํฯ กาเมสุมิจฺฉาจารํ สํวรเฎฺฐน สีลํ, อวีติกฺกมเฎฺฐน สีลํฯ มุสาวาทํ สํวรเฎฺฐน สีลํ, อวีติกฺกมเฎฺฐน สีลํฯ ปิสุณํ วาจํ 9 สํวรเฎฺฐน สีลํ, อวีติกฺกมเฎฺฐน สีลํฯ ผรุสํ วาจํ 10 สํวรเฎฺฐน สีลํ, อวีติกฺกมเฎฺฐน สีลํฯ สมฺผปฺปลาปํ สํวรเฎฺฐน สีลํ, อวีติกฺกมเฎฺฐน สีลํ ฯ อภิชฺฌํ สํวรเฎฺฐน สีลํ, อวีติกฺกมเฎฺฐน สีลํฯ พฺยาปาทํ สํวรเฎฺฐน สีลํ, อวีติกฺกมเฎฺฐน สีลํฯ มิจฺฉาทิฎฺฐิํ สํวรเฎฺฐน สีลํ, อวีติกฺกมเฎฺฐน สีลํฯ
40. Pāṇātipātaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Adinnādānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Kāmesumicchācāraṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Musāvādaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Pisuṇaṃ vācaṃ 11 saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Pharusaṃ vācaṃ 12 saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Samphappalāpaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ . Abhijjhaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Byāpādaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Micchādiṭṭhiṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ.
๔๑. เนกฺขเมฺมน กามจฺฉนฺทํ สํวรเฎฺฐน สีลํ, อวีติกฺกมเฎฺฐน สีลํฯ อพฺยาปาเทน พฺยาปาทํ สํวรเฎฺฐน สีลํ, อวีติกฺกมเฎฺฐน สีลํฯ อาโลกสญฺญาย ถินมิทฺธํ…เป.… อวิเกฺขปเฎฺฐน อุทฺธจฺจํ… ธมฺมววตฺถาเนน วิจิกิจฺฉํ… ญาเณน อวิชฺชํ… ปาโมเชฺชน อรติํ…ฯ
41. Nekkhammena kāmacchandaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Abyāpādena byāpādaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ. Ālokasaññāya thinamiddhaṃ…pe… avikkhepaṭṭhena uddhaccaṃ… dhammavavatthānena vicikicchaṃ… ñāṇena avijjaṃ… pāmojjena aratiṃ….
ปฐเมน ฌาเนน 13 นีวรเณ…เป.… ทุติเยน ฌาเนน วิตกฺกวิจาเร… ตติเยน ฌาเนน ปีติํ… จตุเตฺถน ฌาเนน สุขทุกฺขํ… อากาสานญฺจายตนสมาปตฺติยา รูปสญฺญํ ปฎิฆสญฺญํ นานตฺตสญฺญํ… วิญฺญาณญฺจายตนสมาปตฺติยา อากาสานญฺจายตนสญฺญํ… อากิญฺจญฺญายตนสมาปตฺติยา วิญฺญาณญฺจายตนสญฺญํ… เนวสญฺญานาสญฺญายตนสมาปตฺติยา อากิญฺจญฺญายตนสญฺญํฯ
Paṭhamena jhānena 14 nīvaraṇe…pe… dutiyena jhānena vitakkavicāre… tatiyena jhānena pītiṃ… catutthena jhānena sukhadukkhaṃ… ākāsānañcāyatanasamāpattiyā rūpasaññaṃ paṭighasaññaṃ nānattasaññaṃ… viññāṇañcāyatanasamāpattiyā ākāsānañcāyatanasaññaṃ… ākiñcaññāyatanasamāpattiyā viññāṇañcāyatanasaññaṃ… nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā ākiñcaññāyatanasaññaṃ.
