| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ជាតក-អដ្ឋកថា • Jātaka-aṭṭhakathā |
[២៩០] ១០. សីលវីមំសកជាតកវណ្ណនា
[290] 10. Sīlavīmaṃsakajātakavaṇṇanā
សីលំ កិរេវ កល្យាណន្តិ ឥទំ សត្ថា ជេតវនេ វិហរន្តោ ឯកំ សីលវីមំសកព្រាហ្មណំ អារព្ភ កថេសិ។ វត្ថុ បន បច្ចុប្បន្នម្បិ អតីតម្បិ ហេដ្ឋា ឯកកនិបាតេ សីលវីមំសកជាតកេ (ជា. ១.១.៨៦) វិត្ថារិតមេវ។ ឥធ បន ពារាណសិយំ ព្រហ្មទត្តេ រជ្ជំ ការេន្តេ តស្ស បុរោហិតោ សីលសម្បន្នោ ‘‘អត្តនោ សីលំ វីមំសិស្សាមី’’តិ ហេរញ្ញិកផលកតោ ទ្វេ ទិវសេ ឯកេកំ កហាបណំ គណ្ហិ។ អថ នំ តតិយទិវសេ ‘‘ចោរោ’’តិ គហេត្វា រញ្ញោ សន្តិកំ នយិំសុ។ សោ អន្តរាមគ្គេ អហិតុណ្ឌិកេ សប្បំ កីឡាបេន្តេ អទ្ទស។ អថ នំ រាជា ទិស្វា ‘‘កស្មា ឯវរូបំ អកាសី’’តិ បុច្ឆិ ។ ព្រាហ្មណោ ‘‘អត្តនោ សីលំ វីមំសិតុកាមតាយា’’តិ វត្វា ឥមា គាថា អវោច –
Sīlaṃkireva kalyāṇanti idaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ sīlavīmaṃsakabrāhmaṇaṃ ārabbha kathesi. Vatthu pana paccuppannampi atītampi heṭṭhā ekakanipāte sīlavīmaṃsakajātake (jā. 1.1.86) vitthāritameva. Idha pana bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente tassa purohito sīlasampanno ‘‘attano sīlaṃ vīmaṃsissāmī’’ti heraññikaphalakato dve divase ekekaṃ kahāpaṇaṃ gaṇhi. Atha naṃ tatiyadivase ‘‘coro’’ti gahetvā rañño santikaṃ nayiṃsu. So antarāmagge ahituṇḍike sappaṃ kīḷāpente addasa. Atha naṃ rājā disvā ‘‘kasmā evarūpaṃ akāsī’’ti pucchi . Brāhmaṇo ‘‘attano sīlaṃ vīmaṃsitukāmatāyā’’ti vatvā imā gāthā avoca –
១១៨.
118.
‘‘សីលំ កិរេវ កល្យាណំ, សីលំ លោកេ អនុត្តរំ;
‘‘Sīlaṃ kireva kalyāṇaṃ, sīlaṃ loke anuttaraṃ;
បស្ស ឃោរវិសោ នាគោ, សីលវាតិ ន ហញ្ញតិ។
Passa ghoraviso nāgo, sīlavāti na haññati.
១១៩.
119.
‘‘សោហំ សីលំ សមាទិស្សំ, លោកេ អនុមតំ សិវំ;
‘‘Sohaṃ sīlaṃ samādissaṃ, loke anumataṃ sivaṃ;
អរិយវុត្តិសមាចារោ, យេន វុច្ចតិ សីលវា។
Ariyavuttisamācāro, yena vuccati sīlavā.
១២០.
120.
‘‘ញាតីនញ្ច បិយោ ហោតិ, មិត្តេសុ ច វិរោចតិ;
‘‘Ñātīnañca piyo hoti, mittesu ca virocati;
កាយស្ស ភេទា សុគតិំ, ឧបបជ្ជតិ សីលវា’’តិ។
Kāyassa bhedā sugatiṃ, upapajjati sīlavā’’ti.
