| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
੩. ਸੀਲਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
3. Sīlasuttavaṇṇanā
੧੮੪. ਖੀਣਾਸવਸ੍ਸ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਸੀਲਂ ਨਾਮ ਮਗ੍ਗਫਲਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਸਮ੍ਮਾવਾਚਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾਜੀવਾ ਸੀਲਲਕ੍ਖਣਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਤਦਞ੍ਞੇ ਚੇਤਨਾਦਯੋ। ਲੋਕਿਯਂ ਪਨ ਕਿਰਿਯਾਬ੍ਯਾਕਤਚਿਤ੍ਤਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ ਚਾਰਿਤ੍ਤਸੀਲਂ, વਾਰਿਤ੍ਤਸੀਲਸ੍ਸ ਪਨ ਸਮ੍ਭવੋ ਏવ ਨਤ੍ਥਿ વਿਰਮਣવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਾવਤੋ। ‘‘ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਸੀਲਂ ਲੋਕਿਯਸੀਲ’’ਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿ।
184.Khīṇāsavassa lokuttaraṃ sīlaṃ nāma maggaphalapariyāpannā sammāvācākammantājīvā sīlalakkhaṇappattā tadaññe cetanādayo. Lokiyaṃ pana kiriyābyākatacittapariyāpannaṃ cārittasīlaṃ, vārittasīlassa pana sambhavo eva natthi viramaṇavasena pavattiyā abhāvato. ‘‘Pubbabhāgasīlaṃ lokiyasīla’’nti keci.
ਚਕ੍ਖੁਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਚਕ੍ਖੂਹਿ ਦਸ੍ਸਨਂ। ਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ ਸਭਾવਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਙ੍ਖਤਾਨਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਞਾਤਪਰਿਞ੍ਞਾਯ, ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿਸਾਮਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਤੀਰਣਪਰਿਞ੍ਞਾਯ ਦਸ੍ਸਨਂ। ਪਜਹਨ੍ਤੋਪਿ ਹਿ ਤੇ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾਕਾਰਤੋ ਪਸ੍ਸਤਿ ਨਾਮ। ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਤਥਲਕ੍ਖਣਂ ਮਗ੍ਗਫਲੇਹਿ ਦਸ੍ਸਨਂ, ਤਂ ਪਨ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਨਂ। ਝਾਨੇਨ ਪਥવੀਕਸਿਣਾਦੀਨਂ, ਅਭਿਞ੍ਞਾਹਿ ਰੂਪਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨਮ੍ਪਿ ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਮੇવ। ਚਕ੍ਖੁਦਸ੍ਸਨਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ ਸવਨਪਯਿਰੁਪਾਸਨਾਨਂ ਪਰਤੋ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ। ਪਞ੍ਹਪਯਿਰੁਪਾਸਨਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਨવਸੇਨ ਪਯਿਰੁਪਾਸਨਂ ਅਞ੍ਞਕਮ੍ਮਤ੍ਥਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨਸ੍ਸ ਕੇવਲਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨੇਨੇવ ਜੋਤਿਤਤ੍ਤਾ।
Cakkhudassananti cakkhūhi dassanaṃ. Lakkhaṇassa dassananti sabhāvadhammānaṃ saṅkhatānaṃ paccattalakkhaṇassa ñātapariññāya, aniccādisāmaññalakkhaṇassa tīraṇapariññāya dassanaṃ. Pajahantopi hi te pahātabbākārato passati nāma. Nibbānassa tathalakkhaṇaṃ maggaphalehi dassanaṃ, taṃ pana paṭivijjhanaṃ. Jhānena pathavīkasiṇādīnaṃ, abhiññāhi rūpānaṃ dassanampi ñāṇadassanameva. Cakkhudassanaṃ adhippetaṃ savanapayirupāsanānaṃ parato gahitattā. Pañhapayirupāsananti pañhapucchanavasena payirupāsanaṃ aññakammatthāya upasaṅkamanassa kevalaṃ upasaṅkamaneneva jotitattā.