อนิจฺจานุปสฺสนาย นิจฺจสญฺญํ…เป.… ทุกฺขานุปสฺสนาย สุขสญฺญํ… อนตฺตา อนุปสฺสนาย อตฺตสญฺญํ… นิพฺพิทานุปสฺสนาย นนฺทิํ… วิราคานุปสฺสนาย ราคํ… นิโรธา อนุปสฺสนาย สมุทยํ… ปฎินิสฺสคฺคานุปสฺสนาย อาทานํ… ขยานุปสฺสนาย ฆนสญฺญํ… วยานุปสฺสนาย อายูหนํ.. วิปริณามานุปสฺสนาย ธุวสญฺญํ… อนิมิตฺตานุปสฺสนาย นิมิตฺตํ…. อปฺปณิหิตานุปสฺสนาย ปณิธิํ… สุญฺญตานุปสฺสนาย อภินิเวสํ… อธิปญฺญาธมฺมวิปสฺสนาย สาราทานาภินิเวสํ… ยถาภูตญาณทสฺสเนน สโมฺมหาภินิเวสํ… อาทีนวานุปสฺสนาย อาลยาภินิเวสํ… ปฎิสงฺขานุปสฺสนาย อปฺปฎิสงฺขํ… วิวฎฺฎนานุปสฺสนาย สโญฺญคาภินิเวสํ…ฯ
Aniccānupassanāya niccasaññaṃ…pe… dukkhānupassanāya sukhasaññaṃ… anattā anupassanāya attasaññaṃ… nibbidānupassanāya nandiṃ… virāgānupassanāya rāgaṃ… nirodhā anupassanāya samudayaṃ… paṭinissaggānupassanāya ādānaṃ… khayānupassanāya ghanasaññaṃ… vayānupassanāya āyūhanaṃ.. vipariṇāmānupassanāya dhuvasaññaṃ… animittānupassanāya nimittaṃ…. appaṇihitānupassanāya paṇidhiṃ… suññatānupassanāya abhinivesaṃ… adhipaññādhammavipassanāya sārādānābhinivesaṃ… yathābhūtañāṇadassanena sammohābhinivesaṃ… ādīnavānupassanāya ālayābhinivesaṃ… paṭisaṅkhānupassanāya appaṭisaṅkhaṃ… vivaṭṭanānupassanāya saññogābhinivesaṃ….
โสตาปตฺติมเคฺคน ทิเฎฺฐกเฎฺฐ กิเลเส…เป.… สกทาคามิมเคฺคน โอฬาริเก กิเลเส… อนาคามิมเคฺคน อณุสหคเต กิเลเส… อรหตฺตมเคฺคน สพฺพกิเลเส สํวรเฎฺฐน สีลํ, อวีติกฺกมเฎฺฐน สีลํฯ
Sotāpattimaggena diṭṭhekaṭṭhe kilese…pe… sakadāgāmimaggena oḷārike kilese… anāgāmimaggena aṇusahagate kilese… arahattamaggena sabbakilese saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ.
ปญฺจ สีลานิ – ปาณาติปาตสฺส ปหานํ สีลํ, เวรมณี สีลํ, เจตนา สีลํ, สํวโร สีลํ, อวีติกฺกโม สีลํฯ เอวรูปานิ สีลานิ จิตฺตสฺส อวิปฺปฎิสาราย สํวตฺตนฺติ, ปาโมชฺชาย สํวตฺตนฺติ, ปีติยา สํวตฺตนฺติ, ปสฺสทฺธิยา สํวตฺตนฺติ, โสมนสฺสาย สํวตฺตนฺติ, อาเสวนาย สํวตฺตนฺติ, ภาวนาย สํวตฺตนฺติ, พหุลีกมฺมาย สํวตฺตนฺติ, อลงฺการาย สํวตฺตนฺติ, ปริกฺขาราย สํวตฺตนฺติ, ปริวาราย สํวตฺตนฺติ, ปาริปูริยา สํวตฺตนฺติ, เอกนฺตนิพฺพิทาย วิราคาย นิโรธาย อุปสมาย อภิญฺญาย สโมฺพธาย นิพฺพานาย สํวตฺตนฺติฯ
Pañca sīlāni – pāṇātipātassa pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ. Evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.
