| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
2. සීලසුත්‌තවණ්‌ණනා
2. Sīlasuttavaṇṇanā
12. දුතියෙ සම්‌පන්‌නසීලාති එත්‌ථ තිවිධං සම්‌පන්‌නං පරිපුණ්‌ණසමඞ්‌ගිමධුරවසෙන. තත්‌ථ –
12. Dutiye sampannasīlāti ettha tividhaṃ sampannaṃ paripuṇṇasamaṅgimadhuravasena. Tattha –
‘‘සම්‌පන්‌නං සාලිකෙදාරං, සුවා භුඤ්‌ජන්‌ති කොසිය;
‘‘Sampannaṃ sālikedāraṃ, suvā bhuñjanti kosiya;
පටිවෙදෙමි තෙ බ්‍රහ්‌මෙ, න නෙ වාරෙතුමුස්‌සහෙ’’ති. (ජා. 1.14.1) –
Paṭivedemi te brahme, na ne vāretumussahe’’ti. (jā. 1.14.1) –
ඉදං පරිපුණ්‌ණසම්‌පන්‌නං නාම. ‘‘ඉමිනා පාතිමොක්‌ඛසංවරෙන උපෙතො හොති සමුපෙතො උපාගතො සමුපාගතො උපපන්‌නො සම්‌පන්‌නො සමන්‌නාගතො’’ති (විභ. 511) ඉදං සමඞ්‌ගිසම්‌පන්‌නං නාම. ‘‘ඉමිස්‌සා, භන්‌තෙ, මහාපථවියා හෙට්‌ඨිමතලං සම්‌පන්‌නං, සෙය්‍යථාපි ඛුද්‌දමධුං අනීලකං, එවමස්‌සාද’’න්‌ති (පාරා. 17) ඉදං මධුරසම්‌පන්‌නං නාම. ඉධ පරිපුණ්‌ණසම්‌පන්‌නවසෙන අත්‌ථං දස්‌සෙන්‌තො ‘‘සම්‌පන්‌නසීලාති පරිපුණ්‌ණසීලා’’ති ආහ. සමඞ්‌ගිසම්‌පන්‌නවසෙනපි අත්‌ථො යුජ්‌ජතියෙව, තස්‌මා සම්‌පන්‌නසීලාති පරිපුණ්‌ණසීලා හුත්‌වාතිපි සීලසමඞ්‌ගිනො හුත්‌වාතිපි එවමෙත්‌ථ අත්‌ථො දට්‌ඨබ්‌බො. තත්‌ථ සීලස්‌ස අනවසෙසසමාදානෙන අඛණ්‌ඩාදිභාවප්‌පත්‌තියා පරිපුණ්‌ණසීලා, සමාදානතො පට්‌ඨාය අවිච්‌ඡින්‌දනතො සීලසමඞ්‌ගිනො. සමාදානවතො හි අච්‌චන්‌තවිරොධිධම්‌මානුප්‌පත්‌තියා සීලසමඞ්‌ගිතා වෙදිතබ්‌බා, චෙතනාදීනං පන සීලනලක්‌ඛණානං ධම්‌මානං පවත්‌තිලක්‌ඛණෙන වත්‌තබ්‌බමෙව නත්‌ථි.
Idaṃ paripuṇṇasampannaṃ nāma. ‘‘Iminā pātimokkhasaṃvarena upeto hoti samupeto upāgato samupāgato upapanno sampanno samannāgato’’ti (vibha. 511) idaṃ samaṅgisampannaṃ nāma. ‘‘Imissā, bhante, mahāpathaviyā heṭṭhimatalaṃ sampannaṃ, seyyathāpi khuddamadhuṃ anīlakaṃ, evamassāda’’nti (pārā. 17) idaṃ madhurasampannaṃ nāma. Idha paripuṇṇasampannavasena atthaṃ dassento ‘‘sampannasīlāti paripuṇṇasīlā’’ti āha. Samaṅgisampannavasenapi attho yujjatiyeva, tasmā sampannasīlāti paripuṇṇasīlā hutvātipi sīlasamaṅgino hutvātipi evamettha attho daṭṭhabbo. Tattha sīlassa anavasesasamādānena akhaṇḍādibhāvappattiyā paripuṇṇasīlā, samādānato paṭṭhāya avicchindanato sīlasamaṅgino. Samādānavato hi accantavirodhidhammānuppattiyā sīlasamaṅgitā veditabbā, cetanādīnaṃ pana sīlanalakkhaṇānaṃ dhammānaṃ pavattilakkhaṇena vattabbameva natthi.
