Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဒီဃနိကာယ • Dīghanikāya |
၈. သိင္ဂာလသုတ္တံ
8. Siṅgālasuttaṃ
၂၄၂. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ ကလန္ဒကနိဝာပေ။ တေန ခော ပန သမယေန သိင္ဂာလကော 1 ဂဟပတိပုတ္တော ကာလသ္သေဝ ဥဋ္ဌာယ ရာဇဂဟာ နိက္ခမိတ္ဝာ အလ္လဝတ္ထော အလ္လကေသော ပဉ္ဇလိကော ပုထုဒိသာ 2 နမသ္သတိ – ပုရတ္ထိမံ ဒိသံ ဒက္ခိဏံ ဒိသံ ပစ္ဆိမံ ဒိသံ ဥတ္တရံ ဒိသံ ဟေဋ္ဌိမံ ဒိသံ ဥပရိမံ ဒိသံ။
242. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe. Tena kho pana samayena siṅgālako 3 gahapatiputto kālasseva uṭṭhāya rājagahā nikkhamitvā allavattho allakeso pañjaliko puthudisā 4 namassati – puratthimaṃ disaṃ dakkhiṇaṃ disaṃ pacchimaṃ disaṃ uttaraṃ disaṃ heṭṭhimaṃ disaṃ uparimaṃ disaṃ.
၂၄၃. အထ ခော ဘဂဝာ ပုဗ္ဗဏ္ဟသမယံ နိဝာသေတ္ဝာ ပတ္တစီဝရမာဒာယ ရာဇဂဟံ ပိဏ္ဍာယ ပာဝိသိ။ အဒ္ဒသာ ခော ဘဂဝာ သိင္ဂာလကံ ဂဟပတိပုတ္တံ ကာလသ္သေဝ ဝုဋ္ဌာယ ရာဇဂဟာ နိက္ခမိတ္ဝာ အလ္လဝတ္ထံ အလ္လကေသံ ပဉ္ဇလိကံ ပုထုဒိသာ နမသ္သန္တံ – ပုရတ္ထိမံ ဒိသံ ဒက္ခိဏံ ဒိသံ ပစ္ဆိမံ ဒိသံ ဥတ္တရံ ဒိသံ ဟေဋ္ဌိမံ ဒိသံ ဥပရိမံ ဒိသံ။ ဒိသ္ဝာ သိင္ဂာလကံ ဂဟပတိပုတ္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ကိံ နု ခော တ္ဝံ, ဂဟပတိပုတ္တ, ကာလသ္သေဝ ဥဋ္ဌာယ ရာဇဂဟာ နိက္ခမိတ္ဝာ အလ္လဝတ္ထော အလ္လကေသော ပဉ္ဇလိကော ပုထုဒိသာ နမသ္သသိ – ပုရတ္ထိမံ ဒိသံ ဒက္ခိဏံ ဒိသံ ပစ္ဆိမံ ဒိသံ ဥတ္တရံ ဒိသံ ဟေဋ္ဌိမံ ဒိသံ ဥပရိမံ ဒိသ’’န္တိ? ‘‘ပိတာ မံ, ဘန္တေ, ကာလံ ကရောန္တော ဧဝံ အဝစ – ‘ဒိသာ, တာတ, နမသ္သေယ္ယာသီ’တိ။ သော ခော အဟံ, ဘန္တေ, ပိတုဝစနံ သက္ကရောန္တော ဂရုံ ကရောန္တော မာနေန္တော ပူဇေန္တော ကာလသ္သေဝ ဥဋ္ဌာယ ရာဇဂဟာ နိက္ခမိတ္ဝာ အလ္လဝတ္ထော အလ္လကေသော ပဉ္ဇလိကော ပုထုဒိသာ နမသ္သာမိ – ပုရတ္ထိမံ ဒိသံ ဒက္ခိဏံ ဒိသံ ပစ္ဆိမံ ဒိသံ ဥတ္တရံ ဒိသံ ဟေဋ္ဌိမံ ဒိသံ ဥပရိမံ ဒိသ’’န္တိ။
243. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya rājagahaṃ piṇḍāya pāvisi. Addasā kho bhagavā siṅgālakaṃ gahapatiputtaṃ kālasseva vuṭṭhāya rājagahā nikkhamitvā allavatthaṃ allakesaṃ pañjalikaṃ puthudisā namassantaṃ – puratthimaṃ disaṃ dakkhiṇaṃ disaṃ pacchimaṃ disaṃ uttaraṃ disaṃ heṭṭhimaṃ disaṃ uparimaṃ disaṃ. Disvā siṅgālakaṃ gahapatiputtaṃ etadavoca – ‘‘kiṃ nu kho tvaṃ, gahapatiputta, kālasseva uṭṭhāya rājagahā nikkhamitvā allavattho allakeso pañjaliko puthudisā namassasi – puratthimaṃ disaṃ dakkhiṇaṃ disaṃ pacchimaṃ disaṃ uttaraṃ disaṃ heṭṭhimaṃ disaṃ uparimaṃ disa’’nti? ‘‘Pitā maṃ, bhante, kālaṃ karonto evaṃ avaca – ‘disā, tāta, namasseyyāsī’ti. So kho ahaṃ, bhante, pituvacanaṃ sakkaronto garuṃ karonto mānento pūjento kālasseva uṭṭhāya rājagahā nikkhamitvā allavattho allakeso pañjaliko puthudisā namassāmi – puratthimaṃ disaṃ dakkhiṇaṃ disaṃ pacchimaṃ disaṃ uttaraṃ disaṃ heṭṭhimaṃ disaṃ uparimaṃ disa’’nti.
ဆ ဒိသာ
Cha disā
‘‘တေန ဟိ, ဂဟပတိပုတ္တ သုဏောဟိ သာဓုကံ မနသိကရောဟိ ဘာသိသ္သာမီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော သိင္ဂာလကော ဂဟပတိပုတ္တော ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသိ။ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ –
‘‘Tena hi, gahapatiputta suṇohi sādhukaṃ manasikarohi bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho siṅgālako gahapatiputto bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca –
‘‘ယတော ခော, ဂဟပတိပုတ္တ, အရိယသာဝကသ္သ စတ္တာရော ကမ္မကိလေသာ ပဟီနာ ဟောန္တိ, စတူဟိ စ ဌာနေဟိ ပာပကမ္မံ န ကရောတိ, ဆ စ ဘောဂာနံ အပာယမုခာနိ န သေဝတိ, သော ဧဝံ စုဒ္ဒသ ပာပကာပဂတော ဆဒ္ဒိသာပဋိစ္ဆာဒီ 11 ဥဘောလောကဝိဇယာယ ပဋိပန္နော ဟောတိ။ တသ္သ အယဉ္စေဝ လောကော အာရဒ္ဓော ဟောတိ ပရော စ လောကော။ သော ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ သုဂတိံ သဂ္ဂံ လောကံ ဥပပဇ္ဇတိ။
‘‘Yato kho, gahapatiputta, ariyasāvakassa cattāro kammakilesā pahīnā honti, catūhi ca ṭhānehi pāpakammaṃ na karoti, cha ca bhogānaṃ apāyamukhāni na sevati, so evaṃ cuddasa pāpakāpagato chaddisāpaṭicchādī 12 ubholokavijayāya paṭipanno hoti. Tassa ayañceva loko āraddho hoti paro ca loko. So kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati.
