| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਦੀਘ ਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) |
੮. ਸਿਙ੍ਗਾਲਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
8. Siṅgālasuttavaṇṇanā
ਨਿਦਾਨવਣ੍ਣਨਾ
Nidānavaṇṇanā
੨੪੨. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਸਿਙ੍ਗਾਲਸੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਰਾਯਮਨੁਤ੍ਤਾਨਪਦવਣ੍ਣਨਾ – વੇਲ਼ੁવਨੇ ਕਲਨ੍ਦਕਨਿવਾਪੇਤਿ વੇਲ਼ੁવਨਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਉਯ੍ਯਾਨਸ੍ਸ ਨਾਮਂ। ਤਂ ਕਿਰ વੇਲ਼ੂਹਿ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਅਹੋਸਿ ਅਟ੍ਠਾਰਸਹਤ੍ਥੇਨ ਚ ਪਾਕਾਰੇਨ ਗੋਪੁਰਟ੍ਟਾਲਕਯੁਤ੍ਤਂ ਨੀਲੋਭਾਸਂ ਮਨੋਰਮਂ, ਤੇਨ વੇਲ਼ੁવਨਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਕਲਨ੍ਦਕਾਨਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਨਿવਾਪਂ ਅਦਂਸੁ, ਤੇਨ ਕਲਨ੍ਦਕਨਿવਾਪੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ।
242.Evaṃme sutanti siṅgālasuttaṃ. Tatrāyamanuttānapadavaṇṇanā – veḷuvane kalandakanivāpeti veḷuvananti tassa uyyānassa nāmaṃ. Taṃ kira veḷūhi parikkhittaṃ ahosi aṭṭhārasahatthena ca pākārena gopuraṭṭālakayuttaṃ nīlobhāsaṃ manoramaṃ, tena veḷuvananti vuccati. Kalandakānañcettha nivāpaṃ adaṃsu, tena kalandakanivāpoti vuccati.
ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਿਰ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਰਾਜਾ ਤਤ੍ਥ ਉਯ੍ਯਾਨਕੀਲ਼ਨਤ੍ਥਂ ਆਗਤੋ ਸੁਰਾਮਦੇਨ ਮਤ੍ਤੋ ਦਿવਾ ਨਿਦ੍ਦਂ ਓਕ੍ਕਮਿ। ਪਰਿਜਨੋਪਿਸ੍ਸ ‘‘ਸੁਤ੍ਤੋ ਰਾਜਾ’’ਤਿ ਪੁਪ੍ਫਫਲਾਦੀਹਿ ਪਲੋਭਿਯਮਾਨੋ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਅਥ ਸੁਰਾਗਨ੍ਧੇਨ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਾ ਸੁਸਿਰਰੁਕ੍ਖਾ ਕਣ੍ਹਸਪ੍ਪੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਅਭਿਮੁਖੋ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਰੁਕ੍ਖਦੇવਤਾ ‘‘ਰਞ੍ਞੋ ਜੀવਿਤਂ ਦਮ੍ਮੀ’’ਤਿ ਕਾਲ਼ਕવੇਸੇਨ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕਣ੍ਣਮੂਲੇ ਸਦ੍ਦਮਕਾਸਿ। ਰਾਜਾ ਪਟਿਬੁਜ੍ਝਿ। ਕਣ੍ਹਸਪ੍ਪੋ ਨਿવਤ੍ਤੋ। ਸੋ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਇਮਾਯ ਕਾਲ਼ਕਾਯ ਮਮ ਜੀવਿਤਂ ਦਿਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਕਾਲ਼ਕਾਨਂ ਤਤ੍ਥ ਨਿવਾਪਂ ਪਟ੍ਠਪੇਸਿ, ਅਭਯਘੋਸਞ੍ਚ ਘੋਸਾਪੇਸਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਤਤੋ ਪਭੁਤਿ ‘‘ਕਲਨ੍ਦਕਨਿવਾਪੋ’’ਤਿ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਤਂ। ਕਲਨ੍ਦਕਾਤਿ ਹਿ ਕਾਲ਼ਕਾਨਂ ਏਤਂ ਨਾਮਂ।
Pubbe kira aññataro rājā tattha uyyānakīḷanatthaṃ āgato surāmadena matto divā niddaṃ okkami. Parijanopissa ‘‘sutto rājā’’ti pupphaphalādīhi palobhiyamāno ito cito ca pakkāmi. Atha surāgandhena aññatarasmā susirarukkhā kaṇhasappo nikkhamitvā rañño abhimukho āgacchati, taṃ disvā rukkhadevatā ‘‘rañño jīvitaṃ dammī’’ti kāḷakavesena āgantvā kaṇṇamūle saddamakāsi. Rājā paṭibujjhi. Kaṇhasappo nivatto. So taṃ disvā ‘‘imāya kāḷakāya mama jīvitaṃ dinna’’nti kāḷakānaṃ tattha nivāpaṃ paṭṭhapesi, abhayaghosañca ghosāpesi. Tasmā taṃ tato pabhuti ‘‘kalandakanivāpo’’ti saṅkhyaṃ gataṃ. Kalandakāti hi kāḷakānaṃ etaṃ nāmaṃ.
ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨਾਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਗવਾ ਰਾਜਗਹਂ ਗੋਚਰਗਾਮਂ ਕਤ੍વਾ વੇਲ਼ੁવਨੇ ਕਲਨ੍ਦਕਨਿવਾਪੇ વਿਹਰਤਿ, ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ। ਸਿਙ੍ਗਾਲਕੋ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤੋਤਿ ਸਿਙ੍ਗਾਲਕੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਂ। ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤੋਤਿ ਗਹਪਤਿਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤੋ। ਤਸ੍ਸ ਕਿਰ ਪਿਤਾ ਗਹਪਤਿਮਹਾਸਾਲੋ, ਨਿਦਹਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤਾ ਚਸ੍ਸ ਗੇਹੇ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸ ਧਨਕੋਟਿਯੋ ਅਤ੍ਥਿ। ਸੋ ਭਗવਤਿ ਨਿਟ੍ਠਙ੍ਗਤੋ ਉਪਾਸਕੋ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ, ਭਰਿਯਾਪਿਸ੍ਸ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾਯੇવ। ਪੁਤ੍ਤੋ ਪਨਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧੋ ਅਪ੍ਪਸਨ੍ਨੋ। ਅਥ ਨਂ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਅਭਿਕ੍ਖਣਂ ਏવਂ ਓવਦਨ੍ਤਿ – ‘‘ਤਾਤ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮ, ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਂ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਂ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਂ ਅਸੀਤਿਮਹਾਸਾવਕੇ ਉਪਸਙ੍ਕਮਾ’’ਤਿ। ਸੋ ਏવਮਾਹ – ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਮਮ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਮਣਾਨਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨਕਿਚ੍ਚਂ, ਸਮਣਾਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ, ਓਨਮਿਤ੍વਾ વਨ੍ਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਿਟ੍ਠਿ ਰੁਜ੍ਜਤਿ, ਜਾਣੁਕਾਨਿ ਖਰਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਭੂਮਿਯਂ ਨਿਸੀਦਿਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ વਤ੍ਥਾਨਿ ਕਿਲਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਜੀਰਨ੍ਤਿ, ਸਮੀਪੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਕਥਾਸਲ੍ਲਾਪੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ વਿਸ੍ਸਾਸੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਤੋ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਚੀવਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਾਦੀਨਿ ਦਾਤਬ੍ਬਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਅਤ੍ਥੋ ਪਰਿਹਾਯਤਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਮਯ੍ਹਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਮਣਾਨਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨਕਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ। ਇਤਿ ਨਂ ਯਾવਜੀવਂ ਓવਦਨ੍ਤਾਪਿ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਸਾਸਨੇ ਉਪਨੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿਂਸੁ।
Tena kho pana samayenāti yasmiṃ samaye bhagavā rājagahaṃ gocaragāmaṃ katvā veḷuvane kalandakanivāpe viharati, tena samayena. Siṅgālako gahapatiputtoti siṅgālakoti tassa nāmaṃ. Gahapatiputtoti gahapatissa putto gahapatiputto. Tassa kira pitā gahapatimahāsālo, nidahitvā ṭhapitā cassa gehe cattālīsa dhanakoṭiyo atthi. So bhagavati niṭṭhaṅgato upāsako sotāpanno, bhariyāpissa sotāpannāyeva. Putto panassa assaddho appasanno. Atha naṃ mātāpitaro abhikkhaṇaṃ evaṃ ovadanti – ‘‘tāta satthāraṃ upasaṅkama, dhammasenāpatiṃ mahāmoggallānaṃ mahākassapaṃ asītimahāsāvake upasaṅkamā’’ti. So evamāha – ‘‘natthi mama tumhākaṃ samaṇānaṃ upasaṅkamanakiccaṃ, samaṇānaṃ santikaṃ gantvā vanditabbaṃ hoti, onamitvā vandantassa piṭṭhi rujjati, jāṇukāni kharāni honti, bhūmiyaṃ nisīditabbaṃ hoti, tattha nisinnassa vatthāni kilissanti jīranti, samīpe nisinnakālato paṭṭhāya kathāsallāpo hoti, tasmiṃ sati vissāso uppajjati, tato nimantetvā cīvarapiṇḍapātādīni dātabbāni honti. Evaṃ sante attho parihāyati, natthi mayhaṃ tumhākaṃ samaṇānaṃ upasaṅkamanakicca’’nti. Iti naṃ yāvajīvaṃ ovadantāpi mātāpitaro sāsane upanetuṃ nāsakkhiṃsu.
ਅਥਸ੍ਸ ਪਿਤਾ ਮਰਣਮਞ੍ਚੇ ਨਿਪਨ੍ਨੋ ‘‘ਮਮ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਓવਾਦਂ ਦਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਪੁਨ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਦਿਸਾ ਤਾਤ ਨਮਸ੍ਸਾਹੀ’’ਤਿ ਏવਮਸ੍ਸ ਓવਾਦਂ ਦਸ੍ਸਾਮਿ, ਸੋ ਅਤ੍ਥਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ਦਿਸਾ ਨਮਸ੍ਸਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਥ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ વਾ ਸਾવਕਾ વਾ ਪਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਕਰੋਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਤਤੋ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਪਿਤਾ ਦਿਸਾ ਨਮਸ੍ਸਨਂ ਕਰੋਹੀਤਿ ਮਂ ਓવਦੀ’’ਤਿ વਕ੍ਖਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਤੇ ‘‘ਨ ਤੁਯ੍ਹਂ ਪਿਤਾ ਏਤਾ ਦਿਸਾ ਨਮਸ੍ਸਾਪੇਤਿ, ਇਮਾ ਪਨ ਦਿਸਾ ਨਮਸ੍ਸਾਪੇਤੀ’’ਤਿ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ ਗੁਣਂ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਆਮਨ੍ਤਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਤਾਤ, ਪਾਤੋવ ਉਟ੍ਠਾਯ ਛ ਦਿਸਾ ਨਮਸ੍ਸੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਮਰਣਮਞ੍ਚੇ ਨਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਕਥਾ ਨਾਮ ਯਾવਜੀવਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣੀਯਾ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤੋ ਤਂ ਪਿਤੁવਚਨਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੋ ਤਥਾ ਅਕਾਸਿ। ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਕਾਲਸ੍ਸੇવ ਉਟ੍ਠਾਯ ਰਾਜਗਹਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ।
Athassa pitā maraṇamañce nipanno ‘‘mama puttassa ovādaṃ dātuṃ vaṭṭatī’’ti cintetvā puna cintesi – ‘‘disā tāta namassāhī’’ti evamassa ovādaṃ dassāmi, so atthaṃ ajānanto disā namassissati, atha naṃ satthā vā sāvakā vā passitvā ‘‘kiṃ karosī’’ti pucchissanti. Tato ‘‘mayhaṃ pitā disā namassanaṃ karohīti maṃ ovadī’’ti vakkhati. Athassa te ‘‘na tuyhaṃ pitā etā disā namassāpeti, imā pana disā namassāpetī’’ti dhammaṃ desessanti. So buddhasāsane guṇaṃ ñatvā ‘‘puññakammaṃ karissatī’’ti. Atha naṃ āmantāpetvā ‘‘tāta, pātova uṭṭhāya cha disā namasseyyāsī’’ti āha. Maraṇamañce nipannassa kathā nāma yāvajīvaṃ anussaraṇīyā hoti. Tasmā so gahapatiputto taṃ pituvacanaṃ anussaranto tathā akāsi. Tasmā ‘‘kālasseva uṭṭhāya rājagahā nikkhamitvā’’tiādi vuttaṃ.
੨੪੩. ਪੁਥੁਦਿਸਾਤਿ ਬਹੁਦਿਸਾ। ਇਦਾਨਿ ਤਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਂ ਦਿਸਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਪਾવਿਸੀਤਿ ਨ ਤਾવ ਪવਿਟ੍ਠੋ, ਪવਿਸਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਨ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ વਤ੍ਤਮਾਨੋਪਿ ਏવਂ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਭਗવਾਤਿ ਨ ਇਦਾਨੇવ ਅਦ੍ਦਸ, ਪਚ੍ਚੂਸਸਮਯੇਪਿ ਬੁਦ੍ਧਚਕ੍ਖੁਨਾ ਲੋਕਂ વੋਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਏਤਂ ਦਿਸਾ ਨਮਸ੍ਸਮਾਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਅਹਂ ਸਿਙ੍ਗਾਲਸ੍ਸ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਿਹਿવਿਨਯਂ ਸਿਙ੍ਗਾਲਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਂ ਕਥੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਸਾ ਕਥਾ ਸਫਲਾ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ ਮਯਾ ਏਤ੍ਥਾ’’ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਪਾਤੋવ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਰਾਜਗਹਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਾવਿਸਿ, ਪવਿਸਨ੍ਤੋ ਚ ਨਂ ਤਥੇવ ਅਦ੍ਦਸ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਭਗવਾ’’ਤਿ। ਏਤਦવੋਚਾਤਿ ਸੋ ਕਿਰ ਅવਿਦੂਰੇ ਠਿਤਮ੍ਪਿ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਦਿਸਾਯੇવ ਨਮਸ੍ਸਤਿ। ਅਥਂ ਨਂ ਭਗવਾ ਸੂਰਿਯਰਸ੍ਮਿਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇਨ વਿਕਸਮਾਨਂ ਮਹਾਪਦੁਮਂ વਿਯ ਮੁਖਂ વਿવਰਿਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਤ੍વਂ, ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿਆਦਿਕਂ ਏਤਦવੋਚ।
243.Puthudisāti bahudisā. Idāni tā dassento puratthimaṃ disantiādimāha. Pāvisīti na tāva paviṭṭho, pavisissāmīti nikkhantattā pana antarāmagge vattamānopi evaṃ vuccati. Addasā kho bhagavāti na idāneva addasa, paccūsasamayepi buddhacakkhunā lokaṃ volokento etaṃ disā namassamānaṃ disvā ‘‘ajja ahaṃ siṅgālassa gahapatiputtassa gihivinayaṃ siṅgālasuttantaṃ kathessāmi, mahājanassa sā kathā saphalā bhavissati, gantabbaṃ mayā etthā’’ti. Tasmā pātova nikkhamitvā rājagahaṃ piṇḍāya pāvisi, pavisanto ca naṃ tatheva addasa. Tena vuttaṃ – ‘‘addasā kho bhagavā’’ti. Etadavocāti so kira avidūre ṭhitampi satthāraṃ na passati, disāyeva namassati. Athaṃ naṃ bhagavā sūriyarasmisamphassena vikasamānaṃ mahāpadumaṃ viya mukhaṃ vivaritvā ‘‘kiṃ nu kho tvaṃ, gahapatiputtā’’tiādikaṃ etadavoca.
ਛਦਿਸਾਦਿવਣ੍ਣਨਾ
Chadisādivaṇṇanā
੨੪੪. ਯਥਾ ਕਥਂ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ ਸੋ ਕਿਰ ਤਂ ਭਗવਤੋ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾવ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ ‘‘ਯਾ ਕਿਰ ਮਮ ਪਿਤਰਾ ਛ ਦਿਸਾ ਨਮਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ, ਨ ਕਿਰ ਤਾ ਏਤਾ, ਅਞ੍ਞਾ ਕਿਰ ਅਰਿਯਸਾવਕੇਨ ਛ ਦਿਸਾ ਨਮਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਾ। ਹਨ੍ਦਾਹਂ ਅਰਿਯਸਾવਕੇਨ ਨਮਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਾ ਦਿਸਾਯੇવ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਨਮਸ੍ਸਾਮੀਤਿ। ਸੋ ਤਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਯਥਾ ਕਥਂ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਯਥਾਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ। ਕਥਂ ਪਨਾਤਿ ਇਦਮੇવ ਪੁਚ੍ਛਾਪਦਂ। ਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸਾਤਿ ਤੇਹਿ ਕਮ੍ਮੇਹਿ ਸਤ੍ਤਾ ਕਿਲਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸਾਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਠਾਨੇਹੀਤਿ ਕਾਰਣੇਹਿ। ਅਪਾਯਮੁਖਾਨੀਤਿ વਿਨਾਸਮੁਖਾਨਿ। ਸੋਤਿ ਸੋ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ ਅਰਿਯਸਾવਕੋ। ਚੁਦ੍ਦਸ ਪਾਪਕਾਪਗਤੋਤਿ ਏਤੇਹਿ ਚੁਦ੍ਦਸਹਿ ਪਾਪਕੇਹਿ ਲਾਮਕੇਹਿ ਅਪਗਤੋ। ਛਦ੍ਦਿਸਾਪਟਿਚ੍ਛਾਦੀਤਿ ਛ ਦਿਸਾ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਨ੍ਤੋ। ਉਭੋਲੋਕવਿਜਯਾਯਾਤਿ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਇਧਲੋਕਪਰਲੋਕਾਨਂ વਿਜਿਨਨਤ੍ਥਾਯ। ਅਯਞ੍ਚੇવ ਲੋਕੋ ਆਰਦ੍ਧੋ ਹੋਤੀਤਿ ਏવਰੂਪਸ੍ਸ ਹਿ ਇਧ ਲੋਕੇ ਪਞ੍ਚ વੇਰਾਨਿ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਅਯਞ੍ਚੇવ ਲੋਕੋ ਆਰਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ ਪਰਿਤੋਸਿਤੋ ਚੇવ ਨਿਪ੍ਫਾਦਿਤੋ ਚ। ਪਰਲੋਕੇਪਿ ਪਞ੍ਚ વੇਰਾਨਿ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਪਰੋ ਚ ਲੋਕੋ ਆਰਾਧਿਤੋ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਮ੍ਮਰਣਾ ਸੁਗਤਿਂ ਸਗ੍ਗਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ।
244.Yathākathaṃ pana, bhanteti so kira taṃ bhagavato vacanaṃ sutvāva cintesi ‘‘yā kira mama pitarā cha disā namassitabbā’’ti vuttā, na kira tā etā, aññā kira ariyasāvakena cha disā namassitabbā. Handāhaṃ ariyasāvakena namassitabbā disāyeva pucchitvā namassāmīti. So tā pucchanto yathā kathaṃ pana, bhantetiādimāha. Tattha yathāti nipātamattaṃ. Kathaṃ panāti idameva pucchāpadaṃ. Kammakilesāti tehi kammehi sattā kilissanti, tasmā kammakilesāti vuccanti. Ṭhānehīti kāraṇehi. Apāyamukhānīti vināsamukhāni. Soti so sotāpanno ariyasāvako. Cuddasa pāpakāpagatoti etehi cuddasahi pāpakehi lāmakehi apagato. Chaddisāpaṭicchādīti cha disā paṭicchādento. Ubholokavijayāyāti ubhinnaṃ idhalokaparalokānaṃ vijinanatthāya. Ayañceva loko āraddho hotīti evarūpassa hi idha loke pañca verāni na honti, tenassa ayañceva loko āraddho hoti paritosito ceva nipphādito ca. Paralokepi pañca verāni na honti, tenassa paro ca loko ārādhito hoti. Tasmā so kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati.