තත්‌ථ ‘‘පරිපුණ්‌ණසීලා’’ති ඉමිනා අත්‌ථෙන ඛෙත්‌තදොසවිගමෙන ඛෙත්‌තපාරිපූරී විය සීලදොසවිගමෙන සීලපාරිපූරී වුත්‌තා හොති. යථා හි ඛෙත්‌තං බීජඛණ්‌ඩං, වප්‌පඛණ්‌ඩං, උදකඛණ්‌ඩං, ඌසඛණ්‌ඩන්‌ති චතුදොසසමන්‌නාගතං අපරිපූරං හොති. තත්‌ථ බීජඛණ්‌ඩං නාම යත්‌ථ අන්‌තරන්‌තරා බීජානි ඛණ්‌ඩානි වා පූතීනි වා හොන්‌ති, තානි යත්‌ථ පතන්‌ති, තත්‌ථ සස්‌සං න උට්‌ඨෙති, ඛෙත්‌තං ඛණ්‌ඩං හොති, අපරිපූරං හොතීති අත්‌ථො. වප්‌පඛණ්‌ඩං නාම යත්‌ථ අකුසලො බීජානි වපන්‌තො අන්‌තරන්‌තරා නිපාතෙති. එවඤ්‌හි සබ්‌බත්‌ථ සස්‌සං න උට්‌ඨෙති, ඛෙත්‌තං ඛණ්‌ඩං හොති. උදකඛණ්‌ඩං නාම යත්‌ථ කත්‌ථචි උදකං අතිබහුං වා හොති, න වා හොති. තත්‍රාපි හි සස්‌සානි න උට්‌ඨෙන්‌ති, ඛෙත්‌තං ඛණ්‌ඩං හොති. ඌසඛණ්‌ඩං නාම යත්‌ථ කස්‌සකො කිස්‌මිඤ්‌චි පදෙසෙ නඞ්‌ගලෙන භූමිං චත්‌තාරො පඤ්‌ච වාරෙ කසන්‌තො අතිගම්‌භීරං කරොති, තතො ඌසං උප්‌පජ්‌ජති. තත්‍රාපි හි සස්‌සං න උට්‌ඨෙති, ඛෙත්‌තං ඛණ්‌ඩං හොති, තාදිසඤ්‌ච ඛෙත්‌තං න මහප්‌ඵලං හොති න මහානිසංසං. තත්‍රාපි බහුම්‌පි වපිත්‌වා අප්‌පං ලභති. ඉමෙසං පන චතුන්‌නං දොසානං විගමා ඛෙත්‌තං පරිපුණ්‌ණං හොති, තාදිසඤ්‌ච ඛෙත්‌තං මහප්‌ඵලං හොති මහානිසංසං. එවමෙව ඛණ්‌ඩං, ඡිද්‌දං, සබලං, කම්‌මාසන්‌ති චතුදොසසමන්‌නාගතං සීලං අපරිපූරං හොති, තාදිසඤ්‌ච සීලං න මහප්‌ඵලං හොති න මහානිසංසං. ඉමෙසං පන චතුන්‌නං දොසානං විගමා සීලං පරිපුණ්‌ණං හොති, තාදිසඤ්‌ච සීලං මහප්‌ඵලං හොති මහානිසංසං.