เอวรูปานํ สีลานํ สํวรปาริสุทฺธิ อธิสีลํ, สํวรปาริสุทฺธิยา ฐิตํ จิตฺตํ น วิเกฺขปํ คจฺฉติ, อวิเกฺขปปาริสุทฺธิ อธิจิตฺตํ สํวรปาริสุทฺธิํ สมฺมา ปสฺสติ, อวิเกฺขปปาริสุทฺธิํ สมฺมา ปสฺสติฯ ทสฺสนปาริสุทฺธิ อธิปญฺญาฯ โย ตตฺถ สํวรโฎฺฐ, อยํ อธิสีลสิกฺขา ฯ โย ตตฺถ อวิเกฺขปโฎฺฐ, อยํ อธิจิตฺตสิกฺขาฯ โย ตตฺถ ทสฺสนโฎฺฐ, อยํ อธิปญฺญาสิกฺขาฯ
Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na vikkhepaṃ gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati. Dassanapārisuddhi adhipaññā. Yo tattha saṃvaraṭṭho, ayaṃ adhisīlasikkhā . Yo tattha avikkhepaṭṭho, ayaṃ adhicittasikkhā. Yo tattha dassanaṭṭho, ayaṃ adhipaññāsikkhā.
อิมา ติโสฺส สิกฺขาโย อาวชฺชโนฺต สิกฺขติ, ชานโนฺต สิกฺขติ, ปสฺสโนฺต สิกฺขติ, ปจฺจเวกฺขโนฺต สิกฺขติ, จิตฺตํ อธิฎฺฐหโนฺต สิกฺขติ, สทฺธาย อธิมุจฺจโนฺต สิกฺขติ, วีริยํ ปคฺคณฺหโนฺต สิกฺขติ, สติํ อุปฎฺฐเปโนฺต สิกฺขติ, จิตฺตํ สมาทหโนฺต สิกฺขติ, ปญฺญาย ปชานโนฺต สิกฺขติ, อภิเญฺญยฺยํ อภิชานโนฺต สิกฺขติ, ปริเญฺญยฺยํ ปริชานโนฺต สิกฺขติ, ปหาตพฺพํ ปชหโนฺต สิกฺขติ, สจฺฉิกาตพฺพํ สจฺฉิกโรโนฺต สิกฺขติ, ภาเวตพฺพํ ภาเวโนฺต สิกฺขติฯ
Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, vīriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati.
ปญฺจ สีลานิ – อทินฺนาทานสฺส…เป.… กาเมสุมิจฺฉาจารสฺส… มุสาวาทสฺส… ปิสุณาย วาจาย… ผรุสาย วาจาย… สมฺผปฺปลาปสฺส… อภิชฺฌาย… พฺยาปาทสฺส… มิจฺฉาทิฎฺฐิยา… ภาเวตพฺพํ ภาเวโนฺต สิกฺขนฺติฯ
Pañca sīlāni – adinnādānassa…pe… kāmesumicchācārassa… musāvādassa… pisuṇāya vācāya… pharusāya vācāya… samphappalāpassa… abhijjhāya… byāpādassa… micchādiṭṭhiyā… bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhanti.
เนกฺขเมฺมน กามจฺฉนฺทสฺส…เป.… อพฺยาปาเทน พฺยาปาทสฺส… อาโลกสญฺญาย ถินมิทฺธสฺส… อวิเกฺขเปน อุทฺธจฺจสฺส… … ธมฺมววตฺถาเนน วิจิกิจฺฉาย… ญาเณน อวิชฺชาย… ปาโมเชฺชน อรติยา… ภาเวตพฺพํ ภาเวโนฺต สิกฺขติฯ
Nekkhammena kāmacchandassa…pe… abyāpādena byāpādassa… ālokasaññāya thinamiddhassa… avikkhepena uddhaccassa… … dhammavavatthānena vicikicchāya… ñāṇena avijjāya… pāmojjena aratiyā… bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati.
