| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi |
७१. सीमानुजाननकथा
71. Sīmānujānanakathā
१३८. निमित्ता कित्तेतब्बाति निमित्तानि कित्तेतब्बानि। निकारस्स हि आकारो। निमित्तं कतोति एसो पब्बतो निमित्तं कतोति योजना। एसेव नयो परतोपि। ‘‘एसेव नयो’’ति इमिना ‘‘पुरत्थिमाय दिसाय किं निमित्तं? पासाणो भन्ते, एसो पासाणो निमित्त’’न्ति अत्थं अतिदिसति। एसेव नयो सेसेसुपि। केवलं पन वनउदकेसु ‘‘एतं वनं, एतं उदक’’न्ति वत्तब्बं। नदियं ‘‘एसा नदी’’ति वत्तब्बा। एत्थ पनाति एतिस्सं उत्तरायं अनुदिसायं पन। हीति फलजोतको। तत्थाति ‘‘निमित्ता कित्तेतब्बा’’ति वचने। सीममण्डलन्ति सीमबिम्बं। सम्बन्धन्तेनाति पुरिमनिमित्तेन पच्छिमनिमित्तं सम्बन्धन्तेन। इमिना एकन्तरिकादिवसेन निमित्तकित्तनं न वट्टति निमित्तेनपि निमित्तानं सम्बन्धाभावतोति दस्सेति। पुरिमनिमित्तेन पच्छिमनिमित्तस्स सम्बन्धे सति अज्ज एकं निमित्तं कित्तेत्वा स्वे एकं निमित्तं कित्तेत्वाति एवं कालन्तरेपि निमित्तं कित्तेत्वा सम्मनितुं वट्टतीति वदन्ति।
138.Nimittā kittetabbāti nimittāni kittetabbāni. Nikārassa hi ākāro. Nimittaṃ katoti eso pabbato nimittaṃ katoti yojanā. Eseva nayo paratopi. ‘‘Eseva nayo’’ti iminā ‘‘puratthimāya disāya kiṃ nimittaṃ? Pāsāṇo bhante, eso pāsāṇo nimitta’’nti atthaṃ atidisati. Eseva nayo sesesupi. Kevalaṃ pana vanaudakesu ‘‘etaṃ vanaṃ, etaṃ udaka’’nti vattabbaṃ. Nadiyaṃ ‘‘esā nadī’’ti vattabbā. Ettha panāti etissaṃ uttarāyaṃ anudisāyaṃ pana. Hīti phalajotako. Tatthāti ‘‘nimittā kittetabbā’’ti vacane. Sīmamaṇḍalanti sīmabimbaṃ. Sambandhantenāti purimanimittena pacchimanimittaṃ sambandhantena. Iminā ekantarikādivasena nimittakittanaṃ na vaṭṭati nimittenapi nimittānaṃ sambandhābhāvatoti dasseti. Purimanimittena pacchimanimittassa sambandhe sati ajja ekaṃ nimittaṃ kittetvā sve ekaṃ nimittaṃ kittetvāti evaṃ kālantarepi nimittaṃ kittetvā sammanituṃ vaṭṭatīti vadanti.
पब्बतोति एत्थ पब्बं वुच्चति फळु, तं एतस्मिं अत्थीति पब्बतो। वालिकरासिस्स सुद्धपंसुपब्बतपसङ्गत्ता वुत्तं ‘‘वालिकरासि पन न वट्टती’’ति। इतरोपीति वालिकरासितो अञ्ञोपि तिविधो पब्बतो। हत्थिप्पमाणतोति अड्ढट्ठमरतनहत्थिपमाणतो। चतूसु दिसासूति विहारस्स चतूसु दिसासु। चतूहि वा तीहि वाति एत्थ वासद्देन ततो अधिकानिपि गहेतब्बानि। एकेन वा निमित्तेनाति योजना। इतोति पब्बतनिमित्ततो। तस्माति यस्मा एकेन निमित्तेन न वट्टति, तस्मा। तन्ति पब्बतं। तस्माति एकस्सेव निमित्तस्स कित्तितत्ता। यो पब्बतो अत्थि, तं पब्बतन्ति योजना। अन्तोति पब्बतस्स अन्तो।
Pabbatoti ettha pabbaṃ vuccati phaḷu, taṃ etasmiṃ atthīti pabbato. Vālikarāsissa suddhapaṃsupabbatapasaṅgattā vuttaṃ ‘‘vālikarāsi pana na vaṭṭatī’’ti. Itaropīti vālikarāsito aññopi tividho pabbato. Hatthippamāṇatoti aḍḍhaṭṭhamaratanahatthipamāṇato. Catūsu disāsūti vihārassa catūsu disāsu. Catūhi vā tīhi vāti ettha vāsaddena tato adhikānipi gahetabbāni. Ekena vā nimittenāti yojanā. Itoti pabbatanimittato. Tasmāti yasmā ekena nimittena na vaṭṭati, tasmā. Tanti pabbataṃ. Tasmāti ekasseva nimittassa kittitattā. Yo pabbato atthi, taṃ pabbatanti yojanā. Antoti pabbatassa anto.
ततियभागं वाति एत्थ वासद्देन पठमभागोपि एकदेसोपि गहेतब्बो। तस्साति तत्तकस्स पदेसस्स। ततियभागादितो अपरं सब्बपब्बतं अन्तोकत्वा सम्मतं दस्सेन्तो आह ‘‘सचे’’तिआदि।
Tatiyabhāgaṃ vāti ettha vāsaddena paṭhamabhāgopi ekadesopi gahetabbo. Tassāti tattakassa padesassa. Tatiyabhāgādito aparaṃ sabbapabbataṃ antokatvā sammataṃ dassento āha ‘‘sace’’tiādi.
पासाणनिमित्ते एवं विनिच्छयो वेदितब्बोति योजना। पसति घनभावेन बन्धतीति पासाणो। अयगुळोपि पासाणसङ्खमेव गच्छति तेन तस्स सदिसत्ता। अयगुळोपीति एत्थ पिसद्देन तम्बकंसवट्टलोहसुवण्णरजतादयोपि सङ्गण्हाति। यो कोचीति सिलापवाळमणिआदीसु यो कोचि। द्वत्तिंसपलगुळपिण्डपरिमाणता सण्ठानतो गहेतब्बा, न तुलित्वा गणनवसेन। खुद्दकतरो पासाणोति योजना। यो पिट्ठिपासाणो वा यो उट्ठितपासाणो वाति योजना कातब्बा – उत्तरवाक्ये तसद्दस्स अनियमनिद्देसवचनत्ता ‘‘पासाणसङ्खंयेवा’’ति एत्थ एवकारेन ‘‘न पब्बतसङ्ख’’न्ति अत्थं दस्सेति। महतो पिट्ठिपासाणस्साति आयामवित्थारुब्बेधतो महन्तस्स पिट्ठिपासाणस्स सक्कस्स पण्डुकम्बलपिट्ठिपासाणस्स विय। तन्ति पिट्ठिपासाणं। न वट्टतीति कित्तेतुं न वट्टति। हीति लद्धदोसजोतको। तन्ति पिट्ठिपासाणं। सीमायाति सीमतो। विहारोपीति न केवलं निमित्तमेव, विहारोपि। पिट्ठिपासाणो न कित्तेतब्बोति सम्बन्धो। कित्तेत्वाति एत्थ ‘‘पिट्ठिपासाण’’न्ति योजेतब्बं।
Pāsāṇanimitte evaṃ vinicchayo veditabboti yojanā. Pasati ghanabhāvena bandhatīti pāsāṇo. Ayaguḷopi pāsāṇasaṅkhameva gacchati tena tassa sadisattā. Ayaguḷopīti ettha pisaddena tambakaṃsavaṭṭalohasuvaṇṇarajatādayopi saṅgaṇhāti. Yo kocīti silāpavāḷamaṇiādīsu yo koci. Dvattiṃsapalaguḷapiṇḍaparimāṇatā saṇṭhānato gahetabbā, na tulitvā gaṇanavasena. Khuddakataro pāsāṇoti yojanā. Yo piṭṭhipāsāṇo vā yo uṭṭhitapāsāṇo vāti yojanā kātabbā – uttaravākye tasaddassa aniyamaniddesavacanattā ‘‘pāsāṇasaṅkhaṃyevā’’ti ettha evakārena ‘‘na pabbatasaṅkha’’nti atthaṃ dasseti. Mahato piṭṭhipāsāṇassāti āyāmavitthārubbedhato mahantassa piṭṭhipāsāṇassa sakkassa paṇḍukambalapiṭṭhipāsāṇassa viya. Tanti piṭṭhipāsāṇaṃ. Na vaṭṭatīti kittetuṃ na vaṭṭati. Hīti laddhadosajotako. Tanti piṭṭhipāsāṇaṃ. Sīmāyāti sīmato. Vihāropīti na kevalaṃ nimittameva, vihāropi. Piṭṭhipāsāṇo na kittetabboti sambandho. Kittetvāti ettha ‘‘piṭṭhipāsāṇa’’nti yojetabbaṃ.