੨੪੫. ਇਤਿ ਭਗવਾ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਮਾਤਿਕਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਤਮੇવ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ੍ਤੋ ਕਤਮਸ੍ਸ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸੋਤਿ ਕਮ੍ਮਞ੍ਚ ਤਂ ਕਿਲੇਸਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਕਿਲੇਸੋ ਚਾਤਿ ਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸੋ। ਸਕਿਲੇਸੋਯੇવ ਹਿ ਪਾਣਂ ਹਨਤਿ, ਨਿਕ੍ਕਿਲੇਸੋ ਨ ਹਨਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ ‘‘ਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ। ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਅਥਾਪਰਨ੍ਤਿ ਅਪਰਮ੍ਪਿ ਏਤਦਤ੍ਥਪਰਿਦੀਪਕਮੇવ ਗਾਥਾਬਨ੍ਧਂ ਅવੋਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
245. Iti bhagavā saṅkhepena mātikaṃ ṭhapetvā idāni tameva vitthārento katamassa cattāro kammakilesātiādimāha. Kammakilesoti kammañca taṃ kilesasampayuttattā kileso cāti kammakileso. Sakilesoyeva hi pāṇaṃ hanati, nikkileso na hanati, tasmā pāṇātipāto ‘‘kammakileso’’ti vutto. Adinnādānādīsupi eseva nayo. Athāparanti aparampi etadatthaparidīpakameva gāthābandhaṃ avocāti attho.
ਚਤੁਠਾਨਾਦਿવਣ੍ਣਨਾ
Catuṭhānādivaṇṇanā
੨੪੬. ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਇਦਂ ਭਗવਾ ਯਸ੍ਮਾ ਕਾਰਕੇ ਦਸ੍ਸਿਤੇ ਅਕਾਰਕੋ ਪਾਕਟੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਨ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ ਮਾਤਿਕਂ ਠਪੇਤ੍વਾਪਿ ਦੇਸਨਾਕੁਸਲਤਾਯ ਪਠਮਤਰਂ ਕਾਰਕਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ । ਤਤ੍ਥ ਛਨ੍ਦਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋਤਿ ਛਨ੍ਦੇਨ ਪੇਮੇਨ ਅਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਅਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ। ਪਰਪਦੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਤਤ੍ਥ ਯੋ ‘‘ਅਯਂ ਮੇ ਮਿਤ੍ਤੋ વਾ ਸਮ੍ਭਤ੍ਤੋ વਾ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠੋ વਾ ਞਾਤਕੋ વਾ ਲਞ੍ਜਂ વਾ ਪਨ ਮੇ ਦੇਤੀ’’ਤਿ ਛਨ੍ਦવਸੇਨ ਅਸ੍ਸਾਮਿਕਂ ਸਾਮਿਕਂ ਕਰੋਤਿ, ਅਯਂ ਛਨ੍ਦਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ ਨਾਮ। ਯੋ ‘‘ਅਯਂ ਮੇ વੇਰੀ’’ਤਿ ਪਕਤਿવੇਰવਸੇਨ ਤਙ੍ਖਣੁਪ੍ਪਨ੍ਨਕੋਧવਸੇਨ વਾ ਸਾਮਿਕਂ ਅਸ੍ਸਾਮਿਕਂ ਕਰੋਤਿ, ਅਯਂ ਦੋਸਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ ਨਾਮ। ਯੋ ਪਨ ਮਨ੍ਦਤ੍ਤਾ ਮੋਮੂਹਤ੍ਤਾ ਯਂ વਾ ਤਂ વਾ વਤ੍વਾ ਅਸ੍ਸਾਮਿਕਂ ਸਾਮਿਕਂ ਕਰੋਤਿ, ਅਯਂ ਮੋਹਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ ਨਾਮ। ਯੋ ਪਨ ‘‘ਅਯਂ ਰਾਜવਲ੍ਲਭੋ વਾ વਿਸਮਨਿਸ੍ਸਿਤੋ વਾ ਅਨਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਮੇ ਕਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਭੀਤੋ ਅਸ੍ਸਾਮਿਕਂ ਸਾਮਿਕਂ ਕਰੋਤਿ, ਅਯਂ ਭਯਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ ਨਾਮ। ਯੋ ਪਨ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਭਾਜੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਯਂ ਮੇ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠੋ વਾ ਸਮ੍ਭਤ੍ਤੋ વਾ’’ਤਿ ਪੇਮવਸੇਨ ਅਤਿਰੇਕਂ ਦੇਤਿ, ‘‘ਅਯਂ ਮੇ વੇਰੀ’’ਤਿ ਦੋਸવਸੇਨ ਊਨਕਂ ਦੇਤਿ, ਮੋਮੂਹਤ੍ਤਾ ਦਿਨ੍ਨਾਦਿਨ੍ਨਂ ਅਜਾਨਮਾਨੋ ਕਸ੍ਸਚਿ ਊਨਂ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਧਿਕਂ ਦੇਤਿ, ‘‘ਅਯਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਦਿਯ੍ਯਮਾਨੇ ਮਯ੍ਹਂ ਅਨਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਕਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਭੀਤੋ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਤਿਰੇਕਂ ਦੇਤਿ, ਸੋ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋਪਿ ਯਥਾਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਛਨ੍ਦਾਗਤਿਆਦੀਨਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ ਨਾਮ।
246.Pāpakammaṃkarotīti idaṃ bhagavā yasmā kārake dassite akārako pākaṭo hoti, tasmā ‘‘pāpakammaṃ na karotī’’ti mātikaṃ ṭhapetvāpi desanākusalatāya paṭhamataraṃ kārakaṃ dassento āha . Tattha chandāgatiṃ gacchantoti chandena pemena agatiṃ gacchanto akattabbaṃ karonto. Parapadesupi eseva nayo. Tattha yo ‘‘ayaṃ me mitto vā sambhatto vā sandiṭṭho vā ñātako vā lañjaṃ vā pana me detī’’ti chandavasena assāmikaṃ sāmikaṃ karoti, ayaṃ chandāgatiṃ gacchanto pāpakammaṃ karoti nāma. Yo ‘‘ayaṃ me verī’’ti pakativeravasena taṅkhaṇuppannakodhavasena vā sāmikaṃ assāmikaṃ karoti, ayaṃ dosāgatiṃ gacchanto pāpakammaṃ karoti nāma. Yo pana mandattā momūhattā yaṃ vā taṃ vā vatvā assāmikaṃ sāmikaṃ karoti, ayaṃ mohāgatiṃ gacchanto pāpakammaṃ karoti nāma. Yo pana ‘‘ayaṃ rājavallabho vā visamanissito vā anatthampi me kareyyā’’ti bhīto assāmikaṃ sāmikaṃ karoti, ayaṃ bhayāgatiṃ gacchanto pāpakammaṃ karoti nāma. Yo pana yaṃkiñci bhājento ‘‘ayaṃ me sandiṭṭho vā sambhatto vā’’ti pemavasena atirekaṃ deti, ‘‘ayaṃ me verī’’ti dosavasena ūnakaṃ deti, momūhattā dinnādinnaṃ ajānamāno kassaci ūnaṃ kassaci adhikaṃ deti, ‘‘ayaṃ imasmiṃ adiyyamāne mayhaṃ anatthampi kareyyā’’ti bhīto kassaci atirekaṃ deti, so catubbidhopi yathānukkamena chandāgatiādīni gacchanto pāpakammaṃ karoti nāma.
ਅਰਿਯਸਾવਕੋ ਪਨ ਜੀવਿਤਕ੍ਖਯਂ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤੋਪਿ ਛਨ੍ਦਾਗਤਿਆਦੀਨਿ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਇਮੇਹਿ ਚਤੂਹਿ ਠਾਨੇਹਿ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਨ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ।
Ariyasāvako pana jīvitakkhayaṃ pāpuṇantopi chandāgatiādīni na gacchati. Tena vuttaṃ – ‘‘imehi catūhi ṭhānehi pāpakammaṃ na karotī’’ti.
ਨਿਹੀਯਤਿ ਯਸੋ ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਅਗਤਿਗਾਮਿਨੋ ਕਿਤ੍ਤਿਯਸੋਪਿ ਪਰਿવਾਰਯਸੋਪਿ ਨਿਹੀਯਤਿ ਪਰਿਹਾਯਤਿ।
Nihīyati yaso tassāti tassa agatigāmino kittiyasopi parivārayasopi nihīyati parihāyati.
ਛਅਪਾਯਮੁਖਾਦਿવਣ੍ਣਨਾ
Chaapāyamukhādivaṇṇanā
੨੪੭. ਸੁਰਾਮੇਰਯਮਜ੍ਜਪ੍ਪਮਾਦਟ੍ਠਾਨਾਨੁਯੋਗੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸੁਰਾਤਿ ਪਿਟ੍ਠਸੁਰਾ ਪੂવਸੁਰਾ ਓਦਨਸੁਰਾ ਕਿਣ੍ਣਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਭਾਰਸਂਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਪਞ੍ਚ ਸੁਰਾ। ਮੇਰਯਨ੍ਤਿ ਪੁਪ੍ਫਾਸવੋ ਫਲਾਸવੋ ਮਧ੍વਾਸવੋ ਗੁਲ਼ਾਸવੋ ਸਮ੍ਭਾਰਸਂਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਪਞ੍ਚ ਆਸવਾ। ਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਮਦਕਰਣવਸੇਨ ਮਜ੍ਜਂ। ਪਮਾਦਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਪਮਾਦਕਾਰਣਂ। ਯਾਯ ਚੇਤਨਾਯ ਤਂ ਮਜ੍ਜਂ ਪਿવਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਏਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ਅਨੁਯੋਗੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਸੁਰਾਮੇਰਯਮਜ੍ਜਪ੍ਪਮਾਦਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਅਨੁਅਨੁਯੋਗੋ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਕਰਣਂ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਚੇવ ਭੋਗਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਚ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਭੋਗਾਨਂ ਅਪਾਯਮੁਖ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। વਿਕਾਲવਿਸਿਖਾਚਰਿਯਾਨੁਯੋਗੋਤਿ ਅવੇਲਾਯ વਿਸਿਖਾਸੁ ਚਰਿਯਾਨੁਯੁਤ੍ਤਤਾ।
247.Surāmerayamajjappamādaṭṭhānānuyogoti ettha surāti piṭṭhasurā pūvasurā odanasurā kiṇṇapakkhittā sambhārasaṃyuttāti pañca surā. Merayanti pupphāsavo phalāsavo madhvāsavo guḷāsavo sambhārasaṃyuttoti pañca āsavā. Taṃ sabbampi madakaraṇavasena majjaṃ. Pamādaṭṭhānanti pamādakāraṇaṃ. Yāya cetanāya taṃ majjaṃ pivati, tassa etaṃ adhivacanaṃ. Anuyogoti tassa surāmerayamajjappamādaṭṭhānassa anuanuyogo punappunaṃ karaṇaṃ. Yasmā panetaṃ anuyuttassa uppannā ceva bhogā parihāyanti, anuppannā ca nuppajjanti, tasmā ‘‘bhogānaṃ apāyamukha’’nti vuttaṃ. Vikālavisikhācariyānuyogoti avelāya visikhāsu cariyānuyuttatā.
ਸਮਜ੍ਜਾਭਿਚਰਣਨ੍ਤਿ ਨਚ੍ਚਾਦਿਦਸ੍ਸਨવਸੇਨ ਸਮਜ੍ਜਾਗਮਨਂ। ਆਲਸ੍ਯਾਨੁਯੋਗੋਤਿ ਕਾਯਾਲਸਿਯਤਾਯ ਯੁਤ੍ਤਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਤਾ।
Samajjābhicaraṇanti naccādidassanavasena samajjāgamanaṃ. Ālasyānuyogoti kāyālasiyatāya yuttappayuttatā.
ਸੁਰਾਮੇਰਯਸ੍ਸ ਛਆਦੀਨવਾਦਿવਣ੍ਣਨਾ
Surāmerayassa chaādīnavādivaṇṇanā
੨੪੮. ਏવਂ ਛਨ੍ਨਂ ਅਪਾਯਮੁਖਾਨਂ ਮਾਤਿਕਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਤਾਨਿ વਿਭਜਨ੍ਤੋ ਛ ਖੋ ਮੇ, ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤ ਆਦੀਨવਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਕਾਤਿ ਸਾਮਂ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਾ, ਇਧਲੋਕਭਾવਿਨੀ। ਧਨਜਾਨੀਤਿ ਧਨਹਾਨਿ। ਕਲਹਪ੍ਪવਡ੍ਢਨੀਤਿ વਾਚਾਕਲਹਸ੍ਸ ਚੇવ ਹਤ੍ਥਪਰਾਮਾਸਾਦਿਕਾਯਕਲਹਸ੍ਸ ਚ વਡ੍ਢਨੀ। ਰੋਗਾਨਂ ਆਯਤਨਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਅਕ੍ਖਿਰੋਗਾਦੀਨਂ ਖੇਤ੍ਤਂ। ਅਕਿਤ੍ਤਿਸਞ੍ਜਨਨੀਤਿ ਸੁਰਂ ਪਿવਿਤ੍વਾ ਹਿ ਮਾਤਰਮ੍ਪਿ ਪਹਰਨ੍ਤਿ ਪਿਤਰਮ੍ਪਿ, ਅਞ੍ਞਂ ਬਹੁਮ੍ਪਿ ਅવਤ੍ਤਬ੍ਬਂ વਦਨ੍ਤਿ, ਅਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ ਗਰਹਮ੍ਪਿ ਦਣ੍ਡਮ੍ਪਿ ਹਤ੍ਥਪਾਦਾਦਿਛੇਦਮ੍ਪਿ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤਿ, ਇਧਲੋਕੇਪਿ ਪਰਲੋਕੇਪਿ ਅਕਿਤ੍ਤਿਂ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤਿ, ਇਤਿ ਤੇਸਂ ਸਾ ਸੁਰਾ ਅਕਿਤ੍ਤਿਸਞ੍ਜਨਨੀ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਕੋਪੀਨਨਿਦਂਸਨੀਤਿ ਗੁਯ੍ਹਟ੍ਠਾਨਞ੍ਹਿ વਿવਰਿਯਮਾਨਂ ਹਿਰਿਂ ਕੋਪੇਤਿ વਿਨਾਸੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਕੋਪੀਨ’’ਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਸੁਰਾਮਦਮਤ੍ਤਾ ਚ ਤਂ ਤਂ ਅਙ੍ਗਂ વਿવਰਿਤ੍વਾ વਿਚਰਨ੍ਤਿ, ਤੇਨ ਨੇਸਂ ਸਾ ਸੁਰਾ ਕੋਪੀਨਸ੍ਸ ਨਿਦਂਸਨਤੋ ‘‘ਕੋਪੀਨਨਿਦਂਸਨੀ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਪਞ੍ਞਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲਿਕਰਣੀਤਿ ਸਾਗਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ વਿਯ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਤਪਞ੍ਞਂ ਦੁਬ੍ਬਲਂ ਕਰੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਪਞ੍ਞਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲਿਕਰਣੀ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਂ ਪਨ ਦੁਬ੍ਬਲਂ ਕਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ। ਅਧਿਗਤਮਗ੍ਗਾਨਞ੍ਹਿ ਸਾ ਅਨ੍ਤੋਮੁਖਮੇવ ਨ ਪવਿਸਤਿ। ਛਟ੍ਠਂ ਪਦਨ੍ਤਿ ਛਟ੍ਠਂ ਕਾਰਣਂ।
248. Evaṃ channaṃ apāyamukhānaṃ mātikaṃ ṭhapetvā idāni tāni vibhajanto cha kho me, gahapatiputta ādīnavātiādimāha. Tattha sandiṭṭhikāti sāmaṃ passitabbā, idhalokabhāvinī. Dhanajānīti dhanahāni. Kalahappavaḍḍhanīti vācākalahassa ceva hatthaparāmāsādikāyakalahassa ca vaḍḍhanī. Rogānaṃ āyatananti tesaṃ tesaṃ akkhirogādīnaṃ khettaṃ. Akittisañjananīti suraṃ pivitvā hi mātarampi paharanti pitarampi, aññaṃ bahumpi avattabbaṃ vadanti, akattabbaṃ karonti. Tena garahampi daṇḍampi hatthapādādichedampi pāpuṇanti, idhalokepi paralokepi akittiṃ pāpuṇanti, iti tesaṃ sā surā akittisañjananī nāma hoti. Kopīnanidaṃsanīti guyhaṭṭhānañhi vivariyamānaṃ hiriṃ kopeti vināseti, tasmā ‘‘kopīna’’nti vuccati, surāmadamattā ca taṃ taṃ aṅgaṃ vivaritvā vicaranti, tena nesaṃ sā surā kopīnassa nidaṃsanato ‘‘kopīnanidaṃsanī’’ti vuccati. Paññāya dubbalikaraṇīti sāgatattherassa viya kammassakatapaññaṃ dubbalaṃ karoti, tasmā ‘‘paññāya dubbalikaraṇī’’ti vuccati. Maggapaññaṃ pana dubbalaṃ kātuṃ na sakkoti. Adhigatamaggānañhi sā antomukhameva na pavisati. Chaṭṭhaṃ padanti chaṭṭhaṃ kāraṇaṃ.
