Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ദീഘനികായ • Dīghanikāya |
൮. സിങ്ഗാലസുത്തം
8. Siṅgālasuttaṃ
൨൪൨. ഏവം മേ സുതം – ഏകം സമയം ഭഗവാ രാജഗഹേ വിഹരതി വേളുവനേ കലന്ദകനിവാപേ. തേന ഖോ പന സമയേന സിങ്ഗാലകോ 1 ഗഹപതിപുത്തോ കാലസ്സേവ ഉട്ഠായ രാജഗഹാ നിക്ഖമിത്വാ അല്ലവത്ഥോ അല്ലകേസോ പഞ്ജലികോ പുഥുദിസാ 2 നമസ്സതി – പുരത്ഥിമം ദിസം ദക്ഖിണം ദിസം പച്ഛിമം ദിസം ഉത്തരം ദിസം ഹേട്ഠിമം ദിസം ഉപരിമം ദിസം.
242. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe. Tena kho pana samayena siṅgālako 3 gahapatiputto kālasseva uṭṭhāya rājagahā nikkhamitvā allavattho allakeso pañjaliko puthudisā 4 namassati – puratthimaṃ disaṃ dakkhiṇaṃ disaṃ pacchimaṃ disaṃ uttaraṃ disaṃ heṭṭhimaṃ disaṃ uparimaṃ disaṃ.
൨൪൩. അഥ ഖോ ഭഗവാ പുബ്ബണ്ഹസമയം നിവാസേത്വാ പത്തചീവരമാദായ രാജഗഹം പിണ്ഡായ പാവിസി. അദ്ദസാ ഖോ ഭഗവാ സിങ്ഗാലകം ഗഹപതിപുത്തം കാലസ്സേവ വുട്ഠായ രാജഗഹാ നിക്ഖമിത്വാ അല്ലവത്ഥം അല്ലകേസം പഞ്ജലികം പുഥുദിസാ നമസ്സന്തം – പുരത്ഥിമം ദിസം ദക്ഖിണം ദിസം പച്ഛിമം ദിസം ഉത്തരം ദിസം ഹേട്ഠിമം ദിസം ഉപരിമം ദിസം. ദിസ്വാ സിങ്ഗാലകം ഗഹപതിപുത്തം ഏതദവോച – ‘‘കിം നു ഖോ ത്വം, ഗഹപതിപുത്ത, കാലസ്സേവ ഉട്ഠായ രാജഗഹാ നിക്ഖമിത്വാ അല്ലവത്ഥോ അല്ലകേസോ പഞ്ജലികോ പുഥുദിസാ നമസ്സസി – പുരത്ഥിമം ദിസം ദക്ഖിണം ദിസം പച്ഛിമം ദിസം ഉത്തരം ദിസം ഹേട്ഠിമം ദിസം ഉപരിമം ദിസ’’ന്തി? ‘‘പിതാ മം, ഭന്തേ, കാലം കരോന്തോ ഏവം അവച – ‘ദിസാ, താത, നമസ്സേയ്യാസീ’തി. സോ ഖോ അഹം, ഭന്തേ, പിതുവചനം സക്കരോന്തോ ഗരും കരോന്തോ മാനേന്തോ പൂജേന്തോ കാലസ്സേവ ഉട്ഠായ രാജഗഹാ നിക്ഖമിത്വാ അല്ലവത്ഥോ അല്ലകേസോ പഞ്ജലികോ പുഥുദിസാ നമസ്സാമി – പുരത്ഥിമം ദിസം ദക്ഖിണം ദിസം പച്ഛിമം ദിസം ഉത്തരം ദിസം ഹേട്ഠിമം ദിസം ഉപരിമം ദിസ’’ന്തി.
243. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya rājagahaṃ piṇḍāya pāvisi. Addasā kho bhagavā siṅgālakaṃ gahapatiputtaṃ kālasseva vuṭṭhāya rājagahā nikkhamitvā allavatthaṃ allakesaṃ pañjalikaṃ puthudisā namassantaṃ – puratthimaṃ disaṃ dakkhiṇaṃ disaṃ pacchimaṃ disaṃ uttaraṃ disaṃ heṭṭhimaṃ disaṃ uparimaṃ disaṃ. Disvā siṅgālakaṃ gahapatiputtaṃ etadavoca – ‘‘kiṃ nu kho tvaṃ, gahapatiputta, kālasseva uṭṭhāya rājagahā nikkhamitvā allavattho allakeso pañjaliko puthudisā namassasi – puratthimaṃ disaṃ dakkhiṇaṃ disaṃ pacchimaṃ disaṃ uttaraṃ disaṃ heṭṭhimaṃ disaṃ uparimaṃ disa’’nti? ‘‘Pitā maṃ, bhante, kālaṃ karonto evaṃ avaca – ‘disā, tāta, namasseyyāsī’ti. So kho ahaṃ, bhante, pituvacanaṃ sakkaronto garuṃ karonto mānento pūjento kālasseva uṭṭhāya rājagahā nikkhamitvā allavattho allakeso pañjaliko puthudisā namassāmi – puratthimaṃ disaṃ dakkhiṇaṃ disaṃ pacchimaṃ disaṃ uttaraṃ disaṃ heṭṭhimaṃ disaṃ uparimaṃ disa’’nti.
ഛ ദിസാ
Cha disā
‘‘തേന ഹി, ഗഹപതിപുത്ത സുണോഹി സാധുകം മനസികരോഹി ഭാസിസ്സാമീ’’തി. ‘‘ഏവം, ഭന്തേ’’തി ഖോ സിങ്ഗാലകോ ഗഹപതിപുത്തോ ഭഗവതോ പച്ചസ്സോസി. ഭഗവാ ഏതദവോച –
‘‘Tena hi, gahapatiputta suṇohi sādhukaṃ manasikarohi bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho siṅgālako gahapatiputto bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca –
‘‘യതോ ഖോ, ഗഹപതിപുത്ത, അരിയസാവകസ്സ ചത്താരോ കമ്മകിലേസാ പഹീനാ ഹോന്തി, ചതൂഹി ച ഠാനേഹി പാപകമ്മം ന കരോതി, ഛ ച ഭോഗാനം അപായമുഖാനി ന സേവതി, സോ ഏവം ചുദ്ദസ പാപകാപഗതോ ഛദ്ദിസാപടിച്ഛാദീ 11 ഉഭോലോകവിജയായ പടിപന്നോ ഹോതി. തസ്സ അയഞ്ചേവ ലോകോ ആരദ്ധോ ഹോതി പരോ ച ലോകോ. സോ കായസ്സ ഭേദാ പരം മരണാ സുഗതിം സഗ്ഗം ലോകം ഉപപജ്ജതി.
‘‘Yato kho, gahapatiputta, ariyasāvakassa cattāro kammakilesā pahīnā honti, catūhi ca ṭhānehi pāpakammaṃ na karoti, cha ca bhogānaṃ apāyamukhāni na sevati, so evaṃ cuddasa pāpakāpagato chaddisāpaṭicchādī 12 ubholokavijayāya paṭipanno hoti. Tassa ayañceva loko āraddho hoti paro ca loko. So kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati.