ਅਰਿਯਾਨਂ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿ ਨਾਮ ਗੁਣવਸੇਨ, ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਲਦ੍ਧਓવਾਦਾવਜ੍ਜਨਮੁਖੇਨ ਯਥਾਭੂਤਸੀਲਾਦਿਗੁਣਾਨੁਸ੍ਸਰਣਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਝਾਨવਿਪਸ੍ਸਨਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਞ੍ਞੇਸਂਯੇવ ਸਨ੍ਤਿਕੇਤਿ ਅਰਿਯੇਹਿ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਸਾਸਨਿਕਾਨਂਯੇવ ਸਨ੍ਤਿਕੇ। ਤੇਨਾਹ – ‘‘ਅਨੁਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਨਾਮਾ’’ਤਿ। ਅਞ੍ਞੇਸੂਤਿ ਸਾਸਨਿਕੇਹਿ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਤਾਪਸਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾਦੀਸੁ। ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਅਰਿਯਾਨਂ ਅਨੁਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
Ariyānaṃ anussati nāma guṇavasena, tatthāpi laddhaovādāvajjanamukhena yathābhūtasīlādiguṇānussaraṇanti dassetuṃ ‘‘jhānavipassanā’’tiādi vuttaṃ. Aññesaṃyeva santiketi ariyehi aññesaṃ sāsanikānaṃyeva santike. Tenāha – ‘‘anupabbajjā nāmā’’ti. Aññesūti sāsanikehi aññesu tāpasaparibbājakādīsu. Tattha hi pabbajjā ariyānaṃ anupabbajjā nāma na hotīti vuttaṃ.
ਸਤਸਹਸ੍ਸਮਤ੍ਤਾ ਅਹੇਸੁਂ ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਤ੍ਤਾ ਮਹਾਥੇਰਸ੍ਸ। ਲਙ੍ਕਾਦੀਪੇਤਿ ਨਿਸ੍ਸਯਸੀਸੇਨ ਨਿਸ੍ਸਿਤਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣਂ। ਨ ਹਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਦੀਪਪਟਿਲਦ੍ਧਾ, ਅਥ ਖੋ ਦੀਪਨਿવਾਸਿਆਚਰਿਯਪਟਿਲਦ੍ਧਾ। ਮਹਿਨ੍ਦ…ਪੇ॰… ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤਿ ਨਾਮ ਤਸ੍ਸ ਪਰਿવਾਰਤਾਯ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯਾਤਿ।
Satasahassamattāahesuṃ samantapāsādikattā mahātherassa. Laṅkādīpeti nissayasīsena nissitasallakkhaṇaṃ. Na hi pabbajjā dīpapaṭiladdhā, atha kho dīpanivāsiācariyapaṭiladdhā. Mahinda…pe… pabbajanti nāma tassa parivāratāya pabbajjāyāti.
ਸਰਤੀਤਿ ਤਂ ਓવਾਦਾਨੁਸਾਸਨਿਧਮ੍ਮਂ ਚਿਨ੍ਤੇਤਿ ਚਿਤ੍ਤੇ ਕਰੋਤਿ। વਿਤਕ੍ਕਾਹਤਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਪਰਿવਿਤਕ੍ਕਨੇਨ ਤਦਤ੍ਥਂ વਿਤਕ੍ਕਨਿਪ੍ਫਾਦਿਤਂ ਕਰੋਤਿ। ਆਰਦ੍ਧੋ ਹੋਤੀਤਿ ਸਮ੍ਪਾਦਿਤੋ ਹੋਤਿ। ਤਂ ਪਨ ਸਮ੍ਪਾਦਨਂ ਪਾਰਿਪੂਰਿ ਏવਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਰਿਪੁਣ੍ਣੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤੇ ਧਮ੍ਮੇ। ਞਾਣਚਾਰવਸੇਨਾਤਿ ਞਾਣਸ੍ਸ ਪવਤ੍ਤਨવਸੇਨ। ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਓવਾਦਧਮ੍ਮੇ ਆਗਤਾਨਂ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾਨਂ। ਲਕ੍ਖਣਨ੍ਤਿ વਿਸੇਸਲਕ੍ਖਣਂ ਸਾਮਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣਞ੍ਚ। ਪવਿਚਿਨਤੀਤਿ ‘‘ਇਦਂ ਰੂਪਂ ਏਤ੍ਤਕਂ ਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ વਿਚਯਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਞਾਣਞ੍ਚ ਰੋਪੇਤੀਤਿ ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਚਲਂ ਪਲੋਕਂ ਪਭਙ੍ਗੂ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਞਾਣਂ ਪવਤ੍ਤੇਤਿ। વੀਮਂਸਨਂ…ਪੇ॰… ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਰੂਪਸਤ੍ਤਕਾਰੂਪਸਤ੍ਤਕਕ੍ਕਮੇਨ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤੋ વਿਯ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਦੀਨਂ ਦਸ੍ਸਨਂ ਸਮ੍ਮਸਨਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ।
