| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
२. सीलसुत्तवण्णना
2. Sīlasuttavaṇṇanā
१२. दुतिये सम्पन्नसीलाति एत्थ तिविधं सम्पन्नं परिपुण्णसमङ्गिमधुरवसेन। तत्थ –
12. Dutiye sampannasīlāti ettha tividhaṃ sampannaṃ paripuṇṇasamaṅgimadhuravasena. Tattha –
‘‘सम्पन्नं सालिकेदारं, सुवा भुञ्जन्ति कोसिय।
‘‘Sampannaṃ sālikedāraṃ, suvā bhuñjanti kosiya;
पटिवेदेमि ते ब्रह्मे, न ने वारेतुमुस्सहे’’ति॥ (जा॰ १.१४.१) –
Paṭivedemi te brahme, na ne vāretumussahe’’ti. (jā. 1.14.1) –
इदं परिपुण्णसम्पन्नं नाम। ‘‘इमिना पातिमोक्खसंवरेन उपेतो होति समुपेतो उपागतो समुपागतो उपपन्नो सम्पन्नो समन्नागतो’’ति (विभ॰ ५११) इदं समङ्गिसम्पन्नं नाम। ‘‘इमिस्सा, भन्ते, महापथविया हेट्ठिमतलं सम्पन्नं, सेय्यथापि खुद्दमधुं अनीलकं, एवमस्साद’’न्ति (पारा॰ १७) इदं मधुरसम्पन्नं नाम। इध परिपुण्णसम्पन्नवसेन अत्थं दस्सेन्तो ‘‘सम्पन्नसीलाति परिपुण्णसीला’’ति आह। समङ्गिसम्पन्नवसेनपि अत्थो युज्जतियेव, तस्मा सम्पन्नसीलाति परिपुण्णसीला हुत्वातिपि सीलसमङ्गिनो हुत्वातिपि एवमेत्थ अत्थो दट्ठब्बो। तत्थ सीलस्स अनवसेससमादानेन अखण्डादिभावप्पत्तिया परिपुण्णसीला, समादानतो पट्ठाय अविच्छिन्दनतो सीलसमङ्गिनो। समादानवतो हि अच्चन्तविरोधिधम्मानुप्पत्तिया सीलसमङ्गिता वेदितब्बा, चेतनादीनं पन सीलनलक्खणानं धम्मानं पवत्तिलक्खणेन वत्तब्बमेव नत्थि।
Idaṃ paripuṇṇasampannaṃ nāma. ‘‘Iminā pātimokkhasaṃvarena upeto hoti samupeto upāgato samupāgato upapanno sampanno samannāgato’’ti (vibha. 511) idaṃ samaṅgisampannaṃ nāma. ‘‘Imissā, bhante, mahāpathaviyā heṭṭhimatalaṃ sampannaṃ, seyyathāpi khuddamadhuṃ anīlakaṃ, evamassāda’’nti (pārā. 17) idaṃ madhurasampannaṃ nāma. Idha paripuṇṇasampannavasena atthaṃ dassento ‘‘sampannasīlāti paripuṇṇasīlā’’ti āha. Samaṅgisampannavasenapi attho yujjatiyeva, tasmā sampannasīlāti paripuṇṇasīlā hutvātipi sīlasamaṅgino hutvātipi evamettha attho daṭṭhabbo. Tattha sīlassa anavasesasamādānena akhaṇḍādibhāvappattiyā paripuṇṇasīlā, samādānato paṭṭhāya avicchindanato sīlasamaṅgino. Samādānavato hi accantavirodhidhammānuppattiyā sīlasamaṅgitā veditabbā, cetanādīnaṃ pana sīlanalakkhaṇānaṃ dhammānaṃ pavattilakkhaṇena vattabbameva natthi.