ചത്താരോകമ്മകിലേസാ
Cattārokammakilesā
൨൪൫. ‘‘കതമസ്സ ചത്താരോ കമ്മകിലേസാ പഹീനാ ഹോന്തി? പാണാതിപാതോ ഖോ, ഗഹപതിപുത്ത, കമ്മകിലേസോ, അദിന്നാദാനം കമ്മകിലേസോ, കാമേസുമിച്ഛാചാരോ കമ്മകിലേസോ, മുസാവാദോ കമ്മകിലേസോ. ഇമസ്സ ചത്താരോ കമ്മകിലേസാ പഹീനാ ഹോന്തീ’’തി. ഇദമവോച ഭഗവാ, ഇദം വത്വാന 13 സുഗതോ അഥാപരം ഏതദവോച സത്ഥാ –
245. ‘‘Katamassa cattāro kammakilesā pahīnā honti? Pāṇātipāto kho, gahapatiputta, kammakileso, adinnādānaṃ kammakileso, kāmesumicchācāro kammakileso, musāvādo kammakileso. Imassa cattāro kammakilesā pahīnā hontī’’ti. Idamavoca bhagavā, idaṃ vatvāna 14 sugato athāparaṃ etadavoca satthā –
‘‘പാണാതിപാതോ അദിന്നാദാനം, മുസാവാദോ ച വുച്ചതി;
‘‘Pāṇātipāto adinnādānaṃ, musāvādo ca vuccati;
പരദാരഗമനഞ്ചേവ, നപ്പസംസന്തി പണ്ഡിതാ’’തി.
Paradāragamanañceva, nappasaṃsanti paṇḍitā’’ti.
ചതുട്ഠാനം
Catuṭṭhānaṃ
൨൪൬. ‘‘കതമേഹി ചതൂഹി ഠാനേഹി പാപകമ്മം ന കരോതി? ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛന്തോ പാപകമ്മം കരോതി, ദോസാഗതിം ഗച്ഛന്തോ പാപകമ്മം കരോതി, മോഹാഗതിം ഗച്ഛന്തോ പാപകമ്മം കരോതി, ഭയാഗതിം ഗച്ഛന്തോ പാപകമ്മം കരോതി. യതോ ഖോ, ഗഹപതിപുത്ത, അരിയസാവകോ നേവ ഛന്ദാഗതിം ഗച്ഛതി, ന ദോസാഗതിം ഗച്ഛതി, ന മോഹാഗതിം ഗച്ഛതി, ന ഭയാഗതിം ഗച്ഛതി; ഇമേഹി ചതൂഹി ഠാനേഹി പാപകമ്മം ന കരോതീ’’തി. ഇദമവോച ഭഗവാ, ഇദം വത്വാന സുഗതോ അഥാപരം ഏതദവോച സത്ഥാ –
246. ‘‘Katamehi catūhi ṭhānehi pāpakammaṃ na karoti? Chandāgatiṃ gacchanto pāpakammaṃ karoti, dosāgatiṃ gacchanto pāpakammaṃ karoti, mohāgatiṃ gacchanto pāpakammaṃ karoti, bhayāgatiṃ gacchanto pāpakammaṃ karoti. Yato kho, gahapatiputta, ariyasāvako neva chandāgatiṃ gacchati, na dosāgatiṃ gacchati, na mohāgatiṃ gacchati, na bhayāgatiṃ gacchati; imehi catūhi ṭhānehi pāpakammaṃ na karotī’’ti. Idamavoca bhagavā, idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā –
‘‘ഛന്ദാ ദോസാ ഭയാ മോഹാ, യോ ധമ്മം അതിവത്തതി;
‘‘Chandā dosā bhayā mohā, yo dhammaṃ ativattati;
‘‘ഛന്ദാ ദോസാ ഭയാ മോഹാ, യോ ധമ്മം നാതിവത്തതി;
‘‘Chandā dosā bhayā mohā, yo dhammaṃ nātivattati;
ഛ അപായമുഖാനി
Cha apāyamukhāni
൨൪൭. ‘‘കതമാനി ഛ ഭോഗാനം അപായമുഖാനി ന സേവതി? സുരാമേരയമജ്ജപ്പമാദട്ഠാനാനുയോഗോ ഖോ, ഗഹപതിപുത്ത, ഭോഗാനം അപായമുഖം, വികാലവിസിഖാചരിയാനുയോഗോ ഭോഗാനം അപായമുഖം, സമജ്ജാഭിചരണം ഭോഗാനം അപായമുഖം, ജൂതപ്പമാദട്ഠാനാനുയോഗോ ഭോഗാനം അപായമുഖം, പാപമിത്താനുയോഗോ ഭോഗാനം അപായമുഖം, ആലസ്യാനുയോഗോ 21 ഭോഗാനം അപായമുഖം.
247. ‘‘Katamāni cha bhogānaṃ apāyamukhāni na sevati? Surāmerayamajjappamādaṭṭhānānuyogo kho, gahapatiputta, bhogānaṃ apāyamukhaṃ, vikālavisikhācariyānuyogo bhogānaṃ apāyamukhaṃ, samajjābhicaraṇaṃ bhogānaṃ apāyamukhaṃ, jūtappamādaṭṭhānānuyogo bhogānaṃ apāyamukhaṃ, pāpamittānuyogo bhogānaṃ apāyamukhaṃ, ālasyānuyogo 22 bhogānaṃ apāyamukhaṃ.
സുരാമേരയസ്സ ഛ ആദീനവാ
Surāmerayassa cha ādīnavā
൨൪൮. ‘‘ഛ ഖോമേ, ഗഹപതിപുത്ത, ആദീനവാ സുരാമേരയമജ്ജപ്പമാദട്ഠാനാനുയോഗേ. സന്ദിട്ഠികാ ധനജാനി 23, കലഹപ്പവഡ്ഢനീ, രോഗാനം ആയതനം, അകിത്തിസഞ്ജനനീ, കോപീനനിദംസനീ , പഞ്ഞായ ദുബ്ബലികരണീത്വേവ ഛട്ഠം പദം ഭവതി. ഇമേ ഖോ, ഗഹപതിപുത്ത, ഛ ആദീനവാ സുരാമേരയമജ്ജപ്പമാദട്ഠാനാനുയോഗേ.
248. ‘‘Cha khome, gahapatiputta, ādīnavā surāmerayamajjappamādaṭṭhānānuyoge. Sandiṭṭhikā dhanajāni 24, kalahappavaḍḍhanī, rogānaṃ āyatanaṃ, akittisañjananī, kopīnanidaṃsanī , paññāya dubbalikaraṇītveva chaṭṭhaṃ padaṃ bhavati. Ime kho, gahapatiputta, cha ādīnavā surāmerayamajjappamādaṭṭhānānuyoge.
വികാലചരിയായ ഛ ആദീനവാ
Vikālacariyāya cha ādīnavā
൨൪൯. ‘‘ഛ ഖോമേ, ഗഹപതിപുത്ത, ആദീനവാ വികാലവിസിഖാചരിയാനുയോഗേ. അത്താപിസ്സ അഗുത്തോ അരക്ഖിതോ ഹോതി, പുത്തദാരോപിസ്സ അഗുത്തോ അരക്ഖിതോ ഹോതി, സാപതേയ്യംപിസ്സ അഗുത്തം അരക്ഖിതം ഹോതി, സങ്കിയോ ച ഹോതി പാപകേസു ഠാനേസു 25, അഭൂതവചനഞ്ച തസ്മിം രൂഹതി, ബഹൂനഞ്ച ദുക്ഖധമ്മാനം പുരക്ഖതോ ഹോതി. ഇമേ ഖോ, ഗഹപതിപുത്ത, ഛ ആദീനവാ വികാലവിസിഖാചരിയാനുയോഗേ.
249. ‘‘Cha khome, gahapatiputta, ādīnavā vikālavisikhācariyānuyoge. Attāpissa agutto arakkhito hoti, puttadāropissa agutto arakkhito hoti, sāpateyyaṃpissa aguttaṃ arakkhitaṃ hoti, saṅkiyo ca hoti pāpakesu ṭhānesu 26, abhūtavacanañca tasmiṃ rūhati, bahūnañca dukkhadhammānaṃ purakkhato hoti. Ime kho, gahapatiputta, cha ādīnavā vikālavisikhācariyānuyoge.