Tattha ‘‘paripuṇṇasīlā’’ti iminā atthena khettadosavigamena khettapāripūrī viya sīladosavigamena sīlapāripūrī vuttā hoti. Yathā hi khettaṃ bījakhaṇḍaṃ, vappakhaṇḍaṃ, udakakhaṇḍaṃ, ūsakhaṇḍanti catudosasamannāgataṃ aparipūraṃ hoti. Tattha bījakhaṇḍaṃ nāma yattha antarantarā bījāni khaṇḍāni vā pūtīni vā honti, tāni yattha patanti, tattha sassaṃ na uṭṭheti, khettaṃ khaṇḍaṃ hoti, aparipūraṃ hotīti attho. Vappakhaṇḍaṃ nāma yattha akusalo bījāni vapanto antarantarā nipāteti. Evañhi sabbattha sassaṃ na uṭṭheti, khettaṃ khaṇḍaṃ hoti. Udakakhaṇḍaṃ nāma yattha katthaci udakaṃ atibahuṃ vā hoti, na vā hoti. Tatrāpi hi sassāni na uṭṭhenti, khettaṃ khaṇḍaṃ hoti. Ūsakhaṇḍaṃ nāma yattha kassako kismiñci padese naṅgalena bhūmiṃ cattāro pañca vāre kasanto atigambhīraṃ karoti, tato ūsaṃ uppajjati. Tatrāpi hi sassaṃ na uṭṭheti, khettaṃ khaṇḍaṃ hoti, tādisañca khettaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Tatrāpi bahumpi vapitvā appaṃ labhati. Imesaṃ pana catunnaṃ dosānaṃ vigamā khettaṃ paripuṇṇaṃ hoti, tādisañca khettaṃ mahapphalaṃ hoti mahānisaṃsaṃ. Evameva khaṇḍaṃ, chiddaṃ, sabalaṃ, kammāsanti catudosasamannāgataṃ sīlaṃ aparipūraṃ hoti, tādisañca sīlaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ. Imesaṃ pana catunnaṃ dosānaṃ vigamā sīlaṃ paripuṇṇaṃ hoti, tādisañca sīlaṃ mahapphalaṃ hoti mahānisaṃsaṃ.
‘‘සීලසමඞ්‌ගිනො’’ති ඉමිනා පනත්‌ථෙන සීලෙන සමඞ්‌ගිභූතා සමොධානගතා සමන්‌නාගතා හුත්‌වා විහරථාති ඉදමෙව වුත්‌තං හොති. තත්‌ථ ද්‌වීහි කාරණෙහි සම්‌පන්‌නසීලතා හොති සීලවිපත්‌තියා ආදීනවදස්‌සනෙන, සීලසම්‌පත්‌තියා ච ආනිසංසදස්‌සනෙන. තදුභයම්‌පි විසුද්‌ධිමග්‌ගෙ (විසුද්‌ධි. 1.14) විත්‌ථාරිතං . තත්‌ථ ‘‘සම්‌පන්‌නසීලාති එත්‌තාවතා ච කිර භගවා චතුපාරිසුද්‌ධිසීලං උද්‌දිසිත්‌වා ‘පාතිමොක්‌ඛසංවරසංවුතා’ති ඉමිනා තත්‌ථ ජෙට්‌ඨකසීලං විත්‌ථාරෙත්‌වා දස්‌සෙතී’’ති දිවාවිහාරවාසී සුමත්‌ථෙරො ආහ. අන්‌තෙවාසිකො පනස්‌ස තෙපිටකචූළනාගත්‌ථෙරො ආහ – ‘‘උභයත්‌ථාපි පාතිමොක්‌ඛසංවරො භගවතා වුත්‌තො, පාතිමොක්‌ඛසංවරොයෙව හි සීලං, ඉතරානි පන තීණි සීලන්‌ති වුත්‌තට්‌ඨානං නාම අත්‌ථී’’ති වත්‌වා තං අනනුජානන්‌තො ආහ – ‘‘ඉන්‌ද්‍රියසංවරො නාම ඡද්‌වාරරක්‌ඛාමත්‌තකමෙව, ආජීවපාරිසුද්‌ධි ධම්‌මෙන සමෙන පච්‌චයුප්‌පත්‌තිමත්‌තකං, පච්‌චයනිස්‌සිතං පටිලද්‌ධපච්‌චයෙ ඉදමත්‌ථන්‌ති පච්‌චවෙක්‌ඛිත්‌වා පරිභුඤ්‌ජනමත්‌තකං. නිප්‌පරියායෙන පාතිමොක්‌ඛසංවරොව සීලං. යස්‌ස සො භින්‌නො, අයං ඡින්‌නසීසො විය පුරිසො හත්‌ථපාදෙ, සෙසානි රක්‌ඛිස්‌සතීති න වත්‌තබ්‌බො. යස්‌ස පන සො අරොගො, අයං අච්‌ඡින්‌නසීසො විය පුරිසො ජීවිතං, සෙසානි පුන පාකතිකානි කත්‌වා රක්‌ඛිතුං සක්‌කොති. තස්‌මා ‘සම්‌පන්‌නසීලා’ති ඉමිනා පාතිමොක්‌ඛසංවරං උද්‌දිසිත්‌වා ‘සම්‌පන්‌නපාතිමොක්‌ඛා’ති තස්‌සෙව වෙවචනං වත්‌වා තං විත්‌ථාරෙත්‌වා දස්‌සෙන්‌තො ‘පාතිමොක්‌ඛසංවරසංවුතා’තිආදිමාහා’’ති.