वननिमित्ते एवं विनिच्छयो वेदितब्बोति योजना। वनियति मयूरकोकिलादीहि सत्तेहि सम्भजियतीति वनं, वनन्ति सम्भजन्ति एत्थाति वा वनं। तचो एव सारो एतेसन्ति तचसारो, तालनाळिकेरादयो। आदिसद्देन वेणुआदयो सङ्गण्हाति। अन्तो सारो एतेसन्ति अन्तोसारा, साकसालादयो। आदिसद्देन खदिरादयो सङ्गण्हाति। अन्तोसारमिस्सकानन्ति अन्तोसारेहि रुक्खेहि मिस्सकानं। रुक्खानं वनन्ति एत्थ अवयवअवयविभावेन सम्बन्धो वेदितब्बो। इमिना तिणवनं रुक्खवनन्ति एत्थ ‘‘तिणानं वन’’न्ति वा ‘‘रुक्खानं वन’’न्ति वा अत्थं दस्सेति। तिणमेव वनं, रुक्खोयेव वनन्ति अत्थोपि युज्जतेव। चत्तारो वा पञ्च वा रुक्खाति चतुपञ्चरुक्खा, ते मत्तं पमाणमेत्थाति चतुपञ्चरुक्खमत्तं वनं, ततोति चतुपञ्चरुक्खमत्ततो। एकदेसन्ति वनस्स एकदेसं। वनमज्झेति वनस्स वेमज्झे, वनस्सूपरीति अत्थो। रुक्खन्तरेसु एव हि विहारं करोन्ति। एकदेसन्ति वनस्स एकदेसं। तत्थाति वने। ‘‘ठितवन’’न्ति पदं ‘‘कित्तेत्वा’’ति पदे अवुत्तकम्मं, ‘‘न कित्तेतब्ब’’न्ति पदे वुत्तकम्मं।
Vananimitte evaṃ vinicchayo veditabboti yojanā. Vaniyati mayūrakokilādīhi sattehi sambhajiyatīti vanaṃ, vananti sambhajanti etthāti vā vanaṃ. Taco eva sāro etesanti tacasāro, tālanāḷikerādayo. Ādisaddena veṇuādayo saṅgaṇhāti. Anto sāro etesanti antosārā, sākasālādayo. Ādisaddena khadirādayo saṅgaṇhāti. Antosāramissakānanti antosārehi rukkhehi missakānaṃ. Rukkhānaṃ vananti ettha avayavaavayavibhāvena sambandho veditabbo. Iminā tiṇavanaṃ rukkhavananti ettha ‘‘tiṇānaṃ vana’’nti vā ‘‘rukkhānaṃ vana’’nti vā atthaṃ dasseti. Tiṇameva vanaṃ, rukkhoyeva vananti atthopi yujjateva. Cattāro vā pañca vā rukkhāti catupañcarukkhā, te mattaṃ pamāṇametthāti catupañcarukkhamattaṃ vanaṃ, tatoti catupañcarukkhamattato. Ekadesanti vanassa ekadesaṃ. Vanamajjheti vanassa vemajjhe, vanassūparīti attho. Rukkhantaresu eva hi vihāraṃ karonti. Ekadesanti vanassa ekadesaṃ. Tatthāti vane. ‘‘Ṭhitavana’’nti padaṃ ‘‘kittetvā’’ti pade avuttakammaṃ, ‘‘na kittetabba’’nti pade vuttakammaṃ.
रुक्खनिमित्ते एवं विनिच्छयो वेदितब्बोति योजना। रुक्खियति फलादिकामेहि संवरियति रक्खियतीति रुक्खो, महियं रुहतीति वा रुक्खो। जीवमानकोति लोकवोहारवसेन मूलङ्कुरादिहरितसङ्खातजीवमानको । परिणाहतोति विसालभावतो। सूचिदण्डकपमाणोति सूचिया लेखनिया दण्डभूतवेळुपमाणो। सो वेळु कनिट्ठङ्गुलिपमाणोति दट्ठब्बो। ततोति अट्ठङ्गुलुब्बेधसूचिदण्डकपमाणपरिणाहरुक्खतो। वंसनळकसरावादीसूति वंसो च नळको च सरावो च वंसनळकसरावा, ते आदयो येसं कपालादीनन्ति वंसनळकसरावादयो, तेसु। ततोति वंसादितो। तंखणम्पीति तस्मिं निमित्तक्खणेपि। अकारणन्ति अपमाणं। एतन्ति नवमूलसाखानिग्गमनं। वत्तुं वट्टतीति सामञ्ञनामेनपि विसेसनामेनपि वत्तुं वट्टति। इमिना पब्बतादीसुपि ‘‘पब्बतो’’ति सामञ्ञनामेनपि ‘‘वङ्कपब्बतो वेपुल्लपब्बतो’’ति विसेसनामेनपि वत्तुं वट्टतीति दस्सेति।
Rukkhanimitte evaṃ vinicchayo veditabboti yojanā. Rukkhiyati phalādikāmehi saṃvariyati rakkhiyatīti rukkho, mahiyaṃ ruhatīti vā rukkho. Jīvamānakoti lokavohāravasena mūlaṅkurādiharitasaṅkhātajīvamānako . Pariṇāhatoti visālabhāvato. Sūcidaṇḍakapamāṇoti sūciyā lekhaniyā daṇḍabhūtaveḷupamāṇo. So veḷu kaniṭṭhaṅgulipamāṇoti daṭṭhabbo. Tatoti aṭṭhaṅgulubbedhasūcidaṇḍakapamāṇapariṇāharukkhato. Vaṃsanaḷakasarāvādīsūti vaṃso ca naḷako ca sarāvo ca vaṃsanaḷakasarāvā, te ādayo yesaṃ kapālādīnanti vaṃsanaḷakasarāvādayo, tesu. Tatoti vaṃsādito. Taṃkhaṇampīti tasmiṃ nimittakkhaṇepi. Akāraṇanti apamāṇaṃ. Etanti navamūlasākhāniggamanaṃ. Vattuṃ vaṭṭatīti sāmaññanāmenapi visesanāmenapi vattuṃ vaṭṭati. Iminā pabbatādīsupi ‘‘pabbato’’ti sāmaññanāmenapi ‘‘vaṅkapabbato vepullapabbato’’ti visesanāmenapi vattuṃ vaṭṭatīti dasseti.
मग्गनिमित्ते एवं विनिच्छयो वेदितब्बोति योजना। मग्गियति पथिकेहि, मग्गमूळ्हेहि वा अन्वेसियतीति मग्गो। यो यादिसो जङ्घमग्गो वा सकटमग्गो वा विनिविज्झित्वा द्वे तीणि गामन्तरानि गच्छति, सो तादिसो जङ्घमग्गो वा सकटमग्गो वा वट्टतीति योजना। उक्कमित्वाति पक्कमित्वा। यो जङ्घमग्गो ओतरति, सो न वट्टतीति योजना। अवळञ्जाति अपरिभोगा। गमनं जनेतीति जङ्घो। जण्णुगोप्फकानं मज्झपदेसो। सह अत्थेन पणियधनेनाति सत्थो, जङ्घेन विचरन्तो सत्थो जङ्घसत्थो। सकति समत्थेति भारं वहितुन्ति सकटो, तेन विचरन्तो सत्थो सकटसत्थो। जङ्घसत्थो च सकटसत्थो च जङ्घसकटसत्था, तेहि। हीति सच्चं, यस्मा वा। एतन्ति निमित्तं।
Magganimitte evaṃ vinicchayo veditabboti yojanā. Maggiyati pathikehi, maggamūḷhehi vā anvesiyatīti maggo. Yo yādiso jaṅghamaggo vā sakaṭamaggo vā vinivijjhitvā dve tīṇi gāmantarāni gacchati, so tādiso jaṅghamaggo vā sakaṭamaggo vā vaṭṭatīti yojanā. Ukkamitvāti pakkamitvā. Yo jaṅghamaggo otarati, so na vaṭṭatīti yojanā. Avaḷañjāti aparibhogā. Gamanaṃ janetīti jaṅgho. Jaṇṇugopphakānaṃ majjhapadeso. Saha atthena paṇiyadhanenāti sattho, jaṅghena vicaranto sattho jaṅghasattho. Sakati samattheti bhāraṃ vahitunti sakaṭo, tena vicaranto sattho sakaṭasattho. Jaṅghasattho ca sakaṭasattho ca jaṅghasakaṭasatthā, tehi. Hīti saccaṃ, yasmā vā. Etanti nimittaṃ.
कोणन्ति विहारकोणं। गतं पन मग्गन्ति योजना। परभागेति विहारं परिक्खिपित्वा गच्छन्तेहि चतूहि मग्गेहि परभागे। दससु नामेसूति सतिपट्ठानट्ठकथादीसु आगतेसु ‘‘मग्गो पन्थो पथो पज्जो’’तिआदीसु, अभिधानादीसु (दी॰ नि॰ अट्ठ॰ २.३७३; म॰ नि॰ अट्ठ॰ १.१०६) च आगतेसु ‘‘मग्गो पन्थो पथो अद्धा’’तिआदीसु दससु मग्गनामेसु। येन केनचि नामेनाति इमिना पब्बतादीसुपि ‘‘पब्बतो गिरि सेलो अद्दि नगो अचलो सिलुच्चयो सिखरी भूधरो’’तिआदीसु अनेकेसु नामेसु येन केनचि नामेन कित्तेतुं वट्टतीति दस्सेति।
Koṇanti vihārakoṇaṃ. Gataṃ pana magganti yojanā. Parabhāgeti vihāraṃ parikkhipitvā gacchantehi catūhi maggehi parabhāge. Dasasu nāmesūti satipaṭṭhānaṭṭhakathādīsu āgatesu ‘‘maggo pantho patho pajjo’’tiādīsu, abhidhānādīsu (dī. ni. aṭṭha. 2.373; ma. ni. aṭṭha. 1.106) ca āgatesu ‘‘maggo pantho patho addhā’’tiādīsu dasasu magganāmesu. Yena kenaci nāmenāti iminā pabbatādīsupi ‘‘pabbato giri selo addi nago acalo siluccayo sikharī bhūdharo’’tiādīsu anekesu nāmesu yena kenaci nāmena kittetuṃ vaṭṭatīti dasseti.