സമജ്ജാഭിചരണസ്സ ഛ ആദീനവാ
Samajjābhicaraṇassa cha ādīnavā
൨൫൦. ‘‘ഛ ഖോമേ, ഗഹപതിപുത്ത, ആദീനവാ സമജ്ജാഭിചരണേ. ക്വ 27 നച്ചം, ക്വ ഗീതം, ക്വ വാദിതം, ക്വ അക്ഖാനം, ക്വ പാണിസ്സരം, ക്വ കുമ്ഭഥുനന്തി. ഇമേ ഖോ, ഗഹപതിപുത്ത, ഛ ആദീനവാ സമജ്ജാഭിചരണേ.
250. ‘‘Cha khome, gahapatiputta, ādīnavā samajjābhicaraṇe. Kva 28 naccaṃ, kva gītaṃ, kva vāditaṃ, kva akkhānaṃ, kva pāṇissaraṃ, kva kumbhathunanti. Ime kho, gahapatiputta, cha ādīnavā samajjābhicaraṇe.
ജൂതപ്പമാദസ്സ ഛ ആദീനവാ
Jūtappamādassa cha ādīnavā
൨൫൧. ‘‘ഛ ഖോമേ, ഗഹപതിപുത്ത, ആദീനവാ ജൂതപ്പമാദട്ഠാനാനുയോഗേ. ജയം വേരം പസവതി, ജിനോ വിത്തമനുസോചതി, സന്ദിട്ഠികാ ധനജാനി, സഭാഗതസ്സ 29 വചനം ന രൂഹതി, മിത്താമച്ചാനം പരിഭൂതോ ഹോതി, ആവാഹവിവാഹകാനം അപത്ഥിതോ ഹോതി – ‘അക്ഖധുത്തോ അയം പുരിസപുഗ്ഗലോ നാലം ദാരഭരണായാ’തി. ഇമേ ഖോ, ഗഹപതിപുത്ത, ഛ ആദീനവാ ജൂതപ്പമാദട്ഠാനാനുയോഗേ.
251. ‘‘Cha khome, gahapatiputta, ādīnavā jūtappamādaṭṭhānānuyoge. Jayaṃ veraṃ pasavati, jino vittamanusocati, sandiṭṭhikā dhanajāni, sabhāgatassa 30 vacanaṃ na rūhati, mittāmaccānaṃ paribhūto hoti, āvāhavivāhakānaṃ apatthito hoti – ‘akkhadhutto ayaṃ purisapuggalo nālaṃ dārabharaṇāyā’ti. Ime kho, gahapatiputta, cha ādīnavā jūtappamādaṭṭhānānuyoge.
പാപമിത്തതായ ഛ ആദീനവാ
Pāpamittatāya cha ādīnavā
൨൫൨. ‘‘ഛ ഖോമേ, ഗഹപതിപുത്ത, ആദീനവാ പാപമിത്താനുയോഗേ. യേ ധുത്താ, യേ സോണ്ഡാ, യേ പിപാസാ, യേ നേകതികാ, യേ വഞ്ചനികാ, യേ സാഹസികാ. ത്യാസ്സ മിത്താ ഹോന്തി തേ സഹായാ. ഇമേ ഖോ, ഗഹപതിപുത്ത, ഛ ആദീനവാ പാപമിത്താനുയോഗേ.
252. ‘‘Cha khome, gahapatiputta, ādīnavā pāpamittānuyoge. Ye dhuttā, ye soṇḍā, ye pipāsā, ye nekatikā, ye vañcanikā, ye sāhasikā. Tyāssa mittā honti te sahāyā. Ime kho, gahapatiputta, cha ādīnavā pāpamittānuyoge.
ആലസ്യസ്സ ഛ ആദീനവാ
Ālasyassa cha ādīnavā
൨൫൩. ‘‘ഛ ഖോമേ, ഗഹപതിപുത്ത, ആദീനവാ ആലസ്യാനുയോഗേ. അതിസീതന്തി കമ്മം ന കരോതി, അതിഉണ്ഹന്തി കമ്മം ന കരോതി, അതിസായന്തി കമ്മം ന കരോതി, അതിപാതോതി കമ്മം ന കരോതി, അതിഛാതോസ്മീതി കമ്മം ന കരോതി, അതിധാതോസ്മീതി കമ്മം ന കരോതി. തസ്സ ഏവം കിച്ചാപദേസബഹുലസ്സ വിഹരതോ അനുപ്പന്നാ ചേവ ഭോഗാ നുപ്പജ്ജന്തി, ഉപ്പന്നാ ച ഭോഗാ പരിക്ഖയം ഗച്ഛന്തി. ഇമേ ഖോ, ഗഹപതിപുത്ത, ഛ ആദീനവാ ആലസ്യാനുയോഗേ’’തി. ഇദമവോച ഭഗവാ, ഇദം വത്വാന സുഗതോ അഥാപരം ഏതദവോച സത്ഥാ –
253. ‘‘Cha khome, gahapatiputta, ādīnavā ālasyānuyoge. Atisītanti kammaṃ na karoti, atiuṇhanti kammaṃ na karoti, atisāyanti kammaṃ na karoti, atipātoti kammaṃ na karoti, atichātosmīti kammaṃ na karoti, atidhātosmīti kammaṃ na karoti. Tassa evaṃ kiccāpadesabahulassa viharato anuppannā ceva bhogā nuppajjanti, uppannā ca bhogā parikkhayaṃ gacchanti. Ime kho, gahapatiputta, cha ādīnavā ālasyānuyoge’’ti. Idamavoca bhagavā, idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā –
‘‘ഹോതി പാനസഖാ നാമ,
‘‘Hoti pānasakhā nāma,
ഹോതി സമ്മിയസമ്മിയോ;
Hoti sammiyasammiyo;
യോ ച അത്ഥേസു ജാതേസു,
Yo ca atthesu jātesu,
സഹായോ ഹോതി സോ സഖാ.
Sahāyo hoti so sakhā.
‘‘ഉസ്സൂരസേയ്യാ പരദാരസേവനാ,
‘‘Ussūraseyyā paradārasevanā,
പാപാ ച മിത്താ സുകദരിയതാ ച,
Pāpā ca mittā sukadariyatā ca,
ഏതേ ഛ ഠാനാ പുരിസം ധംസയന്തി.
Ete cha ṭhānā purisaṃ dhaṃsayanti.
‘‘പാപമിത്തോ പാപസഖോ,
‘‘Pāpamitto pāpasakho,
പാപആചാരഗോചരോ;
Pāpaācāragocaro;
അസ്മാ ലോകാ പരമ്ഹാ ച,
Asmā lokā paramhā ca,
ഉഭയാ ധംസതേ നരോ.
Ubhayā dhaṃsate naro.
‘‘അക്ഖിത്ഥിയോ വാരുണീ നച്ചഗീതം,
‘‘Akkhitthiyo vāruṇī naccagītaṃ,
ദിവാ സോപ്പം പാരിചരിയാ അകാലേ;
Divā soppaṃ pāricariyā akāle;
പാപാ ച മിത്താ സുകദരിയതാ ച,
Pāpā ca mittā sukadariyatā ca,
ഏതേ ഛ ഠാനാ പുരിസം ധംസയന്തി.
Ete cha ṭhānā purisaṃ dhaṃsayanti.