ปฐเมน ฌาเนน นีวรณานํ…เป.… ทุติเยน ฌาเนน วิตกฺกวิจารานํ… ตติเยน ฌาเนน ปีติยา… จตุเตฺถน ฌาเนน สุขทุกฺขานํ… อากาสานญฺจายตนสมาปตฺติยา รูปสญฺญาย ปฎิฆสญฺญาย นานตฺตสญฺญาย… วิญฺญาณญฺจายตนสมาปตฺติยา อากาสานญฺจายตนสญฺญาย… อากิญฺจญฺญายตนสมาปตฺติยา วิญฺญาณญฺจายตนสญฺญาย… เนวสญฺญานาสญฺญายตนสมาปตฺติยา อากิญฺจญฺญายตนสญฺญาย… ภาเวตพฺพํ ภาเวโนฺต สิกฺขติฯ
Paṭhamena jhānena nīvaraṇānaṃ…pe… dutiyena jhānena vitakkavicārānaṃ… tatiyena jhānena pītiyā… catutthena jhānena sukhadukkhānaṃ… ākāsānañcāyatanasamāpattiyā rūpasaññāya paṭighasaññāya nānattasaññāya… viññāṇañcāyatanasamāpattiyā ākāsānañcāyatanasaññāya… ākiñcaññāyatanasamāpattiyā viññāṇañcāyatanasaññāya… nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā ākiñcaññāyatanasaññāya… bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati.
อนิจฺจานุปสฺสนาย นิจฺจสญฺญาย…เป.… ทุกฺขานุปสฺสนาย สุขสญฺญาย… อนตฺตานุปสฺสนาย อตฺตสญฺญาย… นิพฺพิทานุปสฺสนาย นนฺทิยา… วิราคานุปสฺสนาย ราคสฺส… นิโรธานุปสฺสนาย สมุทยสฺส… ปฎินิสฺสคฺคานุปสฺสนาย อาทานสฺส… ขยานุปสฺสนาย ฆนสญฺญาย… วยานุปสฺสนาย อายูหนสฺส… วิปริณามานุปสฺสนาย ธุวสญฺญาย… อนิมิตฺตานุปสฺสนาย นิมิตฺตสฺส… อปฺปณิหิตานุปสฺสนาย ปณิธิยา… สุญฺญตานุปสฺสนาย อภินิเวสสฺส… อธิปญฺญาธมฺมวิปสฺสนาย สาราคาภินิเวสสฺส… ยถาภูตญาณทสฺสเนน สโมฺมหาภินิเวสสฺส… อาทีนวานุปสฺสนาย อาลยาภินิเวสสฺส… ปฎิสงฺขานุปสฺสนาย อปฺปฎิสงฺขาย… วิวฎฺฎนานุปสฺสนาย สโญฺญคาภินิเวสสฺส ภาเวตพฺพํ ภาเวโนฺต สิกฺขติฯ
Aniccānupassanāya niccasaññāya…pe… dukkhānupassanāya sukhasaññāya… anattānupassanāya attasaññāya… nibbidānupassanāya nandiyā… virāgānupassanāya rāgassa… nirodhānupassanāya samudayassa… paṭinissaggānupassanāya ādānassa… khayānupassanāya ghanasaññāya… vayānupassanāya āyūhanassa… vipariṇāmānupassanāya dhuvasaññāya… animittānupassanāya nimittassa… appaṇihitānupassanāya paṇidhiyā… suññatānupassanāya abhinivesassa… adhipaññādhammavipassanāya sārāgābhinivesassa… yathābhūtañāṇadassanena sammohābhinivesassa… ādīnavānupassanāya ālayābhinivesassa… paṭisaṅkhānupassanāya appaṭisaṅkhāya… vivaṭṭanānupassanāya saññogābhinivesassa bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati.