੨੪੯. ਅਤ੍ਤਾਪਿਸ੍ਸ ਅਗੁਤ੍ਤੋ ਅਰਕ੍ਖਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅવੇਲਾਯ ਚਰਨ੍ਤੋ ਹਿ ਖਾਣੁਕਣ੍ਟਕਾਦੀਨਿਪਿ ਅਕ੍ਕਮਤਿ, ਅਹਿਨਾਪਿ ਯਕ੍ਖਾਦੀਹਿਪਿ ਸਮਾਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਂ ਤਂ ਠਾਨਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਞਤ੍વਾ વੇਰਿਨੋਪਿ ਨਂ ਨਿਲੀਯਿਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ વਾ ਹਨਨ੍ਤਿ વਾ। ਏવਂ ਅਤ੍ਤਾਪਿਸ੍ਸ ਅਗੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ ਅਰਕ੍ਖਿਤੋ। ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਾਪਿ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਿਤਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਾਮਿ ਰਤ੍ਤਿਂ વਿਚਰਤਿ, ਕਿਮਙ੍ਗਂ ਪਨ ਮਯ’’ਨ੍ਤਿ ਇਤਿਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤਧੀਤਰੋਪਿ ਭਰਿਯਾਪਿ ਬਹਿ ਪਤ੍ਥਨਂ ਕਤ੍વਾ ਰਤ੍ਤਿਂ ਚਰਨ੍ਤਾ ਅਨਯਬ੍ਯਸਨਂ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰੋਪਿਸ੍ਸ ਅਗੁਤ੍ਤੋ ਅਰਕ੍ਖਿਤੋ ਹੋਤਿ। ਸਾਪਤੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਪਰਿਜਨਸ੍ਸ ਰਤ੍ਤਿਂ ਚਰਣਕਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਚੋਰਾ ਸੁਞ੍ਞਂ ਗੇਹਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਯਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਹਰਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਸਾਪਤੇਯ੍ਯਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਅਗੁਤ੍ਤਂ ਅਰਕ੍ਖਿਤਂ ਹੋਤਿ। ਸਙ੍ਕਿਯੋ ਚ ਹੋਤੀਤਿ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਕਤਪਾਪਕਮ੍ਮੇਸੁਪਿ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਕਤਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਸਙ੍ਕਿਤਬ੍ਬੋ ਹੋਤਿ। ਯਸ੍ਸ ਯਸ੍ਸ ਘਰਦ੍વਾਰੇਨ ਯਾਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਅਞ੍ਞੇਨ ਚੋਰਕਮ੍ਮਂ ਪਰਦਾਰਿਕਕਮ੍ਮਂ વਾ ਕਤਂ, ਤਂ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਅਭੂਤਂ ਅਸਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਰੂਹਤਿ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ। ਬਹੂਨਞ੍ਚ ਦੁਕ੍ਖਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਨ੍ਤਿ વਤ੍ਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਅਸਤਿ ਸਬ੍ਬਂ વਿਕਾਲਚਾਰਿਮ੍ਹਿ ਆਹਰਿਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ, ਇਤਿ ਸੋ ਬਹੂਨਂ ਦੁਕ੍ਖਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪੁਰਕ੍ਖਤੋ ਪੁਰੇਗਾਮੀ ਹੋਤਿ।
249.Attāpissa agutto arakkhito hotīti avelāya caranto hi khāṇukaṇṭakādīnipi akkamati, ahināpi yakkhādīhipi samāgacchati, taṃ taṃ ṭhānaṃ gacchatīti ñatvā verinopi naṃ nilīyitvā gaṇhanti vā hananti vā. Evaṃ attāpissa agutto hoti arakkhito. Puttadārāpi ‘‘amhākaṃ pitā amhākaṃ sāmi rattiṃ vicarati, kimaṅgaṃ pana maya’’nti itissa puttadhītaropi bhariyāpi bahi patthanaṃ katvā rattiṃ carantā anayabyasanaṃ pāpuṇanti. Evaṃ puttadāropissa agutto arakkhito hoti. Sāpateyyanti tassa puttadāraparijanassa rattiṃ caraṇakabhāvaṃ ñatvā corā suññaṃ gehaṃ pavisitvā yaṃ icchanti, taṃ haranti. Evaṃ sāpateyyampissa aguttaṃ arakkhitaṃ hoti. Saṅkiyo ca hotīti aññehi katapāpakammesupi ‘‘iminā kataṃ bhavissatī’’ti saṅkitabbo hoti. Yassa yassa gharadvārena yāti, tattha yaṃ aññena corakammaṃ paradārikakammaṃ vā kataṃ, taṃ ‘‘iminā kata’’nti vutte abhūtaṃ asantampi tasmiṃ rūhati patiṭṭhāti. Bahūnañca dukkhadhammānanti ettakaṃ dukkhaṃ, ettakaṃ domanassanti vattuṃ na sakkā, aññasmiṃ puggale asati sabbaṃ vikālacārimhi āharitabbaṃ hoti, iti so bahūnaṃ dukkhadhammānaṃ purakkhato puregāmī hoti.
੨੫੦. ਕ੍વ ਨਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ‘‘ਕਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਨਟਨਾਟਕਾਦਿਨਚ੍ਚਂ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਯਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮੇ વਾ ਨਿਗਮੇ વਾ ਤਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ‘‘ਸ੍વੇ ਨਚ੍ਚਦਸ੍ਸਨਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅਜ੍ਜ વਤ੍ਥਗਨ੍ਧਮਾਲਾਦੀਨਿ ਪਟਿਯਾਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਸਕਲਦਿવਸਮ੍ਪਿ ਕਮ੍ਮਚ੍ਛੇਦੋ ਹੋਤਿ, ਨਚ੍ਚਦਸ੍ਸਨੇਨ ਏਕਾਹਮ੍ਪਿ ਦ੍વੀਹਮ੍ਪਿ ਤੀਹਮ੍ਪਿ ਤਤ੍ਥੇવ ਹੋਤਿ, ਅਥ વੁਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾਦੀਨਿ ਲਭਿਤ੍વਾਪਿ વਪ੍ਪਾਦਿਕਾਲੇ વਪ੍ਪਾਦੀਨਿ ਅਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਭੋਗਾ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਬਹਿ ਗਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਅਨਾਰਕ੍ਖੇ ਗੇਹੇ ਚੋਰਾ ਯਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਪਿ ਭੋਗਾ વਿਨਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਕ੍વ ਗੀਤਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਤੇਸਂ ਨਾਨਾਕਰਣਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲੇ વੁਤ੍ਤਮੇવ।
250.Kvanaccanti ‘‘kasmiṃ ṭhāne naṭanāṭakādinaccaṃ atthī’’ti pucchitvā yasmiṃ gāme vā nigame vā taṃ atthi, tattha gantabbaṃ hoti, tassa ‘‘sve naccadassanaṃ gamissāmī’’ti ajja vatthagandhamālādīni paṭiyādentasseva sakaladivasampi kammacchedo hoti, naccadassanena ekāhampi dvīhampi tīhampi tattheva hoti, atha vuṭṭhisampattiyādīni labhitvāpi vappādikāle vappādīni akarontassa anuppannā bhogā nuppajjanti, tassa bahi gatabhāvaṃ ñatvā anārakkhe gehe corā yaṃ icchanti, taṃ karonti, tenassa uppannāpi bhogā vinassanti. Kva gītantiādīsupi eseva nayo. Tesaṃ nānākaraṇaṃ brahmajāle vuttameva.
੨੫੧. ਜਯਂ વੇਰਨ੍ਤਿ ‘‘ਜਿਤਂ ਮਯਾ’’ਤਿ ਪਰਿਸਮਜ੍ਝੇ ਪਰਸ੍ਸ ਸਾਟਕਂ વਾ વੇਠਨਂ વਾ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਸੋ ‘‘ਪਰਿਸਮਜ੍ਝੇ ਮੇ ਅવਮਾਨਂ ਕਰੋਸਿ, ਹੋਤੁ, ਸਿਕ੍ਖਾਪੇਸ੍ਸਾਮਿ ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਥ વੇਰਂ ਬਨ੍ਧਤਿ, ਏવਂ ਜਿਨਨ੍ਤੋ ਸਯਂ વੇਰਂ ਪਸવਤਿ। ਜਿਨੋਤਿ ਅਞ੍ਞੇਨ ਜਿਤੋ ਸਮਾਨੋ ਯਂ ਤੇਨ ਤਸ੍ਸ વੇਠਨਂ વਾ ਸਾਟਕੋ વਾ ਅਞ੍ਞਂ વਾ ਪਨ ਹਿਰਞ੍ਞਸੁવਣ੍ਣਾਦਿવਿਤ੍ਤਂ ਗਹਿਤਂ, ਤਂ ਅਨੁਸੋਚਤਿ ‘‘ਅਹੋਸਿ વਤ ਮੇ, ਤਂ ਤਂ વਤ ਮੇ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਸੋਚਤਿ। ਏવਂ ਸੋ ਜਿਨੋ વਿਤ੍ਤਂ ਅਨੁਸੋਚਤਿ। ਸਭਾਗਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਨ ਰੂਹਤੀਤਿ વਿਨਿਚ੍ਛਯਟ੍ਠਾਨੇ ਸਕ੍ਖਿਪੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਸਤੋ વਚਨਂ ਨ ਰੂਹਤਿ, ਨ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ, ‘‘ਅਯਂ ਅਕ੍ਖਸੋਣ੍ਡੋ ਜੂਤਕਰੋ, ਮਾ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍ਥਾ’’ਤਿ વਤ੍ਤਾਰੋ ਭવਨ੍ਤਿ। ਮਿਤ੍ਤਾਮਚ੍ਚਾਨਂ ਪਰਿਭੂਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਤਞ੍ਹਿ ਮਿਤਾਮਚ੍ਚਾ ਏવਂ વਦਨ੍ਤਿ – ‘‘ਸਮ੍ਮ, ਤ੍વਮ੍ਪਿ ਨਾਮ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਜੂਤਕਰੋ ਛਿਨ੍ਨਭਿਨ੍ਨਕੋ ਹੁਤ੍વਾ વਿਚਰਸਿ, ਨ ਤੇ ਇਦਂ ਜਾਤਿਗੋਤ੍ਤਾਨਂ ਅਨੁਰੂਪਂ, ਇਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਮਾ ਏવਂ ਕਰੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਏવਂ વੁਤ੍ਤੋਪਿ ਤੇਸਂ વਚਨਂ ਨ ਕਰੋਤਿ। ਤਤੋ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਤੋ ਨ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਨ ਨਿਸੀਦਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਕਾਰਣਾ ਸਕ੍ਖਿਪੁਟ੍ਠਾਪਿ ਨ ਕਥੇਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਮਿਤ੍ਤਾਮਚ੍ਚਾਨਂ ਪਰਿਭੂਤੋ ਹੋਤਿ।
251.Jayaṃ veranti ‘‘jitaṃ mayā’’ti parisamajjhe parassa sāṭakaṃ vā veṭhanaṃ vā gaṇhāti, so ‘‘parisamajjhe me avamānaṃ karosi, hotu, sikkhāpessāmi na’’nti tattha veraṃ bandhati, evaṃ jinanto sayaṃ veraṃ pasavati. Jinoti aññena jito samāno yaṃ tena tassa veṭhanaṃ vā sāṭako vā aññaṃ vā pana hiraññasuvaṇṇādivittaṃ gahitaṃ, taṃ anusocati ‘‘ahosi vata me, taṃ taṃ vata me natthī’’ti tappaccayā socati. Evaṃ so jino vittaṃ anusocati. Sabhāgatassa vacanaṃ na rūhatīti vinicchayaṭṭhāne sakkhipuṭṭhassa sato vacanaṃ na rūhati, na patiṭṭhāti, ‘‘ayaṃ akkhasoṇḍo jūtakaro, mā tassa vacanaṃ gaṇhitthā’’ti vattāro bhavanti. Mittāmaccānaṃparibhūto hotīti tañhi mitāmaccā evaṃ vadanti – ‘‘samma, tvampi nāma kulaputto jūtakaro chinnabhinnako hutvā vicarasi, na te idaṃ jātigottānaṃ anurūpaṃ, ito paṭṭhāya mā evaṃ kareyyāsī’’ti. So evaṃ vuttopi tesaṃ vacanaṃ na karoti. Tato tena saddhiṃ ekato na tiṭṭhanti na nisīdanti. Tassa kāraṇā sakkhipuṭṭhāpi na kathenti. Evaṃ mittāmaccānaṃ paribhūto hoti.
ਆવਾਹવਿવਾਹਕਾਨਨ੍ਤਿ ਆવਾਹਕਾ ਨਾਮ ਯੇ ਤਸ੍ਸ ਘਰਤੋ ਦਾਰਿਕਂ ਗਹੇਤੁਕਾਮਾ। વਿવਾਹਕਾ ਨਾਮ ਯੇ ਤਸ੍ਸ ਗੇਹੇ ਦਾਰਿਕਂ ਦਾਤੁਕਾਮਾ। ਅਪਤ੍ਥਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਨਿਚ੍ਛਿਤੋ ਹੋਤਿ। ਨਾਲਂ ਦਾਰਭਰਣਾਯਾਤਿ ਦਾਰਭਰਣਾਯ ਨ ਸਮਤ੍ਥੋ। ਏਤਸ੍ਸ ਗੇਹੇ ਦਾਰਿਕਾ ਦਿਨ੍ਨਾਪਿ ਏਤਸ੍ਸ ਗੇਹਤੋ ਆਗਤਾਪਿ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਏવ ਪੋਸਿਤਬ੍ਬਾ ਭવਿਸ੍ਸਤਿਯੇવ।
Āvāhavivāhakānanti āvāhakā nāma ye tassa gharato dārikaṃ gahetukāmā. Vivāhakā nāma ye tassa gehe dārikaṃ dātukāmā. Apatthito hotīti anicchito hoti. Nālaṃ dārabharaṇāyāti dārabharaṇāya na samattho. Etassa gehe dārikā dinnāpi etassa gehato āgatāpi amhehi eva positabbā bhavissatiyeva.
ਪਾਪਮਿਤ੍ਤਤਾਯ ਛਆਦੀਨવਾਦਿવਣ੍ਣਨਾ
Pāpamittatāya chaādīnavādivaṇṇanā
੨੫੨. ਧੁਤ੍ਤਾਤਿ ਅਕ੍ਖਧੁਤ੍ਤਾ। ਸੋਣ੍ਡਾਤਿ ਇਤ੍ਥਿਸੋਣ੍ਡਾ ਭਤ੍ਤਸੋਣ੍ਡਾ ਪੂવਸੋਣ੍ਡਾ ਮੂਲਕਸੋਣ੍ਡਾ। ਪਿਪਾਸਾਤਿ ਪਾਨਸੋਣ੍ਡਾ। ਨੇਕਤਿਕਾਤਿ ਪਤਿਰੂਪਕੇਨ વਞ੍ਚਨਕਾ। વਞ੍ਚਨਿਕਾਤਿ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਞ੍ਚਨਾਹਿ વਞ੍ਚਨਿਕਾ। ਸਾਹਸਿਕਾਤਿ ਏਕਾਗਾਰਿਕਾਦਿਸਾਹਸਿਕਕਮ੍ਮਕਾਰਿਨੋ। ਤ੍ਯਾਸ੍ਸ ਮਿਤ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਤੇ ਅਸ੍ਸ ਮਿਤ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨ ਰਮਤਿ ਗਨ੍ਧਮਾਲਾਦੀਹਿ ਅਲਙ੍ਕਰਿਤ੍વਾ વਰਸਯਨਂ ਆਰੋਪਿਤਸੂਕਰੋ ਗੂਥਕੂਪਮਿવ, ਤੇ ਪਾਪਮਿਤ੍ਤੇਯੇવ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਦਿਟ੍ਠੇ ਚੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਸਮ੍ਪਰਾਯਞ੍ਚ ਬਹੁਂ ਅਨਤ੍ਥਂ ਨਿਗਚ੍ਛਤਿ।
252.Dhuttāti akkhadhuttā. Soṇḍāti itthisoṇḍā bhattasoṇḍā pūvasoṇḍā mūlakasoṇḍā. Pipāsāti pānasoṇḍā. Nekatikāti patirūpakena vañcanakā. Vañcanikāti sammukhāvañcanāhi vañcanikā. Sāhasikāti ekāgārikādisāhasikakammakārino. Tyāssa mittā hontīti te assa mittā honti. Aññehi sappurisehi saddhiṃ na ramati gandhamālādīhi alaṅkaritvā varasayanaṃ āropitasūkaro gūthakūpamiva, te pāpamitteyeva upasaṅkamati. Tasmā diṭṭhe ceva dhamme samparāyañca bahuṃ anatthaṃ nigacchati.
੨੫੩. ਅਤਿਸੀਤਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮਂ ਨ ਕਰੋਤੀਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇਹਿ ਕਾਲਸ੍ਸੇવ વੁਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਏਥ ਭੋ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਂ ਗਚ੍ਛਾਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਅਤਿਸੀਤਂ ਤਾવ, ਅਟ੍ਠੀਨਿ ਭਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ વਿਯ, ਗਚ੍ਛਥ ਤੁਮ੍ਹੇ ਪਚ੍ਛਾ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅਗ੍ਗਿਂ ਤਪਨ੍ਤੋ ਨਿਸੀਦਤਿ। ਤੇ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਇਤਰਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਂ ਪਰਿਹਾਯਤਿ। ਅਤਿਉਣ੍ਹਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।
253.Atisītanti kammaṃ na karotīti manussehi kālasseva vuṭṭhāya ‘‘etha bho kammantaṃ gacchāmā’’ti vutto ‘‘atisītaṃ tāva, aṭṭhīni bhijjanti viya, gacchatha tumhe pacchā jānissāmī’’ti aggiṃ tapanto nisīdati. Te gantvā kammaṃ karonti. Itarassa kammaṃ parihāyati. Atiuṇhantiādīsupi eseva nayo.