वम्मिकनिमित्ते एवं विनिच्छयो वेदितब्बोति योजना। उपचिकाहि वमियति, सरबूघरगोलिकादयो सत्ते वमतीति वा वम्मिको। तंदिवसजातोति तस्मिं निमित्तकित्तितदिवसे जातो। ततोति अट्ठङ्गुलुब्बेधगोविसाणपमाणवम्मीकतो।
Vammikanimitte evaṃ vinicchayo veditabboti yojanā. Upacikāhi vamiyati, sarabūgharagolikādayo satte vamatīti vā vammiko. Taṃdivasajātoti tasmiṃ nimittakittitadivase jāto. Tatoti aṭṭhaṅgulubbedhagovisāṇapamāṇavammīkato.
नदीनिमित्ते एवं विनिच्छयो वेदितब्बोति योजना। नदति सन्दतीति नदी, नदन्तो एति गच्छतीति वा नदी। यस्साति नदिया, सोतन्ति सम्बन्धो। ‘‘अन्वद्धमास’’न्तिआदिना एकपक्खे तिक्खत्तुं एकमासे छक्खत्तुं वस्सन्तभावं दीपेति। विगतमत्ते सतीति सम्बन्धो। ‘‘ईदिसे’’ति इमिना ‘‘अन्वद्धमास’’न्तिआदिअत्थं अतिदिसति। तिमण्डलन्ति हेट्ठा जाणुमण्डलं, उपरि नाभिमण्डलन्ति तिमण्डलं। यत्थ कत्थचीति तित्थे वा अतित्थे वा। उदकेन तेमियतीति योजना, तिन्तियतीति अत्थो। न केवलं निमित्तेयेव अयं नदी होति, अथ खो नदीपारगमनादिकेपीति आह ‘‘भिक्खुनिया’’तिआदि। इदं ‘‘नदीपारगमनेपी’’ति पदेनेव सम्बन्धितब्बं।
Nadīnimitte evaṃ vinicchayo veditabboti yojanā. Nadati sandatīti nadī, nadanto eti gacchatīti vā nadī. Yassāti nadiyā, sotanti sambandho. ‘‘Anvaddhamāsa’’ntiādinā ekapakkhe tikkhattuṃ ekamāse chakkhattuṃ vassantabhāvaṃ dīpeti. Vigatamatte satīti sambandho. ‘‘Īdise’’ti iminā ‘‘anvaddhamāsa’’ntiādiatthaṃ atidisati. Timaṇḍalanti heṭṭhā jāṇumaṇḍalaṃ, upari nābhimaṇḍalanti timaṇḍalaṃ. Yattha katthacīti titthe vā atitthe vā. Udakena temiyatīti yojanā, tintiyatīti attho. Na kevalaṃ nimitteyeva ayaṃ nadī hoti, atha kho nadīpāragamanādikepīti āha ‘‘bhikkhuniyā’’tiādi. Idaṃ ‘‘nadīpāragamanepī’’ti padeneva sambandhitabbaṃ.
या पनाति नदी पन, गताति योजना। तन्ति नदिं। वतिन्ति पाळिं। रुक्खपादेति रुक्खस्स मूले। उदकञ्च आवरणं अज्झोत्थरित्वा पवत्ततियेवाति योजना। यथाति येनाकारेन। अपवत्तमाना होतीति सम्बन्धो।
Yā panāti nadī pana, gatāti yojanā. Tanti nadiṃ. Vatinti pāḷiṃ. Rukkhapādeti rukkhassa mūle. Udakañca āvaraṇaṃ ajjhottharitvā pavattatiyevāti yojanā. Yathāti yenākārena. Apavattamānā hotīti sambandho.
दुब्बुट्ठिकालेति गिम्हसदिसे दुब्बुट्ठिकाले। ‘‘निरुदकभावेना’’ति इमिना ‘‘आवरणभावेना’’ति विसेसनं निवत्तेति। साति उदकमातिका। सम्पादेन्ती हुत्वा निच्चं पवत्ततीति योजना। निमित्तं कातुं न वट्टतीति मनुस्सेहि नीहटत्ता, सयञ्च अगमनत्ता न वट्टति। या पनाति उदकमातिका पन। मूलेति पठमकाले। कालन्तरेन नदी होतीति सम्बन्धो। तन्ति उदकमातिकं।
Dubbuṭṭhikāleti gimhasadise dubbuṭṭhikāle. ‘‘Nirudakabhāvenā’’ti iminā ‘‘āvaraṇabhāvenā’’ti visesanaṃ nivatteti. Sāti udakamātikā. Sampādentī hutvā niccaṃ pavattatīti yojanā. Nimittaṃ kātuṃ na vaṭṭatīti manussehi nīhaṭattā, sayañca agamanattā na vaṭṭati. Yā panāti udakamātikā pana. Mūleti paṭhamakāle. Kālantarena nadī hotīti sambandho. Tanti udakamātikaṃ.
उदकनिमित्ते एवं विनिच्छयो वेदितब्बोति योजना। उदति पसवतीति उदकं। भूमिगतमेव उदकन्ति सम्बन्धो। तञ्चाति भूमिगतउदकञ्च। आवाट…पे॰… समुद्दादीसु ठितं अपवत्तनकउदकन्ति योजना। उक्खेपिमन्ति उक्खिपित्वा गहितं। तन्ति वचनं। सूकरखतायपीति सूकरेहि खताय वापियापि। तंखणञ्ञेवाति तस्मिं निमित्ते कित्तनक्खणेयेव। आवाटोयेव खुद्दकट्ठेन आवाटकं। तन्ति निमित्तसञ्ञाकरणं। कातुञ्चाति सयं कातुञ्च। कारापेतुञ्चाति परेहि कारापेतुञ्च। कस्मा लाभसीमायं न वट्टति? लाभसीमा हि अञ्ञेसं पीळनं करोतीति। इति इममत्थं नयतो दस्सेन्तो आह ‘‘समानसंवासकसीमा’’तिआदि। एत्थाति समानसंवासकसीमायं।
Udakanimitte evaṃ vinicchayo veditabboti yojanā. Udati pasavatīti udakaṃ. Bhūmigatameva udakanti sambandho. Tañcāti bhūmigataudakañca. Āvāṭa…pe… samuddādīsu ṭhitaṃ apavattanakaudakanti yojanā. Ukkhepimanti ukkhipitvā gahitaṃ. Tanti vacanaṃ. Sūkarakhatāyapīti sūkarehi khatāya vāpiyāpi. Taṃkhaṇaññevāti tasmiṃ nimitte kittanakkhaṇeyeva. Āvāṭoyeva khuddakaṭṭhena āvāṭakaṃ. Tanti nimittasaññākaraṇaṃ. Kātuñcāti sayaṃ kātuñca. Kārāpetuñcāti parehi kārāpetuñca. Kasmā lābhasīmāyaṃ na vaṭṭati? Lābhasīmā hi aññesaṃ pīḷanaṃ karotīti. Iti imamatthaṃ nayato dassento āha ‘‘samānasaṃvāsakasīmā’’tiādi. Etthāti samānasaṃvāsakasīmāyaṃ.
अट्ठदिसं सन्धाय अट्ठ निमित्तानि वुत्तानीति दट्ठब्बं। साति सीमा। एकेन वा निमित्तेनाति योजना। तिण्णं निमित्तानं कित्तने निमित्तानं ठितदिसं सल्लक्खेत्वा ‘‘पुरत्थिमाय दिसाया’’तिआदिना कित्तेतब्बं। निमित्तानं सतकित्तने सीमाय अट्ठदिसं सल्लक्खेत्वा एकिस्सायपि दिसाय बहुनिमित्तानि कित्तेतब्बानि। सिङ्घाटकसण्ठानाति तिण्णं मग्गानं समागमट्ठाने सिङ्घाटकसण्ठाना, तिकोणा नाम होतीति अधिप्पायो। चतुरस्साति समचतुरस्सा। सिङ्घाटकसण्ठानाति चतुन्नं मग्गानं समोधानट्ठाने सिङ्घाटकसण्ठाना। अड्ढचन्दमुदिङ्गादिसण्ठाना पन निमित्तानं ठितसण्ठानेन होतीति दट्ठब्बा। तन्ति सीमं। बन्धितुकामेहि निस्सञ्चारसमये बन्धितब्बाति सम्बन्धो। बद्धसीमविहारानन्ति बद्धा सीमा एतेसूति बद्धसीमा, ते एव विहाराति बद्धसीमविहारा, तेसं। दिसाचारिकभिक्खूनन्ति दिसासु चारिकभिक्खूनं। तत्थाति तस्मिं एकगामखेत्ते, भिक्खूनं पेसेतब्बन्ति सम्बन्धो। एकज्झन्ति एकतो। अञ्ञानिपीति सीमबन्धगामखेत्ततो अञ्ञानिपि। महापदुमत्थेरो पन आहाति योजना। ततोति तेहि नानागामखेत्तेहि। आगन्तब्बन्ति सामीचिदस्सनवसेन वुत्तं। तेनाह ‘‘आगमनम्पि अनागमनम्पि वट्टती’’ति। एकसीमभावतो वुत्तं ‘‘अन्तोनिमित्तगतेहि आगन्तब्ब’’न्ति।
Aṭṭhadisaṃ sandhāya aṭṭha nimittāni vuttānīti daṭṭhabbaṃ. Sāti sīmā. Ekena vā nimittenāti yojanā. Tiṇṇaṃ nimittānaṃ kittane nimittānaṃ ṭhitadisaṃ sallakkhetvā ‘‘puratthimāya disāyā’’tiādinā kittetabbaṃ. Nimittānaṃ satakittane sīmāya aṭṭhadisaṃ sallakkhetvā ekissāyapi disāya bahunimittāni kittetabbāni. Siṅghāṭakasaṇṭhānāti tiṇṇaṃ maggānaṃ samāgamaṭṭhāne siṅghāṭakasaṇṭhānā, tikoṇā nāma hotīti adhippāyo. Caturassāti samacaturassā. Siṅghāṭakasaṇṭhānāti catunnaṃ maggānaṃ samodhānaṭṭhāne siṅghāṭakasaṇṭhānā. Aḍḍhacandamudiṅgādisaṇṭhānā pana nimittānaṃ ṭhitasaṇṭhānena hotīti daṭṭhabbā. Tanti sīmaṃ. Bandhitukāmehi nissañcārasamaye bandhitabbāti sambandho. Baddhasīmavihārānanti baddhā sīmā etesūti baddhasīmā, te eva vihārāti baddhasīmavihārā, tesaṃ. Disācārikabhikkhūnanti disāsu cārikabhikkhūnaṃ. Tatthāti tasmiṃ ekagāmakhette, bhikkhūnaṃ pesetabbanti sambandho. Ekajjhanti ekato. Aññānipīti sīmabandhagāmakhettato aññānipi. Mahāpadumatthero pana āhāti yojanā. Tatoti tehi nānāgāmakhettehi. Āgantabbanti sāmīcidassanavasena vuttaṃ. Tenāha ‘‘āgamanampi anāgamanampi vaṭṭatī’’ti. Ekasīmabhāvato vuttaṃ ‘‘antonimittagatehi āgantabba’’nti.