စတ္တာရောကမ္မကိလေသာ
Cattārokammakilesā
၂၄၅. ‘‘ကတမသ္သ စတ္တာရော ကမ္မကိလေသာ ပဟီနာ ဟောန္တိ? ပာဏာတိပာတော ခော, ဂဟပတိပုတ္တ, ကမ္မကိလေသော, အဒိန္နာဒာနံ ကမ္မကိလေသော, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရော ကမ္မကိလေသော, မုသာဝာဒော ကမ္မကိလေသော။ ဣမသ္သ စတ္တာရော ကမ္မကိလေသာ ပဟီနာ ဟောန္တီ’’တိ။ ဣဒမဝောစ ဘဂဝာ, ဣဒံ ဝတ္ဝာန 13 သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝောစ သတ္ထာ –
245. ‘‘Katamassa cattāro kammakilesā pahīnā honti? Pāṇātipāto kho, gahapatiputta, kammakileso, adinnādānaṃ kammakileso, kāmesumicchācāro kammakileso, musāvādo kammakileso. Imassa cattāro kammakilesā pahīnā hontī’’ti. Idamavoca bhagavā, idaṃ vatvāna 14 sugato athāparaṃ etadavoca satthā –
‘‘ပာဏာတိပာတော အဒိန္နာဒာနံ၊ မုသာဝာဒော စ ဝုစ္စတိ။
‘‘Pāṇātipāto adinnādānaṃ, musāvādo ca vuccati;
ပရဒာရဂမနဉ္စေဝ၊ နပ္ပသံသန္တိ ပဏ္ဍိတာ’’တိ။
Paradāragamanañceva, nappasaṃsanti paṇḍitā’’ti.
စတုဋ္ဌာနံ
Catuṭṭhānaṃ
၂၄၆. ‘‘ကတမေဟိ စတူဟိ ဌာနေဟိ ပာပကမ္မံ န ကရောတိ? ဆန္ဒာဂတိံ ဂစ္ဆန္တော ပာပကမ္မံ ကရောတိ, ဒောသာဂတိံ ဂစ္ဆန္တော ပာပကမ္မံ ကရောတိ, မောဟာဂတိံ ဂစ္ဆန္တော ပာပကမ္မံ ကရောတိ, ဘယာဂတိံ ဂစ္ဆန္တော ပာပကမ္မံ ကရောတိ။ ယတော ခော, ဂဟပတိပုတ္တ, အရိယသာဝကော နေဝ ဆန္ဒာဂတိံ ဂစ္ဆတိ, န ဒောသာဂတိံ ဂစ္ဆတိ, န မောဟာဂတိံ ဂစ္ဆတိ, န ဘယာဂတိံ ဂစ္ဆတိ; ဣမေဟိ စတူဟိ ဌာနေဟိ ပာပကမ္မံ န ကရောတီ’’တိ။ ဣဒမဝောစ ဘဂဝာ, ဣဒံ ဝတ္ဝာန သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝောစ သတ္ထာ –
246. ‘‘Katamehi catūhi ṭhānehi pāpakammaṃ na karoti? Chandāgatiṃ gacchanto pāpakammaṃ karoti, dosāgatiṃ gacchanto pāpakammaṃ karoti, mohāgatiṃ gacchanto pāpakammaṃ karoti, bhayāgatiṃ gacchanto pāpakammaṃ karoti. Yato kho, gahapatiputta, ariyasāvako neva chandāgatiṃ gacchati, na dosāgatiṃ gacchati, na mohāgatiṃ gacchati, na bhayāgatiṃ gacchati; imehi catūhi ṭhānehi pāpakammaṃ na karotī’’ti. Idamavoca bhagavā, idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā –
‘‘ဆန္ဒာ ဒောသာ ဘယာ မောဟာ၊ ယော ဓမ္မံ အတိဝတ္တတိ။
‘‘Chandā dosā bhayā mohā, yo dhammaṃ ativattati;
‘‘ဆန္ဒာ ဒောသာ ဘယာ မောဟာ၊ ယော ဓမ္မံ နာတိဝတ္တတိ။
‘‘Chandā dosā bhayā mohā, yo dhammaṃ nātivattati;
ဆ အပာယမုခာနိ
Cha apāyamukhāni
၂၄၇. ‘‘ကတမာနိ ဆ ဘောဂာနံ အပာယမုခာနိ န သေဝတိ? သုရာမေရယမဇ္ဇပ္ပမာဒဋ္ဌာနာနုယောဂော ခော, ဂဟပတိပုတ္တ, ဘောဂာနံ အပာယမုခံ, ဝိကာလဝိသိခာစရိယာနုယောဂော ဘောဂာနံ အပာယမုခံ, သမဇ္ဇာဘိစရဏံ ဘောဂာနံ အပာယမုခံ, ဇူတပ္ပမာဒဋ္ဌာနာနုယောဂော ဘောဂာနံ အပာယမုခံ, ပာပမိတ္တာနုယောဂော ဘောဂာနံ အပာယမုခံ, အာလသ္ယာနုယောဂော 21 ဘောဂာနံ အပာယမုခံ။
247. ‘‘Katamāni cha bhogānaṃ apāyamukhāni na sevati? Surāmerayamajjappamādaṭṭhānānuyogo kho, gahapatiputta, bhogānaṃ apāyamukhaṃ, vikālavisikhācariyānuyogo bhogānaṃ apāyamukhaṃ, samajjābhicaraṇaṃ bhogānaṃ apāyamukhaṃ, jūtappamādaṭṭhānānuyogo bhogānaṃ apāyamukhaṃ, pāpamittānuyogo bhogānaṃ apāyamukhaṃ, ālasyānuyogo 22 bhogānaṃ apāyamukhaṃ.
သုရာမေရယသ္သ ဆ အာဒီနဝာ
Surāmerayassa cha ādīnavā
၂၄၈. ‘‘ဆ ခောမေ, ဂဟပတိပုတ္တ, အာဒီနဝာ သုရာမေရယမဇ္ဇပ္ပမာဒဋ္ဌာနာနုယောဂေ။ သန္ဒိဋ္ဌိကာ ဓနဇာနိ 23, ကလဟပ္ပဝဍ္ဎနီ, ရောဂာနံ အာယတနံ, အကိတ္တိသဉ္ဇနနီ, ကောပီနနိဒံသနီ , ပညာယ ဒုဗ္ဗလိကရဏီတ္ဝေဝ ဆဋ္ဌံ ပဒံ ဘဝတိ။ ဣမေ ခော, ဂဟပတိပုတ္တ, ဆ အာဒီနဝာ သုရာမေရယမဇ္ဇပ္ပမာဒဋ္ဌာနာနုယောဂေ။
248. ‘‘Cha khome, gahapatiputta, ādīnavā surāmerayamajjappamādaṭṭhānānuyoge. Sandiṭṭhikā dhanajāni 24, kalahappavaḍḍhanī, rogānaṃ āyatanaṃ, akittisañjananī, kopīnanidaṃsanī , paññāya dubbalikaraṇītveva chaṭṭhaṃ padaṃ bhavati. Ime kho, gahapatiputta, cha ādīnavā surāmerayamajjappamādaṭṭhānānuyoge.
ဝိကာလစရိယာယ ဆ အာဒီနဝာ
Vikālacariyāya cha ādīnavā
၂၄၉. ‘‘ဆ ခောမေ, ဂဟပတိပုတ္တ, အာဒီနဝာ ဝိကာလဝိသိခာစရိယာနုယောဂေ။ အတ္တာပိသ္သ အဂုတ္တော အရက္ခိတော ဟောတိ, ပုတ္တဒာရောပိသ္သ အဂုတ္တော အရက္ခိတော ဟောတိ, သာပတေယ္ယံပိသ္သ အဂုတ္တံ အရက္ခိတံ ဟောတိ, သင္ကိယော စ ဟောတိ ပာပကေသု ဌာနေသု 25, အဘူတဝစနဉ္စ တသ္မိံ ရူဟတိ, ဗဟူနဉ္စ ဒုက္ခဓမ္မာနံ ပုရက္ခတော ဟောတိ။ ဣမေ ခော, ဂဟပတိပုတ္တ, ဆ အာဒီနဝာ ဝိကာလဝိသိခာစရိယာနုယောဂေ။
249. ‘‘Cha khome, gahapatiputta, ādīnavā vikālavisikhācariyānuyoge. Attāpissa agutto arakkhito hoti, puttadāropissa agutto arakkhito hoti, sāpateyyaṃpissa aguttaṃ arakkhitaṃ hoti, saṅkiyo ca hoti pāpakesu ṭhānesu 26, abhūtavacanañca tasmiṃ rūhati, bahūnañca dukkhadhammānaṃ purakkhato hoti. Ime kho, gahapatiputta, cha ādīnavā vikālavisikhācariyānuyoge.