‘‘Sīlasamaṅgino’’ti iminā panatthena sīlena samaṅgibhūtā samodhānagatā samannāgatā hutvā viharathāti idameva vuttaṃ hoti. Tattha dvīhi kāraṇehi sampannasīlatā hoti sīlavipattiyā ādīnavadassanena, sīlasampattiyā ca ānisaṃsadassanena. Tadubhayampi visuddhimagge (visuddhi. 1.14) vitthāritaṃ . Tattha ‘‘sampannasīlāti ettāvatā ca kira bhagavā catupārisuddhisīlaṃ uddisitvā ‘pātimokkhasaṃvarasaṃvutā’ti iminā tattha jeṭṭhakasīlaṃ vitthāretvā dassetī’’ti divāvihāravāsī sumatthero āha. Antevāsiko panassa tepiṭakacūḷanāgatthero āha – ‘‘ubhayatthāpi pātimokkhasaṃvaro bhagavatā vutto, pātimokkhasaṃvaroyeva hi sīlaṃ, itarāni pana tīṇi sīlanti vuttaṭṭhānaṃ nāma atthī’’ti vatvā taṃ ananujānanto āha – ‘‘indriyasaṃvaro nāma chadvārarakkhāmattakameva, ājīvapārisuddhi dhammena samena paccayuppattimattakaṃ, paccayanissitaṃ paṭiladdhapaccaye idamatthanti paccavekkhitvā paribhuñjanamattakaṃ. Nippariyāyena pātimokkhasaṃvarova sīlaṃ. Yassa so bhinno, ayaṃ chinnasīso viya puriso hatthapāde, sesāni rakkhissatīti na vattabbo. Yassa pana so arogo, ayaṃ acchinnasīso viya puriso jīvitaṃ, sesāni puna pākatikāni katvā rakkhituṃ sakkoti. Tasmā ‘sampannasīlā’ti iminā pātimokkhasaṃvaraṃ uddisitvā ‘sampannapātimokkhā’ti tasseva vevacanaṃ vatvā taṃ vitthāretvā dassento ‘pātimokkhasaṃvarasaṃvutā’tiādimāhā’’ti.
පාතිමොක්‌ඛසංවරසීලෙන සංවුතාති යො නං පාති රක්‌ඛති, තං මොක්‌ඛෙති මොචෙති ආපායිකාදීහි දුක්‌ඛෙහීති පාතිමොක්‌ඛන්‌ති ලද්‌ධනාමෙන සික්‌ඛාපදසීලෙන පිහිතකායවචීද්‌වාරා. එවංභූතා ච තෙන උපෙතා සමන්‌නාගතා නාම හොන්‌තීති ආහ ‘‘උපෙතා හුත්‌වා’’ති. ආචාරෙන ච ගොචරෙන ච සම්‌පන්‌නාති කායිකවාචසිකඅවීතික්‌කමසඞ්‌ඛාතෙන ආචාරෙන, න-වෙසියගොචරතාදිසඞ්‌ඛාතෙන ගොචරෙන ච සම්‌පන්‌නා, සම්‌පන්‌නආචාරගොචරාති අත්‌ථො. අණුප්‌පමාණෙසූති අතිපරිත්‌තකෙසු අනාපත්‌තිගමනීයෙසු. දුක්‌කටදුබ්‌භාසිතමත්‌තෙසූති අපරෙ. දොසෙසූති ගාරය්‌හෙසු අකුසලධම්‌මෙසු. භයතො දස්‌සනසීලාති පරමාණුමත්‌තම්‌පි වජ්‌ජං සිනෙරුප්‌පමාණං විය කත්‌වා භායනසීලා. සබ්‌බසික්‌ඛාකොට්‌ඨාසෙසූති මූලපඤ්‌ඤත්‌තිඅනුපඤ්‌ඤත්‌තිසබ්‌බත්‌ථපඤ්‌ඤත්‌තිපදෙසපඤ්‌ඤත්‌තිආදිභෙදෙසු. තං තං සමාදාතබ්‌බං සමාදායාති යං කිඤ්‌චි සික්‌ඛාකොට්‌ඨාසෙසු මූලපඤ්‌ඤත්‌තිආදිභෙදෙසු සික්‌ඛිතබ්‌බං පටිපජ්‌ජිතබ්‌බං පූරිතබ්‌බං කායිකං වාචසිකං වා සීලං, තං සබ්‌බං සම්‌මා ආදාය, සම්‌මදෙව සක්‌කච්‌චං සබ්‌බසො ච ආදියිත්‌වාති අත්‌ථො.
