| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ជាតក-អដ្ឋកថា • Jātaka-aṭṭhakathā |
[១១៣] ៣. សិង្គាលជាតកវណ្ណនា
[113] 3. Siṅgālajātakavaṇṇanā
សទ្ទហាសិ សិង្គាលស្សាតិ ឥទំ សត្ថា វេឡុវនេ វិហរន្តោ ទេវទត្តំ អារព្ភ កថេសិ។ តស្មិញ្ហិ សមយេ ភិក្ខូ ធម្មសភាយំ សន្និបតិត្វា ‘‘អាវុសោ, ទេវទត្តេន បញ្ច ភិក្ខុសតានិ អាទាយ គយាសីសំ គន្ត្វា ‘យំ សមណោ គោតមោ ករោតិ, ន សោ ធម្មោ។ យមហំ ករោមិ, អយមេវ ធម្មោ’តិ តេ ភិក្ខូ អត្តនោ លទ្ធិំ គាហាបេត្វា ឋានប្បត្តំ មុសាវាទំ កត្វា សង្ឃំ ភិន្ទិត្វា ឯកសីមាយ ទ្វេ ឧបោសថា កតា’’តិ ទេវទត្តស្ស អគុណកថំ កថេន្តា និសីទិំសុ។ សត្ថា អាគន្ត្វា ‘‘កាយ នុត្ថ, ភិក្ខវេ, ឯតរហិ កថាយ សន្និសិន្នា’’តិ បុច្ឆិត្វា ‘‘ឥមាយ នាមា’’តិ វុត្តេ ‘‘ន, ភិក្ខវេ, ទេវទត្តោ ឥទានេវ មុសាវាទី, បុព្ពេបិ មុសាវាទីយេវា’’តិ វត្វា អតីតំ អាហរិ។
Saddahāsisiṅgālassāti idaṃ satthā veḷuvane viharanto devadattaṃ ārabbha kathesi. Tasmiñhi samaye bhikkhū dhammasabhāyaṃ sannipatitvā ‘‘āvuso, devadattena pañca bhikkhusatāni ādāya gayāsīsaṃ gantvā ‘yaṃ samaṇo gotamo karoti, na so dhammo. Yamahaṃ karomi, ayameva dhammo’ti te bhikkhū attano laddhiṃ gāhāpetvā ṭhānappattaṃ musāvādaṃ katvā saṅghaṃ bhinditvā ekasīmāya dve uposathā katā’’ti devadattassa aguṇakathaṃ kathentā nisīdiṃsu. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, devadatto idāneva musāvādī, pubbepi musāvādīyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.
អតីតេ ពារាណសិយំ ព្រហ្មទត្តេ រជ្ជំ ការេន្តេ ពោធិសត្តោ សុសានវនេ រុក្ខទេវតា ហុត្វា និព្ពត្តិ។ តទា ពារាណសិយំ នក្ខត្តំ ឃុដ្ឋំ អហោសិ។ មនុស្សា ‘‘យក្ខពលិកម្មំ ករោមា’’តិ តេសុ តេសុ ចច្ចររច្ឆាទិដ្ឋានេសុ មច្ឆមំសាទីនិ វិប្បកិរិត្វា កបាលកេសុ ពហុំ សុរំ ឋបយិំសុ។ អថេកោ សិង្គាលោ អឌ្ឍរត្តសមយេ និទ្ធមនេន នគរំ បវិសិត្វា មច្ឆមំសំ ខាទិត្វា សុរំ បិវិត្វា បុន្នាគគច្ឆន្តរំ បវិសិត្វា យាវ អរុណុគ្គមនា និទ្ទំ ឱក្កមិ។ សោ បពុជ្ឈិត្វា អាលោកំ ទិស្វា ‘‘ឥទានិ និក្ខមិតុំ ន សក្កា’’តិ មគ្គសមីបំ គន្ត្វា អទិស្សមានោ និបជ្ជិត្វា អញ្ញេ មនុស្សេ ទិស្វាបិ កិញ្ចិ អវត្វា ឯកំ ព្រាហ្មណំ មុខធោវនត្ថាយ គច្ឆន្តំ ទិស្វា ចិន្តេសិ ‘‘ព្រាហ្មណា នាម ធនលោលា ហោន្តិ, ឥមំ ធនេន បលោភេត្វា យថា មំ ឧបកច្ឆកន្តរេ កត្វា ឧត្តរាសង្គេន បដិច្ឆាទេត្វា នគរា នីហរតិ, តថា