‘‘അക്ഖേഹി ദിബ്ബന്തി സുരം പിവന്തി,
‘‘Akkhehi dibbanti suraṃ pivanti,
യന്തിത്ഥിയോ പാണസമാ പരേസം;
Yantitthiyo pāṇasamā paresaṃ;
നിഹീയതേ കാളപക്ഖേവ ചന്ദോ.
Nihīyate kāḷapakkheva cando.
‘‘യോ വാരുണീ അദ്ധനോ അകിഞ്ചനോ,
‘‘Yo vāruṇī addhano akiñcano,
ഉദകമിവ ഇണം വിഗാഹതി,
Udakamiva iṇaṃ vigāhati,
നിച്ചം മത്തേന സോണ്ഡേന, സക്കാ ആവസിതും ഘരം.
Niccaṃ mattena soṇḍena, sakkā āvasituṃ gharaṃ.
‘‘അതിസീതം അതിഉണ്ഹം, അതിസായമിദം അഹു;
‘‘Atisītaṃ atiuṇhaṃ, atisāyamidaṃ ahu;
ഇതി വിസ്സട്ഠകമ്മന്തേ, അത്ഥാ അച്ചേന്തി മാണവേ.
Iti vissaṭṭhakammante, atthā accenti māṇave.
‘‘യോധ സീതഞ്ച ഉണ്ഹഞ്ച, തിണാ ഭിയ്യോ ന മഞ്ഞതി;
‘‘Yodha sītañca uṇhañca, tiṇā bhiyyo na maññati;
മിത്തപതിരൂപകാ
Mittapatirūpakā
൨൫൪. ‘‘ചത്താരോമേ, ഗഹപതിപുത്ത, അമിത്താ മിത്തപതിരൂപകാ വേദിതബ്ബാ. അഞ്ഞദത്ഥുഹരോ അമിത്തോ മിത്തപതിരൂപകോ വേദിതബ്ബോ, വചീപരമോ അമിത്തോ മിത്തപതിരൂപകോ വേദിതബ്ബോ, അനുപ്പിയഭാണീ അമിത്തോ മിത്തപതിരൂപകോ വേദിതബ്ബോ, അപായസഹായോ അമിത്തോ മിത്തപതിരൂപകോ വേദിതബ്ബോ.
254. ‘‘Cattārome, gahapatiputta, amittā mittapatirūpakā veditabbā. Aññadatthuharo amitto mittapatirūpako veditabbo, vacīparamo amitto mittapatirūpako veditabbo, anuppiyabhāṇī amitto mittapatirūpako veditabbo, apāyasahāyo amitto mittapatirūpako veditabbo.
൨൫൫. ‘‘ചതൂഹി ഖോ, ഗഹപതിപുത്ത, ഠാനേഹി അഞ്ഞദത്ഥുഹരോ അമിത്തോ മിത്തപതിരൂപകോ വേദിതബ്ബോ.
255. ‘‘Catūhi kho, gahapatiputta, ṭhānehi aññadatthuharo amitto mittapatirūpako veditabbo.
‘‘അഞ്ഞദത്ഥുഹരോ ഹോതി, അപ്പേന ബഹുമിച്ഛതി ;
‘‘Aññadatthuharo hoti, appena bahumicchati ;
ഭയസ്സ കിച്ചം കരോതി, സേവതി അത്ഥകാരണാ.
Bhayassa kiccaṃ karoti, sevati atthakāraṇā.
‘‘ഇമേഹി ഖോ, ഗഹപതിപുത്ത, ചതൂഹി ഠാനേഹി അഞ്ഞദത്ഥുഹരോ അമിത്തോ മിത്തപതിരൂപകോ വേദിതബ്ബോ.
‘‘Imehi kho, gahapatiputta, catūhi ṭhānehi aññadatthuharo amitto mittapatirūpako veditabbo.
൨൫൬. ‘‘ചതൂഹി ഖോ, ഗഹപതിപുത്ത, ഠാനേഹി വചീപരമോ അമിത്തോ മിത്തപതിരൂപകോ വേദിതബ്ബോ. അതീതേന പടിസന്ഥരതി 43, അനാഗതേന പടിസന്ഥരതി, നിരത്ഥകേന സങ്ഗണ്ഹാതി, പച്ചുപ്പന്നേസു കിച്ചേസു ബ്യസനം ദസ്സേതി. ഇമേഹി ഖോ, ഗഹപതിപുത്ത, ചതൂഹി ഠാനേഹി വചീപരമോ അമിത്തോ മിത്തപതിരൂപകോ വേദിതബ്ബോ.
256. ‘‘Catūhi kho, gahapatiputta, ṭhānehi vacīparamo amitto mittapatirūpako veditabbo. Atītena paṭisantharati 44, anāgatena paṭisantharati, niratthakena saṅgaṇhāti, paccuppannesu kiccesu byasanaṃ dasseti. Imehi kho, gahapatiputta, catūhi ṭhānehi vacīparamo amitto mittapatirūpako veditabbo.
൨൫൭. ‘‘ചതൂഹി ഖോ, ഗഹപതിപുത്ത, ഠാനേഹി അനുപ്പിയഭാണീ അമിത്തോ മിത്തപതിരൂപകോ വേദിതബ്ബോ. പാപകംപിസ്സ 45 അനുജാനാതി, കല്യാണംപിസ്സ അനുജാനാതി, സമ്മുഖാസ്സ വണ്ണം ഭാസതി, പരമ്മുഖാസ്സ അവണ്ണം ഭാസതി. ഇമേഹി ഖോ, ഗഹപതിപുത്ത, ചതൂഹി ഠാനേഹി അനുപ്പിയഭാണീ അമിത്തോ മിത്തപതിരൂപകോ വേദിതബ്ബോ.
257. ‘‘Catūhi kho, gahapatiputta, ṭhānehi anuppiyabhāṇī amitto mittapatirūpako veditabbo. Pāpakaṃpissa 46 anujānāti, kalyāṇaṃpissa anujānāti, sammukhāssa vaṇṇaṃ bhāsati, parammukhāssa avaṇṇaṃ bhāsati. Imehi kho, gahapatiputta, catūhi ṭhānehi anuppiyabhāṇī amitto mittapatirūpako veditabbo.
൨൫൮. ‘‘ചതൂഹി ഖോ, ഗഹപതിപുത്ത, ഠാനേഹി അപായസഹായോ അമിത്തോ മിത്തപതിരൂപകോ വേദിതബ്ബോ . സുരാമേരയ മജ്ജപ്പമാദട്ഠാനാനുയോഗേ സഹായോ ഹോതി, വികാല വിസിഖാ ചരിയാനുയോഗേ സഹായോ ഹോതി, സമജ്ജാഭിചരണേ സഹായോ ഹോതി, ജൂതപ്പമാദട്ഠാനാനുയോഗേ സഹായോ ഹോതി. ഇമേഹി ഖോ, ഗഹപതിപുത്ത, ചതൂഹി ഠാനേഹി അപായസഹായോ അമിത്തോ മിത്തപതിരൂപകോ വേദിതബ്ബോ’’തി.
258. ‘‘Catūhi kho, gahapatiputta, ṭhānehi apāyasahāyo amitto mittapatirūpako veditabbo . Surāmeraya majjappamādaṭṭhānānuyoge sahāyo hoti, vikāla visikhā cariyānuyoge sahāyo hoti, samajjābhicaraṇe sahāyo hoti, jūtappamādaṭṭhānānuyoge sahāyo hoti. Imehi kho, gahapatiputta, catūhi ṭhānehi apāyasahāyo amitto mittapatirūpako veditabbo’’ti.
൨൫൯. ഇദമവോച ഭഗവാ, ഇദം വത്വാന സുഗതോ അഥാപരം ഏതദവോച സത്ഥാ –
259. Idamavoca bhagavā, idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā –
അനുപ്പിയഞ്ച യോ ആഹ, അപായേസു ച യോ സഖാ.