एवं सन्निपतितेसु सन्तेसु सीमा बन्धितब्बाति सम्बन्धो। परियन्तं कत्वाति हेट्ठिमपरियन्तं कत्वा।
Evaṃ sannipatitesu santesu sīmā bandhitabbāti sambandho. Pariyantaṃ katvāti heṭṭhimapariyantaṃ katvā.
पब्बज्जूपसम्पदादीनन्ति एत्थ भण्डुकम्मापुच्छनं (महाव॰ अट्ठ॰ ९८; वि॰ सङ्ग॰ अट्ठ॰ १४४) सन्धाय पब्बज्जागहणं वुत्तं। खण्डसीमाति विहारपच्चन्तं खण्डितं विय छिन्दितं विय पवत्ता सीमा खण्डसीमा। तन्ति खण्डसीमं। वत्तं जानितब्बन्ति एत्थ वत्तं वित्थारेन्तो आह ‘‘सचे ही’’तिआदि। सीमन्ति खण्डसीमं। यथाति येनाकारेन बन्धियमानेति सम्बन्धो। तस्सा पमाणं दस्सेन्तो आह ‘‘सा’’तिआदि। साति खण्डसीमा। अब्भानकम्मे सद्धिं कम्मारहेन वीसति भिक्खू सन्धाय वुत्तं ‘‘एकवीसति भिक्खू’’ति। ततोति एकवीसतिभिक्खुतो। गण्हन्तीपीति एत्थ पिसद्दो सहस्सतो ओरं पन पगेवाति दस्सेति। सहस्सतो अधिकं गण्हन्तीपि विहारपच्चन्ते खण्डिते खण्डसीमायेव नाम। तन्ति खण्डसीमं।
Pabbajjūpasampadādīnanti ettha bhaṇḍukammāpucchanaṃ (mahāva. aṭṭha. 98; vi. saṅga. aṭṭha. 144) sandhāya pabbajjāgahaṇaṃ vuttaṃ. Khaṇḍasīmāti vihārapaccantaṃ khaṇḍitaṃ viya chinditaṃ viya pavattā sīmā khaṇḍasīmā. Tanti khaṇḍasīmaṃ. Vattaṃ jānitabbanti ettha vattaṃ vitthārento āha ‘‘sace hī’’tiādi. Sīmanti khaṇḍasīmaṃ. Yathāti yenākārena bandhiyamāneti sambandho. Tassā pamāṇaṃ dassento āha ‘‘sā’’tiādi. Sāti khaṇḍasīmā. Abbhānakamme saddhiṃ kammārahena vīsati bhikkhū sandhāya vuttaṃ ‘‘ekavīsati bhikkhū’’ti. Tatoti ekavīsatibhikkhuto. Gaṇhantīpīti ettha pisaddo sahassato oraṃ pana pagevāti dasseti. Sahassato adhikaṃ gaṇhantīpi vihārapaccante khaṇḍite khaṇḍasīmāyeva nāma. Tanti khaṇḍasīmaṃ.
तत्राति खण्डसीममहासीमासु आधारे भुम्मं। अथाति अनन्तरं। एवन्ति इमाय अविप्पवासकम्मवाचाय सम्मनियमाने। हीति फलजोतको। सीमन्ति समानसंवासकसीमं। न सक्खिस्सन्तीति पठमं अविप्पवासं असमूहनित्वा सीमं समूहनितुं न सक्खिस्सन्ति। सीमन्तरिकपासाणाति द्विन्नं सीमानं अन्तरे वेमज्झे ठपिता पासाणा। चतुरङ्गुलपमाणापीति पिसद्दो एकङ्गुलिपमाणापि वट्टतीति दस्सेति।
Tatrāti khaṇḍasīmamahāsīmāsu ādhāre bhummaṃ. Athāti anantaraṃ. Evanti imāya avippavāsakammavācāya sammaniyamāne. Hīti phalajotako. Sīmanti samānasaṃvāsakasīmaṃ. Na sakkhissantīti paṭhamaṃ avippavāsaṃ asamūhanitvā sīmaṃ samūhanituṃ na sakkhissanti. Sīmantarikapāsāṇāti dvinnaṃ sīmānaṃ antare vemajjhe ṭhapitā pāsāṇā. Caturaṅgulapamāṇāpīti pisaddo ekaṅgulipamāṇāpi vaṭṭatīti dasseti.
समन्ताति खण्डसीमाय समन्ता। अनुपरियायन्तेहीति अनुक्कमेन खण्डसीमपरियायन्तेहि भिक्खूहीति सम्बन्धो। ततोति तेहि सीमन्तरिकपासाणेहि, द्विन्नं सीमानं निमित्तानि पठमं कित्तेत्वा पच्छा तासु यं इच्छन्ति, तं बन्धितब्बभावं दस्सेन्तो आह ‘‘सचे पना’’तिआदि। यथिच्छितं बन्धितुं वट्टन्तोपि पोराणाचिण्णं दस्सेतुं वुत्तं ‘‘एवं सन्तेपी’’तिआदि। उभिन्नम्पीति द्वीसु सीमासु ठितानं उभिन्नम्पि कम्मन्ति सम्बन्धो। हीति सच्चं, यस्मा वा।
Samantāti khaṇḍasīmāya samantā. Anupariyāyantehīti anukkamena khaṇḍasīmapariyāyantehi bhikkhūhīti sambandho. Tatoti tehi sīmantarikapāsāṇehi, dvinnaṃ sīmānaṃ nimittāni paṭhamaṃ kittetvā pacchā tāsu yaṃ icchanti, taṃ bandhitabbabhāvaṃ dassento āha ‘‘sace panā’’tiādi. Yathicchitaṃ bandhituṃ vaṭṭantopi porāṇāciṇṇaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘evaṃ santepī’’tiādi. Ubhinnampīti dvīsu sīmāsu ṭhitānaṃ ubhinnampi kammanti sambandho. Hīti saccaṃ, yasmā vā.
चसद्दो वाक्यारम्भजोतको। एसा सीमा नामाति योजना। तत्थाति पिट्ठिपासाणादीसु पञ्चसु ठानेसु। निमित्तपासाणा यथाठाने न तिट्ठन्तीति पिट्ठिपासाणस्सुपरि निमित्तपासाणं ठपितमत्तं सन्धाय वुत्तं। पिट्ठिपासाणं पन विज्झित्वा निमित्तपासाणं तत्थ निखणित्वा यथा ठाना न चावेन्ति, तथा ठपेन्ति। एवं सन्ते यथाठाने तिट्ठन्तियेवाति दट्ठब्बं। न सीमाति सीमाय पथविसन्धारकं उदकं परियन्तंकत्वा गतत्ता सीमा न झायति।
Casaddo vākyārambhajotako. Esā sīmā nāmāti yojanā. Tatthāti piṭṭhipāsāṇādīsu pañcasu ṭhānesu. Nimittapāsāṇā yathāṭhāne na tiṭṭhantīti piṭṭhipāsāṇassupari nimittapāsāṇaṃ ṭhapitamattaṃ sandhāya vuttaṃ. Piṭṭhipāsāṇaṃ pana vijjhitvā nimittapāsāṇaṃ tattha nikhaṇitvā yathā ṭhānā na cāventi, tathā ṭhapenti. Evaṃ sante yathāṭhāne tiṭṭhantiyevāti daṭṭhabbaṃ. Na sīmāti sīmāya pathavisandhārakaṃ udakaṃ pariyantaṃkatvā gatattā sīmā na jhāyati.