ករិស្សាមី’’តិ។ សោ មនុស្សភាសាយ ‘‘ព្រាហ្មណា’’តិ អាហ។ សោ និវត្តិត្វា ‘‘កោ មំ បក្កោសតី’’តិ អាហ។ ‘‘អហំ, ព្រាហ្មណា’’តិ។ ‘‘កិំការណា’’តិ។ ‘‘ព្រាហ្មណ, មយ្ហំ ទ្វេ កហាបណសតានិ អត្ថិ។ សចេ មំ ឧបកច្ឆកន្តរេ កត្វា ឧត្តរាសង្គេន បដិច្ឆាទេត្វា យថា ន កោចិ បស្សតិ, តថា នគរា និក្ខាមេតុំ សក្កោសិ, តុយ្ហំ តេ កហាបណេ ទស្សាមី’’តិ។ ព្រាហ្មណោ ធនលោភេន ‘‘សាធូ’’តិ សម្បដិច្ឆិត្វា តំ តថា កត្វា អាទាយ នគរា និក្ខមិត្វា ថោកំ អគមាសិ។ អថ នំ សិង្គាលោ បុច្ឆិ ‘‘កតរដ្ឋានំ, ព្រាហ្មណា’’តិ? ‘‘អសុកំ នាមា’’តិ។ ‘‘អញ្ញំ ថោកំ ឋានំ គច្ឆា’’តិ។ ឯវំ បុនប្បុនំ វទន្តោ មហាសុសានំ បត្វា ‘‘ឥធ មំ ឱតារេហី’’តិ អាហ។ តត្ថ នំ ឱតារេសិ។ អថ សិង្គាលោ ‘‘តេន ហិ, ព្រាហ្មណ, ឧត្តរិសាដកំ បត្ថរា’’តិ អាហ។ សោ ធនលោភេន ‘‘សាធូ’’តិ បត្ថរិ។ អថ នំ ‘‘ឥមំ រុក្ខមូលំ ខណាហី’’តិ បថវិខណនេ យោជេត្វា ព្រាហ្មណស្ស ឧត្តរិសាដកំ អភិរុយ្ហ ចតូសុ កណ្ណេសុ ច មជ្ឈេ ចាតិ បញ្ចសុ ឋានេសុ សរីរនិស្សន្ទំ បាតេត្វា មក្ខេត្វា ចេវ តេមេត្វា ច សុសានវនំ បាវិសិ។ ពោធិសត្តោ រុក្ខវិដបេ ឋត្វា ឥមំ គាថមាហ –
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto susānavane rukkhadevatā hutvā nibbatti. Tadā bārāṇasiyaṃ nakkhattaṃ ghuṭṭhaṃ ahosi. Manussā ‘‘yakkhabalikammaṃ karomā’’ti tesu tesu caccararacchādiṭṭhānesu macchamaṃsādīni vippakiritvā kapālakesu bahuṃ suraṃ ṭhapayiṃsu. Atheko siṅgālo aḍḍharattasamaye niddhamanena nagaraṃ pavisitvā macchamaṃsaṃ khāditvā suraṃ pivitvā punnāgagacchantaraṃ pavisitvā yāva aruṇuggamanā niddaṃ okkami. So pabujjhitvā ālokaṃ disvā ‘‘idāni nikkhamituṃ na sakkā’’ti maggasamīpaṃ gantvā adissamāno nipajjitvā aññe manusse disvāpi kiñci avatvā ekaṃ brāhmaṇaṃ mukhadhovanatthāya gacchantaṃ disvā cintesi ‘‘brāhmaṇā nāma dhanalolā honti, imaṃ dhanena palobhetvā yathā maṃ upakacchakantare katvā uttarāsaṅgena paṭicchādetvā nagarā nīharati, tathā karissāmī’’ti. So manussabhāsāya ‘‘brāhmaṇā’’ti āha. So nivattitvā ‘‘ko maṃ pakkosatī’’ti āha. ‘‘Ahaṃ, brāhmaṇā’’ti. ‘‘Kiṃkāraṇā’’ti. ‘‘Brāhmaṇa, mayhaṃ dve kahāpaṇasatāni atthi. Sace maṃ upakacchakantare katvā uttarāsaṅgena paṭicchādetvā yathā na koci passati, tathā nagarā nikkhāmetuṃ sakkosi, tuyhaṃ te kahāpaṇe dassāmī’’ti. Brāhmaṇo