Anuppiyañca yo āha, apāyesu ca yo sakhā.
ഏതേ അമിത്തേ ചത്താരോ, ഇതി വിഞ്ഞായ പണ്ഡിതോ;
Ete amitte cattāro, iti viññāya paṇḍito;
ആരകാ പരിവജ്ജേയ്യ, മഗ്ഗം പടിഭയം യഥാ’’തി.
Ārakā parivajjeyya, maggaṃ paṭibhayaṃ yathā’’ti.
സുഹദമിത്തോ
Suhadamitto
൨൬൦. ‘‘ചത്താരോമേ , ഗഹപതിപുത്ത, മിത്താ സുഹദാ വേദിതബ്ബാ. ഉപകാരോ 49 മിത്തോ സുഹദോ വേദിതബ്ബോ, സമാനസുഖദുക്ഖോ മിത്തോ സുഹദോ വേദിതബ്ബോ, അത്ഥക്ഖായീ മിത്തോ സുഹദോ വേദിതബ്ബോ, അനുകമ്പകോ മിത്തോ സുഹദോ വേദിതബ്ബോ.
260. ‘‘Cattārome , gahapatiputta, mittā suhadā veditabbā. Upakāro 50 mitto suhado veditabbo, samānasukhadukkho mitto suhado veditabbo, atthakkhāyī mitto suhado veditabbo, anukampako mitto suhado veditabbo.
൨൬൧. ‘‘ചതൂഹി ഖോ, ഗഹപതിപുത്ത, ഠാനേഹി ഉപകാരോ മിത്തോ സുഹദോ വേദിതബ്ബോ. പമത്തം രക്ഖതി, പമത്തസ്സ സാപതേയ്യം രക്ഖതി, ഭീതസ്സ സരണം ഹോതി, ഉപ്പന്നേസു കിച്ചകരണീയേസു തദ്ദിഗുണം ഭോഗം അനുപ്പദേതി. ഇമേഹി ഖോ, ഗഹപതിപുത്ത, ചതൂഹി ഠാനേഹി ഉപകാരോ മിത്തോ സുഹദോ വേദിതബ്ബോ.
261. ‘‘Catūhi kho, gahapatiputta, ṭhānehi upakāro mitto suhado veditabbo. Pamattaṃ rakkhati, pamattassa sāpateyyaṃ rakkhati, bhītassa saraṇaṃ hoti, uppannesu kiccakaraṇīyesu taddiguṇaṃ bhogaṃ anuppadeti. Imehi kho, gahapatiputta, catūhi ṭhānehi upakāro mitto suhado veditabbo.
൨൬൨. ‘‘ചതൂഹി ഖോ, ഗഹപതിപുത്ത, ഠാനേഹി സമാനസുഖദുക്ഖോ മിത്തോ സുഹദോ വേദിതബ്ബോ. ഗുയ്ഹമസ്സ ആചിക്ഖതി, ഗുയ്ഹമസ്സ പരിഗൂഹതി, ആപദാസു ന വിജഹതി, ജീവിതംപിസ്സ അത്ഥായ പരിച്ചത്തം ഹോതി. ഇമേഹി ഖോ, ഗഹപതിപുത്ത, ചതൂഹി ഠാനേഹി സമാനസുഖദുക്ഖോ മിത്തോ സുഹദോ വേദിതബ്ബോ.
262. ‘‘Catūhi kho, gahapatiputta, ṭhānehi samānasukhadukkho mitto suhado veditabbo. Guyhamassa ācikkhati, guyhamassa parigūhati, āpadāsu na vijahati, jīvitaṃpissa atthāya pariccattaṃ hoti. Imehi kho, gahapatiputta, catūhi ṭhānehi samānasukhadukkho mitto suhado veditabbo.
൨൬൩. ‘‘ചതൂഹി ഖോ, ഗഹപതിപുത്ത, ഠാനേഹി അത്ഥക്ഖായീ മിത്തോ സുഹദോ വേദിതബ്ബോ. പാപാ നിവാരേതി, കല്യാണേ നിവേസേതി, അസ്സുതം സാവേതി, സഗ്ഗസ്സ മഗ്ഗം ആചിക്ഖതി. ഇമേഹി ഖോ, ഗഹപതിപുത്ത, ചതൂഹി ഠാനേഹി അത്ഥക്ഖായീ മിത്തോ സുഹദോ വേദിതബ്ബോ.
263. ‘‘Catūhi kho, gahapatiputta, ṭhānehi atthakkhāyī mitto suhado veditabbo. Pāpā nivāreti, kalyāṇe niveseti, assutaṃ sāveti, saggassa maggaṃ ācikkhati. Imehi kho, gahapatiputta, catūhi ṭhānehi atthakkhāyī mitto suhado veditabbo.
൨൬൪. ‘‘ചതൂഹി ഖോ, ഗഹപതിപുത്ത, ഠാനേഹി അനുകമ്പകോ മിത്തോ സുഹദോ വേദിതബ്ബോ. അഭവേനസ്സ ന നന്ദതി, ഭവേനസ്സ നന്ദതി, അവണ്ണം ഭണമാനം നിവാരേതി, വണ്ണം ഭണമാനം പസംസതി. ഇമേഹി ഖോ, ഗഹപതിപുത്ത, ചതൂഹി ഠാനേഹി അനുകമ്പകോ മിത്തോ സുഹദോ വേദിതബ്ബോ’’തി.
264. ‘‘Catūhi kho, gahapatiputta, ṭhānehi anukampako mitto suhado veditabbo. Abhavenassa na nandati, bhavenassa nandati, avaṇṇaṃ bhaṇamānaṃ nivāreti, vaṇṇaṃ bhaṇamānaṃ pasaṃsati. Imehi kho, gahapatiputta, catūhi ṭhānehi anukampako mitto suhado veditabbo’’ti.
൨൬൫. ഇദമവോച ഭഗവാ, ഇദം വത്വാന സുഗതോ അഥാപരം ഏതദവോച സത്ഥാ –
265. Idamavoca bhagavā, idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā –
അത്ഥക്ഖായീ ച യോ മിത്തോ, യോ ച മിത്താനുകമ്പകോ.
Atthakkhāyī ca yo mitto, yo ca mittānukampako.
‘‘ഏതേപി മിത്തേ ചത്താരോ, ഇതി വിഞ്ഞായ പണ്ഡിതോ;
‘‘Etepi mitte cattāro, iti viññāya paṇḍito;
സക്കച്ചം പയിരുപാസേയ്യ, മാതാ പുത്തം വ ഓരസം;
Sakkaccaṃ payirupāseyya, mātā puttaṃ va orasaṃ;
പണ്ഡിതോ സീലസമ്പന്നോ, ജലം അഗ്ഗീവ ഭാസതി.
Paṇḍito sīlasampanno, jalaṃ aggīva bhāsati.
‘‘ഭോഗേ സംഹരമാനസ്സ, ഭമരസ്സേവ ഇരീയതോ;
‘‘Bhoge saṃharamānassa, bhamarasseva irīyato;
ഭോഗാ സന്നിചയം യന്തി, വമ്മികോവുപചീയതി.
Bhogā sannicayaṃ yanti, vammikovupacīyati.
ചതുധാ വിഭജേ ഭോഗേ, സ വേ മിത്താനി ഗന്ഥതി.
Catudhā vibhaje bhoge, sa ve mittāni ganthati.