Pātimokkhasaṃvarasīlena saṃvutāti yo naṃ pāti rakkhati, taṃ mokkheti moceti āpāyikādīhi dukkhehīti pātimokkhanti laddhanāmena sikkhāpadasīlena pihitakāyavacīdvārā. Evaṃbhūtā ca tena upetā samannāgatā nāma hontīti āha ‘‘upetā hutvā’’ti. Ācārena ca gocarena ca sampannāti kāyikavācasikaavītikkamasaṅkhātena ācārena, na-vesiyagocaratādisaṅkhātena gocarena ca sampannā, sampannaācāragocarāti attho. Aṇuppamāṇesūti atiparittakesu anāpattigamanīyesu. Dukkaṭadubbhāsitamattesūti apare. Dosesūti gārayhesu akusaladhammesu. Bhayato dassanasīlāti paramāṇumattampi vajjaṃ sineruppamāṇaṃ viya katvā bhāyanasīlā. Sabbasikkhākoṭṭhāsesūti mūlapaññattianupaññattisabbatthapaññattipadesapaññattiādibhedesu. Taṃ taṃ samādātabbaṃ samādāyāti yaṃ kiñci sikkhākoṭṭhāsesu mūlapaññattiādibhedesu sikkhitabbaṃ paṭipajjitabbaṃ pūritabbaṃ kāyikaṃ vācasikaṃ vā sīlaṃ, taṃ sabbaṃ sammā ādāya, sammadeva sakkaccaṃ sabbaso ca ādiyitvāti attho.
උදයං පස්‌සන්‌තො පඤ්‌චවීසති ලක්‌ඛණානි පස්‌සතීති ‘‘අවිජ්‌ජාසමුදයා රූපසමුදයොති පච්‌චයසමුදයට්‌ඨෙන රූපක්‌ඛන්‌ධස්‌ස උදයං පස්‌සති. තණ්‌හාසමුදයා…පෙ.… කම්‌මසමුදයා…පෙ.… ආහාරසමුදයා රූපසමුදයොති පච්‌චයසමුදයට්‌ඨෙන රූපක්‌ඛන්‌ධස්‌ස උදයං පස්‌සති. නිබ්‌බත්‌තිලක්‌ඛණං පස්‌සන්‌තොපි රූපක්‌ඛන්‌ධස්‌ස උදයං පස්‌සති. රූපක්‌ඛන්‌ධස්‌ස උදයං පස්‌සන්‌තො ඉමානි පඤ්‌ච ලක්‌ඛණානි පස්‌සති. තථා අවිජ්‌ජාසමුදයා වෙදනාසමුදයොති පච්‌චයසමුදයට්‌ඨෙන වෙදනාක්‌ඛන්‌ධස්‌ස උදයං පස්‌සති. තණ්‌හාසමුදයා…පෙ.… කම්‌මසමුදයා…පෙ.… ඵස්‌සසමුදයා වෙදනාසමුදයොති පච්‌චයසමුදයට්‌ඨෙන වෙදනාක්‌ඛන්‌ධස්‌ස උදයං පස්‌සති. නිබ්‌බත්‌තිලක්‌ඛණං පස්‌සන්‌තොපි වෙදනාක්‌ඛන්‌ධස්‌ස උදයං පස්‌සති. වෙදනාක්‌ඛන්‌ධස්‌ස උදයං පස්‌සන්‌තො ඉමානි පඤ්‌ච ලක්‌ඛණානි පස්‌සතී’’තිආදිනා නයෙන එකෙකස්‌මිං ඛන්‌ධෙ පඤ්‌ච පඤ්‌ච කත්‌වා වුත්‌තානි පඤ්‌චවීසති උදයලක්‌ඛණානි පස්‌සති.