तत्थ ‘‘परिपुण्णसीला’’ति इमिना अत्थेन खेत्तदोसविगमेन खेत्तपारिपूरी विय सीलदोसविगमेन सीलपारिपूरी वुत्ता होति। यथा हि खेत्तं बीजखण्डं, वप्पखण्डं, उदकखण्डं, ऊसखण्डन्ति चतुदोससमन्नागतं अपरिपूरं होति। तत्थ बीजखण्डं नाम यत्थ अन्तरन्तरा बीजानि खण्डानि वा पूतीनि वा होन्ति, तानि यत्थ पतन्ति, तत्थ सस्सं न उट्ठेति, खेत्तं खण्डं होति, अपरिपूरं होतीति अत्थो। वप्पखण्डं नाम यत्थ अकुसलो बीजानि वपन्तो अन्तरन्तरा निपातेति। एवञ्हि सब्बत्थ सस्सं न उट्ठेति, खेत्तं खण्डं होति। उदकखण्डं नाम यत्थ कत्थचि उदकं अतिबहुं वा होति, न वा होति। तत्रापि हि सस्सानि न उट्ठेन्ति, खेत्तं खण्डं होति। ऊसखण्डं नाम यत्थ कस्सको किस्मिञ्चि पदेसे नङ्गलेन भूमिं चत्तारो पञ्च वारे कसन्तो अतिगम्भीरं करोति, ततो ऊसं उप्पज्जति। तत्रापि हि सस्सं न उट्ठेति, खेत्तं खण्डं होति, तादिसञ्च खेत्तं न महप्फलं होति न महानिसंसं। तत्रापि बहुम्पि वपित्वा अप्पं लभति। इमेसं पन चतुन्नं दोसानं विगमा खेत्तं परिपुण्णं होति, तादिसञ्च खेत्तं महप्फलं होति महानिसंसं। एवमेव खण्डं, छिद्दं, सबलं, कम्मासन्ति चतुदोससमन्नागतं सीलं अपरिपूरं होति, तादिसञ्च सीलं न महप्फलं होति न महानिसंसं। इमेसं पन चतुन्नं दोसानं विगमा सीलं परिपुण्णं होति, तादिसञ्च सीलं महप्फलं होति महानिसंसं।
Tattha ‘‘paripuṇṇasīlā’’ti iminā atthena khettadosavigamena khettapāripūrī viya sīladosavigamena sīlapāripūrī vuttā hoti. Yathā hi khettaṃ bījakhaṇḍaṃ, vappakhaṇḍaṃ, udakakhaṇḍaṃ, ūsakhaṇḍanti catudosasamannāgataṃ aparipūraṃ hoti. Tattha bījakhaṇḍaṃ nāma yattha antarantarā bījāni khaṇḍāni vā pūtīni vā honti, tāni yattha patanti, tattha sassaṃ na uṭṭheti, khettaṃ khaṇḍaṃ hoti, aparipūraṃ hotīti attho. Vappakhaṇḍaṃ nāma yattha akusalo bījāni vapanto antarantarā nipāteti. Evañhi sabbattha sassaṃ na uṭṭheti, khettaṃ khaṇḍaṃ hoti. Udakakhaṇḍaṃ nāma yattha katthaci udakaṃ atibahuṃ vā hoti, na vā hoti. Tatrāpi hi sassāni na uṭṭhenti, khettaṃ khaṇḍaṃ hoti. Ūsakhaṇḍaṃ nāma yattha kassako kismiñci padese naṅgalena bhūmiṃ cattāro pañca vāre kasanto atigambhīraṃ karoti, tato ūsaṃ uppajjati. Tatrāpi hi sassaṃ na uṭṭheti, khettaṃ khaṇḍaṃ hoti, tādisañca khettaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Tatrāpi bahumpi vapitvā appaṃ labhati. Imesaṃ pana catunnaṃ dosānaṃ vigamā khettaṃ paripuṇṇaṃ hoti, tādisañca khettaṃ mahapphalaṃ hoti mahānisaṃsaṃ. Evameva khaṇḍaṃ, chiddaṃ, sabalaṃ, kammāsanti catudosasamannāgataṃ sīlaṃ aparipūraṃ hoti, tādisañca sīlaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Imesaṃ pana catunnaṃ dosānaṃ vigamā sīlaṃ paripuṇṇaṃ hoti, tādisañca sīlaṃ mahapphalaṃ hoti mahānisaṃsaṃ.