သမဇ္ဇာဘိစရဏသ္သ ဆ အာဒီနဝာ
Samajjābhicaraṇassa cha ādīnavā
၂၅၀. ‘‘ဆ ခောမေ, ဂဟပတိပုတ္တ, အာဒီနဝာ သမဇ္ဇာဘိစရဏေ။ က္ဝ 27 နစ္စံ, က္ဝ ဂီတံ, က္ဝ ဝာဒိတံ, က္ဝ အက္ခာနံ, က္ဝ ပာဏိသ္သရံ, က္ဝ ကုမ္ဘထုနန္တိ။ ဣမေ ခော, ဂဟပတိပုတ္တ, ဆ အာဒီနဝာ သမဇ္ဇာဘိစရဏေ။
250. ‘‘Cha khome, gahapatiputta, ādīnavā samajjābhicaraṇe. Kva 28 naccaṃ, kva gītaṃ, kva vāditaṃ, kva akkhānaṃ, kva pāṇissaraṃ, kva kumbhathunanti. Ime kho, gahapatiputta, cha ādīnavā samajjābhicaraṇe.
ဇူတပ္ပမာဒသ္သ ဆ အာဒီနဝာ
Jūtappamādassa cha ādīnavā
၂၅၁. ‘‘ဆ ခောမေ, ဂဟပတိပုတ္တ, အာဒီနဝာ ဇူတပ္ပမာဒဋ္ဌာနာနုယောဂေ။ ဇယံ ဝေရံ ပသဝတိ, ဇိနော ဝိတ္တမနုသောစတိ, သန္ဒိဋ္ဌိကာ ဓနဇာနိ, သဘာဂတသ္သ 29 ဝစနံ န ရူဟတိ, မိတ္တာမစ္စာနံ ပရိဘူတော ဟောတိ, အာဝာဟဝိဝာဟကာနံ အပတ္ထိတော ဟောတိ – ‘အက္ခဓုတ္တော အယံ ပုရိသပုဂ္ဂလော နာလံ ဒာရဘရဏာယာ’တိ။ ဣမေ ခော, ဂဟပတိပုတ္တ, ဆ အာဒီနဝာ ဇူတပ္ပမာဒဋ္ဌာနာနုယောဂေ။
251. ‘‘Cha khome, gahapatiputta, ādīnavā jūtappamādaṭṭhānānuyoge. Jayaṃ veraṃ pasavati, jino vittamanusocati, sandiṭṭhikā dhanajāni, sabhāgatassa 30 vacanaṃ na rūhati, mittāmaccānaṃ paribhūto hoti, āvāhavivāhakānaṃ apatthito hoti – ‘akkhadhutto ayaṃ purisapuggalo nālaṃ dārabharaṇāyā’ti. Ime kho, gahapatiputta, cha ādīnavā jūtappamādaṭṭhānānuyoge.
ပာပမိတ္တတာယ ဆ အာဒီနဝာ
Pāpamittatāya cha ādīnavā
၂၅၂. ‘‘ဆ ခောမေ, ဂဟပတိပုတ္တ, အာဒီနဝာ ပာပမိတ္တာနုယောဂေ။ ယေ ဓုတ္တာ, ယေ သောဏ္ဍာ, ယေ ပိပာသာ, ယေ နေကတိကာ, ယေ ဝဉ္စနိကာ, ယေ သာဟသိကာ။ တ္ယာသ္သ မိတ္တာ ဟောန္တိ တေ သဟာယာ။ ဣမေ ခော, ဂဟပတိပုတ္တ, ဆ အာဒီနဝာ ပာပမိတ္တာနုယောဂေ။
252. ‘‘Cha khome, gahapatiputta, ādīnavā pāpamittānuyoge. Ye dhuttā, ye soṇḍā, ye pipāsā, ye nekatikā, ye vañcanikā, ye sāhasikā. Tyāssa mittā honti te sahāyā. Ime kho, gahapatiputta, cha ādīnavā pāpamittānuyoge.
အာလသ္ယသ္သ ဆ အာဒီနဝာ
Ālasyassa cha ādīnavā
၂၅၃. ‘‘ဆ ခောမေ, ဂဟပတိပုတ္တ, အာဒီနဝာ အာလသ္ယာနုယောဂေ။ အတိသီတန္တိ ကမ္မံ န ကရောတိ, အတိဥဏ္ဟန္တိ ကမ္မံ န ကရောတိ, အတိသာယန္တိ ကမ္မံ န ကရောတိ, အတိပာတောတိ ကမ္မံ န ကရောတိ, အတိဆာတောသ္မီတိ ကမ္မံ န ကရောတိ, အတိဓာတောသ္မီတိ ကမ္မံ န ကရောတိ။ တသ္သ ဧဝံ ကိစ္စာပဒေသဗဟုလသ္သ ဝိဟရတော အနုပ္ပန္နာ စေဝ ဘောဂာ နုပ္ပဇ္ဇန္တိ, ဥပ္ပန္နာ စ ဘောဂာ ပရိက္ခယံ ဂစ္ဆန္တိ။ ဣမေ ခော, ဂဟပတိပုတ္တ, ဆ အာဒီနဝာ အာလသ္ယာနုယောဂေ’’တိ။ ဣဒမဝောစ ဘဂဝာ, ဣဒံ ဝတ္ဝာန သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝောစ သတ္ထာ –
253. ‘‘Cha khome, gahapatiputta, ādīnavā ālasyānuyoge. Atisītanti kammaṃ na karoti, atiuṇhanti kammaṃ na karoti, atisāyanti kammaṃ na karoti, atipātoti kammaṃ na karoti, atichātosmīti kammaṃ na karoti, atidhātosmīti kammaṃ na karoti. Tassa evaṃ kiccāpadesabahulassa viharato anuppannā ceva bhogā nuppajjanti, uppannā ca bhogā parikkhayaṃ gacchanti. Ime kho, gahapatiputta, cha ādīnavā ālasyānuyoge’’ti. Idamavoca bhagavā, idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā –
‘‘ဟောတိ ပာနသခာ နာမ၊
‘‘Hoti pānasakhā nāma,
ဟောတိ သမ္မိယသမ္မိယော။
Hoti sammiyasammiyo;
ယော စ အတ္ထေသု ဇာတေသု၊
Yo ca atthesu jātesu,
သဟာယော ဟောတိ သော သခာ။
Sahāyo hoti so sakhā.
‘‘ဥသ္သူရသေယ္ယာ ပရဒာရသေဝနာ၊
‘‘Ussūraseyyā paradārasevanā,
ပာပာ စ မိတ္တာ သုကဒရိယတာ စ၊
Pāpā ca mittā sukadariyatā ca,
ဧတေ ဆ ဌာနာ ပုရိသံ ဓံသယန္တိ။
Ete cha ṭhānā purisaṃ dhaṃsayanti.
‘‘ပာပမိတ္တော ပာပသခော၊
‘‘Pāpamitto pāpasakho,
ပာပအာစာရဂောစရော။
Pāpaācāragocaro;
အသ္မာ လောကာ ပရမ္ဟာ စ၊
Asmā lokā paramhā ca,
ဥဘယာ ဓံသတေ နရော။
Ubhayā dhaṃsate naro.
‘‘အက္ခိတ္ထိယော ဝာရုဏီ နစ္စဂီတံ၊
‘‘Akkhitthiyo vāruṇī naccagītaṃ,
ဒိဝာ သောပ္ပံ ပာရိစရိယာ အကာလေ။
Divā soppaṃ pāricariyā akāle;
ပာပာ စ မိတ္တာ သုကဒရိယတာ စ၊
Pāpā ca mittā sukadariyatā ca,
ဧတေ ဆ ဌာနာ ပုရိသံ ဓံသယန္တိ။
Ete cha ṭhānā purisaṃ dhaṃsayanti.