Udayaṃ passanto pañcavīsati lakkhaṇāni passatīti ‘‘avijjāsamudayā rūpasamudayoti paccayasamudayaṭṭhena rūpakkhandhassa udayaṃ passati. Taṇhāsamudayā…pe… kammasamudayā…pe… āhārasamudayā rūpasamudayoti paccayasamudayaṭṭhena rūpakkhandhassa udayaṃ passati. Nibbattilakkhaṇaṃ passantopi rūpakkhandhassa udayaṃ passati. Rūpakkhandhassa udayaṃ passanto imāni pañca lakkhaṇāni passati. Tathā avijjāsamudayā vedanāsamudayoti paccayasamudayaṭṭhena vedanākkhandhassa udayaṃ passati. Taṇhāsamudayā…pe… kammasamudayā…pe… phassasamudayā vedanāsamudayoti paccayasamudayaṭṭhena vedanākkhandhassa udayaṃ passati. Nibbattilakkhaṇaṃ passantopi vedanākkhandhassa udayaṃ passati. Vedanākkhandhassa udayaṃ passanto imāni pañca lakkhaṇāni passatī’’tiādinā nayena ekekasmiṃ khandhe pañca pañca katvā vuttāni pañcavīsati udayalakkhaṇāni passati.
වයං පස්‌සන්‌තො පඤ්‌චවීසති ලක්‌ඛණානි පස්‌සතීති ‘‘අවිජ්‌ජානිරොධා රූපනිරොධොති පච්‌චයනිරොධට්‌ඨෙන රූපක්‌ඛන්‌ධස්‌ස වයං පස්‌සති. තණ්‌හානිරොධා…පෙ.… කම්‌මනිරොධා…පෙ.… ආහාරනිරොධා රූපනිරොධොති පච්‌චයනිරොධට්‌ඨෙන රූපක්‌ඛන්‌ධස්‌ස වයං පස්‌සති. විපරිණාමලක්‌ඛණං පස්‌සන්‌තොපි රූපක්‌ඛන්‌ධස්‌ස වයං පස්‌සති. රූපක්‌ඛන්‌ධස්‌ස වයං පස්‌සන්‌තො ඉමානි පඤ්‌ච ලක්‌ඛණානි පස්‌සති. අවිජ්‌ජානිරොධා…පෙ.… තණ්‌හානිරොධා…පෙ.… ඵස්‌සනිරොධා වෙදනානිරොධොති පච්‌චයනිරොධට්‌ඨෙන වෙදනාක්‌ඛන්‌ධස්‌ස වයං පස්‌සති. විපරිණාමලක්‌ඛණං පස්‌සන්‌තොපි වෙදනාක්‌ඛන්‌ධස්‌ස වයං පස්‌සතී. වෙදනාක්‌ඛන්‌ධස්‌ස වයං පස්‌සන්‌තො ඉමානි පඤ්‌ච ලක්‌ඛණානි පස්‌සති’’තිආදිනා නයෙන එකෙකස්‌මිං ඛන්‌ධෙ පඤ්‌ච පඤ්‌ච කත්‌වා වුත්‌තානි පඤ්‌චවීසති වයලක්‌ඛණානි පස්‌සති. පෙසිතත්‌තොති නිබ්‌බානං පති පෙසිතචිත්‌තො. කථයන්‌තීති තථාවිධං භික්‌ඛුං බුද්‌ධාදයො අරියා ආචික්‌ඛන්‌ති.