‘‘सीलसमङ्गिनो’’ति इमिना पनत्थेन सीलेन समङ्गिभूता समोधानगता समन्नागता हुत्वा विहरथाति इदमेव वुत्तं होति। तत्थ द्वीहि कारणेहि सम्पन्नसीलता होति सीलविपत्तिया आदीनवदस्सनेन, सीलसम्पत्तिया च आनिसंसदस्सनेन। तदुभयम्पि विसुद्धिमग्गे (विसुद्धि॰ १.१४) वित्थारितं । तत्थ ‘‘सम्पन्नसीलाति एत्तावता च किर भगवा चतुपारिसुद्धिसीलं उद्दिसित्वा ‘पातिमोक्खसंवरसंवुता’ति इमिना तत्थ जेट्ठकसीलं वित्थारेत्वा दस्सेती’’ति दिवाविहारवासी सुमत्थेरो आह। अन्तेवासिको पनस्स तेपिटकचूळनागत्थेरो आह – ‘‘उभयत्थापि पातिमोक्खसंवरो भगवता वुत्तो, पातिमोक्खसंवरोयेव हि सीलं, इतरानि पन तीणि सीलन्ति वुत्तट्ठानं नाम अत्थी’’ति वत्वा तं अननुजानन्तो आह – ‘‘इन्द्रियसंवरो नाम छद्वाररक्खामत्तकमेव, आजीवपारिसुद्धि धम्मेन समेन पच्चयुप्पत्तिमत्तकं, पच्चयनिस्सितं पटिलद्धपच्चये इदमत्थन्ति पच्चवेक्खित्वा परिभुञ्जनमत्तकं। निप्परियायेन पातिमोक्खसंवरोव सीलं। यस्स सो भिन्नो, अयं छिन्नसीसो विय पुरिसो हत्थपादे, सेसानि रक्खिस्सतीति न वत्तब्बो। यस्स पन सो अरोगो, अयं अच्छिन्नसीसो विय पुरिसो जीवितं, सेसानि पुन पाकतिकानि कत्वा रक्खितुं सक्कोति। तस्मा ‘सम्पन्नसीला’ति इमिना पातिमोक्खसंवरं उद्दिसित्वा ‘सम्पन्नपातिमोक्खा’ति तस्सेव वेवचनं वत्वा तं वित्थारेत्वा दस्सेन्तो ‘पातिमोक्खसंवरसंवुता’तिआदिमाहा’’ति।
‘‘Sīlasamaṅgino’’ti iminā panatthena sīlena samaṅgibhūtā samodhānagatā samannāgatā hutvā viharathāti idameva vuttaṃ hoti. Tattha dvīhi kāraṇehi sampannasīlatā hoti sīlavipattiyā ādīnavadassanena, sīlasampattiyā ca ānisaṃsadassanena. Tadubhayampi visuddhimagge (visuddhi. 1.14) vitthāritaṃ . Tattha ‘‘sampannasīlāti ettāvatā ca kira bhagavā catupārisuddhisīlaṃ uddisitvā ‘pātimokkhasaṃvarasaṃvutā’ti iminā tattha jeṭṭhakasīlaṃ vitthāretvā dassetī’’ti divāvihāravāsī sumatthero āha. Antevāsiko panassa tepiṭakacūḷanāgatthero āha – ‘‘ubhayatthāpi pātimokkhasaṃvaro bhagavatā vutto, pātimokkhasaṃvaroyeva hi sīlaṃ, itarāni pana tīṇi sīlanti vuttaṭṭhānaṃ nāma atthī’’ti vatvā taṃ ananujānanto āha – ‘‘indriyasaṃvaro nāma chadvārarakkhāmattakameva, ājīvapārisuddhi dhammena samena paccayuppattimattakaṃ, paccayanissitaṃ paṭiladdhapaccaye idamatthanti paccavekkhitvā paribhuñjanamattakaṃ. Nippariyāyena pātimokkhasaṃvarova sīlaṃ. Yassa so bhinno, ayaṃ chinnasīso viya puriso hatthapāde, sesāni rakkhissatīti na vattabbo. Yassa pana so arogo, ayaṃ acchinnasīso viya puriso jīvitaṃ, sesāni puna pākatikāni katvā rakkhituṃ sakkoti. Tasmā ‘sampannasīlā’ti iminā pātimokkhasaṃvaraṃ uddisitvā ‘sampannapātimokkhā’ti tasseva vevacanaṃ vatvā taṃ vitthāretvā dassento ‘pātimokkhasaṃvarasaṃvutā’tiādimāhā’’ti.