‘‘အက္ခေဟိ ဒိဗ္ဗန္တိ သုရံ ပိဝန္တိ၊
‘‘Akkhehi dibbanti suraṃ pivanti,
ယန္တိတ္ထိယော ပာဏသမာ ပရေသံ။
Yantitthiyo pāṇasamā paresaṃ;
နိဟီယတေ ကာဠပက္ခေဝ စန္ဒော။
Nihīyate kāḷapakkheva cando.
‘‘ယော ဝာရုဏီ အဒ္ဓနော အကိဉ္စနော၊
‘‘Yo vāruṇī addhano akiñcano,
ဥဒကမိဝ ဣဏံ ဝိဂာဟတိ၊
Udakamiva iṇaṃ vigāhati,
နိစ္စံ မတ္တေန သောဏ္ဍေန၊ သက္ကာ အာဝသိတုံ ဃရံ။
Niccaṃ mattena soṇḍena, sakkā āvasituṃ gharaṃ.
‘‘အတိသီတံ အတိဥဏ္ဟံ၊ အတိသာယမိဒံ အဟု။
‘‘Atisītaṃ atiuṇhaṃ, atisāyamidaṃ ahu;
ဣတိ ဝိသ္သဋ္ဌကမ္မန္တေ၊ အတ္ထာ အစ္စေန္တိ မာဏဝေ။
Iti vissaṭṭhakammante, atthā accenti māṇave.
‘‘ယောဓ သီတဉ္စ ဥဏ္ဟဉ္စ၊ တိဏာ ဘိယ္ယော န မညတိ။
‘‘Yodha sītañca uṇhañca, tiṇā bhiyyo na maññati;
မိတ္တပတိရူပကာ
Mittapatirūpakā
၂၅၄. ‘‘စတ္တာရောမေ, ဂဟပတိပုတ္တ, အမိတ္တာ မိတ္တပတိရူပကာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ အညဒတ္ထုဟရော အမိတ္တော မိတ္တပတိရူပကော ဝေဒိတဗ္ဗော, ဝစီပရမော အမိတ္တော မိတ္တပတိရူပကော ဝေဒိတဗ္ဗော, အနုပ္ပိယဘာဏီ အမိတ္တော မိတ္တပတိရူပကော ဝေဒိတဗ္ဗော, အပာယသဟာယော အမိတ္တော မိတ္တပတိရူပကော ဝေဒိတဗ္ဗော။
254. ‘‘Cattārome, gahapatiputta, amittā mittapatirūpakā veditabbā. Aññadatthuharo amitto mittapatirūpako veditabbo, vacīparamo amitto mittapatirūpako veditabbo, anuppiyabhāṇī amitto mittapatirūpako veditabbo, apāyasahāyo amitto mittapatirūpako veditabbo.
၂၅၅. ‘‘စတူဟိ ခော, ဂဟပတိပုတ္တ, ဌာနေဟိ အညဒတ္ထုဟရော အမိတ္တော မိတ္တပတိရူပကော ဝေဒိတဗ္ဗော။
255. ‘‘Catūhi kho, gahapatiputta, ṭhānehi aññadatthuharo amitto mittapatirūpako veditabbo.
‘‘အညဒတ္ထုဟရော ဟောတိ၊ အပ္ပေန ဗဟုမိစ္ဆတိ ။
‘‘Aññadatthuharo hoti, appena bahumicchati ;
ဘယသ္သ ကိစ္စံ ကရောတိ၊ သေဝတိ အတ္ထကာရဏာ။
Bhayassa kiccaṃ karoti, sevati atthakāraṇā.
‘‘ဣမေဟိ ခော, ဂဟပတိပုတ္တ, စတူဟိ ဌာနေဟိ အညဒတ္ထုဟရော အမိတ္တော မိတ္တပတိရူပကော ဝေဒိတဗ္ဗော။
‘‘Imehi kho, gahapatiputta, catūhi ṭhānehi aññadatthuharo amitto mittapatirūpako veditabbo.
၂၅၆. ‘‘စတူဟိ ခော, ဂဟပတိပုတ္တ, ဌာနေဟိ ဝစီပရမော အမိတ္တော မိတ္တပတိရူပကော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အတီတေန ပဋိသန္ထရတိ 43, အနာဂတေန ပဋိသန္ထရတိ, နိရတ္ထကေန သင္ဂဏ္ဟာတိ, ပစ္စုပ္ပန္နေသု ကိစ္စေသု ဗ္ယသနံ ဒသ္သေတိ။ ဣမေဟိ ခော, ဂဟပတိပုတ္တ, စတူဟိ ဌာနေဟိ ဝစီပရမော အမိတ္တော မိတ္တပတိရူပကော ဝေဒိတဗ္ဗော။
256. ‘‘Catūhi kho, gahapatiputta, ṭhānehi vacīparamo amitto mittapatirūpako veditabbo. Atītena paṭisantharati 44, anāgatena paṭisantharati, niratthakena saṅgaṇhāti, paccuppannesu kiccesu byasanaṃ dasseti. Imehi kho, gahapatiputta, catūhi ṭhānehi vacīparamo amitto mittapatirūpako veditabbo.
၂၅၇. ‘‘စတူဟိ ခော, ဂဟပတိပုတ္တ, ဌာနေဟိ အနုပ္ပိယဘာဏီ အမိတ္တော မိတ္တပတိရူပကော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ပာပကံပိသ္သ 45 အနုဇာနာတိ, ကလ္ယာဏံပိသ္သ အနုဇာနာတိ, သမ္မုခာသ္သ ဝဏ္ဏံ ဘာသတိ, ပရမ္မုခာသ္သ အဝဏ္ဏံ ဘာသတိ။ ဣမေဟိ ခော, ဂဟပတိပုတ္တ, စတူဟိ ဌာနေဟိ အနုပ္ပိယဘာဏီ အမိတ္တော မိတ္တပတိရူပကော ဝေဒိတဗ္ဗော။
257. ‘‘Catūhi kho, gahapatiputta, ṭhānehi anuppiyabhāṇī amitto mittapatirūpako veditabbo. Pāpakaṃpissa 46 anujānāti, kalyāṇaṃpissa anujānāti, sammukhāssa vaṇṇaṃ bhāsati, parammukhāssa avaṇṇaṃ bhāsati. Imehi kho, gahapatiputta, catūhi ṭhānehi anuppiyabhāṇī amitto mittapatirūpako veditabbo.
၂၅၈. ‘‘စတူဟိ ခော, ဂဟပတိပုတ္တ, ဌာနေဟိ အပာယသဟာယော အမိတ္တော မိတ္တပတိရူပကော ဝေဒိတဗ္ဗော ။ သုရာမေရယ မဇ္ဇပ္ပမာဒဋ္ဌာနာနုယောဂေ သဟာယော ဟောတိ, ဝိကာလ ဝိသိခာ စရိယာနုယောဂေ သဟာယော ဟောတိ, သမဇ္ဇာဘိစရဏေ သဟာယော ဟောတိ, ဇူတပ္ပမာဒဋ္ဌာနာနုယောဂေ သဟာယော ဟောတိ။ ဣမေဟိ ခော, ဂဟပတိပုတ္တ, စတူဟိ ဌာနေဟိ အပာယသဟာယော အမိတ္တော မိတ္တပတိရူပကော ဝေဒိတဗ္ဗော’’တိ။
258. ‘‘Catūhi kho, gahapatiputta, ṭhānehi apāyasahāyo amitto mittapatirūpako veditabbo . Surāmeraya majjappamādaṭṭhānānuyoge sahāyo hoti, vikāla visikhā cariyānuyoge sahāyo hoti, samajjābhicaraṇe sahāyo hoti, jūtappamādaṭṭhānānuyoge sahāyo hoti. Imehi kho, gahapatiputta, catūhi ṭhānehi apāyasahāyo amitto mittapatirūpako veditabbo’’ti.