ਹੋਤਿ ਪਾਨਸਖਾ ਨਾਮਾਤਿ ਏਕਚ੍ਚੋ ਪਾਨਟ੍ਠਾਨੇ ਸੁਰਾਗੇਹੇਯੇવ ਸਹਾਯੋ ਹੋਤਿ। ‘‘ਪਨ੍ਨਸਖਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਅਯਮੇવਤ੍ਥੋ। ਸਮ੍ਮਿਯਸਮ੍ਮਿਯੋਤਿ ਸਮ੍ਮ ਸਮ੍ਮਾਤਿ વਦਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਮੁਖੇਯੇવ ਸਹਾਯੋ ਹੋਤਿ, ਪਰਮ੍ਮੁਖੇ વੇਰੀਸਦਿਸੋ ਓਤਾਰਮੇવ ਗવੇਸਤਿ। ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਜਾਤੇਸੂਤਿ ਤਥਾਰੂਪੇਸੁ ਕਿਚ੍ਚੇਸੁ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ। વੇਰਪ੍ਪਸવੋਤਿ વੇਰਬਹੁਲਤਾ। ਅਨਤ੍ਥਤਾਤਿ ਅਨਤ੍ਥਕਾਰਿਤਾ। ਸੁਕਦਰਿਯਤਾਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਕਦਰਿਯਤਾ ਥਦ੍ਧਮਚ੍ਛਰਿਯਭਾવੋ । ਉਦਕਮਿવ ਇਣਂ વਿਗਾਹਤੀਤਿ ਪਾਸਾਣੋ ਉਦਕਂ વਿਯ ਸਂਸੀਦਨ੍ਤੋ ਇਣਂ વਿਗਾਹਤਿ।
Hoti pānasakhā nāmāti ekacco pānaṭṭhāne surāgeheyeva sahāyo hoti. ‘‘Pannasakhā’’tipi pāṭho, ayamevattho. Sammiyasammiyoti samma sammāti vadanto sammukheyeva sahāyo hoti, parammukhe verīsadiso otārameva gavesati. Atthesujātesūti tathārūpesu kiccesu samuppannesu. Verappasavoti verabahulatā. Anatthatāti anatthakāritā. Sukadariyatāti suṭṭhu kadariyatā thaddhamacchariyabhāvo . Udakamiva iṇaṃ vigāhatīti pāsāṇo udakaṃ viya saṃsīdanto iṇaṃ vigāhati.
ਰਤ੍ਤਿਨੁਟ੍ਠਾਨਦੇਸ੍ਸਿਨਾਤਿ ਰਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਟ੍ਠਾਨਸੀਲੇਨ। ਅਤਿਸਾਯਮਿਦਂ ਅਹੂਤਿ ਇਦਂ ਅਤਿਸਾਯਂ ਜਾਤਨ੍ਤਿ ਯੇ ਏવਂ વਤ੍વਾ ਕਮ੍ਮਂ ਨ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਇਤਿ વਿਸ੍ਸਟ੍ਠਕਮ੍ਮਨ੍ਤੇਤਿ ਏવਂ વਤ੍વਾ ਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਕਮ੍ਮਨ੍ਤੇ। ਅਤ੍ਥਾ ਅਚ੍ਚੇਨ੍ਤਿ ਮਾਣવੇਤਿ ਏવਰੂਪੇ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਅਤ੍ਥਾ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਤੇਸੁ ਨ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ।
Rattinuṭṭhānadessināti rattiṃ anuṭṭhānasīlena. Atisāyamidaṃ ahūti idaṃ atisāyaṃ jātanti ye evaṃ vatvā kammaṃ na karonti. Iti vissaṭṭhakammanteti evaṃ vatvā pariccattakammante. Atthā accenti māṇaveti evarūpe puggale atthā atikkamanti, tesu na tiṭṭhanti.
ਤਿਣਾ ਭਿਯ੍ਯੋਤਿ ਤਿਣਤੋਪਿ ਉਤ੍ਤਰਿ। ਸੋ ਸੁਖਂ ਨ વਿਹਾਯਤੀਤਿ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਸੁਖਂ ਨ ਜਹਾਤਿ, ਸੁਖਸਮਙ੍ਗੀਯੇવ ਹੋਤਿ। ਇਮਿਨਾ ਕਥਾਮਗ੍ਗੇਨ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਗਿਹਿਭੂਤੇਨ ਸਤਾ ਏਤ੍ਤਕਂ ਕਮ੍ਮਂ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬਂ, ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ વਡ੍ਢਿ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਇਧਲੋਕੇ ਪਰਲੋਕੇ ਗਰਹਮੇવ ਪਾਪੁਣਾਤੀ’’ਤਿ।
Tiṇā bhiyyoti tiṇatopi uttari. So sukhaṃ na vihāyatīti so puriso sukhaṃ na jahāti, sukhasamaṅgīyeva hoti. Iminā kathāmaggena imamatthaṃ dasseti ‘‘gihibhūtena satā ettakaṃ kammaṃ na kātabbaṃ, karontassa vaḍḍhi nāma natthi. Idhaloke paraloke garahameva pāpuṇātī’’ti.
ਮਿਤ੍ਤਪਤਿਰੂਪਕਾਦਿવਣ੍ਣਨਾ
Mittapatirūpakādivaṇṇanā
੨੫੪. ਇਦਾਨਿ ਯੋ ਏવਂ ਕਰੋਤੋ ਅਨਤ੍ਥੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਞ੍ਞਾਨਿ વਾ ਪਨ ਯਾਨਿ ਕਾਨਿਚਿ ਭਯਾਨਿ ਯੇਕੇਚਿ ਉਪਦ੍ਦવਾ ਯੇਕੇਚਿ ਉਪਸਗ੍ਗਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਬਾਲਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਏવਰੂਪਾ ਬਾਲਾ ਨ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਬਾਲੇ ਮਿਤ੍ਤਪਤਿਰੂਪਕੇ ਅਮਿਤ੍ਤੇ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ, ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤ ਅਮਿਤ੍ਤਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੁਹਰੋਤਿ ਸਯਂ ਤੁਚ੍ਛਹਤ੍ਥੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਏਕਂਸੇਨ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਹਰਤਿਯੇવ। વਚੀਪਰਮੋਤਿ વਚਨਪਰਮੋ વਚਨਮਤ੍ਤੇਨੇવ ਦਾਯਕੋ ਕਾਰਕੋ વਿਯ ਹੋਤਿ। ਅਨੁਪ੍ਪਿਯਭਾਣੀਤਿ ਅਨੁਪ੍ਪਿਯਂ ਭਣਤਿ। ਅਪਾਯਸਹਾਯੋਤਿ ਭੋਗਾਨਂ ਅਪਾਯੇਸੁ ਸਹਾਯੋ ਹੋਤਿ।
254. Idāni yo evaṃ karoto anattho uppajjati, aññāni vā pana yāni kānici bhayāni yekeci upaddavā yekeci upasaggā, sabbe te bālaṃ nissāya uppajjanti. Tasmā ‘‘evarūpā bālā na sevitabbā’’ti bāle mittapatirūpake amitte dassetuṃ cattārome, gahapatiputta amittātiādimāha. Tattha aññadatthuharoti sayaṃ tucchahattho āgantvā ekaṃsena yaṃkiñci haratiyeva. Vacīparamoti vacanaparamo vacanamatteneva dāyako kārako viya hoti. Anuppiyabhāṇīti anuppiyaṃ bhaṇati. Apāyasahāyoti bhogānaṃ apāyesu sahāyo hoti.
੨੫੫. ਏવਂ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਮਿਤ੍ਤੇ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਪੁਨ ਤਤ੍ਥ ਏਕੇਕਂ ਚਤੂਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ વਿਭਜਨ੍ਤੋ ਚਤੂਹਿ ਖੋ, ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੁਹਰੋ ਹੋਤੀਤਿ ਏਕਂਸੇਨ ਹਾਰਕੋਯੇવ ਹੋਤਿ। ਸਹਾਯਸ੍ਸ ਗੇਹਂ ਰਿਤ੍ਤਹਤ੍ਥੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਥਸਾਟਕਾਦੀਨਂ વਣ੍ਣਂ ਭਾਸਤਿ, ਸੋ ‘‘ਅਤਿવਿਯ ਤ੍વਂ ਸਮ੍ਮ ਇਮਸ੍ਸ વਣ੍ਣਂ ਭਾਸਸੀ’’ਤਿ ਅਞ੍ਞਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਤਂ ਦੇਤਿ। ਅਪ੍ਪੇਨ ਬਹੁਮਿਚ੍ਛਤੀਤਿ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਅਪ੍ਪਕਂ ਦਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਾ ਬਹੁਂ ਪਤ੍ਥੇਤਿ। ਭਯਸ੍ਸ ਕਿਚ੍ਚਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਯੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਤਸ੍ਸ ਦਾਸੋ વਿਯ ਹੁਤ੍વਾ ਤਂ ਤਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ਕਰੋਤਿ, ਅਯਂ ਸਬ੍ਬਦਾ ਨ ਕਰੋਤਿ, ਭਯੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਕਰੋਤਿ, ਨ ਪੇਮੇਨਾਤਿ ਅਮਿਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ। ਸੇવਤਿ ਅਤ੍ਥਕਾਰਣਾਤਿ ਮਿਤ੍ਤਸਨ੍ਥવવਸੇਨ ਨ ਸੇવਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥਮੇવ ਪਚ੍ਚਾਸੀਸਨ੍ਤੋ ਸੇવਤਿ।
255. Evaṃ cattāro amitte dassetvā puna tattha ekekaṃ catūhi kāraṇehi vibhajanto catūhi kho, gahapatiputtātiādimāha. Tattha aññadatthuharo hotīti ekaṃsena hārakoyeva hoti. Sahāyassa gehaṃ rittahattho āgantvā nivatthasāṭakādīnaṃ vaṇṇaṃ bhāsati, so ‘‘ativiya tvaṃ samma imassa vaṇṇaṃ bhāsasī’’ti aññaṃ nivāsetvā taṃ deti. Appena bahumicchatīti yaṃkiñci appakaṃ datvā tassa santikā bahuṃ pattheti. Bhayassakiccaṃ karotīti attano bhaye uppanne tassa dāso viya hutvā taṃ taṃ kiccaṃ karoti, ayaṃ sabbadā na karoti, bhaye uppanne karoti, na pemenāti amitto nāma jāto. Sevati atthakāraṇāti mittasanthavavasena na sevati, attano atthameva paccāsīsanto sevati.
੨੫੬. ਅਤੀਤੇਨ ਪਟਿਸਨ੍ਥਰਤੀਤਿ ਸਹਾਯੇ ਆਗਤੇ ‘‘ਹਿਯ੍ਯੋ વਾ ਪਰੇ વਾ ਨ ਆਗਤੋਸਿ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ વਾਰੇ ਸਸ੍ਸਂ ਅਤਿવਿਯ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਂ, ਬਹੂਨਿ ਸਾਲਿਯવਬੀਜਾਦੀਨਿ ਠਪੇਤ੍વਾ ਮਗ੍ਗਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤਾ ਨਿਸੀਦਿਮ੍ਹ, ਅਜ੍ਜ ਪਨ ਸਬ੍ਬਂ ਖੀਣ’’ਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਅਤੀਤੇਨ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਅਨਾਗਤੇਨਾਤਿ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ વਾਰੇ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਸ੍ਸਂ ਮਨਾਪਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਫਲਭਾਰਭਰਿਤਾ ਸਾਲਿਆਦਯੋ, ਸਸ੍ਸਸਙ੍ਗਹੇ ਕਤੇ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਙ੍ਗਹਂ ਕਾਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਾ ਭવਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਅਨਾਗਤੇਨ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਨਿਰਤ੍ਥਕੇਨਾਤਿ ਹਤ੍ਥਿਕ੍ਖਨ੍ਧੇ વਾ ਅਸ੍ਸਪਿਟ੍ਠੇ વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਸਹਾਯਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਏਹਿ, ਭੋ, ਇਧ ਨਿਸੀਦਾ’’ਤਿ વਦਤਿ। ਮਨਾਪਂ ਸਾਟਕਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ‘‘ਸਹਾਯਕਸ੍ਸ વਤ ਮੇ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕੋ ਅਞ੍ਞੋ ਪਨ ਮਯ੍ਹਂ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ વਦਤਿ, ਏવਂ ਨਿਰਤ੍ਥਕੇਨ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਨਾਮ। ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਕਿਚ੍ਚੇਸੁ ਬ੍ਯਸਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀਤਿ ‘‘ਸਕਟੇਨ ਮੇ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਚਕ੍ਕਮਸ੍ਸ ਭਿਨ੍ਨਂ, ਅਕ੍ਖੋ ਛਿਨ੍ਨੋ’’ਤਿਆਦੀਨਿ વਦਤਿ।
256.Atītena paṭisantharatīti sahāye āgate ‘‘hiyyo vā pare vā na āgatosi, amhākaṃ imasmiṃ vāre sassaṃ ativiya nipphannaṃ, bahūni sāliyavabījādīni ṭhapetvā maggaṃ olokentā nisīdimha, ajja pana sabbaṃ khīṇa’’nti evaṃ atītena saṅgaṇhāti. Anāgatenāti ‘‘imasmiṃ vāre amhākaṃ sassaṃ manāpaṃ bhavissati, phalabhārabharitā sāliādayo, sassasaṅgahe kate tumhākaṃ saṅgahaṃ kātuṃ samatthā bhavissāmā’’ti evaṃ anāgatena saṅgaṇhāti. Niratthakenāti hatthikkhandhe vā assapiṭṭhe vā nisinno sahāyaṃ disvā ‘‘ehi, bho, idha nisīdā’’ti vadati. Manāpaṃ sāṭakaṃ nivāsetvā ‘‘sahāyakassa vata me anucchaviko añño pana mayhaṃ natthī’’ti vadati, evaṃ niratthakena saṅgaṇhāti nāma. Paccuppannesu kiccesu byasanaṃ dassetīti ‘‘sakaṭena me attho’’ti vutte ‘‘cakkamassa bhinnaṃ, akkho chinno’’tiādīni vadati.
੨੫੭. ਪਾਪਕਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਅਨੁਜਾਨਾਤੀਤਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਸੁ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਕਰੋਮਾਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਸਾਧੁ ਸਮ੍ਮ ਕਰੋਮਾ’’ਤਿ ਅਨੁਜਾਨਾਤਿ। ਕਲ੍ਯਾਣੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਸਹਾਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ‘‘ਅਸੁਕਟ੍ਠਾਨੇ ਸੁਰਂ ਪਿવਨ੍ਤਿ, ਏਹਿ ਤਤ੍ਥ ਗਚ੍ਛਾਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਸਾਧੂਤਿ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਏਸ ਨਯੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ। ਇਤਿ વਿਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ‘‘ਮਿਤ੍ਤਪਤਿਰੂਪਕਾ ਏਤੇ’’ਤਿ ਏવਂ ਜਾਨਿਤ੍વਾ।
257.Pāpakampissa anujānātīti pāṇātipātādīsu yaṃkiñci karomāti vutte ‘‘sādhu samma karomā’’ti anujānāti. Kalyāṇepi eseva nayo. Sahāyo hotīti ‘‘asukaṭṭhāne suraṃ pivanti, ehi tattha gacchāmā’’ti vutte sādhūti gacchati. Esa nayo sabbattha. Iti viññāyāti ‘‘mittapatirūpakā ete’’ti evaṃ jānitvā.
ਸੁਹਦਮਿਤ੍ਤਾਦਿવਣ੍ਣਨਾ
Suhadamittādivaṇṇanā
੨੬੦. ਏવਂ ਨ ਸੇવਿਤਬ੍ਬੇ ਪਾਪਮਿਤ੍ਤੇ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਸੇવਿਤਬ੍ਬੇ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤੇ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਪੁਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ, ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਸੁਹਦਾਤਿ ਸੁਨ੍ਦਰਹਦਯਾ।
260. Evaṃ na sevitabbe pāpamitte dassetvā idāni sevitabbe kalyāṇamitte dassento puna cattārome, gahapatiputtātiādimāha. Tattha suhadāti sundarahadayā.
੨੬੧. ਪਮਤ੍ਤਂ ਰਕ੍ਖਤੀਤਿ ਮਜ੍ਜਂ ਪਿવਿਤ੍વਾ ਗਾਮਮਜ੍ਝੇ વਾ ਗਾਮਦ੍વਾਰੇ વਾ ਮਗ੍ਗੇ વਾ ਨਿਪਨ੍ਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਏવਂਨਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਕੋਚਿਦੇવ ਨਿવਾਸਨਪਾਰੁਪਨਮ੍ਪਿ ਹਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਸਮੀਪੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਪਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਪਮਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਾਪਤੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਸਹਾਯੋ ਬਹਿਗਤੋ વਾ ਹੋਤਿ ਸੁਰਂ ਪਿવਿਤ੍વਾ વਾ ਪਮਤ੍ਤੋ, ਗੇਹਂ ਅਨਾਰਕ੍ਖਂ ‘‘ਕੋਚਿਦੇવ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਹਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਗੇਹਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਧਨਂ ਰਕ੍ਖਤਿ। ਭੀਤਸ੍ਸਾਤਿ ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿਦੇવ ਭਯੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ‘‘ਮਾ ਭਾਯਿ, ਮਾਦਿਸੇ ਸਹਾਯੇ ਠਿਤੇ ਕਿਂ ਭਾਯਸੀ’’ਤਿ ਤਂ ਭਯਂ ਹਰਨ੍ਤੋ ਪਟਿਸਰਣਂ ਹੋਤਿ। ਤਦ੍ਦਿਗੁਣਂ ਭੋਗਨ੍ਤਿ ਕਿਚ੍ਚਕਰਣੀਯੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਸਹਾਯਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਤਂ ਦਿਸ੍વਾ વਦਤਿ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਆਗਤੋਸੀ’’ਤਿ? ਰਾਜਕੁਲੇ ਕਮ੍ਮਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ। ਕਿਂ ਲਦ੍ਧੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ? ਏਕੋ ਕਹਾਪਣੋਤਿ। ‘‘ਨਗਰੇ ਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ ਨ ਏਕਕਹਾਪਣੇਨ ਨਿਪ੍ਫਜ੍ਜਤਿ, ਦ੍વੇ ਗਣ੍ਹਾਹੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਯਤ੍ਤਕਂ વਦਤਿ, ਤਤੋ ਦਿਗੁਣਂ ਦੇਤਿ।
261.Pamattaṃ rakkhatīti majjaṃ pivitvā gāmamajjhe vā gāmadvāre vā magge vā nipannaṃ disvā ‘‘evaṃnipannassa kocideva nivāsanapārupanampi hareyyā’’ti samīpe nisīditvā pabuddhakāle gahetvā gacchati. Pamattassasāpateyyanti sahāyo bahigato vā hoti suraṃ pivitvā vā pamatto, gehaṃ anārakkhaṃ ‘‘kocideva yaṃkiñci hareyyā’’ti gehaṃ pavisitvā tassa dhanaṃ rakkhati. Bhītassāti kismiñcideva bhaye uppanne ‘‘mā bhāyi, mādise sahāye ṭhite kiṃ bhāyasī’’ti taṃ bhayaṃ haranto paṭisaraṇaṃ hoti. Taddiguṇaṃ bhoganti kiccakaraṇīye uppanne sahāyaṃ attano santikaṃ āgataṃ disvā vadati ‘‘kasmā āgatosī’’ti? Rājakule kammaṃ atthīti. Kiṃ laddhuṃ vaṭṭatīti? Eko kahāpaṇoti. ‘‘Nagare kammaṃ nāma na ekakahāpaṇena nipphajjati, dve gaṇhāhī’’ti evaṃ yattakaṃ vadati, tato diguṇaṃ deti.