‘‘ഏകേന ഭോഗേ ഭുഞ്ജേയ്യ, ദ്വീഹി കമ്മം പയോജയേ;
‘‘Ekena bhoge bhuñjeyya, dvīhi kammaṃ payojaye;
ചതുത്ഥഞ്ച നിധാപേയ്യ, ആപദാസു ഭവിസ്സതീ’’തി.
Catutthañca nidhāpeyya, āpadāsu bhavissatī’’ti.
ഛദ്ദിസാപടിച്ഛാദനകണ്ഡം
Chaddisāpaṭicchādanakaṇḍaṃ
൨൬൬. ‘‘കഥഞ്ച, ഗഹപതിപുത്ത, അരിയസാവകോ ഛദ്ദിസാപടിച്ഛാദീ ഹോതി? ഛ ഇമാ, ഗഹപതിപുത്ത, ദിസാ വേദിതബ്ബാ. പുരത്ഥിമാ ദിസാ മാതാപിതരോ വേദിതബ്ബാ, ദക്ഖിണാ ദിസാ ആചരിയാ വേദിതബ്ബാ, പച്ഛിമാ ദിസാ പുത്തദാരാ വേദിതബ്ബാ, ഉത്തരാ ദിസാ മിത്താമച്ചാ വേദിതബ്ബാ, ഹേട്ഠിമാ ദിസാ ദാസകമ്മകരാ വേദിതബ്ബാ, ഉപരിമാ ദിസാ സമണബ്രാഹ്മണാ വേദിതബ്ബാ.
266. ‘‘Kathañca, gahapatiputta, ariyasāvako chaddisāpaṭicchādī hoti? Cha imā, gahapatiputta, disā veditabbā. Puratthimā disā mātāpitaro veditabbā, dakkhiṇā disā ācariyā veditabbā, pacchimā disā puttadārā veditabbā, uttarā disā mittāmaccā veditabbā, heṭṭhimā disā dāsakammakarā veditabbā, uparimā disā samaṇabrāhmaṇā veditabbā.
൨൬൭. ‘‘പഞ്ചഹി ഖോ, ഗഹപതിപുത്ത, ഠാനേഹി പുത്തേന പുരത്ഥിമാ ദിസാ മാതാപിതരോ പച്ചുപട്ഠാതബ്ബാ – ഭതോ നേ 57 ഭരിസ്സാമി, കിച്ചം നേസം കരിസ്സാമി, കുലവംസം ഠപേസ്സാമി, ദായജ്ജം പടിപജ്ജാമി, അഥ വാ പന പേതാനം കാലങ്കതാനം ദക്ഖിണം അനുപ്പദസ്സാമീതി. ഇമേഹി ഖോ, ഗഹപതിപുത്ത, പഞ്ചഹി ഠാനേഹി പുത്തേന പുരത്ഥിമാ ദിസാ മാതാപിതരോ പച്ചുപട്ഠിതാ പഞ്ചഹി ഠാനേഹി പുത്തം അനുകമ്പന്തി. പാപാ നിവാരേന്തി, കല്യാണേ നിവേസേന്തി, സിപ്പം സിക്ഖാപേന്തി, പതിരൂപേന ദാരേന സംയോജേന്തി, സമയേ ദായജ്ജം നിയ്യാദേന്തി 58. ഇമേഹി ഖോ, ഗഹപതിപുത്ത, പഞ്ചഹി ഠാനേഹി പുത്തേന പുരത്ഥിമാ ദിസാ മാതാപിതരോ പച്ചുപട്ഠിതാ ഇമേഹി പഞ്ചഹി ഠാനേഹി പുത്തം അനുകമ്പന്തി. ഏവമസ്സ ഏസാ പുരത്ഥിമാ ദിസാ പടിച്ഛന്നാ ഹോതി ഖേമാ അപ്പടിഭയാ.
267. ‘‘Pañcahi kho, gahapatiputta, ṭhānehi puttena puratthimā disā mātāpitaro paccupaṭṭhātabbā – bhato ne 59 bharissāmi, kiccaṃ nesaṃ karissāmi, kulavaṃsaṃ ṭhapessāmi, dāyajjaṃ paṭipajjāmi, atha vā pana petānaṃ kālaṅkatānaṃ dakkhiṇaṃ anuppadassāmīti. Imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi puttena puratthimā disā mātāpitaro paccupaṭṭhitā pañcahi ṭhānehi puttaṃ anukampanti. Pāpā nivārenti, kalyāṇe nivesenti, sippaṃ sikkhāpenti, patirūpena dārena saṃyojenti, samaye dāyajjaṃ niyyādenti 60. Imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi puttena puratthimā disā mātāpitaro paccupaṭṭhitā imehi pañcahi ṭhānehi puttaṃ anukampanti. Evamassa esā puratthimā disā paṭicchannā hoti khemā appaṭibhayā.
൨൬൮. ‘‘പഞ്ചഹി ഖോ, ഗഹപതിപുത്ത, ഠാനേഹി അന്തേവാസിനാ ദക്ഖിണാ ദിസാ ആചരിയാ പച്ചുപട്ഠാതബ്ബാ – ഉട്ഠാനേന ഉപട്ഠാനേന സുസ്സുസായ പാരിചരിയായ സക്കച്ചം സിപ്പപടിഗ്ഗഹണേന 61. ഇമേഹി ഖോ, ഗഹപതിപുത്ത, പഞ്ചഹി ഠാനേഹി അന്തേവാസിനാ ദക്ഖിണാ ദിസാ ആചരിയാ പച്ചുപട്ഠിതാ പഞ്ചഹി ഠാനേഹി അന്തേവാസിം അനുകമ്പന്തി – സുവിനീതം വിനേന്തി, സുഗ്ഗഹിതം ഗാഹാപേന്തി, സബ്ബസിപ്പസ്സുതം സമക്ഖായിനോ ഭവന്തി, മിത്താമച്ചേസു പടിയാദേന്തി 62, ദിസാസു പരിത്താണം കരോന്തി. ഇമേഹി ഖോ, ഗഹപതിപുത്ത, പഞ്ചഹി ഠാനേഹി അന്തേവാസിനാ ദക്ഖിണാ ദിസാ ആചരിയാ പച്ചുപട്ഠിതാ ഇമേഹി പഞ്ചഹി ഠാനേഹി അന്തേവാസിം അനുകമ്പന്തി. ഏവമസ്സ ഏസാ ദക്ഖിണാ ദിസാ പടിച്ഛന്നാ ഹോതി ഖേമാ അപ്പടിഭയാ.
268. ‘‘Pañcahi kho, gahapatiputta, ṭhānehi antevāsinā dakkhiṇā disā ācariyā paccupaṭṭhātabbā – uṭṭhānena upaṭṭhānena sussusāya pāricariyāya sakkaccaṃ sippapaṭiggahaṇena 63. Imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi antevāsinā dakkhiṇā disā ācariyā paccupaṭṭhitā pañcahi ṭhānehi antevāsiṃ anukampanti – suvinītaṃ vinenti, suggahitaṃ gāhāpenti, sabbasippassutaṃ samakkhāyino bhavanti, mittāmaccesu paṭiyādenti 64, disāsu parittāṇaṃ karonti. Imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi antevāsinā dakkhiṇā disā ācariyā paccupaṭṭhitā imehi pañcahi ṭhānehi antevāsiṃ anukampanti. Evamassa esā dakkhiṇā disā paṭicchannā hoti khemā appaṭibhayā.