၂၅၉. ဣဒမဝောစ ဘဂဝာ, ဣဒံ ဝတ္ဝာန သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝောစ သတ္ထာ –
259. Idamavoca bhagavā, idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā –
အနုပ္ပိယဉ္စ ယော အာဟ၊ အပာယေသု စ ယော သခာ။
Anuppiyañca yo āha, apāyesu ca yo sakhā.
ဧတေ အမိတ္တေ စတ္တာရော၊ ဣတိ ဝိညာယ ပဏ္ဍိတော။
Ete amitte cattāro, iti viññāya paṇḍito;
အာရကာ ပရိဝဇ္ဇေယ္ယ၊ မဂ္ဂံ ပဋိဘယံ ယထာ’’တိ။
Ārakā parivajjeyya, maggaṃ paṭibhayaṃ yathā’’ti.
သုဟဒမိတ္တော
Suhadamitto
၂၆၀. ‘‘စတ္တာရောမေ , ဂဟပတိပုတ္တ, မိတ္တာ သုဟဒာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဥပကာရော 49 မိတ္တော သုဟဒော ဝေဒိတဗ္ဗော, သမာနသုခဒုက္ခော မိတ္တော သုဟဒော ဝေဒိတဗ္ဗော, အတ္ထက္ခာယီ မိတ္တော သုဟဒော ဝေဒိတဗ္ဗော, အနုကမ္ပကော မိတ္တော သုဟဒော ဝေဒိတဗ္ဗော။
260. ‘‘Cattārome , gahapatiputta, mittā suhadā veditabbā. Upakāro 50 mitto suhado veditabbo, samānasukhadukkho mitto suhado veditabbo, atthakkhāyī mitto suhado veditabbo, anukampako mitto suhado veditabbo.
၂၆၁. ‘‘စတူဟိ ခော, ဂဟပတိပုတ္တ, ဌာနေဟိ ဥပကာရော မိတ္တော သုဟဒော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ပမတ္တံ ရက္ခတိ, ပမတ္တသ္သ သာပတေယ္ယံ ရက္ခတိ, ဘီတသ္သ သရဏံ ဟောတိ, ဥပ္ပန္နေသု ကိစ္စကရဏီယေသု တဒ္ဒိဂုဏံ ဘောဂံ အနုပ္ပဒေတိ။ ဣမေဟိ ခော, ဂဟပတိပုတ္တ, စတူဟိ ဌာနေဟိ ဥပကာရော မိတ္တော သုဟဒော ဝေဒိတဗ္ဗော။
261. ‘‘Catūhi kho, gahapatiputta, ṭhānehi upakāro mitto suhado veditabbo. Pamattaṃ rakkhati, pamattassa sāpateyyaṃ rakkhati, bhītassa saraṇaṃ hoti, uppannesu kiccakaraṇīyesu taddiguṇaṃ bhogaṃ anuppadeti. Imehi kho, gahapatiputta, catūhi ṭhānehi upakāro mitto suhado veditabbo.
၂၆၂. ‘‘စတူဟိ ခော, ဂဟပတိပုတ္တ, ဌာနေဟိ သမာနသုခဒုက္ခော မိတ္တော သုဟဒော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ဂုယ္ဟမသ္သ အာစိက္ခတိ, ဂုယ္ဟမသ္သ ပရိဂူဟတိ, အာပဒာသု န ဝိဇဟတိ, ဇီဝိတံပိသ္သ အတ္ထာယ ပရိစ္စတ္တံ ဟောတိ။ ဣမေဟိ ခော, ဂဟပတိပုတ္တ, စတူဟိ ဌာနေဟိ သမာနသုခဒုက္ခော မိတ္တော သုဟဒော ဝေဒိတဗ္ဗော။
262. ‘‘Catūhi kho, gahapatiputta, ṭhānehi samānasukhadukkho mitto suhado veditabbo. Guyhamassa ācikkhati, guyhamassa parigūhati, āpadāsu na vijahati, jīvitaṃpissa atthāya pariccattaṃ hoti. Imehi kho, gahapatiputta, catūhi ṭhānehi samānasukhadukkho mitto suhado veditabbo.
၂၆၃. ‘‘စတူဟိ ခော, ဂဟပတိပုတ္တ, ဌာနေဟိ အတ္ထက္ခာယီ မိတ္တော သုဟဒော ဝေဒိတဗ္ဗော။ ပာပာ နိဝာရေတိ, ကလ္ယာဏေ နိဝေသေတိ, အသ္သုတံ သာဝေတိ, သဂ္ဂသ္သ မဂ္ဂံ အာစိက္ခတိ။ ဣမေဟိ ခော, ဂဟပတိပုတ္တ, စတူဟိ ဌာနေဟိ အတ္ထက္ခာယီ မိတ္တော သုဟဒော ဝေဒိတဗ္ဗော။
263. ‘‘Catūhi kho, gahapatiputta, ṭhānehi atthakkhāyī mitto suhado veditabbo. Pāpā nivāreti, kalyāṇe niveseti, assutaṃ sāveti, saggassa maggaṃ ācikkhati. Imehi kho, gahapatiputta, catūhi ṭhānehi atthakkhāyī mitto suhado veditabbo.
၂၆၄. ‘‘စတူဟိ ခော, ဂဟပတိပုတ္တ, ဌာနေဟိ အနုကမ္ပကော မိတ္တော သုဟဒော ဝေဒိတဗ္ဗော။ အဘဝေနသ္သ န နန္ဒတိ, ဘဝေနသ္သ နန္ဒတိ, အဝဏ္ဏံ ဘဏမာနံ နိဝာရေတိ, ဝဏ္ဏံ ဘဏမာနံ ပသံသတိ။ ဣမေဟိ ခော, ဂဟပတိပုတ္တ, စတူဟိ ဌာနေဟိ အနုကမ္ပကော မိတ္တော သုဟဒော ဝေဒိတဗ္ဗော’’တိ။
264. ‘‘Catūhi kho, gahapatiputta, ṭhānehi anukampako mitto suhado veditabbo. Abhavenassa na nandati, bhavenassa nandati, avaṇṇaṃ bhaṇamānaṃ nivāreti, vaṇṇaṃ bhaṇamānaṃ pasaṃsati. Imehi kho, gahapatiputta, catūhi ṭhānehi anukampako mitto suhado veditabbo’’ti.
၂၆၅. ဣဒမဝောစ ဘဂဝာ, ဣဒံ ဝတ္ဝာန သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝောစ သတ္ထာ –
265. Idamavoca bhagavā, idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā –
အတ္ထက္ခာယီ စ ယော မိတ္တော၊ ယော စ မိတ္တာနုကမ္ပကော။
Atthakkhāyī ca yo mitto, yo ca mittānukampako.
‘‘ဧတေပိ မိတ္တေ စတ္တာရော၊ ဣတိ ဝိညာယ ပဏ္ဍိတော။
‘‘Etepi mitte cattāro, iti viññāya paṇḍito;
သက္ကစ္စံ ပယိရုပာသေယ္ယ၊ မာတာ ပုတ္တံ ဝ ဩရသံ။
Sakkaccaṃ payirupāseyya, mātā puttaṃ va orasaṃ;
ပဏ္ဍိတော သီလသမ္ပန္နော၊ ဇလံ အဂ္ဂီဝ ဘာသတိ။
Paṇḍito sīlasampanno, jalaṃ aggīva bhāsati.
‘‘ဘောဂေ သံဟရမာနသ္သ၊ ဘမရသ္သေဝ ဣရီယတော။
‘‘Bhoge saṃharamānassa, bhamarasseva irīyato;
ဘောဂာ သန္နိစယံ ယန္တိ၊ ဝမ္မိကောဝုပစီယတိ။
Bhogā sannicayaṃ yanti, vammikovupacīyati.