੨੬੨. ਗੁਯ੍ਹਮਸ੍ਸ ਆਚਿਕ੍ਖਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੁਯ੍ਹਂ ਨਿਗੂਹਿਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਕਥਂ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਕਥੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸੇવ ਆਚਿਕ੍ਖਤਿ। ਗੁਯ੍ਹਮਸ੍ਸ ਪਰਿਗੂਹਤੀਤਿ ਤੇਨ ਕਥਿਤਂ ਗੁਯ੍ਹਂ ਯਥਾ ਅਞ੍ਞੋ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਏવਂ ਰਕ੍ਖਤਿ। ਆਪਦਾਸੁ ਨ વਿਜਹਤੀਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਭਯੇ ਨ ਪਰਿਚ੍ਚਜਤਿ। ਜੀવਿਤਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਜੀવਿਤਮ੍ਪਿ ਤਸ੍ਸ ਸਹਾਯਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਾਯ ਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਮੇવ ਹੋਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਜੀવਿਤਂ ਅਗਣੇਤ੍વਾਪਿ ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿਯੇવ।
262.Guyhamassa ācikkhatīti attano guyhaṃ nigūhituṃ yuttakathaṃ aññassa akathetvā tasseva ācikkhati. Guyhamassa parigūhatīti tena kathitaṃ guyhaṃ yathā añño na jānāti, evaṃ rakkhati. Āpadāsu na vijahatīti uppanne bhaye na pariccajati. Jīvitampissa atthāyāti attano jīvitampi tassa sahāyassa atthāya pariccattameva hoti, attano jīvitaṃ agaṇetvāpi tassa kammaṃ karotiyeva.
੨੬੩. ਪਾਪਾ ਨਿવਾਰੇਤੀਤਿ ਅਮ੍ਹੇਸੁ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੇਸੁ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੇਸੁ ਤ੍વਂ ਏવਂ ਕਾਤੁਂ ਨ ਲਭਸਿ, ਪਞ੍ਚ વੇਰਾਨਿ ਦਸ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥੇ ਮਾ ਕਰੋਹੀਤਿ ਨਿવਾਰੇਤਿ। ਕਲ੍ਯਾਣੇ ਨਿવੇਸੇਤੀਤਿ ਕਲ੍ਯਾਣਕਮ੍ਮੇ ਤੀਸੁ ਸਰਣੇਸੁ ਪਞ੍ਚਸੀਲੇਸੁ ਦਸਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥੇਸੁ વਤ੍ਤਸ੍ਸੁ, ਦਾਨਂ ਦੇਹਿ ਪੁਞ੍ਞਂ ਕਰੋਹਿ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਾਹੀਤਿ ਏવਂ ਕਲ੍ਯਾਣੇ ਨਿਯੋਜੇਤਿ। ਅਸ੍ਸੁਤਂ ਸਾવੇਤੀਤਿ ਅਸ੍ਸੁਤਪੁਬ੍ਬਂ ਸੁਖੁਮਂ ਨਿਪੁਣਂ ਕਾਰਣਂ ਸਾવੇਤਿ। ਸਗ੍ਗਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਸਗ੍ਗੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਏવਂ ਸਗ੍ਗਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਂ ਆਚਿਕ੍ਖਤਿ।
263.Pāpā nivāretīti amhesu passantesu passantesu tvaṃ evaṃ kātuṃ na labhasi, pañca verāni dasa akusalakammapathe mā karohīti nivāreti. Kalyāṇe nivesetīti kalyāṇakamme tīsu saraṇesu pañcasīlesu dasakusalakammapathesu vattassu, dānaṃ dehi puññaṃ karohi dhammaṃ suṇāhīti evaṃ kalyāṇe niyojeti. Assutaṃ sāvetīti assutapubbaṃ sukhumaṃ nipuṇaṃ kāraṇaṃ sāveti. Saggassa magganti idaṃ kammaṃ katvā sagge nibbattantīti evaṃ saggassa maggaṃ ācikkhati.
੨੬੪. ਅਭવੇਨਸ੍ਸ ਨ ਨਨ੍ਦਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਅਭવੇਨ ਅવੁਡ੍ਢਿਯਾ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਸ੍ਸ વਾ ਪਰਿਜਨਸ੍ਸ વਾ ਤਥਾਰੂਪਂ ਪਾਰਿਜੁਞ੍ਞਂ ਦਿਸ੍વਾ વਾ ਸੁਤ੍વਾ વਾ ਨ ਨਨ੍ਦਤਿ, ਅਨਤ੍ਤਮਨੋ ਹੋਤਿ। ਭવੇਨਾਤਿ વੁਡ੍ਢਿਯਾ ਤਥਾਰੂਪਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ વਾ ਇਸ੍ਸਰਿਯਪ੍ਪਟਿਲਾਭਂ વਾ ਦਿਸ੍વਾ વਾ ਸੁਤ੍વਾ વਾ ਨਨ੍ਦਤਿ, ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਹੋਤਿ। ਅવਣ੍ਣਂ ਭਣਮਾਨਂ ਨਿવਾਰੇਤੀਤਿ ‘‘ਅਸੁਕੋ વਿਰੂਪੋ ਨ ਪਾਸਾਦਿਕੋ ਦੁਜ੍ਜਾਤਿਕੋ ਦੁਸ੍ਸੀਲੋ’’ਤਿ વਾ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਏવਂ ਮਾ ਭਣਿ, ਰੂਪવਾ ਚ ਸੋ ਪਾਸਾਦਿਕੋ ਚ ਸੁਜਾਤੋ ਚ ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਚਾ’’ਤਿਆਦੀਹਿ વਚਨੇਹਿ ਪਰਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਹਾਯਸ੍ਸ ਅવਣ੍ਣਂ ਭਣਮਾਨਂ ਨਿવਾਰੇਤਿ। વਣ੍ਣਂ ਭਣਮਾਨਂ ਪਸਂਸਤੀਤਿ ‘‘ਅਸੁਕੋ ਰੂਪવਾ ਪਾਸਾਦਿਕੋ ਸੁਜਾਤੋ ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਅਹੋ ਸੁਟ੍ਠੁ વਦਸਿ, ਸੁਭਾਸਿਤਂ ਤਯਾ, ਏવਮੇਤਂ, ਏਸ ਪੁਰਿਸੋ ਰੂਪવਾ ਪਾਸਾਦਿਕੋ ਸੁਜਾਤੋ ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਏવਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਹਾਯਕਸ੍ਸ ਪਰਂ વਣ੍ਣਂ ਭਣਮਾਨਂ ਪਸਂਸਤਿ।
264.Abhavenassa na nandatīti tassa abhavena avuḍḍhiyā puttadārassa vā parijanassa vā tathārūpaṃ pārijuññaṃ disvā vā sutvā vā na nandati, anattamano hoti. Bhavenāti vuḍḍhiyā tathārūpassa sampattiṃ vā issariyappaṭilābhaṃ vā disvā vā sutvā vā nandati, attamano hoti. Avaṇṇaṃ bhaṇamānaṃ nivāretīti ‘‘asuko virūpo na pāsādiko dujjātiko dussīlo’’ti vā vutte ‘‘evaṃ mā bhaṇi, rūpavā ca so pāsādiko ca sujāto ca sīlasampanno cā’’tiādīhi vacanehi paraṃ attano sahāyassa avaṇṇaṃ bhaṇamānaṃ nivāreti. Vaṇṇaṃ bhaṇamānaṃ pasaṃsatīti ‘‘asuko rūpavā pāsādiko sujāto sīlasampanno’’ti vutte ‘‘aho suṭṭhu vadasi, subhāsitaṃ tayā, evametaṃ, esa puriso rūpavā pāsādiko sujāto sīlasampanno’’ti evaṃ attano sahāyakassa paraṃ vaṇṇaṃ bhaṇamānaṃ pasaṃsati.
੨੬੫. ਜਲਂ ਅਗ੍ਗੀવ ਭਾਸਤੀਤਿ ਰਤ੍ਤਿਂ ਪਬ੍ਬਤਮਤ੍ਥਕੇ ਜਲਮਾਨੋ ਅਗ੍ਗਿ વਿਯ વਿਰੋਚਤਿ।
265.Jalaṃ aggīva bhāsatīti rattiṃ pabbatamatthake jalamāno aggi viya virocati.
ਭੋਗੇ ਸਂਹਰਮਾਨਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਪਰਮ੍ਪਿ ਅਪੀਲ਼ੇਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮੇਨ ਸਮੇਨ ਭੋਗੇ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਰਾਸਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ। ਭਮਰਸ੍ਸੇવ ਇਰੀਯਤੋਤਿ ਯਥਾ ਭਮਰੋ ਪੁਪ੍ਫਾਨਂ વਣ੍ਣਗਨ੍ਧਂ ਅਪੋਥਯਂ ਤੁਣ੍ਡੇਨਪਿ ਪਕ੍ਖੇਹਿਪਿ ਰਸਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਕਪ੍ਪਮਾਣਂ ਮਧੁਪਟਲਂ ਕਰੋਤਿ, ਏવਂ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਮਹਨ੍ਤਂ ਭੋਗਰਾਸਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ। ਭੋਗਾ ਸਨ੍ਨਿਚਯਂ ਯਨ੍ਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਭੋਗਾ ਨਿਚਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਕਥਂ? ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਉਪਚਿਕਾਹਿ ਸਂવਡ੍ਢਿਯਮਾਨੋ વਮ੍ਮਿਕੋ વਿਯ। ਤੇਨਾਹ ‘‘વਮ੍ਮਿਕੋવੁਪਚੀਯਤੀ’’ਤਿ। ਯਥਾ વਮ੍ਮਿਕੋ ਉਪਚਿਯਤਿ, ਏવਂ ਨਿਚਯਂ ਯਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Bhoge saṃharamānassāti attānampi parampi apīḷetvā dhammena samena bhoge sampiṇḍentassa rāsiṃ karontassa. Bhamarasseva irīyatoti yathā bhamaro pupphānaṃ vaṇṇagandhaṃ apothayaṃ tuṇḍenapi pakkhehipi rasaṃ āharitvā anupubbena cakkappamāṇaṃ madhupaṭalaṃ karoti, evaṃ anupubbena mahantaṃ bhogarāsiṃ karontassa. Bhogā sannicayaṃ yantīti tassa bhogā nicayaṃ gacchanti. Kathaṃ? Anupubbena upacikāhi saṃvaḍḍhiyamāno vammiko viya. Tenāha ‘‘vammikovupacīyatī’’ti. Yathā vammiko upaciyati, evaṃ nicayaṃ yantīti attho.
ਸਮਾਹਤ੍વਾਤਿ ਸਮਾਹਰਿਤ੍વਾ। ਅਲਮਤ੍ਥੋਤਿ ਯੁਤ੍ਤਸਭਾવੋ ਸਮਤ੍ਥੋ વਾ ਪਰਿਯਤ੍ਤਰੂਪੋ ਘਰਾવਾਸਂ ਸਣ੍ਠਾਪੇਤੁਂ।
Samāhatvāti samāharitvā. Alamatthoti yuttasabhāvo samattho vā pariyattarūpo gharāvāsaṃ saṇṭhāpetuṃ.
ਇਦਾਨਿ ਯਥਾ વਾ ਘਰਾવਾਸੋ ਸਣ੍ਠਪੇਤਬ੍ਬੋ, ਤਥਾ ਓવਦਨ੍ਤੋ ਚਤੁਧਾ વਿਭਜੇ ਭੋਗੇਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਸ વੇ ਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਗਨ੍ਥਤੀਤਿ ਸੋ ਏવਂ વਿਭਜਨ੍ਤੋ ਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਗਨ੍ਥਤਿ ਨਾਮ ਅਭੇਜ੍ਜਮਾਨਾਨਿ ਠਪੇਤਿ। ਯਸ੍ਸ ਹਿ ਭੋਗਾ ਸਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਏવ ਮਿਤ੍ਤੇ ਠਪੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਨ ਇਤਰੋ।
Idāni yathā vā gharāvāso saṇṭhapetabbo, tathā ovadanto catudhā vibhaje bhogetiādimāha. Tattha sa ve mittāni ganthatīti so evaṃ vibhajanto mittāni ganthati nāma abhejjamānāni ṭhapeti. Yassa hi bhogā santi, so eva mitte ṭhapetuṃ sakkoti, na itaro.
ਏਕੇਨ ਭੋਗੇ ਭੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ ਏਕੇਨ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇਨ ਭੋਗੇ ਭੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ। ਦ੍વੀਹਿ ਕਮ੍ਮਂ ਪਯੋਜਯੇਤਿ ਦ੍વੀਹਿ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇਹਿ ਕਸਿવਾਣਿਜ੍ਜਾਦਿਕਮ੍ਮਂ ਪਯੋਜੇਯ੍ਯ। ਚਤੁਤ੍ਥਞ੍ਚ ਨਿਧਾਪੇਯ੍ਯਾਤਿ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਨਿਧਾਪੇਤ੍વਾ ਠਪੇਯ੍ਯ। ਆਪਦਾਸੁ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਕੁਲਾਨਞ੍ਹਿ ਨ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਏਕਸਦਿਸਂ વਤ੍ਤਤਿ, ਕਦਾਚਿ ਰਾਜਾਦਿવਸੇਨ ਆਪਦਾਪਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏવਂ ਆਪਦਾਸੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਸੁ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ‘‘ਏਕਂ ਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਨਿਧਾਪੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਆਹ । ਇਮੇਸੁ ਪਨ ਚਤੂਸੁ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇਸੁ ਕਤਰਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕੁਸਲਂ ਕਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ? ‘‘ਭੋਗੇ ਭੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਕੋਟ੍ਠਾਸਂ। ਤਤੋ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਮ੍ਪਿ ਕਪਣਦ੍ਧਿਕਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਦਾਤਬ੍ਬਂ, ਪੇਸਕਾਰਨ੍ਹਾਪਿਤਾਦੀਨਮ੍ਪਿ વੇਤਨਂ ਦਾਤਬ੍ਬਂ।
Ekenabhoge bhuñjeyyāti ekena koṭṭhāsena bhoge bhuñjeyya. Dvīhi kammaṃ payojayeti dvīhi koṭṭhāsehi kasivāṇijjādikammaṃ payojeyya. Catutthañca nidhāpeyyāti catutthaṃ koṭṭhāsaṃ nidhāpetvā ṭhapeyya. Āpadāsu bhavissatīti kulānañhi na sabbakālaṃ ekasadisaṃ vattati, kadāci rājādivasena āpadāpi uppajjanti, tasmā evaṃ āpadāsu uppannāsu bhavissatīti ‘‘ekaṃ koṭṭhāsaṃ nidhāpeyyā’’ti āha . Imesu pana catūsu koṭṭhāsesu katarakoṭṭhāsaṃ gahetvā kusalaṃ kātabbanti? ‘‘Bhoge bhuñjeyyā’’ti vuttakoṭṭhāsaṃ. Tato gaṇhitvā bhikkhūnampi kapaṇaddhikādīnampi dātabbaṃ, pesakāranhāpitādīnampi vetanaṃ dātabbaṃ.
ਛਦ੍ਦਿਸਾਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਕਣ੍ਡવਣ੍ਣਨਾ
Chaddisāpaṭicchādanakaṇḍavaṇṇanā
੨੬੬. ਇਤਿ ਭਗવਾ ਏਤ੍ਤਕੇਨ ਕਥਾਮਗ੍ਗੇਨ ਏવਂ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਰਿਯਸਾવਕੋ ਚਤੂਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਅਕੁਸਲਂ ਪਹਾਯ ਛਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਭੋਗਾਨਂ ਅਪਾਯਮੁਖਂ વਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਸੋਲ਼ਸ ਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਸੇવਨ੍ਤੋ ਘਰਾવਾਸਂ ਸਣ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਦਾਰਭਰਣਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਿਕੇਨ ਆਜੀવੇਨ ਜੀવਤਿ, ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਞ੍ਚ ਅਨ੍ਤਰੇ ਅਗ੍ਗਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ વਿਯ વਿਰੋਚਤੀਤਿ વਜ੍ਜਨੀਯਧਮ੍ਮવਜ੍ਜਨਤ੍ਥਂ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਧਮ੍ਮਸੇવਨਤ੍ਥਞ੍ਚ ਓવਾਦਂ ਦਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਨਮਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਾ ਛ ਦਿਸਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਕਥਞ੍ਚ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤਾਤਿਆਦਿਮਾਹ।
266. Iti bhagavā ettakena kathāmaggena evaṃ gahapatiputtassa ariyasāvako catūhi kāraṇehi akusalaṃ pahāya chahi kāraṇehi bhogānaṃ apāyamukhaṃ vajjetvā soḷasa mittāni sevanto gharāvāsaṃ saṇṭhapetvā dārabharaṇaṃ karonto dhammikena ājīvena jīvati, devamanussānañca antare aggikkhandho viya virocatīti vajjanīyadhammavajjanatthaṃ sevitabbadhammasevanatthañca ovādaṃ datvā idāni namassitabbā cha disā dassento kathañca gahapatiputtātiādimāha.