Saratīti taṃ ovādānusāsanidhammaṃ cinteti citte karoti. Vitakkāhataṃ karotīti punappunaṃ parivitakkanena tadatthaṃ vitakkanipphāditaṃ karoti. Āraddho hotīti sampādito hoti. Taṃ pana sampādanaṃ pāripūri evāti āha ‘‘paripuṇṇo hotī’’ti. Tatthāti yathāvutte dhamme. Ñāṇacāravasenāti ñāṇassa pavattanavasena. Tesaṃ tesaṃ dhammānanti tasmiṃ tasmiṃ ovādadhamme āgatānaṃ rūpārūpadhammānaṃ. Lakkhaṇanti visesalakkhaṇaṃ sāmaññalakkhaṇañca. Pavicinatīti ‘‘idaṃ rūpaṃ ettakaṃ rūpa’’ntiādinā vicayaṃ āpajjati. Ñāṇañca ropetīti ‘‘aniccaṃ calaṃ palokaṃ pabhaṅgū’’tiādinā ñāṇaṃ pavatteti. Vīmaṃsanaṃ…pe… āpajjatīti rūpasattakārūpasattakakkamena vipassanaṃ paccakkhato viya aniccatādīnaṃ dassanaṃ sammasanaṃ āpajjati.
ਉਭਯਮ੍ਪੇਤਨ੍ਤਿ ਫਲਾਨਿਸਂਸਾਤਿ વੁਤ੍ਤਦ੍વਯਂ। ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕਂ ਪਰਿਯਾਯਸਦ੍ਦਤ੍ਤਾ। ਪਟਿਕਚ੍ਚਾਤਿ ਪਗੇવ। ਮਰਣਕਾਲੇਤਿ ਮਰਣਕਾਲਸਮੀਪੇ। ਸਮੀਪਤ੍ਥੇ ਹਿ ਇਦਂ ਭੁਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਮਰਣਸ੍ਸ ਆਸਨ੍ਨਕਾਲੇ’’ਤਿ।
Ubhayampetanti phalānisaṃsāti vuttadvayaṃ. Atthato ekaṃ pariyāyasaddattā. Paṭikaccāti pageva. Maraṇakāleti maraṇakālasamīpe. Samīpatthe hi idaṃ bhummanti āha ‘‘maraṇassa āsannakāle’’ti.
ਸੋ ਤਿવਿਧੋ ਹੋਤਿ ਞਾਣਸ੍ਸ ਤਿਕ੍ਖਮਜ੍ਝਮੁਦੁਭਾવੇਨ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਕਪ੍ਪਸਹਸ੍ਸਾਯੁਕੇਸੂ’’ਤਿਆਦਿ। ਉਪਹਚ੍ਚਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਨਾਮ ਆਯੁવੇਮਜ੍ਝਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਨਤੋ। ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚੀਤਿ ਅવਿਹਾਦੀਸੁ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ। ਸਪ੍ਪਯੋਗੇਨਾਤਿ વਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਸਙ੍ਖਾਰਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਪਯੋਗੇਨ, ਸਹ વਿਪਸ੍ਸਨਾਪਯੋਗੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੁਦ੍ਧਾવਾਸਭੂਮਿਯਂ ਉਦ੍ਧਂਯੇવ ਮਗ੍ਗਸੋਤੋ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ ਉਦ੍ਧਂਸੋਤੋ। ਪਟਿਸਨ੍ਧਿવਸੇਨ ਅਕਨਿਟ੍ਠਭવਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਕਨਿਟ੍ਠਗਾਮੀ।
So tividho hoti ñāṇassa tikkhamajjhamudubhāvena. Tenāha ‘‘kappasahassāyukesū’’tiādi. Upahaccaparinibbāyī nāma āyuvemajjhaṃ atikkamitvā parinibbāyanato. Yattha katthacīti avihādīsu yattha katthaci. Sappayogenāti vipassanāñāṇasaṅkhārasaṅkhātena payogena, saha vipassanāpayogenāti attho. Suddhāvāsabhūmiyaṃ uddhaṃyeva maggasoto etassāti uddhaṃsoto. Paṭisandhivasena akaniṭṭhabhavaṃ gacchatīti akaniṭṭhagāmī.