कुटिगेहेपीति एत्थ कुटीति च गेहन्ति च अगारस्सेव नामं। अगारञ्हि सीतादिदुक्खस्स कुटनट्ठेन छिन्दनट्ठेन च नानादब्बसम्भारस्स गहणट्ठेन च कुटिगेहन्ति वुच्चति। कुटि एव गेहं कुटिगेहं, तस्मिम्पि। भित्तिं अकित्तेत्वाति इदं इट्ठकदारुमयं भित्तिं सन्धाय वुत्तं। सचे सिलामया भित्ति निमित्तूपगा भवेय्य, भित्तिपि कित्तेतब्बा। अन्तो करित्वाति कुटिगेहस्स भित्तिया वा अन्तो कत्वा। पमुखेति कुटिगेहस्स आलिन्दे। निब्बोदकपतनट्ठानेति निग्गलित्वा उदकस्स पतनट्ठाने। एवं सम्मताय सीमायाति योजना।
Kuṭigehepīti ettha kuṭīti ca gehanti ca agārasseva nāmaṃ. Agārañhi sītādidukkhassa kuṭanaṭṭhena chindanaṭṭhena ca nānādabbasambhārassa gahaṇaṭṭhena ca kuṭigehanti vuccati. Kuṭi eva gehaṃ kuṭigehaṃ, tasmimpi. Bhittiṃ akittetvāti idaṃ iṭṭhakadārumayaṃ bhittiṃ sandhāya vuttaṃ. Sace silāmayā bhitti nimittūpagā bhaveyya, bhittipi kittetabbā. Anto karitvāti kuṭigehassa bhittiyā vā anto katvā. Pamukheti kuṭigehassa ālinde. Nibbodakapatanaṭṭhāneti niggalitvā udakassa patanaṭṭhāne. Evaṃ sammatāya sīmāyāti yojanā.
‘‘कुट्टं अकित्तेत्वा’’ति इदं पुरिमनयेनेव वेदितब्बं। अन्तोति लेणस्स, कुट्टस्स वा अन्तो। ओकासेति एकवीसतिया भिक्खूनं ओकासे। एवन्ति इमिनाकारेन सम्मनियमाने। अन्तोति भित्तिया अन्तो।
‘‘Kuṭṭaṃ akittetvā’’ti idaṃ purimanayeneva veditabbaṃ. Antoti leṇassa, kuṭṭassa vā anto. Okāseti ekavīsatiyā bhikkhūnaṃ okāse. Evanti iminākārena sammaniyamāne. Antoti bhittiyā anto.
हेट्ठा न ओतरतीति हेट्ठा आकासतलत्ता न ओतरति। ननु थम्भे अनुसारित्वा ओतरणो भवेय्य, कस्मा न ओतरतीति? थम्भानमुपरि एकवीसतिया भिक्खूनं ओकासाभावतोति दट्ठब्बं। हेट्ठा ओतरणाकारं दस्सेन्तो आह ‘‘सचे पना’’तिआदि। तुलानन्ति थम्भानमुपरि तिरियवसेन ठितानं रुक्खविसेसानं। उट्ठहित्वाति भूमितो उट्ठहित्वा। तुलारुक्खेहीति तुलासङ्खातेहि रुक्खेहि। ‘‘एकसम्बन्धो’’ति इमिना न केवलं तुलारुक्खेहेव एकसम्बन्धो, चतूसु दिसासु चतुन्नं भित्तीनं अञ्ञमञ्ञम्पि सम्बन्धोति दस्सेति। हेट्ठापि ओतरतीति भित्तीनमुपरि एकवीसतिया भिक्खूनं ओकासपहोनकत्ता वुत्तं। सचे थम्भमत्थके…पे॰… होतीति इमिना बहूहि थम्भेहि कतपासादस्स एकेकस्मिं थम्भमत्थके एकवीसतिया भिक्खूनं ओकासे सति हेट्ठा ओतरतीति दस्सेति। निय्यूहकादीसूति नागदन्तकादीसु। आदिसद्देन भित्तिखिलादयो सङ्गण्हाति। भित्ति चाति इट्ठकदारुमया भित्ति च। सचे सिलामया भित्ति च थम्भा च होन्ति, कित्तेतब्बा। भित्तिलग्गेति भित्तीसु लग्गे, भित्तीनं वा लग्गट्ठाने। हेट्ठापासादस्साति हेट्ठापासादे ‘‘ठित’’इति पदे सम्बन्धो। हेट्ठापासादस्स वा थम्भानन्ति योजना। हेट्ठा सम्मताय सीमाय उपरि आरोहनाकारं दस्सेन्तो आह ‘‘सचे पना’’तिआदि। निब्बोदकपतनट्ठानेति छदनकोटियं।
Heṭṭhā na otaratīti heṭṭhā ākāsatalattā na otarati. Nanu thambhe anusāritvā otaraṇo bhaveyya, kasmā na otaratīti? Thambhānamupari ekavīsatiyā bhikkhūnaṃ okāsābhāvatoti daṭṭhabbaṃ. Heṭṭhā otaraṇākāraṃ dassento āha ‘‘sace panā’’tiādi. Tulānanti thambhānamupari tiriyavasena ṭhitānaṃ rukkhavisesānaṃ. Uṭṭhahitvāti bhūmito uṭṭhahitvā. Tulārukkhehīti tulāsaṅkhātehi rukkhehi. ‘‘Ekasambandho’’ti iminā na kevalaṃ tulārukkheheva ekasambandho, catūsu disāsu catunnaṃ bhittīnaṃ aññamaññampi sambandhoti dasseti. Heṭṭhāpi otaratīti bhittīnamupari ekavīsatiyā bhikkhūnaṃ okāsapahonakattā vuttaṃ. Sace thambhamatthake…pe… hotīti iminā bahūhi thambhehi katapāsādassa ekekasmiṃ thambhamatthake ekavīsatiyā bhikkhūnaṃ okāse sati heṭṭhā otaratīti dasseti. Niyyūhakādīsūti nāgadantakādīsu. Ādisaddena bhittikhilādayo saṅgaṇhāti. Bhitti cāti iṭṭhakadārumayā bhitti ca. Sace silāmayā bhitti ca thambhā ca honti, kittetabbā. Bhittilaggeti bhittīsu lagge, bhittīnaṃ vā laggaṭṭhāne. Heṭṭhāpāsādassāti heṭṭhāpāsāde ‘‘ṭhita’’iti pade sambandho. Heṭṭhāpāsādassa vā thambhānanti yojanā. Heṭṭhā sammatāya sīmāya upari ārohanākāraṃ dassento āha ‘‘sace panā’’tiādi. Nibbodakapatanaṭṭhāneti chadanakoṭiyaṃ.
तत्थाति तस्मिं तले। पिट्ठिपासाणे सीमं बन्धन्ति विय बन्धन्तीति योजना। तेनेव परिच्छेदेनाति तेनेव तलपरिच्छेदेन। तालमूलपब्बतेपीति एत्थ तालमूलं नाम हेट्ठा महन्तं हुत्वा अनुपुब्बेन तनुकं होति, तेन सदिसे पब्बतेपि। वितानसण्ठानोति उल्लोचस्स सण्ठानो। चतूसु दिसासु निग्गतसाखरुक्खसण्ठानो वा खुज्जरुक्खसण्ठानो वा होति। यथा पब्बतो वितानसण्ठानो होति, एवं मुदिङ्गसण्ठानो वा होति पणवसण्ठानो वाति योजना। तत्थ मुदिङ्गो मज्झे थूलो होति, मूले च अन्ते च तनुको। पणवो मज्झे तनुको होति, मूले च अग्गे च थूलो। तेसं सण्ठानो मुदिङ्गसण्ठानो वा पणवसण्ठानो वा। हेट्ठा वाति मुदिङ्गसण्ठानस्स पब्बतस्स हेट्ठा वा। मज्झे वाति पणवसण्ठानस्स मज्झे वा। द्वे कूटानीति द्वे सिखरानि। कूटन्तरन्ति कूटानं मज्झं। चिनित्वा वाति इट्ठकसिलाहि चिनित्वा वा। पूरेत्वा वाति पंसुवालिकाहि पूरेत्वा वा।
Tatthāti tasmiṃ tale. Piṭṭhipāsāṇe sīmaṃ bandhanti viya bandhantīti yojanā. Teneva paricchedenāti teneva talaparicchedena. Tālamūlapabbatepīti ettha tālamūlaṃ nāma heṭṭhā mahantaṃ hutvā anupubbena tanukaṃ hoti, tena sadise pabbatepi. Vitānasaṇṭhānoti ullocassa saṇṭhāno. Catūsu disāsu niggatasākharukkhasaṇṭhāno vā khujjarukkhasaṇṭhāno vā hoti. Yathā pabbato vitānasaṇṭhāno hoti, evaṃ mudiṅgasaṇṭhāno vā hoti paṇavasaṇṭhāno vāti yojanā. Tattha mudiṅgo majjhe thūlo hoti, mūle ca ante ca tanuko. Paṇavo majjhe tanuko hoti, mūle ca agge ca thūlo. Tesaṃ saṇṭhāno mudiṅgasaṇṭhāno vā paṇavasaṇṭhāno vā. Heṭṭhā vāti mudiṅgasaṇṭhānassa pabbatassa heṭṭhā vā. Majjhe vāti paṇavasaṇṭhānassa majjhe vā. Dve kūṭānīti dve sikharāni. Kūṭantaranti kūṭānaṃ majjhaṃ. Cinitvā vāti iṭṭhakasilāhi cinitvā vā. Pūretvā vāti paṃsuvālikāhi pūretvā vā.