ਤਤ੍ਥ ਛਦ੍ਦਿਸਾਪਟਿਚ੍ਛਾਦੀਤਿ ਯਥਾ ਛਹਿ ਦਿਸਾਹਿ ਆਗਮਨਭਯਂ ਨ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਖੇਮਂ ਹੋਤਿ ਨਿਬ੍ਭਯਂ ਏવਂ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ‘‘ਛਦ੍ਦਿਸਾਪਟਿਚ੍ਛਾਦੀ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ‘‘ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾ ਦਿਸਾ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਪੁਬ੍ਬੁਪਕਾਰਿਤਾਯ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾ ਦਿਸਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਆਚਰਿਯਾ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਤਾਯ ਦਕ੍ਖਿਣਾ ਦਿਸਾਤਿ। ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਾ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਅਨੁਬਨ੍ਧਨવਸੇਨ ਪਚ੍ਛਿਮਾ ਦਿਸਾਤਿ। ਮਿਤ੍ਤਾਮਚ੍ਚਾ ਯਸ੍ਮਾ ਸੋ ਮਿਤ੍ਤਾਮਚ੍ਚੇ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਤੇ ਤੇ ਦੁਕ੍ਖવਿਸੇਸੇ ਉਤ੍ਤਰਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਤ੍ਤਰਾ ਦਿਸਾਤਿ। ਦਾਸਕਮ੍ਮਕਰਾ ਪਾਦਮੂਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨવਸੇਨ ਹੇਟ੍ਠਿਮਾ ਦਿਸਾਤਿ। ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਗੁਣੇਹਿ ਉਪਰਿ ਠਿਤਭਾવੇਨ ਉਪਰਿਮਾ ਦਿਸਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।
Tattha chaddisāpaṭicchādīti yathā chahi disāhi āgamanabhayaṃ na āgacchati, khemaṃ hoti nibbhayaṃ evaṃ viharanto ‘‘chaddisāpaṭicchādī’’ti vuccati. ‘‘Puratthimā disā mātāpitaro veditabbā’’tiādīsu mātāpitaro pubbupakāritāya puratthimā disāti veditabbā. Ācariyā dakkhiṇeyyatāya dakkhiṇā disāti. Puttadārā piṭṭhito anubandhanavasena pacchimā disāti. Mittāmaccā yasmā so mittāmacce nissāya te te dukkhavisese uttarati, tasmā uttarā disāti. Dāsakammakarā pādamūle patiṭṭhānavasena heṭṭhimā disāti. Samaṇabrāhmaṇā guṇehi upari ṭhitabhāvena uparimā disāti veditabbā.
੨੬੭. ਭਤੋ ਨੇ ਭਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਅਹਂ ਮਾਤਾਪਿਤੂਹਿ ਥਞ੍ਞਂ ਪਾਯੇਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥਪਾਦੇ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਮੁਖੇਨ ਸਿਙ੍ਘਾਣਿਕਂ ਅਪਨੇਤ੍વਾ ਨਹਾਪੇਤ੍વਾ ਮਣ੍ਡੇਤ੍વਾ ਭਤੋ ਭਰਿਤੋ ਜਗ੍ਗਿਤੋ, ਸ੍વਾਹਂ ਅਜ੍ਜ ਤੇ ਮਹਲ੍ਲਕੇ ਪਾਦਧੋવਨਨ੍ਹਾਪਨਯਾਗੁਭਤ੍ਤਦਾਨਾਦੀਹਿ ਭਰਿਸ੍ਸਾਮਿ।
267.Bhato ne bharissāmīti ahaṃ mātāpitūhi thaññaṃ pāyetvā hatthapāde vaḍḍhetvā mukhena siṅghāṇikaṃ apanetvā nahāpetvā maṇḍetvā bhato bharito jaggito, svāhaṃ ajja te mahallake pādadhovananhāpanayāgubhattadānādīhi bharissāmi.
ਕਿਚ੍ਚਂ ਨੇਸਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਮ੍ਮਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਰਾਜਕੁਲਾਦੀਸੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ। ਕੁਲવਂਸਂ ਸਣ੍ਠਪੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਸਨ੍ਤਕਂ ਖੇਤ੍ਤવਤ੍ਥੁਹਿਰਞ੍ਞਸੁવਣ੍ਣਾਦਿਂ ਅવਿਨਾਸੇਤ੍વਾ ਰਕ੍ਖਨ੍ਤੋਪਿ ਕੁਲવਂਸਂ ਸਣ੍ਠਪੇਤਿ ਨਾਮ। ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਅਧਮ੍ਮਿਕવਂਸਤੋ ਹਾਰੇਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਿਕવਂਸੇ ਠਪੇਨ੍ਤੋਪਿ, ਕੁਲવਂਸੇਨ ਆਗਤਾਨਿ ਸਲਾਕਭਤ੍ਤਾਦੀਨਿ ਅਨੁਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤੇਨ੍ਤੋਪਿ ਕੁਲવਂਸਂ ਸਣ੍ਠਪੇਤਿ ਨਾਮ। ਇਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਕੁਲવਂਸਂ ਸਣ੍ਠਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ।
Kiccaṃ nesaṃ karissāmīti attano kammaṃ ṭhapetvā mātāpitūnaṃ rājakulādīsu uppannaṃ kiccaṃ gantvā karissāmi. Kulavaṃsaṃ saṇṭhapessāmīti mātāpitūnaṃ santakaṃ khettavatthuhiraññasuvaṇṇādiṃ avināsetvā rakkhantopi kulavaṃsaṃ saṇṭhapeti nāma. Mātāpitaro adhammikavaṃsato hāretvā dhammikavaṃse ṭhapentopi, kulavaṃsena āgatāni salākabhattādīni anupacchinditvā pavattentopi kulavaṃsaṃ saṇṭhapeti nāma. Idaṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘kulavaṃsaṃ saṇṭhapessāmī’’ti.
ਦਾਯਜ੍ਜਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਾਮੀਤਿ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਓવਾਦੇ ਅવਤ੍ਤਮਾਨੇ ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਨ੍ਨੇ ਦਾਰਕੇ વਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਪਤ੍વਾ ਅਪੁਤ੍ਤੇ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਦਾਯਜ੍ਜਾਰਹਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਓવਾਦੇ વਤ੍ਤਮਾਨੇ ਪਨ ਕੁਲਸਨ੍ਤਕਸ੍ਸ ਸਾਮਿਕੇ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਅਹਂ ਏવਂ વਤ੍ਤਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ‘‘ਦਾਯਜ੍ਜਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਾਮੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
Dāyajjaṃ paṭipajjāmīti mātāpitaro attano ovāde avattamāne micchāpaṭipanne dārake vinicchayaṃ patvā aputte karonti, te dāyajjārahā na honti. Ovāde vattamāne pana kulasantakassa sāmike karonti, ahaṃ evaṃ vattissāmīti adhippāyena ‘‘dāyajjaṃ paṭipajjāmī’’ti vuttaṃ.
ਦਕ੍ਖਿਣਂ ਅਨੁਪ੍ਪਦਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਤੇਸਂ ਪਤ੍ਤਿਦਾਨਂ ਕਤ੍વਾ ਤਤਿਯਦਿવਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਦਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਦਸ੍ਸਾਮਿ। ਪਾਪਾ ਨਿવਾਰੇਨ੍ਤੀਤਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਦੀਨਂ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਂ ਆਦੀਨવਂ વਤ੍વਾ, ‘‘ਤਾਤ, ਮਾ ਏવਰੂਪਂ ਕਰੀ’’ਤਿ ਨਿવਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਕਤਮ੍ਪਿ ਗਰਹਨ੍ਤਿ। ਕਲ੍ਯਾਣੇ ਨਿવੇਸੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕੋ વਿਯ ਲਞ੍ਜਂ ਦਤ੍વਾਪਿ ਸੀਲਸਮਾਦਾਨਾਦੀਸੁ ਨਿવੇਸੇਨ੍ਤਿ। ਸਿਪ੍ਪਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਓવਾਦੇ ਠਿਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ વਂਸਾਨੁਗਤਂ ਮੁਦ੍ਦਾਗਣਨਾਦਿਸਿਪ੍ਪਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪੇਨ੍ਤਿ। ਪਤਿਰੂਪੇਨਾਤਿ ਕੁਲਸੀਲਰੂਪਾਦੀਹਿ ਅਨੁਰੂਪੇਨ।
Dakkhiṇaṃ anuppadassāmīti tesaṃ pattidānaṃ katvā tatiyadivasato paṭṭhāya dānaṃ anuppadassāmi. Pāpā nivārentīti pāṇātipātādīnaṃ diṭṭhadhammikasamparāyikaṃ ādīnavaṃ vatvā, ‘‘tāta, mā evarūpaṃ karī’’ti nivārenti, katampi garahanti. Kalyāṇe nivesentīti anāthapiṇḍiko viya lañjaṃ datvāpi sīlasamādānādīsu nivesenti. Sippaṃ sikkhāpentīti attano ovāde ṭhitabhāvaṃ ñatvā vaṃsānugataṃ muddāgaṇanādisippaṃ sikkhāpenti. Patirūpenāti kulasīlarūpādīhi anurūpena.
ਸਮਯੇ ਦਾਯਜ੍ਜਂ ਨਿਯ੍ਯਾਦੇਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮਯੇ ਧਨਂ ਦੇਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਨਿਚ੍ਚਸਮਯੋ ਕਾਲਸਮਯੋਤਿ ਦ੍વੇ ਸਮਯਾ। ਨਿਚ੍ਚਸਮਯੇ ਦੇਨ੍ਤਿ ਨਾਮ ‘‘ਉਟ੍ਠਾਯ ਸਮੁਟ੍ਠਾਯ ਇਮਂ ਗਣ੍ਹਿਤਬ੍ਬਂ ਗਣ੍ਹ, ਅਯਂ ਤੇ ਪਰਿਬ੍ਬਯੋ ਹੋਤੁ, ਇਮਿਨਾ ਕੁਸਲਂ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ ਦੇਨ੍ਤਿ। ਕਾਲਸਮਯੇ ਦੇਨ੍ਤਿ ਨਾਮ ਸਿਖਾਠਪਨਆવਾਹવਿવਾਹਾਦਿਸਮਯੇ ਦੇਨ੍ਤਿ। ਅਪਿਚ ਪਚ੍ਛਿਮੇ ਕਾਲੇ ਮਰਣਮਞ੍ਚੇ ਨਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਕੁਸਲਂ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ ਦੇਨ੍ਤਾਪਿ ਸਮਯੇ ਦੇਨ੍ਤਿ ਨਾਮ। ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾ ਹੋਤੀਤਿ ਯਂ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਦਿਸਤੋ ਭਯਂ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਯਥਾ ਤਂ ਨਾਗਚ੍ਛਤਿ, ਏવਂ ਪਿਹਿਤਾ ਹੋਤਿ। ਸਚੇ ਹਿ ਪੁਤ੍ਤਾ વਿਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਾ, ਅਸ੍ਸੁ, ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਦਹਰਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਜਗ੍ਗਨਾਦੀਹਿ ਸਮ੍ਮਾ ਪਟਿਪਨ੍ਨਾ, ਏਤੇ ਦਾਰਕਾ, ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਅਪ੍ਪਤਿਰੂਪਾਤਿ ਏਤਂ ਭਯਂ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ। ਪੁਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਾ ਪਟਿਪਨ੍ਨਾ, ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ વਿਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਾ, ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਪੁਤ੍ਤਾਨਂ ਨਾਨੁਰੂਪਾਤਿ ਏਤਂ ਭਯਂ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ। ਉਭੋਸੁ વਿਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੇਸੁ ਦੁવਿਧਮ੍ਪਿ ਤਂ ਭਯਂ ਹੋਤਿ। ਸਮ੍ਮਾ ਪਟਿਪਨ੍ਨੇਸੁ ਸਬ੍ਬਂ ਨ ਹੋਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾ ਹੋਤਿ ਖੇਮਾ ਅਪ੍ਪਟਿਭਯਾ’’ਤਿ।
Samaye dāyajjaṃ niyyādentīti samaye dhanaṃ denti. Tattha niccasamayo kālasamayoti dve samayā. Niccasamaye denti nāma ‘‘uṭṭhāya samuṭṭhāya imaṃ gaṇhitabbaṃ gaṇha, ayaṃ te paribbayo hotu, iminā kusalaṃ karohī’’ti denti. Kālasamaye denti nāma sikhāṭhapanaāvāhavivāhādisamaye denti. Apica pacchime kāle maraṇamañce nipannassa ‘‘iminā kusalaṃ karohī’’ti dentāpi samaye denti nāma. Paṭicchannā hotīti yaṃ puratthimadisato bhayaṃ āgaccheyya, yathā taṃ nāgacchati, evaṃ pihitā hoti. Sace hi puttā vippaṭipannā, assu, mātāpitaro daharakālato paṭṭhāya jagganādīhi sammā paṭipannā, ete dārakā, mātāpitūnaṃ appatirūpāti etaṃ bhayaṃ āgaccheyya. Puttā sammā paṭipannā, mātāpitaro vippaṭipannā, mātāpitaro puttānaṃ nānurūpāti etaṃ bhayaṃ āgaccheyya. Ubhosu vippaṭipannesu duvidhampi taṃ bhayaṃ hoti. Sammā paṭipannesu sabbaṃ na hoti. Tena vuttaṃ – ‘‘paṭicchannā hoti khemā appaṭibhayā’’ti.
ਏવਞ੍ਚ ਪਨ વਤ੍વਾ ਭਗવਾ ਸਿਙ੍ਗਾਲਕਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਨ ਖੋ ਤੇ, ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤ, ਪਿਤਾ ਲੋਕਸਮ੍ਮਤਂ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਂ ਦਿਸਂ ਨਮਸ੍ਸਾਪੇਤਿ। ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਪਨ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਦਿਸਾਸਦਿਸੇ ਕਤ੍વਾ ਨਮਸ੍ਸਾਪੇਤਿ। ਅਯਞ੍ਹਿ ਤੇ ਪਿਤਰਾ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾ ਦਿਸਾ ਅਕ੍ਖਾਤਾ, ਨੋ ਅਞ੍ਞਾ’’ਤਿ।
Evañca pana vatvā bhagavā siṅgālakaṃ etadavoca – ‘‘na kho te, gahapatiputta, pitā lokasammataṃ puratthimaṃ disaṃ namassāpeti. Mātāpitaro pana puratthimadisāsadise katvā namassāpeti. Ayañhi te pitarā puratthimā disā akkhātā, no aññā’’ti.
੨੬੮. ਉਟ੍ਠਾਨੇਨਾਤਿ ਆਸਨਾ ਉਟ੍ਠਾਨੇਨ। ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੇਨ ਹਿ ਆਚਰਿਯਂ ਦੂਰਤੋવ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਆਸਨਾ વੁਟ੍ਠਾਯ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਮਨਂ ਕਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥਤੋ ਭਣ੍ਡਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਸਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਬੀਜਨਪਾਦਧੋવਨਪਾਦਮਕ੍ਖਨਾਨਿ ਕਾਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਉਟ੍ਠਾਨੇਨਾ’’ਤਿ। ਉਪਟ੍ਠਾਨੇਨਾਤਿ ਦਿવਸਸ੍ਸ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਉਪਟ੍ਠਾਨਗਮਨੇਨ। ਸਿਪ੍ਪੁਗ੍ਗਹਣਕਾਲੇ ਪਨ ਅવਸ੍ਸਕਮੇવ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ। ਸੁਸ੍ਸੂਸਾਯਾਤਿ ਸਦ੍ਦਹਿਤ੍વਾ ਸવਨੇਨ। ਅਸਦ੍ਦਹਿਤ੍વਾ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਹਿ વਿਸੇਸਂ ਨਾਧਿਗਚ੍ਛਤਿ। ਪਾਰਿਚਰਿਯਾਯਾਤਿ ਅવਸੇਸਖੁਦ੍ਦਕਪਾਰਿਚਰਿਯਾਯ। ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੇਨ ਹਿ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਪਾਤੋવ વੁਟ੍ਠਾਯ ਮੁਖੋਦਕਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਂ ਦਤ੍વਾ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਕਾਲੇਪਿ ਪਾਨੀਯਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਕਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਕਿਲਿਟ੍ਠવਤ੍ਥਾਦੀਨਿ ਧੋવਿਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਸਾਯਂ ਨਹਾਨੋਦਕਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਪੇਤਬ੍ਬਂ। ਅਫਾਸੁਕਾਲੇ ਉਪਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਂ। ਪਬ੍ਬਜਿਤੇਨਪਿ ਸਬ੍ਬਂ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕવਤ੍ਤਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਇਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਪਾਰਿਚਰਿਯਾਯਾ’’ਤਿ। ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਸਿਪ੍ਪਪਟਿਗ੍ਗਹਣੇਨਾਤਿ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਂ ਨਾਮ ਥੋਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਬਹੁવਾਰੇ ਸਜ੍ਝਾਯਕਰਣਂ, ਏਕਪਦਮ੍ਪਿ વਿਸੁਦ੍ਧਮੇવ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ।
268.Uṭṭhānenāti āsanā uṭṭhānena. Antevāsikena hi ācariyaṃ dūratova āgacchantaṃ disvā āsanā vuṭṭhāya paccuggamanaṃ katvā hatthato bhaṇḍakaṃ gahetvā āsanaṃ paññapetvā nisīdāpetvā bījanapādadhovanapādamakkhanāni kātabbāni. Taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘uṭṭhānenā’’ti. Upaṭṭhānenāti divasassa tikkhattuṃ upaṭṭhānagamanena. Sippuggahaṇakāle pana avassakameva gantabbaṃ hoti. Sussūsāyāti saddahitvā savanena. Asaddahitvā suṇanto hi visesaṃ nādhigacchati. Pāricariyāyāti avasesakhuddakapāricariyāya. Antevāsikena hi ācariyassa pātova vuṭṭhāya mukhodakadantakaṭṭhaṃ datvā bhattakiccakālepi pānīyaṃ gahetvā paccupaṭṭhānādīni katvā vanditvā gantabbaṃ. Kiliṭṭhavatthādīni dhovitabbāni, sāyaṃ nahānodakaṃ paccupaṭṭhapetabbaṃ. Aphāsukāle upaṭṭhātabbaṃ. Pabbajitenapi sabbaṃ antevāsikavattaṃ kātabbaṃ. Idaṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘pāricariyāyā’’ti. Sakkaccaṃ sippapaṭiggahaṇenāti sakkaccaṃ paṭiggahaṇaṃ nāma thokaṃ gahetvā bahuvāre sajjhāyakaraṇaṃ, ekapadampi visuddhameva gahetabbaṃ.