൨൬൯. ‘‘പഞ്ചഹി ഖോ, ഗഹപതിപുത്ത, ഠാനേഹി സാമികേന പച്ഛിമാ ദിസാ ഭരിയാ പച്ചുപട്ഠാതബ്ബാ – സമ്മാനനായ അനവമാനനായ 65 അനതിചരിയായ ഇസ്സരിയവോസ്സഗ്ഗേന അലങ്കാരാനുപ്പദാനേന. ഇമേഹി ഖോ, ഗഹപതിപുത്ത, പഞ്ചഹി ഠാനേഹി സാമികേന പച്ഛിമാ ദിസാ ഭരിയാ പച്ചുപട്ഠിതാ പഞ്ചഹി ഠാനേഹി സാമികം അനുകമ്പതി – സുസംവിഹിതകമ്മന്താ ച ഹോതി, സങ്ഗഹിതപരിജനാ 66 ച, അനതിചാരിനീ ച, സമ്ഭതഞ്ച അനുരക്ഖതി, ദക്ഖാ ച ഹോതി അനലസാ സബ്ബകിച്ചേസു. ഇമേഹി ഖോ, ഗഹപതിപുത്ത, പഞ്ചഹി ഠാനേഹി സാമികേന പച്ഛിമാ ദിസാ ഭരിയാ പച്ചുപട്ഠിതാ ഇമേഹി പഞ്ചഹി ഠാനേഹി സാമികം അനുകമ്പതി. ഏവമസ്സ ഏസാ പച്ഛിമാ ദിസാ പടിച്ഛന്നാ ഹോതി ഖേമാ അപ്പടിഭയാ.
269. ‘‘Pañcahi kho, gahapatiputta, ṭhānehi sāmikena pacchimā disā bhariyā paccupaṭṭhātabbā – sammānanāya anavamānanāya 67 anaticariyāya issariyavossaggena alaṅkārānuppadānena. Imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi sāmikena pacchimā disā bhariyā paccupaṭṭhitā pañcahi ṭhānehi sāmikaṃ anukampati – susaṃvihitakammantā ca hoti, saṅgahitaparijanā 68 ca, anaticārinī ca, sambhatañca anurakkhati, dakkhā ca hoti analasā sabbakiccesu. Imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi sāmikena pacchimā disā bhariyā paccupaṭṭhitā imehi pañcahi ṭhānehi sāmikaṃ anukampati. Evamassa esā pacchimā disā paṭicchannā hoti khemā appaṭibhayā.
൨൭൦. ‘‘പഞ്ചഹി ഖോ, ഗഹപതിപുത്ത, ഠാനേഹി കുലപുത്തേന ഉത്തരാ ദിസാ മിത്താമച്ചാ പച്ചുപട്ഠാതബ്ബാ – ദാനേന പേയ്യവജ്ജേന 69 അത്ഥചരിയായ സമാനത്തതായ അവിസംവാദനതായ. ഇമേഹി ഖോ, ഗഹപതിപുത്ത, പഞ്ചഹി ഠാനേഹി കുലപുത്തേന ഉത്തരാ ദിസാ മിത്താമച്ചാ പച്ചുപട്ഠിതാ പഞ്ചഹി ഠാനേഹി കുലപുത്തം അനുകമ്പന്തി – പമത്തം രക്ഖന്തി, പമത്തസ്സ സാപതേയ്യം രക്ഖന്തി, ഭീതസ്സ സരണം ഹോന്തി, ആപദാസു ന വിജഹന്തി, അപരപജാ ചസ്സ പടിപൂജേന്തി. ഇമേഹി ഖോ, ഗഹപതിപുത്ത, പഞ്ചഹി ഠാനേഹി കുലപുത്തേന ഉത്തരാ ദിസാ മിത്താമച്ചാ പച്ചുപട്ഠിതാ ഇമേഹി പഞ്ചഹി ഠാനേഹി കുലപുത്തം അനുകമ്പന്തി. ഏവമസ്സ ഏസാ ഉത്തരാ ദിസാ പടിച്ഛന്നാ ഹോതി ഖേമാ അപ്പടിഭയാ.
270. ‘‘Pañcahi kho, gahapatiputta, ṭhānehi kulaputtena uttarā disā mittāmaccā paccupaṭṭhātabbā – dānena peyyavajjena 70 atthacariyāya samānattatāya avisaṃvādanatāya. Imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi kulaputtena uttarā disā mittāmaccā paccupaṭṭhitā pañcahi ṭhānehi kulaputtaṃ anukampanti – pamattaṃ rakkhanti, pamattassa sāpateyyaṃ rakkhanti, bhītassa saraṇaṃ honti, āpadāsu na vijahanti, aparapajā cassa paṭipūjenti. Imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi kulaputtena uttarā disā mittāmaccā paccupaṭṭhitā imehi pañcahi ṭhānehi kulaputtaṃ anukampanti. Evamassa esā uttarā disā paṭicchannā hoti khemā appaṭibhayā.
൨൭൧. ‘‘പഞ്ചഹി ഖോ, ഗഹപതിപുത്ത, ഠാനേഹി അയ്യിരകേന 71 ഹേട്ഠിമാ ദിസാ ദാസകമ്മകരാ പച്ചുപട്ഠാതബ്ബാ – യഥാബലം കമ്മന്തസംവിധാനേന ഭത്തവേതനാനുപ്പദാനേന ഗിലാനുപട്ഠാനേന അച്ഛരിയാനം രസാനം സംവിഭാഗേന സമയേ വോസ്സഗ്ഗേന. ഇമേഹി ഖോ, ഗഹപതിപുത്ത, പഞ്ചഹി ഠാനേഹി അയ്യിരകേന ഹേട്ഠിമാ ദിസാ ദാസകമ്മകരാ പച്ചുപട്ഠിതാ പഞ്ചഹി ഠാനേഹി അയ്യിരകം അനുകമ്പന്തി – പുബ്ബുട്ഠായിനോ ച ഹോന്തി, പച്ഛാ നിപാതിനോ ച, ദിന്നാദായിനോ ച, സുകതകമ്മകരാ ച, കിത്തിവണ്ണഹരാ ച. ഇമേഹി ഖോ, ഗഹപതിപുത്ത, പഞ്ചഹി ഠാനേഹി അയ്യിരകേന ഹേട്ഠിമാ ദിസാ ദാസകമ്മകരാ പച്ചുപട്ഠിതാ ഇമേഹി പഞ്ചഹി ഠാനേഹി അയ്യിരകം അനുകമ്പന്തി. ഏവമസ്സ ഏസാ ഹേട്ഠിമാ ദിസാ പടിച്ഛന്നാ ഹോതി ഖേമാ അപ്പടിഭയാ.
271. ‘‘Pañcahi kho, gahapatiputta, ṭhānehi ayyirakena 72 heṭṭhimā disā dāsakammakarā paccupaṭṭhātabbā – yathābalaṃ kammantasaṃvidhānena bhattavetanānuppadānena gilānupaṭṭhānena acchariyānaṃ rasānaṃ saṃvibhāgena samaye vossaggena. Imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi ayyirakena heṭṭhimā disā dāsakammakarā paccupaṭṭhitā pañcahi ṭhānehi ayyirakaṃ anukampanti – pubbuṭṭhāyino ca honti, pacchā nipātino ca, dinnādāyino ca, sukatakammakarā ca, kittivaṇṇaharā ca. Imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi ayyirakena heṭṭhimā disā dāsakammakarā paccupaṭṭhitā imehi pañcahi ṭhānehi ayyirakaṃ anukampanti. Evamassa esā heṭṭhimā disā paṭicchannā hoti khemā appaṭibhayā.