सप्पफणसदिसोति सप्पस्स फणेन सदिसो, खुज्जो पब्बतोति अत्थो। आकासपब्भारन्ति भित्तिया अपरिक्खित्तं आकाससङ्खातं पब्भारं। सीमप्पमाणोति सद्धिं अन्तोसुसिरेन सीमप्पमाणो। अग्गकोटिन्ति अग्गसङ्खातं कोटिं। सचे पन पब्बतस्स हेट्ठा अन्तोलेणं होतीति सम्बन्धो। उपरिमस्साति अन्तोलेणस्स उपरि ठितस्स। पारतोति बाहिरतो। अस्साति पब्बतस्स बहीति सम्बन्धो। ओरतोति अन्ततो। लेणं होतीति सम्बन्धो। कित्तकं महन्तन्ति आह ‘‘सीमापरिच्छेदमतिक्कमित्वा ठित’’न्ति। कित्तकं खुद्दकन्ति आह ‘‘सब्बपच्छिमसीमापरिमाण’’न्ति। तन्ति खुद्दकं लेणं । अतिखुद्दकन्ति सब्बपच्छिमसीमापरिमाणाभावतो अतिखुद्दकं। ततोति उपरिसीमतो। बहीति सीमतो बहि। ‘‘यदि सीमप्पमाणं, सीमा होतियेवा’’ति इमिना यदि न सीमप्पमाणं, न सीमा होतियेवाति दस्सेति।
Sappaphaṇasadisoti sappassa phaṇena sadiso, khujjo pabbatoti attho. Ākāsapabbhāranti bhittiyā aparikkhittaṃ ākāsasaṅkhātaṃ pabbhāraṃ. Sīmappamāṇoti saddhiṃ antosusirena sīmappamāṇo. Aggakoṭinti aggasaṅkhātaṃ koṭiṃ. Sace pana pabbatassa heṭṭhā antoleṇaṃ hotīti sambandho. Uparimassāti antoleṇassa upari ṭhitassa. Pāratoti bāhirato. Assāti pabbatassa bahīti sambandho. Oratoti antato. Leṇaṃ hotīti sambandho. Kittakaṃ mahantanti āha ‘‘sīmāparicchedamatikkamitvā ṭhita’’nti. Kittakaṃ khuddakanti āha ‘‘sabbapacchimasīmāparimāṇa’’nti. Tanti khuddakaṃ leṇaṃ . Atikhuddakanti sabbapacchimasīmāparimāṇābhāvato atikhuddakaṃ. Tatoti uparisīmato. Bahīti sīmato bahi. ‘‘Yadi sīmappamāṇaṃ, sīmā hotiyevā’’ti iminā yadi na sīmappamāṇaṃ, na sīmā hotiyevāti dasseti.
तन्ति खण्डसीमं। पूरेत्वाति इट्ठकमत्तिकादीहि पूरेत्वा। अट्टं बन्धित्वाति अट्टालकं बन्धित्वा। उमङ्गनदीति एत्थ उकारो ओकारविपरीतो, तस्मा पथवियं ओतरित्वा पविसित्वा मङ्गति गच्छतीति उमङ्गाति अत्थो दट्ठब्बो। उमङ्गाच सा नदी चेति उमङ्गनदी। तत्थाति उमङ्गनदियं। हेट्ठापथवितले ठितोति सीमाय हेट्ठापथवितले इद्धिया ठितो।
Tanti khaṇḍasīmaṃ. Pūretvāti iṭṭhakamattikādīhi pūretvā. Aṭṭaṃ bandhitvāti aṭṭālakaṃ bandhitvā. Umaṅganadīti ettha ukāro okāraviparīto, tasmā pathaviyaṃ otaritvā pavisitvā maṅgati gacchatīti umaṅgāti attho daṭṭhabbo. Umaṅgāca sā nadī ceti umaṅganadī. Tatthāti umaṅganadiyaṃ. Heṭṭhāpathavitale ṭhitoti sīmāya heṭṭhāpathavitale iddhiyā ṭhito.
सीमामाळकेति खण्डसीमाय माळके। वटरुक्खोति निग्रोधरुक्खो। ततोति वटरुक्खतो। निग्गतपारोहोति पवद्धंव हुत्वा रुक्खो आरोहति अनेनाति पारोहो, एको मूलविसेसो। निग्गतो पारोहो निग्गतपारोहो। महासीमं सोधेत्वाति एत्थ सोधनं नाम महासीमगतानं भिक्खूनं हत्थपासानयनं, सीमतो वा बहिकरणं। बहिद्धाति द्वीहि सीमाहि बहिद्धा। ‘‘बहिट्ठा’’तिपि पाठो। बहि ठिता कातब्बाति अत्थो। अनाहच्चाति महासीमाय पथवीतलं वा तत्थजातरुक्खादीनि वा न आहनित्वा। एवन्ति यथा खण्डसीमाय, एवं तथाति अत्थो। सीमामाळकेति खण्डसीमामाळके।
Sīmāmāḷaketi khaṇḍasīmāya māḷake. Vaṭarukkhoti nigrodharukkho. Tatoti vaṭarukkhato. Niggatapārohoti pavaddhaṃva hutvā rukkho ārohati anenāti pāroho, eko mūlaviseso. Niggato pāroho niggatapāroho. Mahāsīmaṃ sodhetvāti ettha sodhanaṃ nāma mahāsīmagatānaṃ bhikkhūnaṃ hatthapāsānayanaṃ, sīmato vā bahikaraṇaṃ. Bahiddhāti dvīhi sīmāhi bahiddhā. ‘‘Bahiṭṭhā’’tipi pāṭho. Bahi ṭhitā kātabbāti attho. Anāhaccāti mahāsīmāya pathavītalaṃ vā tatthajātarukkhādīni vā na āhanitvā. Evanti yathā khaṇḍasīmāya, evaṃ tathāti attho. Sīmāmāḷaketi khaṇḍasīmāmāḷake.
सीमामाळकेति द्विन्नं सीमानं अङ्गणे। सीमामाळकस्साति कम्मस्स कतट्ठानस्स सीमामाळकस्स। वेहासट्ठितसाखायाति कम्मस्स अकतट्ठाने सीमामाळके उट्ठिताय वेहासे ठिताय साखाय। तस्साति भिक्खुनो पादा वा निवासनपारुपनं वाति सम्बन्धो। पुरिमनयेपीति ‘‘सीमामाळके वटरुक्खो होती’’तिआदिना वुत्ते पुरिमनयेपि। तत्राति पुरिमनये। उक्खिपापेत्वा कातुं न वट्टतीति द्वीहि सीमाहि उट्ठितरुक्खस्स साखा वा ततो निग्गतपारोहो वा द्वीसु सीमासु पथवीतलं वा तत्थ जातरुक्खादीनि वा आहच्च ठितत्ता उक्खिपापेत्वा कातुं न वट्टति। आनेतब्बोति एत्थ द्विकम्मिकाय नीधातुया अपधानकम्मस्सेव वुत्तत्ता ‘‘भिक्खू’’ति पधानकम्मं अज्झाहरितब्बं । अब्भुग्गच्छतीति अब्भं आकासं उग्गच्छति। तत्राति पब्बते। कस्मा आनेतब्बोति आह ‘‘बज्झमानायेव ही’’तिआदि। तत्थ बज्झमानायेवाति कम्मवाचाय बज्झमानायेव। इमिना अबद्धसीमा पमाणरहितं देसं ओतरतीति दस्सेति। यंकिञ्चीति यंकिञ्चि पब्बतादि। यत्थ कत्थचीति यस्मिं कस्मिंचि ठाने। एकसम्बन्धेनाति बद्धसीमाय एकसम्बन्धेन। इतीति तस्मा आनेतब्बोति योजना।
Sīmāmāḷaketi dvinnaṃ sīmānaṃ aṅgaṇe. Sīmāmāḷakassāti kammassa kataṭṭhānassa sīmāmāḷakassa. Vehāsaṭṭhitasākhāyāti kammassa akataṭṭhāne sīmāmāḷake uṭṭhitāya vehāse ṭhitāya sākhāya. Tassāti bhikkhuno pādā vā nivāsanapārupanaṃ vāti sambandho. Purimanayepīti ‘‘sīmāmāḷake vaṭarukkho hotī’’tiādinā vutte purimanayepi. Tatrāti purimanaye. Ukkhipāpetvā kātuṃ na vaṭṭatīti dvīhi sīmāhi uṭṭhitarukkhassa sākhā vā tato niggatapāroho vā dvīsu sīmāsu pathavītalaṃ vā tattha jātarukkhādīni vā āhacca ṭhitattā ukkhipāpetvā kātuṃ na vaṭṭati. Ānetabboti ettha dvikammikāya nīdhātuyā apadhānakammasseva vuttattā ‘‘bhikkhū’’ti padhānakammaṃ ajjhāharitabbaṃ . Abbhuggacchatīti abbhaṃ ākāsaṃ uggacchati. Tatrāti pabbate. Kasmā ānetabboti āha ‘‘bajjhamānāyeva hī’’tiādi. Tattha bajjhamānāyevāti kammavācāya bajjhamānāyeva. Iminā abaddhasīmā pamāṇarahitaṃ desaṃ otaratīti dasseti. Yaṃkiñcīti yaṃkiñci pabbatādi. Yattha katthacīti yasmiṃ kasmiṃci ṭhāne. Ekasambandhenāti baddhasīmāya ekasambandhena. Itīti tasmā ānetabboti yojanā.
१४०. तीणि योजनानि तियोजनं। ‘‘पमाण’’न्ति इमिना परमसद्दस्स अतिरेकउत्तमत्थे निवत्तेति। एतिस्साति सीमाय। सम्मनन्तेन भिक्खुनाति सम्बन्धो। कोणतो मिनितं कोणन्ति योजना। हीति सच्चं, यस्मा वा। आपत्तिञ्चाति दुक्कटापत्तिञ्च।
140. Tīṇi yojanāni tiyojanaṃ. ‘‘Pamāṇa’’nti iminā paramasaddassa atirekauttamatthe nivatteti. Etissāti sīmāya. Sammanantena bhikkhunāti sambandho. Koṇato minitaṃ koṇanti yojanā. Hīti saccaṃ, yasmā vā. Āpattiñcāti dukkaṭāpattiñca.