ਸੁવਿਨੀਤਂ વਿਨੇਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਏવਂ ਤੇ ਨਿਸੀਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਏવਂ ਠਾਤਬ੍ਬਂ, ਏવਂ ਖਾਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਏવਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ, ਪਾਪਮਿਤ੍ਤਾ વਜ੍ਜੇਤਬ੍ਬਾ, ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤਾ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਆਚਾਰਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪੇਨ੍ਤਿ વਿਨੇਨ੍ਤਿ। ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਂ ਗਾਹਾਪੇਨ੍ਤੀਤਿ ਯਥਾ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਏવਂ ਅਤ੍ਥਞ੍ਚ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਞ੍ਚ ਸੋਧੇਤ੍વਾ ਪਯੋਗਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਾਪੇਨ੍ਤਿ। ਮਿਤ੍ਤਾਮਚ੍ਚੇਸੁ ਪਟਿਯਾਦੇਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਅਯਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੋ ਬ੍ਯਤ੍ਤੋ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਮਯਾ ਸਮਸਮੋ, ਏਤਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਗੁਣਂ ਕਥੇਤ੍વਾ ਮਿਤ੍ਤਾਮਚ੍ਚੇਸੁ ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤਿ।
Suvinītaṃ vinentīti ‘‘evaṃ te nisīditabbaṃ, evaṃ ṭhātabbaṃ, evaṃ khāditabbaṃ, evaṃ bhuñjitabbaṃ, pāpamittā vajjetabbā, kalyāṇamittā sevitabbā’’ti evaṃ ācāraṃ sikkhāpenti vinenti. Suggahitaṃ gāhāpentīti yathā suggahitaṃ gaṇhāti, evaṃ atthañca byañjanañca sodhetvā payogaṃ dassetvā gaṇhāpenti. Mittāmaccesu paṭiyādentīti ‘‘ayaṃ amhākaṃ antevāsiko byatto bahussuto mayā samasamo, etaṃ sallakkheyyāthā’’ti evaṃ guṇaṃ kathetvā mittāmaccesu patiṭṭhapenti.
ਦਿਸਾਸੁ ਪਰਿਤ੍ਤਾਣਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਸਿਪ੍ਪਸਿਕ੍ਖਾਪਨੇਨੇવਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਦਿਸਾਸੁ ਰਕ੍ਖਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਉਗ੍ਗਹਿਤਸਿਪ੍ਪੋ ਹਿ ਯਂ ਯਂ ਦਿਸਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਿਪ੍ਪਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥਸ੍ਸ ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਸੋ ਆਚਰਿਯੇਨ ਕਤੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਗੁਣਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋਪਿਸ੍ਸ ਮਹਾਜਨੋ ਆਚਰਿਯਪਾਦੇ ਧੋવਿਤ੍વਾ વਸਿਤਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੋ વਤ ਅਯਨ੍ਤਿ ਪਠਮਂ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸੇવ ਗੁਣਂ ਕਥੇਨ੍ਤਿ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਪ੍ਪਮਾਣੋਪਿਸ੍ਸ ਲਾਭੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਆਚਰਿਯਸਨ੍ਤਕੋવ ਹੋਤਿ। ਅਪਿਚ ਯਂ વਿਜ੍ਜਂ ਪਰਿਜਪ੍ਪਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਅਟવਿਯਂ ਚੋਰਾ ਨ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਅਮਨੁਸ੍ਸਾ વਾ ਦੀਘਜਾਤਿਆਦਯੋ વਾ ਨ વਿਹੇਠੇਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪੇਨ੍ਤਾਪਿ ਦਿਸਾਸੁ ਪਰਿਤ੍ਤਾਣਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਯਂ વਾ ਸੋ ਦਿਸਂ ਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਤਤੋ ਕਙ੍ਖਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਤਮਨੁਸ੍ਸੇ ‘‘ਏਤਿਸ੍ਸਂ ਦਿਸਾਯਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੋ વਸਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਮਯ੍ਹਞ੍ਚ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਿਪ੍ਪੇ ਨਾਨਾਕਰਣਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਗਚ੍ਛਥ ਤਮੇવ ਪੁਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਂ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਾਪਿ ਤਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਰਿਤ੍ਤਾਣਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਨਾਮ, ਪਤਿਟ੍ਠਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ।
Disāsu parittāṇaṃ karontīti sippasikkhāpanenevassa sabbadisāsu rakkhaṃ karonti. Uggahitasippo hi yaṃ yaṃ disaṃ gantvā sippaṃ dasseti, tattha tatthassa lābhasakkāro uppajjati. So ācariyena kato nāma hoti, guṇaṃ kathentopissa mahājano ācariyapāde dhovitvā vasitaantevāsiko vata ayanti paṭhamaṃ ācariyasseva guṇaṃ kathenti, brahmalokappamāṇopissa lābho uppajjamāno ācariyasantakova hoti. Apica yaṃ vijjaṃ parijappitvā gacchantaṃ aṭaviyaṃ corā na passanti, amanussā vā dīghajātiādayo vā na viheṭhenti, taṃ sikkhāpentāpi disāsu parittāṇaṃ karonti. Yaṃ vā so disaṃ gato hoti, tato kaṅkhaṃ uppādetvā attano santikaṃ āgatamanusse ‘‘etissaṃ disāyaṃ amhākaṃ antevāsiko vasati, tassa ca mayhañca imasmiṃ sippe nānākaraṇaṃ natthi, gacchatha tameva pucchathā’’ti evaṃ antevāsikaṃ paggaṇhantāpi tassa tattha lābhasakkāruppattiyā parittāṇaṃ karonti nāma, patiṭṭhaṃ karontīti attho. Sesamettha purimanayeneva yojetabbaṃ.
੨੬੯. ਤਤਿਯਦਿਸਾવਾਰੇ ਸਮ੍ਮਾਨਨਾਯਾਤਿ ਦੇવਮਾਤੇ ਤਿਸ੍ਸਮਾਤੇਤਿ ਏવਂ ਸਮ੍ਭਾવਿਤਕਥਾਕਥਨੇਨ। ਅਨવਮਾਨਨਾਯਾਤਿ ਯਥਾ ਦਾਸਕਮ੍ਮਕਰਾਦਯੋ ਪੋਥੇਤ੍વਾ વਿਹੇਠੇਤ੍વਾ ਕਥੇਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਹੀਲ਼ੇਤ੍વਾ વਿਮਾਨੇਤ੍વਾ ਅਕਥਨੇਨ। ਅਨਤਿਚਰਿਯਾਯਾਤਿ ਤਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਬਹਿ ਅਞ੍ਞਾਯ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਚਰਨ੍ਤੋ ਤਂ ਅਤਿਚਰਤਿ ਨਾਮ, ਤਥਾ ਅਕਰਣੇਨ। ਇਸ੍ਸਰਿਯવੋਸ੍ਸਗ੍ਗੇਨਾਤਿ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਹਿ ਮਹਾਲਤਾਸਦਿਸਮ੍ਪਿ ਆਭਰਣਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਭਤ੍ਤਂ વਿਚਾਰੇਤੁਂ ਅਲਭਮਾਨਾ ਕੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਕਟਚ੍ਛੁਂ ਹਤ੍ਥੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਤવ ਰੁਚਿਯਾ ਕਰੋਹੀਤਿ ਭਤ੍ਤਗੇਹੇ વਿਸ੍ਸਟ੍ਠੇ ਸਬ੍ਬਂ ਇਸ੍ਸਰਿਯਂ વਿਸ੍ਸਟ੍ਠਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਏવਂ ਕਰਣੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਲਙ੍ਕਾਰਾਨੁਪ੍ਪਦਾਨੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ વਿਭવਾਨੁਰੂਪੇਨ ਅਲਙ੍ਕਾਰਦਾਨੇਨ। ਸੁਸਂવਿਹਿਤਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾਤਿ ਯਾਗੁਭਤ੍ਤਪਚਨਕਾਲਾਦੀਨਿ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਸਾਧੁਕਂ ਕਰਣੇਨ ਸੁਟ੍ਠੁ ਸਂવਿਹਿਤਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾ। ਸਙ੍ਗਹਿਤਪਰਿਜਨਾਤਿ ਸਮ੍ਮਾਨਨਾਦੀਹਿ ਚੇવ ਪਹੇਣਕਪੇਸਨਾਦੀਹਿ ਚ ਸਙ੍ਗਹਿਤਪਰਿਜਨਾ। ਇਧ ਪਰਿਜਨੋ ਨਾਮ ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਚੇવ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਞਾਤਿਜਨੋ। ਅਨਤਿਚਾਰਿਨੀਤਿ ਸਾਮਿਕਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਂ ਮਨਸਾਪਿ ਨ ਪਤ੍ਥੇਤਿ। ਸਮ੍ਭਤਨ੍ਤਿ ਕਸਿવਾਣਿਜ੍ਜਾਦੀਨਿ ਕਤ੍વਾ ਆਭਤਧਨਂ। ਦਕ੍ਖਾ ਚ ਹੋਤੀਤਿ ਯਾਗੁਭਤ੍ਤਸਮ੍ਪਾਦਨਾਦੀਸੁ ਛੇਕਾ ਨਿਪੁਣਾ ਹੋਤਿ। ਅਨਲਸਾਤਿ ਨਿਕ੍ਕੋਸਜ੍ਜਾ। ਯਥਾ ਅਞ੍ਞਾ ਕੁਸੀਤਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾવ ਹੋਨ੍ਤਿ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨੇ ਠਿਤਾવ, ਏવਂ ਅਹੁਤ੍વਾ વਿਪ੍ਫਾਰਿਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਾਨਿ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਤਿ। ਸੇਸਮਿਧਾਪਿ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ।
269. Tatiyadisāvāre sammānanāyāti devamāte tissamāteti evaṃ sambhāvitakathākathanena. Anavamānanāyāti yathā dāsakammakarādayo pothetvā viheṭhetvā kathenti, evaṃ hīḷetvā vimānetvā akathanena. Anaticariyāyāti taṃ atikkamitvā bahi aññāya itthiyā saddhiṃ paricaranto taṃ aticarati nāma, tathā akaraṇena. Issariyavossaggenāti itthiyo hi mahālatāsadisampi ābharaṇaṃ labhitvā bhattaṃ vicāretuṃ alabhamānā kujjhanti, kaṭacchuṃ hatthe ṭhapetvā tava ruciyā karohīti bhattagehe vissaṭṭhe sabbaṃ issariyaṃ vissaṭṭhaṃ nāma hoti, evaṃ karaṇenāti attho. Alaṅkārānuppadānenāti attano vibhavānurūpena alaṅkāradānena. Susaṃvihitakammantāti yāgubhattapacanakālādīni anatikkamitvā tassa tassa sādhukaṃ karaṇena suṭṭhu saṃvihitakammantā. Saṅgahitaparijanāti sammānanādīhi ceva paheṇakapesanādīhi ca saṅgahitaparijanā. Idha parijano nāma sāmikassa ceva attano ca ñātijano. Anaticārinīti sāmikaṃ muñcitvā aññaṃ manasāpi na pattheti. Sambhatanti kasivāṇijjādīni katvā ābhatadhanaṃ. Dakkhāca hotīti yāgubhattasampādanādīsu chekā nipuṇā hoti. Analasāti nikkosajjā. Yathā aññā kusītā nisinnaṭṭhāne nisinnāva honti ṭhitaṭṭhāne ṭhitāva, evaṃ ahutvā vipphāritena cittena sabbakiccāni nipphādeti. Sesamidhāpi purimanayeneva yojetabbaṃ.
੨੭੦. ਚਤੁਤ੍ਥਦਿਸਾવਾਰੇ ਅવਿਸਂવਾਦਨਤਾਯਾਤਿ ਯਸ੍ਸ ਯਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਤਂ ਤਂ ਅવਿਸਂવਾਦੇਤ੍વਾ ਇਦਮ੍ਪਿ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਗੇਹੇ ਅਤ੍ਥਿ, ਇਦਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਾਹੀਤਿ ਏવਂ ਅવਿਸਂવਾਦੇਤ੍વਾ ਦਾਨੇਨ। ਅਪਰਪਜਾ ਚਸ੍ਸ ਪਟਿਪੂਜੇਨ੍ਤੀਤਿ ਸਹਾਯਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤਧੀਤਰੋ ਪਜਾ ਨਾਮ, ਤੇਸਂ ਪਨ ਪੁਤ੍ਤਧੀਤਰੋ ਚ ਨਤ੍ਤੁਪਨਤ੍ਤਕਾ ਚ ਅਪਰਪਜਾ ਨਾਮ। ਤੇ ਪਟਿਪੂਜੇਨ੍ਤਿ ਕੇਲ਼ਾਯਨ੍ਤਿ ਮਮਾਯਨ੍ਤਿ ਮਙ੍ਗਲਕਾਲਾਦੀਸੁ ਤੇਸਂ ਮਙ੍ਗਲਾਦੀਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਸੇਸਮਿਧਾਪਿ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
270. Catutthadisāvāre avisaṃvādanatāyāti yassa yassa nāmaṃ gaṇhāti, taṃ taṃ avisaṃvādetvā idampi amhākaṃ gehe atthi, idampi atthi, gahetvā gacchāhīti evaṃ avisaṃvādetvā dānena. Aparapajā cassa paṭipūjentīti sahāyassa puttadhītaro pajā nāma, tesaṃ pana puttadhītaro ca nattupanattakā ca aparapajā nāma. Te paṭipūjenti keḷāyanti mamāyanti maṅgalakālādīsu tesaṃ maṅgalādīni karonti. Sesamidhāpi purimanayeneva veditabbaṃ.
੨੭੧. ਯਥਾਬਲਂ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਸਂવਿਧਾਨੇਨਾਤਿ ਦਹਰੇਹਿ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਮਹਲ੍ਲਕੇਹਿ, ਮਹਲ੍ਲਕੇਹਿ વਾ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਦਹਰੇਹਿ, ਇਤ੍ਥੀਹਿ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਪੁਰਿਸੇਹਿ, ਪੁਰਿਸੇਹਿ વਾ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਇਤ੍ਥੀਹਿ ਅਕਾਰੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਬਲਾਨੁਰੂਪੇਨੇવ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਸਂવਿਧਾਨੇਨ। ਭਤ੍ਤવੇਤਨਾਨੁਪ੍ਪਦਾਨੇਨਾਤਿ ਅਯਂ ਖੁਦ੍ਦਕਪੁਤ੍ਤੋ, ਅਯਂ ਏਕવਿਹਾਰੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਰੂਪਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਭਤ੍ਤਦਾਨੇਨ ਚੇવ ਪਰਿਬ੍ਬਯਦਾਨੇਨ ਚ। ਗਿਲਾਨੁਪਟ੍ਠਾਨੇਨਾਤਿ ਅਫਾਸੁਕਕਾਲੇ ਕਮ੍ਮਂ ਅਕਾਰੇਤ੍વਾ ਸਪ੍ਪਾਯਭੇਸਜ੍ਜਾਦੀਨਿ ਦਤ੍વਾ ਪਟਿਜਗ੍ਗਨੇਨ। ਅਚ੍ਛਰਿਯਾਨਂ ਰਸਾਨਂ ਸਂવਿਭਾਗੇਨਾਤਿ ਅਚ੍ਛਰਿਯੇ ਮਧੁਰਰਸੇ ਲਭਿਤ੍વਾ ਸਯਮੇવ ਅਖਾਦਿਤ੍વਾ ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਤਤੋ ਸਂવਿਭਾਗਕਰਣੇਨ। ਸਮਯੇ વੋਸ੍ਸਗ੍ਗੇਨਾਤਿ ਨਿਚ੍ਚਸਮਯੇ ਚ ਕਾਲਸਮਯੇ ਚ વੋਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇਨ। ਨਿਚ੍ਚਸਮਯੇ વੋਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਨਾਮ ਸਕਲਦਿવਸਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਕਿਲਮਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾ ਨ ਕਿਲਮਨ੍ਤਿ, ਏવਂ વੇਲਂ ਞਤ੍વਾ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ। ਕਾਲਸਮਯੇ વੋਸ੍ਸਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਛਣਨਕ੍ਖਤ੍ਤਕੀਲ਼ਾਦੀਸੁ ਅਲਙ੍ਕਾਰਭਣ੍ਡਖਾਦਨੀਯਭੋਜਨੀਯਾਦੀਨਿ ਦਤ੍વਾ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ। ਦਿਨ੍ਨਾਦਾਯਿਨੋਤਿ ਚੋਰਿਕਾਯ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਗਹੇਤ੍વਾ ਸਾਮਿਕੇਹਿ ਦਿਨ੍ਨਸ੍ਸੇવ ਆਦਾਯਿਨੋ। ਸੁਕਤਕਮ੍ਮਕਰਾਤਿ ‘‘ਕਿਂ ਏਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮੇਨ ਕਤੇਨ, ਨ ਮਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਲਭਾਮਾ’’ਤਿ ਅਨੁਜ੍ਝਾਯਿਤ੍વਾ ਤੁਟ੍ਠਹਦਯਾ ਯਥਾ ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਸੁਕਤਂ ਹੋਤਿ, ਏવਂ ਕਾਰਕਾ। ਕਿਤ੍ਤਿવਣ੍ਣਹਰਾਤਿ ਪਰਿਸਮਜ੍ਝੇ ਕਥਾਯ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾਯ ‘‘ਕੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਾਮਿਕੇਹਿ ਸਦਿਸੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਮਯਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਾਸਭਾવਮ੍ਪਿ ਨ ਜਾਨਾਮ, ਤੇਸਂ ਸਾਮਿਕਭਾવਮ੍ਪਿ ਨ ਜਾਨਾਮ, ਏવਂ ਨੋ ਅਨੁਕਮ੍ਪਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਗੁਣਕਥਾਹਾਰਕਾ। ਸੇਸਮਿਧਾਪਿ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ।
271.Yathābalaṃ kammantasaṃvidhānenāti daharehi kātabbaṃ mahallakehi, mahallakehi vā kātabbaṃ daharehi, itthīhi kātabbaṃ purisehi, purisehi vā kātabbaṃ itthīhi akāretvā tassa tassa balānurūpeneva kammantasaṃvidhānena. Bhattavetanānuppadānenāti ayaṃ khuddakaputto, ayaṃ ekavihārīti tassa tassa anurūpaṃ sallakkhetvā bhattadānena ceva paribbayadānena ca. Gilānupaṭṭhānenāti aphāsukakāle kammaṃ akāretvā sappāyabhesajjādīni datvā paṭijagganena. Acchariyānaṃ rasānaṃ saṃvibhāgenāti acchariye madhurarase labhitvā sayameva akhāditvā tesampi tato saṃvibhāgakaraṇena. Samaye vossaggenāti niccasamaye ca kālasamaye ca vossajjanena. Niccasamaye vossajjanaṃ nāma sakaladivasaṃ kammaṃ karontā kilamanti. Tasmā yathā na kilamanti, evaṃ velaṃ ñatvā vissajjanaṃ. Kālasamaye vossaggo nāma chaṇanakkhattakīḷādīsu alaṅkārabhaṇḍakhādanīyabhojanīyādīni datvā vissajjanaṃ. Dinnādāyinoti corikāya kiñci agahetvā sāmikehi dinnasseva ādāyino. Sukatakammakarāti ‘‘kiṃ etassa kammena katena, na mayaṃ kiñci labhāmā’’ti anujjhāyitvā tuṭṭhahadayā yathā taṃ kammaṃ sukataṃ hoti, evaṃ kārakā. Kittivaṇṇaharāti parisamajjhe kathāya sampattāya ‘‘ko amhākaṃ sāmikehi sadiso atthi, mayaṃ attano dāsabhāvampi na jānāma, tesaṃ sāmikabhāvampi na jānāma, evaṃ no anukampantī’’ti guṇakathāhārakā. Sesamidhāpi purimanayeneva yojetabbaṃ.