पातिमोक्खसंवरसीलेन संवुताति यो नं पाति रक्खति, तं मोक्खेति मोचेति आपायिकादीहि दुक्खेहीति पातिमोक्खन्ति लद्धनामेन सिक्खापदसीलेन पिहितकायवचीद्वारा। एवंभूता च तेन उपेता समन्नागता नाम होन्तीति आह ‘‘उपेता हुत्वा’’ति। आचारेन च गोचरेन च सम्पन्नाति कायिकवाचसिकअवीतिक्कमसङ्खातेन आचारेन, न-वेसियगोचरतादिसङ्खातेन गोचरेन च सम्पन्ना, सम्पन्नआचारगोचराति अत्थो। अणुप्पमाणेसूति अतिपरित्तकेसु अनापत्तिगमनीयेसु। दुक्कटदुब्भासितमत्तेसूति अपरे। दोसेसूति गारय्हेसु अकुसलधम्मेसु। भयतो दस्सनसीलाति परमाणुमत्तम्पि वज्जं सिनेरुप्पमाणं विय कत्वा भायनसीला। सब्बसिक्खाकोट्ठासेसूति मूलपञ्ञत्तिअनुपञ्ञत्तिसब्बत्थपञ्ञत्तिपदेसपञ्ञत्तिआदिभेदेसु। तं तं समादातब्बं समादायाति यं किञ्चि सिक्खाकोट्ठासेसु मूलपञ्ञत्तिआदिभेदेसु सिक्खितब्बं पटिपज्जितब्बं पूरितब्बं कायिकं वाचसिकं वा सीलं, तं सब्बं सम्मा आदाय, सम्मदेव सक्कच्चं सब्बसो च आदियित्वाति अत्थो।
Pātimokkhasaṃvarasīlena saṃvutāti yo naṃ pāti rakkhati, taṃ mokkheti moceti āpāyikādīhi dukkhehīti pātimokkhanti laddhanāmena sikkhāpadasīlena pihitakāyavacīdvārā. Evaṃbhūtā ca tena upetā samannāgatā nāma hontīti āha ‘‘upetā hutvā’’ti. Ācārena ca gocarena ca sampannāti kāyikavācasikaavītikkamasaṅkhātena ācārena, na-vesiyagocaratādisaṅkhātena gocarena ca sampannā, sampannaācāragocarāti attho. Aṇuppamāṇesūti atiparittakesu anāpattigamanīyesu. Dukkaṭadubbhāsitamattesūti apare. Dosesūti gārayhesu akusaladhammesu. Bhayato dassanasīlāti paramāṇumattampi vajjaṃ sineruppamāṇaṃ viya katvā bhāyanasīlā. Sabbasikkhākoṭṭhāsesūti mūlapaññattianupaññattisabbatthapaññattipadesapaññattiādibhedesu. Taṃ taṃ samādātabbaṃ samādāyāti yaṃ kiñci sikkhākoṭṭhāsesu mūlapaññattiādibhedesu sikkhitabbaṃ paṭipajjitabbaṃ pūritabbaṃ kāyikaṃ vācasikaṃ vā sīlaṃ, taṃ sabbaṃ sammā ādāya, sammadeva sakkaccaṃ sabbaso ca ādiyitvāti attho.