Vayaṃ passanto pañcavīsati lakkhaṇāni passatīti ‘‘avijjānirodhā rūpanirodhoti paccayanirodhaṭṭhena rūpakkhandhassa vayaṃ passati. Taṇhānirodhā…pe… kammanirodhā…pe… āhāranirodhā rūpanirodhoti paccayanirodhaṭṭhena rūpakkhandhassa vayaṃ passati. Vipariṇāmalakkhaṇaṃ passantopi rūpakkhandhassa vayaṃ passati. Rūpakkhandhassa vayaṃ passanto imāni pañca lakkhaṇāni passati. Avijjānirodhā…pe… taṇhānirodhā…pe… phassanirodhā vedanānirodhoti paccayanirodhaṭṭhena vedanākkhandhassa vayaṃ passati. Vipariṇāmalakkhaṇaṃ passantopi vedanākkhandhassa vayaṃ passatī. Vedanākkhandhassa vayaṃ passanto imāni pañca lakkhaṇāni passati’’tiādinā nayena ekekasmiṃ khandhe pañca pañca katvā vuttāni pañcavīsati vayalakkhaṇāni passati. Pesitattoti nibbānaṃ pati pesitacitto. Kathayantīti tathāvidhaṃ bhikkhuṃ buddhādayo ariyā ācikkhanti.
යතං චරෙති වායමමානො චරෙය්‍ය, චඞ්‌කමනාදිවසෙන ගමනං කප්‌පෙන්‌තොපි ‘‘අනුප්‌පන්‌නානං පාපකානං අකුසලානං ධම්‌මානං අනුප්‌පාදාය ඡන්‌දං ජනෙති වායමතී’’තිආදිනා (විභ. 432) නයෙන වුත්‌තප්‌පධානවීරියං කරොන්‌තො ඝටෙන්‌තො වායමන්‌තො යථා අකුසලධම්‌මා පහීයන්‌ති, කුසලධම්‌මා භාවනාපාරිපූරිං ගච්‌ඡන්‌ති, එවං ගමනං කප්‌පෙය්‍යාති අත්‌ථො. එස නයො සෙසෙසුපි. යතමෙනං පසාරයෙති එතං පසාරෙතබ්‌බං හත්‌ථපාදාදිං යතං යතමානො යථාවුත්‌තවීරියසමඞ්‌ගී හුත්‌වා පසාරෙය්‍ය, සබ්‌බත්‌ථ පධානං න ජහෙය්‍යාති අධිප්‌පායො.
Yataṃcareti vāyamamāno careyya, caṅkamanādivasena gamanaṃ kappentopi ‘‘anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamatī’’tiādinā (vibha. 432) nayena vuttappadhānavīriyaṃ karonto ghaṭento vāyamanto yathā akusaladhammā pahīyanti, kusaladhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, evaṃ gamanaṃ kappeyyāti attho. Esa nayo sesesupi. Yatamenaṃ pasārayeti etaṃ pasāretabbaṃ hatthapādādiṃ yataṃ yatamāno yathāvuttavīriyasamaṅgī hutvā pasāreyya, sabbattha padhānaṃ na jaheyyāti adhippāyo.
ඉදානි යථා පටිපජ්‌ජන්‌තො යතං යතන්‌තො නාම හොති, තං පටිපදං දස්‌සෙතුං ‘‘උද්‌ධ’’න්‌තිආදි වුත්‌තං. තත්‌ථ උද්‌ධන්‌ති උපරි. තිරියන්‌ති පරිතො, පුරත්‌ථිමදිසාදිවසෙන සමන්‌තතො දිසාභාගෙසූති අත්‌ථො. අපාචීනන්‌ති හෙට්‌ඨා. යාවතා ජගතො ගතීති යත්‌තකා සත්‌තසඞ්‌ඛාරභෙදස්‌ස ලොකස්‌ස පවත්‌ති, තත්‌ථ සබ්‌බත්‌ථාති අත්‌ථො. එත්‌තාවතා අනවසෙසතා සම්‌මසනඤාණස්‌ස විසයං සඞ්‌ගහෙත්‌වා දස්‌සෙති. සමවෙක්‌ඛිතාති සමා හෙතුනා ඤායෙන අවෙක්‌ඛිතා, අනිච්‌චාදිවසෙන විපස්‌සිතාති වුත්‌තං හොති. ධම්‌මානන්‌ති සත්‌තසුඤ්‌ඤානං. ඛන්‌ධානන්‌ති රූපාදීනං පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං. උදයබ්‌බයන්‌ති උදයඤ්‌ච වයඤ්‌ච. ඉදං වුත්‌තං හොති – උපරි තිරියං අධොති තිධා සඞ්‌ගහිතෙ සබ්‌බස්‌මිං ලොකෙ අතීතාදිභෙදභින්‌නානං පඤ්‌චුපාදානක්‌ඛන්‌ධසඞ්‌ඛාතානං සබ්‌බෙසං රූපාරූපධම්‌මානං අනිච්‌චාදිසම්‌මසනාධිගතෙන උදයබ්‌බයඤාණෙන පඤ්‌චවීසතියා ආකාරෙහි උදයං, පඤ්‌චවීසතියා ආකාරෙහි වයං සමවෙක්‌ඛිතා සමනුපස්‌සිතා භවෙය්‍යාති.