੨੭੨. ਮੇਤ੍ਤੇਨ ਕਾਯਕਮ੍ਮੇਨਾਤਿਆਦੀਸੁ ਮੇਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਕਤਾਨਿ ਕਾਯਕਮ੍ਮਾਦੀਨਿ ਮੇਤ੍ਤਾਨਿ ਨਾਮ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨਿਮਨ੍ਤੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ વਿਹਾਰਗਮਨਂ , ਧਮਕਰਣਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਉਦਕਪਰਿਸ੍ਸਾવਨਂ, ਪਿਟ੍ਠਿਪਰਿਕਮ੍ਮਪਾਦਪਰਿਕਮ੍ਮਾਦਿਕਰਣਞ੍ਚ ਮੇਤ੍ਤਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਟ੍ਠੇ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਯਾਗੁਂ ਦੇਥ, ਭਤ੍ਤਂ ਦੇਥਾ’’ਤਿਆਦਿવਚਨਞ੍ਚੇવ, ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਦਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਸવਨਞ੍ਚ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰਕਰਣਾਦੀਨਿ ਚ ਮੇਤ੍ਤਂ વਚੀਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ। ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਕੁਲੂਪਕਤ੍ਥੇਰਾ ਅવੇਰਾ ਹੋਨ੍ਤੁ ਅਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਚਿਨ੍ਤਨਂ ਮੇਤ੍ਤਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ। ਅਨਾવਟਦ੍વਾਰਤਾਯਾਤਿ ਅਪਿਹਿਤਦ੍વਾਰਤਾਯ। ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਦ੍વਾਰਾਨਿ વਿવਰਿਤ੍વਾਪਿ ਸੀਲવਨ੍ਤਾਨਂ ਅਦਾਯਕੋ ਅਕਾਰਕੋ ਪਿਹਿਤਦ੍વਾਰੋਯੇવ। ਸਬ੍ਬਦ੍વਾਰਾਨਿ ਪਨ ਪਿਦਹਿਤ੍વਾਪਿ ਤੇਸਂ ਦਾਯਕੋ ਕਾਰਕੋ વਿવਟਦ੍વਾਰੋਯੇવ। ਇਤਿ ਸੀਲવਨ੍ਤੇਸੁ ਗੇਹਦ੍વਾਰਂ ਆਗਤੇਸੁ ਸਨ੍ਤਂਯੇવ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅવਤ੍વਾ ਦਾਤਬ੍ਬਂ। ਏવਂ ਅਨਾવਟਦ੍વਾਰਤਾ ਨਾਮ ਹੋਤਿ।
272.Mettena kāyakammenātiādīsu mettacittaṃ paccupaṭṭhapetvā katāni kāyakammādīni mettāni nāma vuccanti. Tattha bhikkhū nimantessāmīti vihāragamanaṃ , dhamakaraṇaṃ gahetvā udakaparissāvanaṃ, piṭṭhiparikammapādaparikammādikaraṇañca mettaṃ kāyakammaṃ nāma. Bhikkhū piṇḍāya paviṭṭhe disvā ‘‘sakkaccaṃ yāguṃ detha, bhattaṃ dethā’’tiādivacanañceva, sādhukāraṃ datvā dhammasavanañca sakkaccaṃ paṭisanthārakaraṇādīni ca mettaṃ vacīkammaṃ nāma. ‘‘Amhākaṃ kulūpakattherā averā hontu abyāpajjā’’ti evaṃ cintanaṃ mettaṃ manokammaṃ nāma. Anāvaṭadvāratāyāti apihitadvāratāya. Tattha sabbadvārāni vivaritvāpi sīlavantānaṃ adāyako akārako pihitadvāroyeva. Sabbadvārāni pana pidahitvāpi tesaṃ dāyako kārako vivaṭadvāroyeva. Iti sīlavantesu gehadvāraṃ āgatesu santaṃyeva natthīti avatvā dātabbaṃ. Evaṃ anāvaṭadvāratā nāma hoti.
ਆਮਿਸਾਨੁਪ੍ਪਦਾਨੇਨਾਤਿ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਕਂ ਆਮਿਸਂ ਨਾਮ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੀਲવਨ੍ਤਾਨਂ ਯਾਗੁਭਤ੍ਤਸਮ੍ਪਦਾਨੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਲ੍ਯਾਣੇਨ ਮਨਸਾ ਅਨੁਕਮ੍ਪਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਤ੍ਤਾ ਸੁਖਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤੁ ਅવੇਰਾ ਅਰੋਗਾ ਅਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਹਿਤਫਰਣੇਨ। ਅਪਿਚ ਉਪਟ੍ਠਾਕਾਨਂ ਗੇਹਂ ਅਞ੍ਞੇ ਸੀਲવਨ੍ਤੇ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪવਿਸਨ੍ਤਾਪਿ ਕਲ੍ਯਾਣੇਨ ਚੇਤਸਾ ਅਨੁਕਮ੍ਪਨ੍ਤਿ ਨਾਮ। ਸੁਤਂ ਪਰਿਯੋਦਾਪੇਨ੍ਤੀਤਿ ਯਂ ਤੇਸਂ ਪਕਤਿਯਾ ਸੁਤਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਕਥੇਤ੍વਾ ਕਙ੍ਖਂ વਿਨੋਦੇਨ੍ਤਿ, ਤਥਤ੍ਤਾਯ વਾ ਪਟਿਪਜ੍ਜਾਪੇਨ੍ਤਿ। ਸੇਸਮਿਧਾਪਿ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ।
Āmisānuppadānenāti purebhattaṃ paribhuñjitabbakaṃ āmisaṃ nāma, tasmā sīlavantānaṃ yāgubhattasampadānenāti attho. Kalyāṇena manasā anukampantīti ‘‘sabbe sattā sukhitā hontu averā arogā abyāpajjā’’ti evaṃ hitapharaṇena. Apica upaṭṭhākānaṃ gehaṃ aññe sīlavante sabrahmacārī gahetvā pavisantāpi kalyāṇena cetasā anukampanti nāma. Sutaṃ pariyodāpentīti yaṃ tesaṃ pakatiyā sutaṃ atthi, tassa atthaṃ kathetvā kaṅkhaṃ vinodenti, tathattāya vā paṭipajjāpenti. Sesamidhāpi purimanayeneva yojetabbaṃ.
੨੭੩. ਅਲਮਤ੍ਤੋਤਿ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਭਰਣਂ ਕਤ੍વਾ ਅਗਾਰਂ ਅਜ੍ਝਾવਸਨਸਮਤ੍ਥੋ। ਪਣ੍ਡਿਤੋਤਿ ਦਿਸਾਨਮਸ੍ਸਨਟ੍ਠਾਨੇ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਹੁਤ੍વਾ। ਸਣ੍ਹੋਤਿ ਸੁਖੁਮਤ੍ਥਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸਣ੍ਹવਾਚਾਭਣਨੇਨ વਾ ਸਣ੍ਹੋ ਹੁਤ੍વਾ। ਪਟਿਭਾਨવਾਤਿ ਦਿਸਾਨਮਸ੍ਸਨਟ੍ਠਾਨੇ ਪਟਿਭਾਨવਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿવਾਤવੁਤ੍ਤੀਤਿ ਨੀਚવੁਤ੍ਤਿ। ਅਤ੍ਥਦ੍ਧੋਤਿ ਥਮ੍ਭਰਹਿਤੋ। ਉਟ੍ਠਾਨਕੋਤਿ ਉਟ੍ਠਾਨવੀਰਿਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ। ਅਨਲਸੋਤਿ ਨਿਕ੍ਕੋਸਜ੍ਜੋ। ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨવੁਤ੍ਤੀਤਿ ਨਿਰਨ੍ਤਰਕਰਣવਸੇਨ ਅਖਣ੍ਡવੁਤ੍ਤਿ। ਮੇਧਾવੀਤਿ ਠਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ।
273.Alamattoti puttadārabharaṇaṃ katvā agāraṃ ajjhāvasanasamattho. Paṇḍitoti disānamassanaṭṭhāne paṇḍito hutvā. Saṇhoti sukhumatthadassanena saṇhavācābhaṇanena vā saṇho hutvā. Paṭibhānavāti disānamassanaṭṭhāne paṭibhānavā hutvā nivātavuttīti nīcavutti. Atthaddhoti thambharahito. Uṭṭhānakoti uṭṭhānavīriyasampanno. Analasoti nikkosajjo. Acchinnavuttīti nirantarakaraṇavasena akhaṇḍavutti. Medhāvīti ṭhānuppattiyā paññāya samannāgato.
ਸਙ੍ਗਾਹਕੋਤਿ ਚਤੂਹਿ ਸਙ੍ਗਹવਤ੍ਥੂਹਿ ਸਙ੍ਗਹਕਰੋ। ਮਿਤ੍ਤਕਰੋਤਿ ਮਿਤ੍ਤਗવੇਸਨੋ। વਦਞ੍ਞੂਤਿ ਪੁਬ੍ਬਕਾਰਿਨਾ, વੁਤ੍ਤવਚਨਂ ਜਾਨਾਤਿ। ਸਹਾਯਕਸ੍ਸ ਘਰਂ ਗਤਕਾਲੇ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਸਹਾਯਕਸ੍ਸ વੇਠਨਂ ਦੇਥ, ਸਾਟਕਂ ਦੇਥ, ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਭਤ੍ਤવੇਤਨਂ ਦੇਥਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤવਚਨਮਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੇਹਂ ਆਗਤਸ੍ਸ ਤਤ੍ਤਕਂ વਾ ਤਤੋ ਅਤਿਰੇਕਂ વਾ ਪਟਿਕਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਪਿਚ ਸਹਾਯਕਸ੍ਸ ਘਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਇਮਂ ਨਾਮ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਆਗਤਂ ਸਹਾਯਕਂ ਲਜ੍ਜਾਯ ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਂ ਅਨਿਚ੍ਛਾਰਿਤਮ੍ਪਿ ਤਸ੍ਸ વਾਚਂ ਞਤ੍વਾ ਯੇਨ ਅਤ੍ਥੇਨ ਸੋ ਆਗਤੋ, ਤਂ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਨ੍ਤੋ વਦਞ੍ਞੂ ਨਾਮ। ਯੇਨ ਯੇਨ વਾ ਪਨ ਸਹਾਯਕਸ੍ਸ ਊਨਂ ਹੋਤਿ, ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਤਂ ਤਂ ਦੇਨ੍ਤੋਪਿ વਦਞ੍ਞੂਯੇવ। ਨੇਤਾਤਿ ਤਂ ਤਂ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਪਞ੍ਞਾਯ ਨੇਤਾ। વਿવਿਧਾਨਿ ਕਾਰਣਾਨਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਨੇਤੀਤਿ વਿਨੇਤਾ। ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਨੇਤੀਤਿ ਅਨੁਨੇਤਾ।
Saṅgāhakoti catūhi saṅgahavatthūhi saṅgahakaro. Mittakaroti mittagavesano. Vadaññūti pubbakārinā, vuttavacanaṃ jānāti. Sahāyakassa gharaṃ gatakāle ‘‘mayhaṃ sahāyakassa veṭhanaṃ detha, sāṭakaṃ detha, manussānaṃ bhattavetanaṃ dethā’’ti vuttavacanamanussaranto tassa attano gehaṃ āgatassa tattakaṃ vā tato atirekaṃ vā paṭikattāti attho. Apica sahāyakassa gharaṃ gantvā imaṃ nāma gaṇhissāmīti āgataṃ sahāyakaṃ lajjāya gaṇhituṃ asakkontaṃ anicchāritampi tassa vācaṃ ñatvā yena atthena so āgato, taṃ nipphādento vadaññū nāma. Yena yena vā pana sahāyakassa ūnaṃ hoti, oloketvā taṃ taṃ dentopi vadaññūyeva. Netāti taṃ taṃ atthaṃ dassento paññāya netā. Vividhāni kāraṇāni dassento netīti vinetā. Punappunaṃ netīti anunetā.
ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪੁਗ੍ਗਲੇ। ਰਥਸ੍ਸਾਣੀવ ਯਾਯਤੋਤਿ ਯਥਾ ਆਣਿਯਾ ਸਤਿਯੇવ ਰਥੋ ਯਾਤਿ, ਅਸਤਿ ਨ ਯਾਤਿ, ਏવਂ ਇਮੇਸੁ ਸਙ੍ਗਹੇਸੁ ਸਤਿਯੇવ ਲੋਕੋ વਤ੍ਤਤਿ, ਅਸਤਿ ਨ વਤ੍ਤਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਏਤੇ ਖੋ ਸਙ੍ਗਹਾ ਲੋਕੇ, ਰਥਸ੍ਸਾਣੀવ ਯਾਯਤੋ’’ਤਿ।
Tattha tatthāti tasmiṃ tasmiṃ puggale. Rathassāṇīva yāyatoti yathā āṇiyā satiyeva ratho yāti, asati na yāti, evaṃ imesu saṅgahesu satiyeva loko vattati, asati na vattati. Tena vuttaṃ – ‘‘ete kho saṅgahā loke, rathassāṇīva yāyato’’ti.
ਨ ਮਾਤਾ ਪੁਤ੍ਤਕਾਰਣਾਤਿ ਯਦਿ ਮਾਤਾ ਏਤੇ ਸਙ੍ਗਹੇ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਪੁਤ੍ਤਕਾਰਣਾ ਮਾਨਂ વਾ ਪੂਜਂ વਾ ਨ ਲਭੇਯ੍ਯ।
Na mātā puttakāraṇāti yadi mātā ete saṅgahe puttassa na kareyya, puttakāraṇā mānaṃ vā pūjaṃ vā na labheyya.
ਸਙ੍ਗਹਾ ਏਤੇਤਿ ਉਪਯੋਗવਚਨੇ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ। ‘‘ਸਙ੍ਗਹੇ ਏਤੇ’’ਤਿ વਾ ਪਾਠੋ। ਸਮ੍ਮਪੇਕ੍ਖਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਮਾ ਪੇਕ੍ਖਨ੍ਤਿ। ਪਾਸਂਸਾ ਚ ਭવਨ੍ਤੀਤਿ ਪਸਂਸਨੀਯਾ ਚ ਭવਨ੍ਤਿ।
Saṅgahā eteti upayogavacane paccattaṃ. ‘‘Saṅgahe ete’’ti vā pāṭho. Sammapekkhantīti sammā pekkhanti. Pāsaṃsā ca bhavantīti pasaṃsanīyā ca bhavanti.
੨੭੪. ਇਤਿ ਭਗવਾ ਯਾ ਦਿਸਾ ਸਨ੍ਧਾਯ ਤੇ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤ ਪਿਤਾ ਆਹ ‘‘ਦਿਸਾ ਨਮਸ੍ਸੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ, ਇਮਾ ਤਾ ਛ ਦਿਸਾ। ਯਦਿ ਤ੍વਂ ਪਿਤੁ વਚਨਂ ਕਰੋਸਿ, ਇਮਾ ਦਿਸਾ ਨਮਸ੍ਸਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਸਿਙ੍ਗਾਲਸ੍ਸ ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਠਤ੍વਾ ਦੇਸਨਂ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪੇਤ੍વਾ ਰਾਜਗਹਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਾવਿਸਿ । ਸਿਙ੍ਗਾਲਕੋਪਿ ਸਰਣੇਸੁ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਕੋਟਿਧਨਂ ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ વਿਕਿਰਿਤ੍વਾ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਸਗ੍ਗਪਰਾਯਣੋ ਅਹੋਸਿ। ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਪਨ ਸੁਤ੍ਤੇ ਯਂ ਗਿਹੀਹਿ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ, ਤਂ ਅਕਥਿਤਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਗਿਹਿવਿਨਯੋ ਨਾਮਾਯਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੋ। ਤਸ੍ਮਾ ਇਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਯਥਾਨੁਸਿਟ੍ਠਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸ વੁਦ੍ਧਿਯੇવ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਾ, ਨੋ ਪਰਿਹਾਨੀਤਿ।
274. Iti bhagavā yā disā sandhāya te gahapatiputta pitā āha ‘‘disā namasseyyāsī’’ti, imā tā cha disā. Yadi tvaṃ pitu vacanaṃ karosi, imā disā namassāti dassento siṅgālassa pucchāya ṭhatvā desanaṃ matthakaṃ pāpetvā rājagahaṃ piṇḍāya pāvisi . Siṅgālakopi saraṇesu patiṭṭhāya cattālīsakoṭidhanaṃ buddhasāsane vikiritvā puññakammaṃ katvā saggaparāyaṇo ahosi. Imasmiñca pana sutte yaṃ gihīhi kattabbaṃ kammaṃ nāma, taṃ akathitaṃ natthi, gihivinayo nāmāyaṃ suttanto. Tasmā imaṃ sutvā yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjamānassa vuddhiyeva pāṭikaṅkhā, no parihānīti.
ਸੁਮਙ੍ਗਲવਿਲਾਸਿਨਿਯਾ ਦੀਘਨਿਕਾਯਟ੍ਠਕਥਾਯ
Sumaṅgalavilāsiniyā dīghanikāyaṭṭhakathāya
ਸਿਙ੍ਗਾਲਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Siṅgālasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਦੀਘਨਿਕਾਯ • Dīghanikāya / ੮. ਸਿਙ੍ਗਾਲਸੁਤ੍ਤਂ • 8. Siṅgālasuttaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਦੀਘਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Dīghanikāya (ṭīkā) / ੮. ਸਿਙ੍ਗਾਲਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 8. Siṅgālasuttavaṇṇanā