စတုဓာ ဝိဘဇေ ဘောဂေ၊ သ ဝေ မိတ္တာနိ ဂန္ထတိ။
Catudhā vibhaje bhoge, sa ve mittāni ganthati.
‘‘ဧကေန ဘောဂေ ဘုဉ္ဇေယ္ယ၊ ဒ္ဝီဟိ ကမ္မံ ပယောဇယေ။
‘‘Ekena bhoge bhuñjeyya, dvīhi kammaṃ payojaye;
စတုတ္ထဉ္စ နိဓာပေယ္ယ၊ အာပဒာသု ဘဝိသ္သတီ’’တိ။
Catutthañca nidhāpeyya, āpadāsu bhavissatī’’ti.
ဆဒ္ဒိသာပဋိစ္ဆာဒနကဏ္ဍံ
Chaddisāpaṭicchādanakaṇḍaṃ
၂၆၆. ‘‘ကထဉ္စ, ဂဟပတိပုတ္တ, အရိယသာဝကော ဆဒ္ဒိသာပဋိစ္ဆာဒီ ဟောတိ? ဆ ဣမာ, ဂဟပတိပုတ္တ, ဒိသာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ပုရတ္ထိမာ ဒိသာ မာတာပိတရော ဝေဒိတဗ္ဗာ, ဒက္ခိဏာ ဒိသာ အာစရိယာ ဝေဒိတဗ္ဗာ, ပစ္ဆိမာ ဒိသာ ပုတ္တဒာရာ ဝေဒိတဗ္ဗာ, ဥတ္တရာ ဒိသာ မိတ္တာမစ္စာ ဝေဒိတဗ္ဗာ, ဟေဋ္ဌိမာ ဒိသာ ဒာသကမ္မကရာ ဝေဒိတဗ္ဗာ, ဥပရိမာ ဒိသာ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။
266. ‘‘Kathañca, gahapatiputta, ariyasāvako chaddisāpaṭicchādī hoti? Cha imā, gahapatiputta, disā veditabbā. Puratthimā disā mātāpitaro veditabbā, dakkhiṇā disā ācariyā veditabbā, pacchimā disā puttadārā veditabbā, uttarā disā mittāmaccā veditabbā, heṭṭhimā disā dāsakammakarā veditabbā, uparimā disā samaṇabrāhmaṇā veditabbā.
၂၆၇. ‘‘ပဉ္စဟိ ခော, ဂဟပတိပုတ္တ, ဌာနေဟိ ပုတ္တေန ပုရတ္ထိမာ ဒိသာ မာတာပိတရော ပစ္စုပဋ္ဌာတဗ္ဗာ – ဘတော နေ 57 ဘရိသ္သာမိ, ကိစ္စံ နေသံ ကရိသ္သာမိ, ကုလဝံသံ ဌပေသ္သာမိ, ဒာယဇ္ဇံ ပဋိပဇ္ဇာမိ, အထ ဝာ ပန ပေတာနံ ကာလင္ကတာနံ ဒက္ခိဏံ အနုပ္ပဒသ္သာမီတိ။ ဣမေဟိ ခော, ဂဟပတိပုတ္တ, ပဉ္စဟိ ဌာနေဟိ ပုတ္တေန ပုရတ္ထိမာ ဒိသာ မာတာပိတရော ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ပဉ္စဟိ ဌာနေဟိ ပုတ္တံ အနုကမ္ပန္တိ။ ပာပာ နိဝာရေန္တိ, ကလ္ယာဏေ နိဝေသေန္တိ, သိပ္ပံ သိက္ခာပေန္တိ, ပတိရူပေန ဒာရေန သံယောဇေန္တိ, သမယေ ဒာယဇ္ဇံ နိယ္ယာဒေန္တိ 58။ ဣမေဟိ ခော, ဂဟပတိပုတ္တ, ပဉ္စဟိ ဌာနေဟိ ပုတ္တေန ပုရတ္ထိမာ ဒိသာ မာတာပိတရော ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ ဌာနေဟိ ပုတ္တံ အနုကမ္ပန္တိ။ ဧဝမသ္သ ဧသာ ပုရတ္ထိမာ ဒိသာ ပဋိစ္ဆန္နာ ဟောတိ ခေမာ အပ္ပဋိဘယာ။
267. ‘‘Pañcahi kho, gahapatiputta, ṭhānehi puttena puratthimā disā mātāpitaro paccupaṭṭhātabbā – bhato ne 59 bharissāmi, kiccaṃ nesaṃ karissāmi, kulavaṃsaṃ ṭhapessāmi, dāyajjaṃ paṭipajjāmi, atha vā pana petānaṃ kālaṅkatānaṃ dakkhiṇaṃ anuppadassāmīti. Imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi puttena puratthimā disā mātāpitaro paccupaṭṭhitā pañcahi ṭhānehi puttaṃ anukampanti. Pāpā nivārenti, kalyāṇe nivesenti, sippaṃ sikkhāpenti, patirūpena dārena saṃyojenti, samaye dāyajjaṃ niyyādenti 60. Imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi puttena puratthimā disā mātāpitaro paccupaṭṭhitā imehi pañcahi ṭhānehi puttaṃ anukampanti. Evamassa esā puratthimā disā paṭicchannā hoti khemā appaṭibhayā.
၂၆၈. ‘‘ပဉ္စဟိ ခော, ဂဟပတိပုတ္တ, ဌာနေဟိ အန္တေဝာသိနာ ဒက္ခိဏာ ဒိသာ အာစရိယာ ပစ္စုပဋ္ဌာတဗ္ဗာ – ဥဋ္ဌာနေန ဥပဋ္ဌာနေန သုသ္သုသာယ ပာရိစရိယာယ သက္ကစ္စံ သိပ္ပပဋိဂ္ဂဟဏေန 61။ ဣမေဟိ ခော, ဂဟပတိပုတ္တ, ပဉ္စဟိ ဌာနေဟိ အန္တေဝာသိနာ ဒက္ခိဏာ ဒိသာ အာစရိယာ ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ပဉ္စဟိ ဌာနေဟိ အန္တေဝာသိံ အနုကမ္ပန္တိ – သုဝိနီတံ ဝိနေန္တိ, သုဂ္ဂဟိတံ ဂာဟာပေန္တိ, သဗ္ဗသိပ္ပသ္သုတံ သမက္ခာယိနော ဘဝန္တိ, မိတ္တာမစ္စေသု ပဋိယာဒေန္တိ 62, ဒိသာသု ပရိတ္တာဏံ ကရောန္တိ။ ဣမေဟိ ခော, ဂဟပတိပုတ္တ, ပဉ္စဟိ ဌာနေဟိ အန္တေဝာသိနာ ဒက္ခိဏာ ဒိသာ အာစရိယာ ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ ဌာနေဟိ အန္တေဝာသိံ အနုကမ္ပန္တိ။ ဧဝမသ္သ ဧသာ ဒက္ခိဏာ ဒိသာ ပဋိစ္ဆန္နာ ဟောတိ ခေမာ အပ္ပဋိဘယာ။
268. ‘‘Pañcahi kho, gahapatiputta, ṭhānehi antevāsinā dakkhiṇā disā ācariyā paccupaṭṭhātabbā – uṭṭhānena upaṭṭhānena sussusāya pāricariyāya sakkaccaṃ sippapaṭiggahaṇena 63. Imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi antevāsinā dakkhiṇā disā ācariyā paccupaṭṭhitā pañcahi ṭhānehi antevāsiṃ anukampanti – suvinītaṃ vinenti, suggahitaṃ gāhāpenti, sabbasippassutaṃ samakkhāyino bhavanti, mittāmaccesu paṭiyādenti 64, disāsu parittāṇaṃ karonti. Imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi antevāsinā dakkhiṇā disā ācariyā paccupaṭṭhitā imehi pañcahi ṭhānehi antevāsiṃ anukampanti. Evamassa esā dakkhiṇā disā paṭicchannā hoti khemā appaṭibhayā.