उदयं पस्सन्तो पञ्चवीसति लक्खणानि पस्सतीति ‘‘अविज्जासमुदया रूपसमुदयोति पच्चयसमुदयट्ठेन रूपक्खन्धस्स उदयं पस्सति। तण्हासमुदया…पे॰… कम्मसमुदया…पे॰… आहारसमुदया रूपसमुदयोति पच्चयसमुदयट्ठेन रूपक्खन्धस्स उदयं पस्सति। निब्बत्तिलक्खणं पस्सन्तोपि रूपक्खन्धस्स उदयं पस्सति। रूपक्खन्धस्स उदयं पस्सन्तो इमानि पञ्च लक्खणानि पस्सति। तथा अविज्जासमुदया वेदनासमुदयोति पच्चयसमुदयट्ठेन वेदनाक्खन्धस्स उदयं पस्सति। तण्हासमुदया…पे॰… कम्मसमुदया…पे॰… फस्ससमुदया वेदनासमुदयोति पच्चयसमुदयट्ठेन वेदनाक्खन्धस्स उदयं पस्सति। निब्बत्तिलक्खणं पस्सन्तोपि वेदनाक्खन्धस्स उदयं पस्सति। वेदनाक्खन्धस्स उदयं पस्सन्तो इमानि पञ्च लक्खणानि पस्सती’’तिआदिना नयेन एकेकस्मिं खन्धे पञ्च पञ्च कत्वा वुत्तानि पञ्चवीसति उदयलक्खणानि पस्सति।
Udayaṃ passanto pañcavīsati lakkhaṇāni passatīti ‘‘avijjāsamudayā rūpasamudayoti paccayasamudayaṭṭhena rūpakkhandhassa udayaṃ passati. Taṇhāsamudayā…pe… kammasamudayā…pe… āhārasamudayā rūpasamudayoti paccayasamudayaṭṭhena rūpakkhandhassa udayaṃ passati. Nibbattilakkhaṇaṃ passantopi rūpakkhandhassa udayaṃ passati. Rūpakkhandhassa udayaṃ passanto imāni pañca lakkhaṇāni passati. Tathā avijjāsamudayā vedanāsamudayoti paccayasamudayaṭṭhena vedanākkhandhassa udayaṃ passati. Taṇhāsamudayā…pe… kammasamudayā…pe… phassasamudayā vedanāsamudayoti paccayasamudayaṭṭhena vedanākkhandhassa udayaṃ passati. Nibbattilakkhaṇaṃ passantopi vedanākkhandhassa udayaṃ passati. Vedanākkhandhassa udayaṃ passanto imāni pañca lakkhaṇāni passatī’’tiādinā nayena ekekasmiṃ khandhe pañca pañca katvā vuttāni pañcavīsati udayalakkhaṇāni passati.