តត្ថ សីលន្តិ អាចារោ។ កិរាតិ អនុស្សវត្ថេ និបាតោ។ កល្យាណន្តិ សោភនំ, ‘‘សីលំ កិរេវ កល្យាណ’’ន្តិ ឯវំ បណ្ឌិតា វទន្តីតិ អត្ថោ។ បស្សាតិ អត្តានមេវ វទតិ។ ន ហញ្ញតីតិ បរម្បិ ន វិហេឋេតិ, បរេហិបិ ន វិហេឋីយតិ។ សមាទិស្សន្តិ សមាទិយិស្សាមិ។ អនុមតំ សិវន្តិ ‘‘ខេមំ និព្ភយ’’ន្តិ ឯវំ បណ្ឌិតេហិ សម្បដិច្ឆិតំ។ យេន វុច្ចតីតិ យេន សីលេន សីលវា បុរិសោ អរិយានំ ពុទ្ធាទីនំ បដិបត្តិំ សមាចរន្តោ ‘‘អរិយវុត្តិសមាចារោ’’តិ វុច្ចតិ, តមហំ សមាទិយិស្សាមីតិ អត្ថោ។ វិរោចតីតិ បព្ពតមត្ថកេ អគ្គិក្ខន្ធោ វិយ វិរោចតិ។
Tattha sīlanti ācāro. Kirāti anussavatthe nipāto. Kalyāṇanti sobhanaṃ, ‘‘sīlaṃ kireva kalyāṇa’’nti evaṃ paṇḍitā vadantīti attho. Passāti attānameva vadati. Na haññatīti parampi na viheṭheti, parehipi na viheṭhīyati. Samādissanti samādiyissāmi. Anumataṃ sivanti ‘‘khemaṃ nibbhaya’’nti evaṃ paṇḍitehi sampaṭicchitaṃ. Yena vuccatīti yena sīlena sīlavā puriso ariyānaṃ buddhādīnaṃ paṭipattiṃ samācaranto ‘‘ariyavuttisamācāro’’ti vuccati, tamahaṃ samādiyissāmīti attho. Virocatīti pabbatamatthake aggikkhandho viya virocati.
ឯវំ ពោធិសត្តោ តីហិ គាថាហិ សីលស្ស វណ្ណំ បកាសេន្តោ រញ្ញោ ធម្មំ ទេសេត្វា ‘‘មហារាជ, មម គេហេ បិតុ សន្តកំ មាតុ សន្តកំ អត្តនា ឧប្បាទិតំ តយា ទិន្នញ្ច ពហុ ធនំ អត្ថិ , បរិយន្តោ នាម ន បញ្ញាយតិ, អហំ បន សីលំ វីមំសន្តោ ហេរញ្ញិកផលកតោ កហាបណេ គណ្ហិំ។ ឥទានិ មយា ឥមស្មិំ លោកេ ជាតិគោត្តកុលបទេសានំ លាមកភាវោ, សីលស្សេវ ច ជេដ្ឋកភាវោ ញាតោ, អហំ បព្ពជិស្សាមិ, បព្ពជ្ជំ មេ អនុជានាហី’’តិ អនុជានាបេត្វា រញ្ញា បុនប្បុនំ យាចិយមានោបិ និក្ខម្ម ហិមវន្តំ បវិសិត្វា ឥសិបព្ពជ្ជំ បព្ពជិត្វា អភិញ្ញា ច សមាបត្តិយោ ច និព្ពត្តេត្វា ព្រហ្មលោកបរាយណោ អហោសិ។
Evaṃ bodhisatto tīhi gāthāhi sīlassa vaṇṇaṃ pakāsento rañño dhammaṃ desetvā ‘‘mahārāja, mama gehe pitu santakaṃ mātu santakaṃ attanā uppāditaṃ tayā dinnañca bahu dhanaṃ atthi , pariyanto nāma na paññāyati, ahaṃ pana sīlaṃ vīmaṃsanto heraññikaphalakato kahāpaṇe gaṇhiṃ. Idāni mayā imasmiṃ loke jātigottakulapadesānaṃ lāmakabhāvo, sīlasseva ca jeṭṭhakabhāvo ñāto, ahaṃ pabbajissāmi, pabbajjaṃ me anujānāhī’’ti anujānāpetvā raññā punappunaṃ yāciyamānopi nikkhamma himavantaṃ pavisitvā isipabbajjaṃ pabbajitvā abhiññā ca samāpattiyo ca nibbattetvā brahmalokaparāyaṇo ahosi.
សត្ថា ឥមំ ធម្មទេសនំ អាហរិត្វា ជាតកំ សមោធានេសិ – ‘‘តទា សីលវីមំសកោ បុរោហិតោ ព្រាហ្មណោ អហមេវ អហោសិ’’ន្តិ។
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā sīlavīmaṃsako purohito brāhmaṇo ahameva ahosi’’nti.
សីលវីមំសកជាតកវណ្ណនា ទសមា។
Sīlavīmaṃsakajātakavaṇṇanā dasamā.
អព្ភន្តរវគ្គោ ចតុត្ថោ។
Abbhantaravaggo catuttho.
តស្សុទ្ទានំ –
Tassuddānaṃ –
ទុម កំសវរុត្តមព្យគ្ឃមិគា, មណយោ មណិ សាលុកមវ្ហយនោ;
Duma kaṃsavaruttamabyagghamigā, maṇayo maṇi sālukamavhayano;
អនុសាសនិយោបិ ច មច្ឆវរោ, មណិកុណ្ឌលកេន កិរេន ទសាតិ។
Anusāsaniyopi ca macchavaro, maṇikuṇḍalakena kirena dasāti.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ជាតកបាឡិ • Jātakapāḷi / ២៩០. សីលវីមំសកជាតកំ • 290. Sīlavīmaṃsakajātakaṃ