၂၆၉. ‘‘ပဉ္စဟိ ခော, ဂဟပတိပုတ္တ, ဌာနေဟိ သာမိကေန ပစ္ဆိမာ ဒိသာ ဘရိယာ ပစ္စုပဋ္ဌာတဗ္ဗာ – သမ္မာနနာယ အနဝမာနနာယ 65 အနတိစရိယာယ ဣသ္သရိယဝောသ္သဂ္ဂေန အလင္ကာရာနုပ္ပဒာနေန။ ဣမေဟိ ခော, ဂဟပတိပုတ္တ, ပဉ္စဟိ ဌာနေဟိ သာမိကေန ပစ္ဆိမာ ဒိသာ ဘရိယာ ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ပဉ္စဟိ ဌာနေဟိ သာမိကံ အနုကမ္ပတိ – သုသံဝိဟိတကမ္မန္တာ စ ဟောတိ, သင္ဂဟိတပရိဇနာ 66 စ, အနတိစာရိနီ စ, သမ္ဘတဉ္စ အနုရက္ခတိ, ဒက္ခာ စ ဟောတိ အနလသာ သဗ္ဗကိစ္စေသု။ ဣမေဟိ ခော, ဂဟပတိပုတ္တ, ပဉ္စဟိ ဌာနေဟိ သာမိကေန ပစ္ဆိမာ ဒိသာ ဘရိယာ ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ ဌာနေဟိ သာမိကံ အနုကမ္ပတိ။ ဧဝမသ္သ ဧသာ ပစ္ဆိမာ ဒိသာ ပဋိစ္ဆန္နာ ဟောတိ ခေမာ အပ္ပဋိဘယာ။
269. ‘‘Pañcahi kho, gahapatiputta, ṭhānehi sāmikena pacchimā disā bhariyā paccupaṭṭhātabbā – sammānanāya anavamānanāya 67 anaticariyāya issariyavossaggena alaṅkārānuppadānena. Imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi sāmikena pacchimā disā bhariyā paccupaṭṭhitā pañcahi ṭhānehi sāmikaṃ anukampati – susaṃvihitakammantā ca hoti, saṅgahitaparijanā 68 ca, anaticārinī ca, sambhatañca anurakkhati, dakkhā ca hoti analasā sabbakiccesu. Imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi sāmikena pacchimā disā bhariyā paccupaṭṭhitā imehi pañcahi ṭhānehi sāmikaṃ anukampati. Evamassa esā pacchimā disā paṭicchannā hoti khemā appaṭibhayā.
၂၇၀. ‘‘ပဉ္စဟိ ခော, ဂဟပတိပုတ္တ, ဌာနေဟိ ကုလပုတ္တေန ဥတ္တရာ ဒိသာ မိတ္တာမစ္စာ ပစ္စုပဋ္ဌာတဗ္ဗာ – ဒာနေန ပေယ္ယဝဇ္ဇေန 69 အတ္ထစရိယာယ သမာနတ္တတာယ အဝိသံဝာဒနတာယ။ ဣမေဟိ ခော, ဂဟပတိပုတ္တ, ပဉ္စဟိ ဌာနေဟိ ကုလပုတ္တေန ဥတ္တရာ ဒိသာ မိတ္တာမစ္စာ ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ပဉ္စဟိ ဌာနေဟိ ကုလပုတ္တံ အနုကမ္ပန္တိ – ပမတ္တံ ရက္ခန္တိ, ပမတ္တသ္သ သာပတေယ္ယံ ရက္ခန္တိ, ဘီတသ္သ သရဏံ ဟောန္တိ, အာပဒာသု န ဝိဇဟန္တိ, အပရပဇာ စသ္သ ပဋိပူဇေန္တိ။ ဣမေဟိ ခော, ဂဟပတိပုတ္တ, ပဉ္စဟိ ဌာနေဟိ ကုလပုတ္တေန ဥတ္တရာ ဒိသာ မိတ္တာမစ္စာ ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ ဌာနေဟိ ကုလပုတ္တံ အနုကမ္ပန္တိ။ ဧဝမသ္သ ဧသာ ဥတ္တရာ ဒိသာ ပဋိစ္ဆန္နာ ဟောတိ ခေမာ အပ္ပဋိဘယာ။
270. ‘‘Pañcahi kho, gahapatiputta, ṭhānehi kulaputtena uttarā disā mittāmaccā paccupaṭṭhātabbā – dānena peyyavajjena 70 atthacariyāya samānattatāya avisaṃvādanatāya. Imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi kulaputtena uttarā disā mittāmaccā paccupaṭṭhitā pañcahi ṭhānehi kulaputtaṃ anukampanti – pamattaṃ rakkhanti, pamattassa sāpateyyaṃ rakkhanti, bhītassa saraṇaṃ honti, āpadāsu na vijahanti, aparapajā cassa paṭipūjenti. Imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi kulaputtena uttarā disā mittāmaccā paccupaṭṭhitā imehi pañcahi ṭhānehi kulaputtaṃ anukampanti. Evamassa esā uttarā disā paṭicchannā hoti khemā appaṭibhayā.
၂၇၁. ‘‘ပဉ္စဟိ ခော, ဂဟပတိပုတ္တ, ဌာနေဟိ အယ္ယိရကေန 71 ဟေဋ္ဌိမာ ဒိသာ ဒာသကမ္မကရာ ပစ္စုပဋ္ဌာတဗ္ဗာ – ယထာဗလံ ကမ္မန္တသံဝိဓာနေန ဘတ္တဝေတနာနုပ္ပဒာနေန ဂိလာနုပဋ္ဌာနေန အစ္ဆရိယာနံ ရသာနံ သံဝိဘာဂေန သမယေ ဝောသ္သဂ္ဂေန။ ဣမေဟိ ခော, ဂဟပတိပုတ္တ, ပဉ္စဟိ ဌာနေဟိ အယ္ယိရကေန ဟေဋ္ဌိမာ ဒိသာ ဒာသကမ္မကရာ ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ပဉ္စဟိ ဌာနေဟိ အယ္ယိရကံ အနုကမ္ပန္တိ – ပုဗ္ဗုဋ္ဌာယိနော စ ဟောန္တိ, ပစ္ဆာ နိပာတိနော စ, ဒိန္နာဒာယိနော စ, သုကတကမ္မကရာ စ, ကိတ္တိဝဏ္ဏဟရာ စ။ ဣမေဟိ ခော, ဂဟပတိပုတ္တ, ပဉ္စဟိ ဌာနေဟိ အယ္ယိရကေန ဟေဋ္ဌိမာ ဒိသာ ဒာသကမ္မကရာ ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ဣမေဟိ ပဉ္စဟိ ဌာနေဟိ အယ္ယိရကံ အနုကမ္ပန္တိ။ ဧဝမသ္သ ဧသာ ဟေဋ္ဌိမာ ဒိသာ ပဋိစ္ဆန္နာ ဟောတိ ခေမာ အပ္ပဋိဘယာ။
271. ‘‘Pañcahi kho, gahapatiputta, ṭhānehi ayyirakena 72 heṭṭhimā disā dāsakammakarā paccupaṭṭhātabbā – yathābalaṃ kammantasaṃvidhānena bhattavetanānuppadānena gilānupaṭṭhānena acchariyānaṃ rasānaṃ saṃvibhāgena samaye vossaggena. Imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi ayyirakena heṭṭhimā disā dāsakammakarā paccupaṭṭhitā pañcahi ṭhānehi ayyirakaṃ anukampanti – pubbuṭṭhāyino ca honti, pacchā nipātino ca, dinnādāyino ca, sukatakammakarā ca, kittivaṇṇaharā ca. Imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi ayyirakena heṭṭhimā disā dāsakammakarā paccupaṭṭhitā imehi pañcahi ṭhānehi ayyirakaṃ anukampanti. Evamassa esā heṭṭhimā disā paṭicchannā hoti khemā appaṭibhayā.