൨൭൨. ‘‘പഞ്ചഹി ഖോ, ഗഹപതിപുത്ത, ഠാനേഹി കുലപുത്തേന ഉപരിമാ ദിസാ സമണബ്രാഹ്മണാ പച്ചുപട്ഠാതബ്ബാ – മേത്തേന കായകമ്മേന മേത്തേന വചീകമ്മേന മേത്തേന മനോകമ്മേന അനാവടദ്വാരതായ ആമിസാനുപ്പദാനേന. ഇമേഹി ഖോ, ഗഹപതിപുത്ത, പഞ്ചഹി ഠാനേഹി കുലപുത്തേന ഉപരിമാ ദിസാ സമണബ്രാഹ്മണാ പച്ചുപട്ഠിതാ ഛഹി ഠാനേഹി കുലപുത്തം അനുകമ്പന്തി – പാപാ നിവാരേന്തി, കല്യാണേ നിവേസേന്തി, കല്യാണേന മനസാ അനുകമ്പന്തി, അസ്സുതം സാവേന്തി, സുതം പരിയോദാപേന്തി, സഗ്ഗസ്സ മഗ്ഗം ആചിക്ഖന്തി. ഇമേഹി ഖോ, ഗഹപതിപുത്ത, പഞ്ചഹി ഠാനേഹി കുലപുത്തേന ഉപരിമാ ദിസാ സമണബ്രാഹ്മണാ പച്ചുപട്ഠിതാ ഇമേഹി ഛഹി ഠാനേഹി കുലപുത്തം അനുകമ്പന്തി. ഏവമസ്സ ഏസാ ഉപരിമാ ദിസാ പടിച്ഛന്നാ ഹോതി ഖേമാ അപ്പടിഭയാ’’തി.
272. ‘‘Pañcahi kho, gahapatiputta, ṭhānehi kulaputtena uparimā disā samaṇabrāhmaṇā paccupaṭṭhātabbā – mettena kāyakammena mettena vacīkammena mettena manokammena anāvaṭadvāratāya āmisānuppadānena. Imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi kulaputtena uparimā disā samaṇabrāhmaṇā paccupaṭṭhitā chahi ṭhānehi kulaputtaṃ anukampanti – pāpā nivārenti, kalyāṇe nivesenti, kalyāṇena manasā anukampanti, assutaṃ sāventi, sutaṃ pariyodāpenti, saggassa maggaṃ ācikkhanti. Imehi kho, gahapatiputta, pañcahi ṭhānehi kulaputtena uparimā disā samaṇabrāhmaṇā paccupaṭṭhitā imehi chahi ṭhānehi kulaputtaṃ anukampanti. Evamassa esā uparimā disā paṭicchannā hoti khemā appaṭibhayā’’ti.
൨൭൩. ഇദമവോച ഭഗവാ. ഇദം വത്വാന സുഗതോ അഥാപരം ഏതദവോച സത്ഥാ –
273. Idamavoca bhagavā. Idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā –
‘‘മാതാപിതാ ദിസാ പുബ്ബാ, ആചരിയാ ദക്ഖിണാ ദിസാ;
‘‘Mātāpitā disā pubbā, ācariyā dakkhiṇā disā;
പുത്തദാരാ ദിസാ പച്ഛാ, മിത്താമച്ചാ ച ഉത്തരാ.
Puttadārā disā pacchā, mittāmaccā ca uttarā.
‘‘ദാസകമ്മകരാ ഹേട്ഠാ, ഉദ്ധം സമണബ്രാഹ്മണാ;
‘‘Dāsakammakarā heṭṭhā, uddhaṃ samaṇabrāhmaṇā;
ഏതാ ദിസാ നമസ്സേയ്യ, അലമത്തോ കുലേ ഗിഹീ.
Etā disā namasseyya, alamatto kule gihī.
‘‘പണ്ഡിതോ സീലസമ്പന്നോ, സണ്ഹോ ച പടിഭാനവാ;
‘‘Paṇḍito sīlasampanno, saṇho ca paṭibhānavā;
നിവാതവുത്തി അത്ഥദ്ധോ, താദിസോ ലഭതേ യസം.
Nivātavutti atthaddho, tādiso labhate yasaṃ.
‘‘ഉട്ഠാനകോ അനലസോ, ആപദാസു ന വേധതി;
‘‘Uṭṭhānako analaso, āpadāsu na vedhati;
അച്ഛിന്നവുത്തി മേധാവീ, താദിസോ ലഭതേ യസം.
Acchinnavutti medhāvī, tādiso labhate yasaṃ.
‘‘സങ്ഗാഹകോ മിത്തകരോ, വദഞ്ഞൂ വീതമച്ഛരോ;
‘‘Saṅgāhako mittakaro, vadaññū vītamaccharo;
നേതാ വിനേതാ അനുനേതാ, താദിസോ ലഭതേ യസം.
Netā vinetā anunetā, tādiso labhate yasaṃ.
‘‘ദാനഞ്ച പേയ്യവജ്ജഞ്ച, അത്ഥചരിയാ ച യാ ഇധ;
‘‘Dānañca peyyavajjañca, atthacariyā ca yā idha;
സമാനത്തതാ ച ധമ്മേസു, തത്ഥ തത്ഥ യഥാരഹം;
Samānattatā ca dhammesu, tattha tattha yathārahaṃ;
ഏതേ ഖോ സങ്ഗഹാ ലോകേ, രഥസ്സാണീവ യായതോ.
Ete kho saṅgahā loke, rathassāṇīva yāyato.
‘‘ഏതേ ച സങ്ഗഹാ നാസ്സു, ന മാതാ പുത്തകാരണാ;
‘‘Ete ca saṅgahā nāssu, na mātā puttakāraṇā;
ലഭേഥ മാനം പൂജം വാ, പിതാ വാ പുത്തകാരണാ.
Labhetha mānaṃ pūjaṃ vā, pitā vā puttakāraṇā.
തസ്മാ മഹത്തം പപ്പോന്തി, പാസംസാ ച ഭവന്തി തേ’’തി.
Tasmā mahattaṃ papponti, pāsaṃsā ca bhavanti te’’ti.
൨൭൪. ഏവം വുത്തേ, സിങ്ഗാലകോ ഗഹപതിപുത്തോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘അഭിക്കന്തം, ഭന്തേ! അഭിക്കന്തം, ഭന്തേ! സേയ്യഥാപി, ഭന്തേ, നിക്കുജ്ജിതം വാ ഉക്കുജ്ജേയ്യ, പടിച്ഛന്നം വാ വിവരേയ്യ, മൂള്ഹസ്സ വാ മഗ്ഗം ആചിക്ഖേയ്യ, അന്ധകാരേ വാ തേലപജ്ജോതം ധാരേയ്യ ‘ചക്ഖുമന്തോ രൂപാനി ദക്ഖന്തീ’തി. ഏവമേവം ഭഗവതാ അനേകപരിയായേന ധമ്മോ പകാസിതോ. ഏസാഹം, ഭന്തേ, ഭഗവന്തം സരണം ഗച്ഛാമി ധമ്മഞ്ച ഭിക്ഖുസംഘഞ്ച. ഉപാസകം മം ഭഗവാ ധാരേതു, അജ്ജതഗ്ഗേ പാണുപേതം സരണം ഗത’’ന്തി.
274. Evaṃ vutte, siṅgālako gahapatiputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bhante! Abhikkantaṃ, bhante! Seyyathāpi, bhante, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya ‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’ti. Evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ, bhante, bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṃghañca. Upāsakaṃ maṃ bhagavā dhāretu, ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ദീഘ നികായ (അട്ഠകഥാ) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) / ൮. സിങ്ഗാലസുത്തവണ്ണനാ • 8. Siṅgālasuttavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ദീഘനികായ (ടീകാ) • Dīghanikāya (ṭīkā) / ൮. സിങ്ഗാലസുത്തവണ്ണനാ • 8. Siṅgālasuttavaṇṇanā