ਅવਿਹਾਦੀਸੁ વਤ੍ਤਮਾਨੋਪਿ ਏਕਂਸਤੋ ਉਦ੍ਧਂਗਮਨਾਰਹੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਕਨਿਟ੍ਠਗਾਮੀ ਏવ ਨਾਮਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਏਕੋ ਉਦ੍ਧਂਸੋਤੋ ਅਕਨਿਟ੍ਠਗਾਮੀਤਿ ਪਞ੍ਚ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਨਿਦ੍ਧਾਰਣੇ ਸਾਮਿવਚਨਂ। ਉਦ੍ਧਂਸੋਤਭਾવਤੋ ਯਦਿਪਿ ਹੇਟ੍ਠਿਮਾਦੀਸੁਪਿ ਅਰਿਯਭੂਮਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤੇવ, ਤਥਾਪਿ ਤਤ੍ਥ ਭੂਮੀਸੁ ਆਯੁਂ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਕਨਿਟ੍ਠਭવੇ ਆਯੁવਸੇਨੇવ ਸੋਲ਼ਸਕਪ੍ਪਸਹਸ੍ਸਾਯੁਕਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ। ‘‘ਸਤ੍ਤ ਫਲਾ ਸਤ੍ਤਾਨਿਸਂਸਾ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗવਿਪਸ੍ਸਨਾ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਕਥਿਤਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਸਹਭਾવੋ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ‘‘ਅਪੁਬ੍ਬਂ ਅਚਰਿਮਂ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਿਕਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਯਿਦਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ’’ਤਿ ਆਗਤવਚਨੇਨ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਨਂ ਪਨ ਨਾਨਾਸਭਾવਤ੍ਤਾ ‘‘ਨਾਨਾਲਕ੍ਖਣਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
Avihādīsu vattamānopi ekaṃsato uddhaṃgamanāraho puggalo akaniṭṭhagāmī eva nāmāti vuttaṃ ‘‘eko uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmīti pañca hontī’’ti. Tesanti niddhāraṇe sāmivacanaṃ. Uddhaṃsotabhāvato yadipi heṭṭhimādīsupi ariyabhūmi nibbattateva, tathāpi tattha bhūmīsu āyuṃ aggahetvā akaniṭṭhabhave āyuvaseneva soḷasakappasahassāyukatā daṭṭhabbā. ‘‘Satta phalā sattānisaṃsā pāṭikaṅkhā’’ti vuttattā ‘‘arahattamaggassa pubbabhāgavipassanā bojjhaṅgā kathitā’’ti vuttaṃ. Sattannampi sahabhāvo labbhatīti ‘‘apubbaṃ acarimaṃ ekacittakkhaṇikā’’ti vuttaṃ. Tayidaṃ pāḷiyaṃ tattha tattha ‘‘tasmiṃ samaye’’ti āgatavacanena viññāyati, bojjhaṅgānaṃ pana nānāsabhāvattā ‘‘nānālakkhaṇā’’ti vuttaṃ.
ਸੀਲਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Sīlasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੩. ਸੀਲਸੁਤ੍ਤਂ • 3. Sīlasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ੩. ਸੀਲਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 3. Sīlasuttavaṇṇanā