၂၇၂. ‘‘ပဉ္စဟိ ခော, ဂဟပတိပုတ္တ, ဌာနေဟိ ကုလပုတ္တေန ဥပရိမာ ဒိသာ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ ပစ္စုပဋ္ဌာတဗ္ဗာ – မေတ္တေန ကာယကမ္မေန မေတ္တေန ဝစီကမ္မေန မေတ္တေန မနောကမ္မေန အနာဝဋဒ္ဝာရတာယ အာမိသာနုပ္ပဒာနေန။ ဣမေဟိ ခော, ဂဟပတိပုတ္တ, ပဉ္စဟိ ဌာနေဟိ ကုလပုတ္တေန ဥပရိမာ ဒိသာ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ဆဟိ ဌာနေဟိ ကုလပုတ္တံ အနုကမ္ပန္တိ – ပာပာ နိဝာရေန္တိ, ကလ္ယာဏေ နိဝေသေန္တိ, ကလ္ယာဏေန မနသာ အနုကမ္ပန္တိ, အသ္သုတံ သာဝေန္တိ, သုတံ ပရိယောဒာပေန္တိ, သဂ္ဂသ္သ မဂ္ဂံ အာစိက္ခန္တိ။ ဣမေဟိ ခော, ဂဟပတိပုတ္တ, ပဉ္စဟိ ဌာနေဟိ ကုလပုတ္တေန ဥပရိမာ ဒိသာ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ ပစ္စုပဋ္ဌိတာ ဣမေဟိ ဆဟိ ဌာနေဟိ ကုလပုတ္တံ အနုကမ္ပန္တိ။ ဧဝမသ္သ ဧသာ ဥပရိမာ ဒိသာ ပဋိစ္ဆန္နာ ဟောတိ ခေမာ အပ္ပဋိဘယာ’’တိ။
272. ‘‘Pañcahi kho, gahapatiputta, ṭhānehi kulaputtena uparimā disā samaṇabrāhmaṇā paccupaṭṭhātabbā – mettena kāyakammena mettena vacīkammena mettena manokammena anāvaṭadvāratāya āmisānuppadānena. Imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi kulaputtena uparimā disā samaṇabrāhmaṇā paccupaṭṭhitā chahi ṭhānehi kulaputtaṃ anukampanti – pāpā nivārenti, kalyāṇe nivesenti, kalyāṇena manasā anukampanti, assutaṃ sāventi, sutaṃ pariyodāpenti, saggassa maggaṃ ācikkhanti. Imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi kulaputtena uparimā disā samaṇabrāhmaṇā paccupaṭṭhitā imehi chahi ṭhānehi kulaputtaṃ anukampanti. Evamassa esā uparimā disā paṭicchannā hoti khemā appaṭibhayā’’ti.
၂၇၃. ဣဒမဝောစ ဘဂဝာ။ ဣဒံ ဝတ္ဝာန သုဂတော အထာပရံ ဧတဒဝောစ သတ္ထာ –
273. Idamavoca bhagavā. Idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā –
‘‘မာတာပိတာ ဒိသာ ပုဗ္ဗာ၊ အာစရိယာ ဒက္ခိဏာ ဒိသာ။
‘‘Mātāpitā disā pubbā, ācariyā dakkhiṇā disā;
ပုတ္တဒာရာ ဒိသာ ပစ္ဆာ၊ မိတ္တာမစ္စာ စ ဥတ္တရာ။
Puttadārā disā pacchā, mittāmaccā ca uttarā.
‘‘ဒာသကမ္မကရာ ဟေဋ္ဌာ၊ ဥဒ္ဓံ သမဏဗ္ရာဟ္မဏာ။
‘‘Dāsakammakarā heṭṭhā, uddhaṃ samaṇabrāhmaṇā;
ဧတာ ဒိသာ နမသ္သေယ္ယ၊ အလမတ္တော ကုလေ ဂိဟီ။
Etā disā namasseyya, alamatto kule gihī.
‘‘ပဏ္ဍိတော သီလသမ္ပန္နော၊ သဏ္ဟော စ ပဋိဘာနဝာ။
‘‘Paṇḍito sīlasampanno, saṇho ca paṭibhānavā;
နိဝာတဝုတ္တိ အတ္ထဒ္ဓော၊ တာဒိသော လဘတေ ယသံ။
Nivātavutti atthaddho, tādiso labhate yasaṃ.
‘‘ဥဋ္ဌာနကော အနလသော၊ အာပဒာသု န ဝေဓတိ။
‘‘Uṭṭhānako analaso, āpadāsu na vedhati;
အစ္ဆိန္နဝုတ္တိ မေဓာဝီ၊ တာဒိသော လဘတေ ယသံ။
Acchinnavutti medhāvī, tādiso labhate yasaṃ.
‘‘သင္ဂာဟကော မိတ္တကရော၊ ဝဒညူ ဝီတမစ္ဆရော။
‘‘Saṅgāhako mittakaro, vadaññū vītamaccharo;
နေတာ ဝိနေတာ အနုနေတာ၊ တာဒိသော လဘတေ ယသံ။
Netā vinetā anunetā, tādiso labhate yasaṃ.
‘‘ဒာနဉ္စ ပေယ္ယဝဇ္ဇဉ္စ၊ အတ္ထစရိယာ စ ယာ ဣဓ။
‘‘Dānañca peyyavajjañca, atthacariyā ca yā idha;
သမာနတ္တတာ စ ဓမ္မေသု၊ တတ္ထ တတ္ထ ယထာရဟံ။
Samānattatā ca dhammesu, tattha tattha yathārahaṃ;
ဧတေ ခော သင္ဂဟာ လောကေ၊ ရထသ္သာဏီဝ ယာယတော။
Ete kho saṅgahā loke, rathassāṇīva yāyato.
‘‘ဧတေ စ သင္ဂဟာ နာသ္သု၊ န မာတာ ပုတ္တကာရဏာ။
‘‘Ete ca saṅgahā nāssu, na mātā puttakāraṇā;
လဘေထ မာနံ ပူဇံ ဝာ၊ ပိတာ ဝာ ပုတ္တကာရဏာ။
Labhetha mānaṃ pūjaṃ vā, pitā vā puttakāraṇā.
တသ္မာ မဟတ္တံ ပပ္ပောန္တိ၊ ပာသံသာ စ ဘဝန္တိ တေ’’တိ။
Tasmā mahattaṃ papponti, pāsaṃsā ca bhavanti te’’ti.
၂၇၄. ဧဝံ ဝုတ္တေ, သိင္ဂာလကော ဂဟပတိပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ! အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ! သေယ္ယထာပိ, ဘန္တေ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝာ ဥက္ကုဇ္ဇေယ္ယ, ပဋိစ္ဆန္နံ ဝာ ဝိဝရေယ္ယ, မူဠ္ဟသ္သ ဝာ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယ္ယ, အန္ဓကာရေ ဝာ တေလပဇ္ဇောတံ ဓာရေယ္ယ ‘စက္ခုမန္တော ရူပာနိ ဒက္ခန္တီ’တိ။ ဧဝမေဝံ ဘဂဝတာ အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။ ဧသာဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသံဃဉ္စ။ ဥပာသကံ မံ ဘဂဝာ ဓာရေတု, အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပာဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။
274. Evaṃ vutte, siṅgālako gahapatiputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bhante! Abhikkantaṃ, bhante! Seyyathāpi, bhante, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya ‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’ti. Evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ, bhante, bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṃghañca. Upāsakaṃ maṃ bhagavā dhāretu, ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ဒီဃ နိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) / ၈. သိင္ဂာလသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 8. Siṅgālasuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ဒီဃနိကာယ (ဋီကာ) • Dīghanikāya (ṭīkā) / ၈. သိင္ဂာလသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 8. Siṅgālasuttavaṇṇanā