dhanalobhena ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā taṃ tathā katvā ādāya nagarā nikkhamitvā thokaṃ agamāsi. Atha naṃ siṅgālo pucchi ‘‘kataraṭṭhānaṃ, brāhmaṇā’’ti? ‘‘Asukaṃ nāmā’’ti. ‘‘Aññaṃ thokaṃ ṭhānaṃ gacchā’’ti. Evaṃ punappunaṃ vadanto mahāsusānaṃ patvā ‘‘idha maṃ otārehī’’ti āha. Tattha naṃ otāresi. Atha siṅgālo ‘‘tena hi, brāhmaṇa, uttarisāṭakaṃ pattharā’’ti āha. So dhanalobhena ‘‘sādhū’’ti patthari. Atha naṃ ‘‘imaṃ rukkhamūlaṃ khaṇāhī’’ti pathavikhaṇane yojetvā brāhmaṇassa uttarisāṭakaṃ abhiruyha catūsu kaṇṇesu ca majjhe cāti pañcasu ṭhānesu sarīranissandaṃ pātetvā makkhetvā ceva temetvā ca susānavanaṃ pāvisi. Bodhisatto rukkhaviṭape ṭhatvā imaṃ gāthamāha –
១១៣.
113.
‘‘សទ្ទហាសិ សិង្គាលស្ស, សុរាបីតស្ស ព្រាហ្មណ;
‘‘Saddahāsi siṅgālassa, surāpītassa brāhmaṇa;
សិប្បិកានំ សតំ នត្ថិ, កុតោ កំសសតា ទុវេ’’តិ។
Sippikānaṃ sataṃ natthi, kuto kaṃsasatā duve’’ti.
តត្ថ សទ្ទហាសីតិ សទ្ទហសិ, អយមេវ វា បាឋោ, បត្តិយាយសីតិ អត្ថោ។ សិប្បិកានំ សតំ នត្ថីតិ ឯតស្ស ហិ សិប្បិកាសតម្បិ នត្ថិ។ កុតោ កំសសតា ទុវេតិ ទ្វេ កហាបណសតានិ បនស្ស កុតោ ឯវាតិ។
Tattha saddahāsīti saddahasi, ayameva vā pāṭho, pattiyāyasīti attho. Sippikānaṃ sataṃ natthīti etassa hi sippikāsatampi natthi. Kuto kaṃsasatā duveti dve kahāpaṇasatāni panassa kuto evāti.
ពោធិសត្តោ ឥមំ គាថំ វត្វា ‘‘គច្ឆ, ព្រាហ្មណ, តវ សាដកំ ធោវិត្វា ន្ហាយិត្វា អត្តនោ កម្មំ ករោហី’’តិ វត្វា អន្តរធាយិ។ ព្រាហ្មណោ តថា កត្វា ‘‘វញ្ចិតោ វតម្ហី’’តិ ទោមនស្សប្បត្តោ បក្កាមិ។
Bodhisatto imaṃ gāthaṃ vatvā ‘‘gaccha, brāhmaṇa, tava sāṭakaṃ dhovitvā nhāyitvā attano kammaṃ karohī’’ti vatvā antaradhāyi. Brāhmaṇo tathā katvā ‘‘vañcito vatamhī’’ti domanassappatto pakkāmi.
សត្ថា ឥមំ ធម្មទេសនំ អាហរិត្វា ជាតកំ សមោធានេសិ – ‘‘តទា សិង្គាលោ ទេវទត្តោ អហោសិ, រុក្ខទេវតា បន អហមេវ អហោសិ’’ន្តិ។
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā siṅgālo devadatto ahosi, rukkhadevatā pana ahameva ahosi’’nti.
សិង្គាលជាតកវណ្ណនា តតិយា។
Siṅgālajātakavaṇṇanā tatiyā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ជាតកបាឡិ • Jātakapāḷi / ១១៣. សិង្គាលជាតកំ • 113. Siṅgālajātakaṃ