Idāni yathā paṭipajjanto yataṃ yatanto nāma hoti, taṃ paṭipadaṃ dassetuṃ ‘‘uddha’’ntiādi vuttaṃ. Tattha uddhanti upari. Tiriyanti parito, puratthimadisādivasena samantato disābhāgesūti attho. Apācīnanti heṭṭhā. Yāvatā jagato gatīti yattakā sattasaṅkhārabhedassa lokassa pavatti, tattha sabbatthāti attho. Ettāvatā anavasesatā sammasanañāṇassa visayaṃ saṅgahetvā dasseti. Samavekkhitāti samā hetunā ñāyena avekkhitā, aniccādivasena vipassitāti vuttaṃ hoti. Dhammānanti sattasuññānaṃ. Khandhānanti rūpādīnaṃ pañcannaṃ khandhānaṃ. Udayabbayanti udayañca vayañca. Idaṃ vuttaṃ hoti – upari tiriyaṃ adhoti tidhā saṅgahite sabbasmiṃ loke atītādibhedabhinnānaṃ pañcupādānakkhandhasaṅkhātānaṃ sabbesaṃ rūpārūpadhammānaṃ aniccādisammasanādhigatena udayabbayañāṇena pañcavīsatiyā ākārehi udayaṃ, pañcavīsatiyā ākārehi vayaṃ samavekkhitā samanupassitā bhaveyyāti.
චෙතොසමථසාමීචින්‌ති චිත්‌තසංකිලෙසානං අච්‌චන්‌තවූපසමනතො චෙතොසමථසඞ්‌ඛාතස්‌ස අරියමග්‌ගස්‌ස අනුච්‌ඡවිකං පටිපදාඤාණදස්‌සනවිසුද්‌ධිං. සික්‌ඛමානන්‌ති පටිපජ්‌ජමානං භාවෙන්‌තං ඤාණපරම්‌පරා නිබ්‌බත්‌තෙන්‌තං. සදාති සබ්‌බකාලං රත්‌තිඤ්‌චෙව දිවා ච. සතන්‌ති චතුසම්‌පජඤ්‌ඤසමන්‌නාගතාය සතියා සතොකාරී. එවම්‌පෙත්‌ථ ගාථාවණ්‌ණනා දට්‌ඨබ්‌බා. සෙසමෙත්‌ථ සුවිඤ්‌ඤෙය්‍යමෙව.
Cetosamathasāmīcinti cittasaṃkilesānaṃ accantavūpasamanato cetosamathasaṅkhātassa ariyamaggassa anucchavikaṃ paṭipadāñāṇadassanavisuddhiṃ. Sikkhamānanti paṭipajjamānaṃ bhāventaṃ ñāṇaparamparā nibbattentaṃ. Sadāti sabbakālaṃ rattiñceva divā ca. Satanti catusampajaññasamannāgatāya satiyā satokārī. Evampettha gāthāvaṇṇanā daṭṭhabbā. Sesamettha suviññeyyameva.
සීලසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Sīlasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya / 2. සීලසුත්‌තං • 2. Sīlasuttaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / 2. සීලසුත්‌තවණ්‌ණනා • 2. Sīlasuttavaṇṇanā