पारयतीति अज्झोत्थरति। ‘‘कितकाभिधेय्यलिङ्गा’’ति (कच्चायनसारे ४५ गाथायं) वचनतो अभिधेय्यभूतं सीमं सन्धाय इत्थिलिङ्गवसेन पाराति वुत्तं। नदियाति उपयोगत्थे सामिवचनं। नदिन्ति हि अत्थो। नदिं अज्झोत्थरमानं सीमन्ति सम्बन्धो। एत्थाति नदिपारसीमायं। यत्थस्साति एत्थ यत्थ अस्साति पदविभागं दस्सेन्तो आह ‘‘यत्थ नदिया’’तिआदि। ‘‘नदिया’’ति इमिना यंसद्दस्स विसयं दस्सेति। धुवनावाति एत्थ धुवसद्दो निच्चत्थोति आह ‘‘निच्चसञ्चरणनावा’’ति। इमिना धुवेन निच्चेन सञ्चरणनावा धुवनावाति वचनत्थं दस्सेति। अस्साति होति, भवेय्य वा। नावाय पमाणं दस्सेन्तो आह ‘‘या’’तिआदि। तत्थ याति नावा। पाजनपुरिसेनाति एत्थ पाजनं नाम एको नावाय गमनूपकरणविसेसो। सो हि पजति नावा गच्छति अनेनाति पाजनन्ति वुच्चति। जकारस्स चकारं कत्वा पाचनन्तिपि युज्जतेव। तस्स गाहकेन पुरिसेन सद्धिन्ति अत्थो। सा नावा नीताति सम्बन्धो। उद्धं वा अधो वाति नदिया पटिसोतं वा हेट्ठासोतं वा। थेनेहि वाति चोरेहि वा। किञ्चापि हटा, पन तथापि अवस्सं लब्भनेय्या, धुवनावाव होतीति योजना। वातेन वाति मालुतेन वा ‘‘छिन्न’’इति सम्बन्धो। वीचीहीति तरङ्गेहि। तरङ्गो हि विचित्ताकारेन चिनोति वड्ढतीति वीचीति वुच्चति। किञ्चापि नदीमज्झं नीता, पन तथापि अवस्सं आहरितब्बा, धुवनावाव होतीति योजना। ओगतेति ओतरित्वा गते। थलं उस्सारिताति थलं उक्खिपित्वा सारिता पापिता नावापीति सम्बन्धो। विसङ्खतपदराति सङ्खतविरहितफलका वा। धुवनावाव होतीति निमित्तकित्तनकाले निच्चसञ्चरणनावत्ता धुवनावाव होतीति अधिप्पायो। तत्राति ‘‘धुवनावा’’तिवचने। निमित्तं वा सीमा वा कम्मवाचाय गच्छतीति एत्थ किञ्चापि न निमित्तं कम्मवाचाय गच्छति, सीमाय पन अविनाभावतो वुत्तं ‘‘कम्मवाचाय गच्छती’’ति। तस्माति यस्माव नावाय आगच्छन्तापि भगवता अनुञ्ञाता, तस्मा।
Pārayatīti ajjhottharati. ‘‘Kitakābhidheyyaliṅgā’’ti (kaccāyanasāre 45 gāthāyaṃ) vacanato abhidheyyabhūtaṃ sīmaṃ sandhāya itthiliṅgavasena pārāti vuttaṃ. Nadiyāti upayogatthe sāmivacanaṃ. Nadinti hi attho. Nadiṃ ajjhottharamānaṃ sīmanti sambandho. Etthāti nadipārasīmāyaṃ. Yatthassāti ettha yattha assāti padavibhāgaṃ dassento āha ‘‘yattha nadiyā’’tiādi. ‘‘Nadiyā’’ti iminā yaṃsaddassa visayaṃ dasseti. Dhuvanāvāti ettha dhuvasaddo niccatthoti āha ‘‘niccasañcaraṇanāvā’’ti. Iminā dhuvena niccena sañcaraṇanāvā dhuvanāvāti vacanatthaṃ dasseti. Assāti hoti, bhaveyya vā. Nāvāya pamāṇaṃ dassento āha ‘‘yā’’tiādi. Tattha yāti nāvā. Pājanapurisenāti ettha pājanaṃ nāma eko nāvāya gamanūpakaraṇaviseso. So hi pajati nāvā gacchati anenāti pājananti vuccati. Jakārassa cakāraṃ katvā pācanantipi yujjateva. Tassa gāhakena purisena saddhinti attho. Sā nāvā nītāti sambandho. Uddhaṃ vā adho vāti nadiyā paṭisotaṃ vā heṭṭhāsotaṃ vā. Thenehi vāti corehi vā. Kiñcāpi haṭā, pana tathāpi avassaṃ labbhaneyyā, dhuvanāvāva hotīti yojanā. Vātena vāti mālutena vā ‘‘chinna’’iti sambandho. Vīcīhīti taraṅgehi. Taraṅgo hi vicittākārena cinoti vaḍḍhatīti vīcīti vuccati. Kiñcāpi nadīmajjhaṃ nītā, pana tathāpi avassaṃ āharitabbā, dhuvanāvāva hotīti yojanā. Ogateti otaritvā gate. Thalaṃ ussāritāti thalaṃ ukkhipitvā sāritā pāpitā nāvāpīti sambandho. Visaṅkhatapadarāti saṅkhatavirahitaphalakā vā. Dhuvanāvāva hotīti nimittakittanakāle niccasañcaraṇanāvattā dhuvanāvāva hotīti adhippāyo. Tatrāti ‘‘dhuvanāvā’’tivacane. Nimittaṃ vā sīmā vā kammavācāya gacchatīti ettha kiñcāpi na nimittaṃ kammavācāya gacchati, sīmāya pana avinābhāvato vuttaṃ ‘‘kammavācāya gacchatī’’ti. Tasmāti yasmāva nāvāya āgacchantāpi bhagavatā anuññātā, tasmā.
यत्थाति नदिपारसीमसम्मननट्ठाने। रुक्खसङ्घाटमयोति रुक्खसमूहेन कतो। पदरबद्धोति फलकेहि बद्धो। सञ्चरणयोग्गोति सञ्चरणक्खमो। पाळियं ‘‘अस्सा’’ति ठाने अट्ठकथायं ‘‘अत्थी’’ति वुत्तत्ता ‘‘अस्सा’’तिपदस्स होतीति अत्थोयेव दट्ठब्बो। तंखणञ्ञेवाति तस्मिं निमित्तकित्तक्खणेयेव। रुक्खं छिन्दित्वा कतोति सम्बन्धो। एकपदिकसेतूति एकेन पदेन गमनयोग्गो एकपदिको, सोयेव सेतूति एकपदिकसेतु। अकप्पियसेतुं दस्सेन्तो आह ‘‘सचे पना’’तिआदि। तेनाति सेतुना। सञ्चरितुं न सक्का होतीति योजना।
Yatthāti nadipārasīmasammananaṭṭhāne. Rukkhasaṅghāṭamayoti rukkhasamūhena kato. Padarabaddhoti phalakehi baddho. Sañcaraṇayoggoti sañcaraṇakkhamo. Pāḷiyaṃ ‘‘assā’’ti ṭhāne aṭṭhakathāyaṃ ‘‘atthī’’ti vuttattā ‘‘assā’’tipadassa hotīti atthoyeva daṭṭhabbo. Taṃkhaṇaññevāti tasmiṃ nimittakittakkhaṇeyeva. Rukkhaṃ chinditvā katoti sambandho. Ekapadikasetūti ekena padena gamanayoggo ekapadiko, soyeva setūti ekapadikasetu. Akappiyasetuṃ dassento āha ‘‘sace panā’’tiādi. Tenāti setunā. Sañcarituṃ na sakkā hotīti yojanā.
यत्थाति यस्मिं नदिपारसीमसम्मननट्ठाने। अभिमुखतित्थेयेवाति सीमाय अभिमुखतित्थे एव। धुवनावा वा धुवसेतु वा अभिमुखतित्थतो ईसकं उद्धं आरोहन्तोपि अधो ओरोहन्तोपि कप्पतीति दस्सेन्तो आह ‘‘सचे’’तिआदि। ईसकन्ति एकउसभ द्विउसभादिवसेन मनं अप्पमत्तं। उद्धं वाति अभिमुखतित्थतो उपरि वा। अधो वाति ततो हेट्ठा वा। गावुतमत्तब्भन्तरेति गावुतपमाणस्स ठानस्स अब्भन्तरे।
Yatthāti yasmiṃ nadipārasīmasammananaṭṭhāne. Abhimukhatittheyevāti sīmāya abhimukhatitthe eva. Dhuvanāvā vā dhuvasetu vā abhimukhatitthato īsakaṃ uddhaṃ ārohantopi adho orohantopi kappatīti dassento āha ‘‘sace’’tiādi. Īsakanti ekausabha dviusabhādivasena manaṃ appamattaṃ. Uddhaṃ vāti abhimukhatitthato upari vā. Adho vāti tato heṭṭhā vā. Gāvutamattabbhantareti gāvutapamāṇassa ṭhānassa abbhantare.