โสตาปตฺติมเคฺคน ทิเฎฺฐกฎฺฐานํ กิเลสานํ…เป.… สกทาคามิมเคฺคน โอฬาริกานํ กิเลสานํ… อนาคามิมเคฺคน อนุสหคตานํ กิเลสานํ… อรหตฺตมเคฺคน สพฺพกิเลสานํ ปหานํ สีลํ, เวรมณี สีลํ, เจตนา สีลํ, สํวโร สีลํ, อวีติกฺกโม สีลํฯ เอวรูปานิ สีลานิ จิตฺตสฺส อวิปฺปฎิสาราย สํวตฺตนฺติ, ปาโมชฺชาย สํวตฺตนฺติ, ปีติยา สํวตฺตนฺติ, ปสฺสทฺธิยา สํวตฺตนฺติ, โสมนสฺสาย สํวตฺตนฺติ, อาเสวนาย สํวตฺตนฺติ, ภาวนาย สํวตฺตนฺติ, พหุลีกมฺมาย สํวตฺตนฺติ, อลงฺการาย สํวตฺตนฺติ, ปริกฺขาราย สํวตฺตนฺติ, ปริวาราย สํวตฺตนฺติ, ปาริปูริยา สํวตฺตนฺติ, เอกนฺตนิพฺพิทาย วิราคาย นิโรธาย อุปสมาย อภิญฺญาย สโมฺพธาย นิพฺพานาย สํวตฺตนฺติฯ
Sotāpattimaggena diṭṭhekaṭṭhānaṃ kilesānaṃ…pe… sakadāgāmimaggena oḷārikānaṃ kilesānaṃ… anāgāmimaggena anusahagatānaṃ kilesānaṃ… arahattamaggena sabbakilesānaṃ pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ. Evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.
๔๒. เอวรูปานํ สีลานํ สํวรปาริสุทฺธิ อธิสีลํฯ สํวรปาริสุทฺธิยา ฐิตํ จิตฺตํ อวิเกฺขปํ คจฺฉติ, อวิเกฺขปปาริสุทฺธิ อธิจิตฺตํฯ สํวรปาริสุทฺธิํ สมฺมา ปสฺสติ, อวิเกฺขปปาริสุทฺธิํ สมฺมา ปสฺสติฯ ทสฺสนปาริสุทฺธิ อธิปญฺญาฯ โย ตตฺถ สํวรโฎฺฐ, อยํ อธิสีลสิกฺขาฯ โย ตตฺถ อวิเกฺขปโฎฺฐ, อยํ อธิจิตฺตสิกฺขาฯ โย ตตฺถ ทสฺสนโฎฺฐ, อยํ อธิปญฺญาสิกฺขาฯ อิมา ติโสฺส สิกฺขาโย อาวชฺชโนฺต สิกฺขติ, ชานโนฺต สิกฺขติ, ปสฺสโนฺต สิกฺขติ, ปจฺจเวกฺขโนฺต สิกฺขติ, จิตฺตํ อธิฎฺฐหโนฺต สิกฺขติ, สทฺธาย อธิมุจฺจโนฺต สิกฺขติ, วีริยํ ปคฺคณฺหโนฺต สิกฺขติ, สติํ อุปฎฺฐเปโนฺต สิกฺขติ, จิตฺตํ สมาทหโนฺต สิกฺขติ, ปญฺญาย ปชานโนฺต สิกฺขติ, อภิเญฺญยฺยํ อภิชานโนฺต สิกฺขติ, ปริเญฺญยฺยํ ปริชานโนฺต สิกฺขติ ปหาตพฺพํ ปชหโนฺต สิกฺขติ, สจฺฉิกาตพฺพํ สจฺฉิกโรโนฺต สิกฺขติ, ภาเวตพฺพํ ภาเวโนฺต สิกฺขติฯ ตํ ญาตเฎฺฐน ญาณํ ปชานนเฎฺฐน ปญฺญาฯ เตน วุจฺจติ – ‘‘สุตฺวาน สํวเร ปญฺญา สีลมเย ญาณํ’’ฯ
42. Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ. Saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ avikkhepaṃ gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ. Saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati. Dassanapārisuddhi adhipaññā. Yo tattha saṃvaraṭṭho, ayaṃ adhisīlasikkhā. Yo tattha avikkhepaṭṭho, ayaṃ adhicittasikkhā. Yo tattha dassanaṭṭho, ayaṃ adhipaññāsikkhā. Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, vīriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati. Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati – ‘‘sutvāna saṃvare paññā sīlamaye ñāṇaṃ’’.
สีลมยญาณนิเทฺทโส ทุติโยฯ
Sīlamayañāṇaniddeso dutiyo.
Footnotes:
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ขุทฺทกนิกาย (อฎฺฐกถา) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ปฎิสมฺภิทามคฺค-อฎฺฐกถา • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā / ๒. สีลมยญาณนิเทฺทสวณฺณนา • 2. Sīlamayañāṇaniddesavaṇṇanā