वयं पस्सन्तो पञ्चवीसति लक्खणानि पस्सतीति ‘‘अविज्जानिरोधा रूपनिरोधोति पच्चयनिरोधट्ठेन रूपक्खन्धस्स वयं पस्सति। तण्हानिरोधा…पे॰… कम्मनिरोधा…पे॰… आहारनिरोधा रूपनिरोधोति पच्चयनिरोधट्ठेन रूपक्खन्धस्स वयं पस्सति। विपरिणामलक्खणं पस्सन्तोपि रूपक्खन्धस्स वयं पस्सति। रूपक्खन्धस्स वयं पस्सन्तो इमानि पञ्च लक्खणानि पस्सति। अविज्जानिरोधा…पे॰… तण्हानिरोधा…पे॰… फस्सनिरोधा वेदनानिरोधोति पच्चयनिरोधट्ठेन वेदनाक्खन्धस्स वयं पस्सति। विपरिणामलक्खणं पस्सन्तोपि वेदनाक्खन्धस्स वयं पस्सती। वेदनाक्खन्धस्स वयं पस्सन्तो इमानि पञ्च लक्खणानि पस्सति’’तिआदिना नयेन एकेकस्मिं खन्धे पञ्च पञ्च कत्वा वुत्तानि पञ्चवीसति वयलक्खणानि पस्सति। पेसितत्तोति निब्बानं पति पेसितचित्तो। कथयन्तीति तथाविधं भिक्खुं बुद्धादयो अरिया आचिक्खन्ति।
Vayaṃ passanto pañcavīsati lakkhaṇāni passatīti ‘‘avijjānirodhā rūpanirodhoti paccayanirodhaṭṭhena rūpakkhandhassa vayaṃ passati. Taṇhānirodhā…pe… kammanirodhā…pe… āhāranirodhā rūpanirodhoti paccayanirodhaṭṭhena rūpakkhandhassa vayaṃ passati. Vipariṇāmalakkhaṇaṃ passantopi rūpakkhandhassa vayaṃ passati. Rūpakkhandhassa vayaṃ passanto imāni pañca lakkhaṇāni passati. Avijjānirodhā…pe… taṇhānirodhā…pe… phassanirodhā vedanānirodhoti paccayanirodhaṭṭhena vedanākkhandhassa vayaṃ passati. Vipariṇāmalakkhaṇaṃ passantopi vedanākkhandhassa vayaṃ passatī. Vedanākkhandhassa vayaṃ passanto imāni pañca lakkhaṇāni passati’’tiādinā nayena ekekasmiṃ khandhe pañca pañca katvā vuttāni pañcavīsati vayalakkhaṇāni passati. Pesitattoti nibbānaṃ pati pesitacitto. Kathayantīti tathāvidhaṃ bhikkhuṃ buddhādayo ariyā ācikkhanti.
यतं चरेति वायममानो चरेय्य, चङ्कमनादिवसेन गमनं कप्पेन्तोपि ‘‘अनुप्पन्नानं पापकानं अकुसलानं धम्मानं अनुप्पादाय छन्दं जनेति वायमती’’तिआदिना (विभ॰ ४३२) नयेन वुत्तप्पधानवीरियं करोन्तो घटेन्तो वायमन्तो यथा अकुसलधम्मा पहीयन्ति, कुसलधम्मा भावनापारिपूरिं गच्छन्ति, एवं गमनं कप्पेय्याति अत्थो। एस नयो सेसेसुपि। यतमेनं पसारयेति एतं पसारेतब्बं हत्थपादादिं यतं यतमानो यथावुत्तवीरियसमङ्गी हुत्वा पसारेय्य, सब्बत्थ पधानं न जहेय्याति अधिप्पायो।
Yataṃcareti vāyamamāno careyya, caṅkamanādivasena gamanaṃ kappentopi ‘‘anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamatī’’tiādinā (vibha. 432) nayena vuttappadhānavīriyaṃ karonto ghaṭento vāyamanto yathā akusaladhammā pahīyanti, kusaladhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, evaṃ gamanaṃ kappeyyāti attho. Esa nayo sesesupi. Yatamenaṃ pasārayeti etaṃ pasāretabbaṃ hatthapādādiṃ yataṃ yatamāno yathāvuttavīriyasamaṅgī hutvā pasāreyya, sabbattha padhānaṃ na jaheyyāti adhippāyo.