सहनिमित्तकित्तनविधिना सम्मनितब्बविधिं दस्सेन्तो आह ‘‘इमञ्च पना’’तिआदि। द्वीसु तीरेसु ठातुमसक्कुणेय्यत्ता वुत्तं ‘‘एकस्मिं तीरे ठत्वा’’ति। ततोति निमित्ततो। अत्तानन्ति निमित्तकित्तनं विनयधरं सन्धाय वुत्तं। परिक्खिपन्तेनाति परियायन्तेन। तस्साति तत्तकस्स परिच्छेदस्स। सम्मुखट्ठानेति अधोसोते नदितीरे ठितस्स निमित्तस्स सम्मुखट्ठाने। ततोति निमित्ततो। तस्साति तत्तकस्स परिच्छेदस्स। सम्मुखा नदितीरे निमित्तं अत्थीति सम्बन्धो। सङ्घटेतब्बन्ति सम्बन्धितब्बं। अथाति निमित्तकित्तनतो पच्छा। ‘‘सब्बनिमित्तानं अन्तो ठिते भिक्खू हत्थपासगते कत्वा’’ति इदं सब्बं एकं गामखेत्तं ब्यापेत्वा सम्मनितभावं सन्धाय वुत्तं। सचे सकलं गामखेत्तं अब्यापेत्वा एकदेसे सम्मनितं होति, निमित्ततो बहि ठिते भिक्खूपि हत्थपासगते कत्वा सम्मनितब्बा। कम्मन्ति सीमसम्मुतिकम्मं। ‘‘ठपेत्वा नदि’’न्तिवचनस्स कारणं दस्सेन्तो आह ‘‘नदी पन बद्धसीमसङ्ख्यं न गच्छती’’ति।
Sahanimittakittanavidhinā sammanitabbavidhiṃ dassento āha ‘‘imañca panā’’tiādi. Dvīsu tīresu ṭhātumasakkuṇeyyattā vuttaṃ ‘‘ekasmiṃ tīre ṭhatvā’’ti. Tatoti nimittato. Attānanti nimittakittanaṃ vinayadharaṃ sandhāya vuttaṃ. Parikkhipantenāti pariyāyantena. Tassāti tattakassa paricchedassa. Sammukhaṭṭhāneti adhosote naditīre ṭhitassa nimittassa sammukhaṭṭhāne. Tatoti nimittato. Tassāti tattakassa paricchedassa. Sammukhā naditīre nimittaṃ atthīti sambandho. Saṅghaṭetabbanti sambandhitabbaṃ. Athāti nimittakittanato pacchā. ‘‘Sabbanimittānaṃ anto ṭhite bhikkhū hatthapāsagate katvā’’ti idaṃ sabbaṃ ekaṃ gāmakhettaṃ byāpetvā sammanitabhāvaṃ sandhāya vuttaṃ. Sace sakalaṃ gāmakhettaṃ abyāpetvā ekadese sammanitaṃ hoti, nimittato bahi ṭhite bhikkhūpi hatthapāsagate katvā sammanitabbā. Kammanti sīmasammutikammaṃ. ‘‘Ṭhapetvā nadi’’ntivacanassa kāraṇaṃ dassento āha ‘‘nadī pana baddhasīmasaṅkhyaṃ na gacchatī’’ti.
दीपको होतीति एत्थ दीपोति अन्तरदीपो। सो हि यस्मा जलमज्झे दिप्पति, यस्मा च द्विधा आपो एत्थ सन्दति, तस्मा दीपोति वुच्चति, सोयेव खुद्दकट्ठेन दीपको। ककारो हि खुद्दकत्थवाचको। तन्ति दीपकं। अत्तनाति विनयधरेन। ओरिमन्ते च पारिमन्ते चाति अधोसोते नदितीरे ठितस्स निमित्तस्स सम्मुखे ओरिमन्ते च पारिमन्ते च। परतीरे निमित्तं कित्तेत्वाति सम्बन्धो। किस्स सम्मुखट्ठाने निमित्तन्ति आह ‘‘नदिया ओरिमतीरे निमित्तस्स सम्मुखट्ठाने’’ति। ततोति निमित्ततो। सम्मुखा निमित्तं अत्थीति सम्बन्धो। पारिमन्ते च ओरिमन्ते चाति परतीरे उपरिसोते ठितस्स निमित्तस्स सम्मुखे पारिमन्ते च ओरिमन्ते च। पठमकित्तितनिमित्तेनाति ओरिमतीरे उपरिसोते पठमं कित्तितेन निमित्तेन। एका सीमा इमस्साति एकसीमो, दीपको। ‘‘तीरद्वयञ्चा’’ति पदमपेक्खित्वा ‘‘एकसीम’’न्ति सम्बन्धितब्बं। वच्चमनपेक्खित्वा ‘‘एकसीमा’’तिपि निच्चइत्थिलिङ्गवसेन पाठो अत्थि।
Dīpako hotīti ettha dīpoti antaradīpo. So hi yasmā jalamajjhe dippati, yasmā ca dvidhā āpo ettha sandati, tasmā dīpoti vuccati, soyeva khuddakaṭṭhena dīpako. Kakāro hi khuddakatthavācako. Tanti dīpakaṃ. Attanāti vinayadharena. Orimante ca pārimante cāti adhosote naditīre ṭhitassa nimittassa sammukhe orimante ca pārimante ca. Paratīre nimittaṃ kittetvāti sambandho. Kissa sammukhaṭṭhāne nimittanti āha ‘‘nadiyā orimatīre nimittassa sammukhaṭṭhāne’’ti. Tatoti nimittato. Sammukhā nimittaṃ atthīti sambandho. Pārimante ca orimante cāti paratīre uparisote ṭhitassa nimittassa sammukhe pārimante ca orimante ca. Paṭhamakittitanimittenāti orimatīre uparisote paṭhamaṃ kittitena nimittena. Ekā sīmā imassāti ekasīmo, dīpako. ‘‘Tīradvayañcā’’ti padamapekkhitvā ‘‘ekasīma’’nti sambandhitabbaṃ. Vaccamanapekkhitvā ‘‘ekasīmā’’tipi niccaitthiliṅgavasena pāṭho atthi.
उद्धं वा अधो वाति एत्थ वासद्दो अनियमविकप्पत्थो। अथाति तस्मिं अधिकतरे सतीति योजना। विहारसीमपरिच्छेदनिमित्तस्स उजुकमेवाति सचे दीपको अधो अधिकतरो होति, ओरिमतीरे अधोसोते ठितस्स विहारसीमपरिच्छेदनिमित्तस्स उजुकमेव । सिखरन्ति सिङ्गं। तञ्हि सिखं मत्थकं राति गण्हातीति सिखरन्ति वुच्चति। ततोति दीपकस्स पारिमन्तनिमित्ततो। परतीरनिमित्तानि कित्तेत्वाति सम्बन्धो। अयं दीपकस्स विहारसीमपरिच्छेदतो अधो अधिकतरे विनिच्छयो। उद्धं अधिकतरेपि इमिनानुसारेन वेदितब्बोति सो न दस्सितो। पब्बतसण्ठानाति पब्बतेन समं ठानं एतिस्साति पब्बतसण्ठाना।
Uddhaṃ vā adho vāti ettha vāsaddo aniyamavikappattho. Athāti tasmiṃ adhikatare satīti yojanā. Vihārasīmaparicchedanimittassa ujukamevāti sace dīpako adho adhikataro hoti, orimatīre adhosote ṭhitassa vihārasīmaparicchedanimittassa ujukameva . Sikharanti siṅgaṃ. Tañhi sikhaṃ matthakaṃ rāti gaṇhātīti sikharanti vuccati. Tatoti dīpakassa pārimantanimittato. Paratīranimittāni kittetvāti sambandho. Ayaṃ dīpakassa vihārasīmaparicchedato adho adhikatare vinicchayo. Uddhaṃ adhikatarepi iminānusārena veditabboti so na dassito. Pabbatasaṇṭhānāti pabbatena samaṃ ṭhānaṃ etissāti pabbatasaṇṭhānā.
उद्धम्पि अधोपीति पिसद्दो समुच्चयत्थो। उभोपि सिखरानीति उद्धं सिखरं, अधो सिखरन्ति उभोपि सिखरानि। मुदिङ्गसण्ठानाति मूले च अग्गे च तनुकस्स मज्झे थूलस्स मुदिङ्गस्स सण्ठाना।
Uddhampi adhopīti pisaddo samuccayattho. Ubhopi sikharānīti uddhaṃ sikharaṃ, adho sikharanti ubhopi sikharāni. Mudiṅgasaṇṭhānāti mūle ca agge ca tanukassa majjhe thūlassa mudiṅgassa saṇṭhānā.
सब्बपठमेन नयेनाति उद्धं अधिकनयस्स, अधो अधिकनयस्स, उद्धंअधोअधिकनयस्स चाति सब्बेसं नयानं पठमेन विहारसीमदीपकानं समेन नयेन। पणवसण्ठानाति मूले च अग्गे च थूलस्स मज्झेतनुकस्स पणवस्स सण्ठाना।
Sabbapaṭhamena nayenāti uddhaṃ adhikanayassa, adho adhikanayassa, uddhaṃadhoadhikanayassa cāti sabbesaṃ nayānaṃ paṭhamena vihārasīmadīpakānaṃ samena nayena. Paṇavasaṇṭhānāti mūle ca agge ca thūlassa majjhetanukassa paṇavassa saṇṭhānā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महावग्गपाळि • Mahāvaggapāḷi / ७१. सीमानुजानना • 71. Sīmānujānanā
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महावग्ग-अट्ठकथा • Mahāvagga-aṭṭhakathā / सीमानुजाननकथा • Sīmānujānanakathā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / सीमानुजाननकथावण्णना • Sīmānujānanakathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / सीमानुजाननकथावण्णना • Sīmānujānanakathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / सीमानुजाननकथावण्णना • Sīmānujānanakathāvaṇṇanā