इदानि यथा पटिपज्जन्तो यतं यतन्तो नाम होति, तं पटिपदं दस्सेतुं ‘‘उद्ध’’न्तिआदि वुत्तं। तत्थ उद्धन्ति उपरि। तिरियन्ति परितो, पुरत्थिमदिसादिवसेन समन्ततो दिसाभागेसूति अत्थो। अपाचीनन्ति हेट्ठा। यावता जगतो गतीति यत्तका सत्तसङ्खारभेदस्स लोकस्स पवत्ति, तत्थ सब्बत्थाति अत्थो। एत्तावता अनवसेसता सम्मसनञाणस्स विसयं सङ्गहेत्वा दस्सेति। समवेक्खिताति समा हेतुना ञायेन अवेक्खिता, अनिच्चादिवसेन विपस्सिताति वुत्तं होति। धम्मानन्ति सत्तसुञ्ञानं। खन्धानन्ति रूपादीनं पञ्चन्नं खन्धानं। उदयब्बयन्ति उदयञ्च वयञ्च। इदं वुत्तं होति – उपरि तिरियं अधोति तिधा सङ्गहिते सब्बस्मिं लोके अतीतादिभेदभिन्नानं पञ्चुपादानक्खन्धसङ्खातानं सब्बेसं रूपारूपधम्मानं अनिच्चादिसम्मसनाधिगतेन उदयब्बयञाणेन पञ्चवीसतिया आकारेहि उदयं, पञ्चवीसतिया आकारेहि वयं समवेक्खिता समनुपस्सिता भवेय्याति।
Idāni yathā paṭipajjanto yataṃ yatanto nāma hoti, taṃ paṭipadaṃ dassetuṃ ‘‘uddha’’ntiādi vuttaṃ. Tattha uddhanti upari. Tiriyanti parito, puratthimadisādivasena samantato disābhāgesūti attho. Apācīnanti heṭṭhā. Yāvatā jagato gatīti yattakā sattasaṅkhārabhedassa lokassa pavatti, tattha sabbatthāti attho. Ettāvatā anavasesatā sammasanañāṇassa visayaṃ saṅgahetvā dasseti. Samavekkhitāti samā hetunā ñāyena avekkhitā, aniccādivasena vipassitāti vuttaṃ hoti. Dhammānanti sattasuññānaṃ. Khandhānanti rūpādīnaṃ pañcannaṃ khandhānaṃ. Udayabbayanti udayañca vayañca. Idaṃ vuttaṃ hoti – upari tiriyaṃ adhoti tidhā saṅgahite sabbasmiṃ loke atītādibhedabhinnānaṃ pañcupādānakkhandhasaṅkhātānaṃ sabbesaṃ rūpārūpadhammānaṃ aniccādisammasanādhigatena udayabbayañāṇena pañcavīsatiyā ākārehi udayaṃ, pañcavīsatiyā ākārehi vayaṃ samavekkhitā samanupassitā bhaveyyāti.
चेतोसमथसामीचिन्ति चित्तसंकिलेसानं अच्चन्तवूपसमनतो चेतोसमथसङ्खातस्स अरियमग्गस्स अनुच्छविकं पटिपदाञाणदस्सनविसुद्धिं। सिक्खमानन्ति पटिपज्जमानं भावेन्तं ञाणपरम्परा निब्बत्तेन्तं। सदाति सब्बकालं रत्तिञ्चेव दिवा च। सतन्ति चतुसम्पजञ्ञसमन्नागताय सतिया सतोकारी। एवम्पेत्थ गाथावण्णना दट्ठब्बा। सेसमेत्थ सुविञ्ञेय्यमेव।
Cetosamathasāmīcinti cittasaṃkilesānaṃ accantavūpasamanato cetosamathasaṅkhātassa ariyamaggassa anucchavikaṃ paṭipadāñāṇadassanavisuddhiṃ. Sikkhamānanti paṭipajjamānaṃ bhāventaṃ ñāṇaparamparā nibbattentaṃ. Sadāti sabbakālaṃ rattiñceva divā ca. Satanti catusampajaññasamannāgatāya satiyā satokārī. Evampettha gāthāvaṇṇanā daṭṭhabbā. Sesamettha suviññeyyameva.
सीलसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Sīlasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya / २. सीलसुत्तं • 2. Sīlasuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / २. सीलसुत्तवण्णना • 2. Sīlasuttavaṇṇanā
