Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဥဒာန-အဋ္ဌကထာ • Udāna-aṭṭhakathā |
၉. သိပ္ပသုတ္တဝဏ္ဏနာ
9. Sippasuttavaṇṇanā
၂၉. နဝမေ ကော နု ခော, အာဝုသော, သိပ္ပံ ဇာနာတီတိ, အာဝုသော, အမ္ဟေသု ဣဓ သန္နိပတိတေသု ကော နု ဇီဝိတနိမိတ္တံ သိက္ခိတဗ္ဗဋ္ဌေန ‘‘သိပ္ပ’’န္တိ လဒ္ဓနာမံ ယံကိဉ္စိ အာဇီဝံ ဝိဇာနာတိ? ကော ကိံ သိပ္ပံ သိက္ခီတိ ကော ဒီဃရတ္တံ သိပ္ပာစရိယကုလံ ပယိရုပာသိတ္ဝာ အာဂမတော ပယောဂတော စ ဟတ္ထိသိပ္ပာဒီသု ကိံ သိပ္ပံ သိက္ခိ? ကတရံ သိပ္ပံ သိပ္ပာနံ အဂ္ဂန္တိ သဗ္ဗသိပ္ပာနံ အဂာရယ္ဟတာယ မဟပ္ဖလတာယ အကိစ္ဆသိဒ္ဓိယာ စ ကတရံ သိပ္ပံ အဂ္ဂံ ဥတ္တမံ? ယံ နိသ္သာယ သုခေန သက္ကာ ဇီဝိတုန္တိ အဓိပ္ပာယော။ တတ္ထေကစ္စေတိ တေသု ဘိက္ခူသု ဧကစ္စေ ဘိက္ခူ။ ယေ ဟတ္ထာစရိယကုလာ ပဗ္ဗဇိတာ တေ။ ဧဝမာဟံသူတိ တေ ဧဝံ ဘဏိံသု။ ဣတော ပရမ္ပိ ‘‘ဧကစ္စေ’’တိ ဝုတ္တဋ္ဌာနေ ဧသေဝ နယော။ ဟတ္ထိသိပ္ပန္တိ ယံ ဟတ္ထီနံ ပရိဂ္ဂဏ္ဟနဒမနသာရဏရောဂတိကိစ္ဆာဒိဘေဒံ ကတ္တဗ္ဗံ, တံ ဥဒ္ဒိသ္သ ပဝတ္တံ သဗ္ဗမ္ပိ သိပ္ပံ ဣဓ ‘‘ဟတ္ထိသိပ္ပ’’န္တိ အဓိပ္ပေတံ။ အသ္သသိပ္ပန္တိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ ရထသိပ္ပံ ပန ရထယောဂ္ဂာနံ ဒမနသာရဏာဒိဝိဓာနဝသေန စေဝ ရထသ္သ ကရဏဝသေန စ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဓနုသိပ္ပန္တိ ဣသ္သာသသိပ္ပံ, ယော ဓနုဗ္ဗေဓောတိ ဝုစ္စတိ။ ထရုသိပ္ပန္တိ သေသအာဝုဓသိပ္ပံ။ မုဒ္ဒာသိပ္ပန္တိ ဟတ္ထမုဒ္ဒာယ ဂဏနသိပ္ပံ။ ဂဏနသိပ္ပန္တိ အစ္ဆိဒ္ဒကဂဏနသိပ္ပံ။ သင္ခာနသိပ္ပန္တိ သင္ကလနပဋုပ္ပာဒနာဒိဝသေန ပိဏ္ဍဂဏနသိပ္ပံ။ တံ ယသ္သ ပဂုဏံ ဟောတိ, သော ရုက္ခမ္ပိ ဒိသ္ဝာ ‘‘ဧတ္တကာနိ ဧတ္ထ ပဏ္ဏာနီ’’တိ ဂဏိတုံ ဇာနာတိ။ လေခာသိပ္ပန္တိ နာနာကာရေဟိ အက္ခရလိခနသိပ္ပံ, လိပိဉာဏံ ဝာ။ ကာဝေယ္ယသိပ္ပန္တိ အတ္တနော စိန္တာဝသေန ဝာ ပရတော ပဋိလဒ္ဓသုတဝသေန ဝာ, ‘‘ဣမသ္သ အယမတ္ထော, ဧဝံ နံ ယောဇေသ္သာမီ’’တိ ဧဝံ အတ္ထဝသေန ဝာ, ကိဉ္စိဒေဝ ကဗ္ဗံ ဒိသ္ဝာ, ‘‘တပ္ပဋိဘာဂံ ကဗ္ဗံ ကရိသ္သာမီ’’တိ ဌာနုပ္ပတ္တိကပဋိဘာနဝသေန ဝာ စိန္တာကဝိအာဒီနံ စတုန္နံ ကဝီနံ ကဗ္ဗကရဏသိပ္ပံ။ ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ –
29. Navame ko nu kho, āvuso, sippaṃ jānātīti, āvuso, amhesu idha sannipatitesu ko nu jīvitanimittaṃ sikkhitabbaṭṭhena ‘‘sippa’’nti laddhanāmaṃ yaṃkiñci ājīvaṃ vijānāti? Ko kiṃ sippaṃ sikkhīti ko dīgharattaṃ sippācariyakulaṃ payirupāsitvā āgamato payogato ca hatthisippādīsu kiṃ sippaṃ sikkhi? Kataraṃ sippaṃ sippānaṃ agganti sabbasippānaṃ agārayhatāya mahapphalatāya akicchasiddhiyā ca kataraṃ sippaṃ aggaṃ uttamaṃ? Yaṃ nissāya sukhena sakkā jīvitunti adhippāyo. Tatthekacceti tesu bhikkhūsu ekacce bhikkhū. Ye hatthācariyakulā pabbajitā te. Evamāhaṃsūti te evaṃ bhaṇiṃsu. Ito parampi ‘‘ekacce’’ti vuttaṭṭhāne eseva nayo. Hatthisippanti yaṃ hatthīnaṃ pariggaṇhanadamanasāraṇarogatikicchādibhedaṃ kattabbaṃ, taṃ uddissa pavattaṃ sabbampi sippaṃ idha ‘‘hatthisippa’’nti adhippetaṃ. Assasippanti etthāpi eseva nayo. Rathasippaṃ pana rathayoggānaṃ damanasāraṇādividhānavasena ceva rathassa karaṇavasena ca veditabbaṃ. Dhanusippanti issāsasippaṃ, yo dhanubbedhoti vuccati. Tharusippanti sesaāvudhasippaṃ. Muddāsippanti hatthamuddāya gaṇanasippaṃ. Gaṇanasippanti acchiddakagaṇanasippaṃ. Saṅkhānasippanti saṅkalanapaṭuppādanādivasena piṇḍagaṇanasippaṃ. Taṃ yassa paguṇaṃ hoti, so rukkhampi disvā ‘‘ettakāni ettha paṇṇānī’’ti gaṇituṃ jānāti. Lekhāsippanti nānākārehi akkharalikhanasippaṃ, lipiñāṇaṃ vā. Kāveyyasippanti attano cintāvasena vā parato paṭiladdhasutavasena vā, ‘‘imassa ayamattho, evaṃ naṃ yojessāmī’’ti evaṃ atthavasena vā, kiñcideva kabbaṃ disvā, ‘‘tappaṭibhāgaṃ kabbaṃ karissāmī’’ti ṭhānuppattikapaṭibhānavasena vā cintākaviādīnaṃ catunnaṃ kavīnaṃ kabbakaraṇasippaṃ. Vuttañhetaṃ bhagavatā –
‘‘စတ္တာရောမေ, ဘိက္ခဝေ, ကဝီ – စိန္တာကဝိ, သုတကဝိ, အတ္ထကဝိ, ပဋိဘာနကဝီ’’တိ (အ. နိ. ၄.၂၃၁)။
‘‘Cattārome, bhikkhave, kavī – cintākavi, sutakavi, atthakavi, paṭibhānakavī’’ti (a. ni. 4.231).
လောကာယတသိပ္ပန္တိ ‘‘ကာကော သေတော အဋ္ဌီနံ သေတတ္တာ, ဗလာကာ ရတ္တာ လောဟိတသ္သ ရတ္တတ္တာ’’တိ ဧဝမာဒိနယပ္ပဝတ္တံ ပရလောကနိဗ္ဗာနာနံ ပဋိသေဓကံ ဝိတဏ္ဍသတ္ထသိပ္ပံ။ ခတ္တဝိဇ္ဇာသိပ္ပန္တိ အဗ္ဘေယ္ယမာသုရက္ခာဒိနီတိသတ္ထသိပ္ပံ။ ဣမာနိ ကိရ ဒ္ဝာဒသ မဟာသိပ္ပာနိ နာမ။ တေနေဝာဟ တတ္ထ တတ္ထ ‘‘သိပ္ပာနံ အဂ္ဂ’’န္တိ။
Lokāyatasippanti ‘‘kāko seto aṭṭhīnaṃ setattā, balākā rattā lohitassa rattattā’’ti evamādinayappavattaṃ paralokanibbānānaṃ paṭisedhakaṃ vitaṇḍasatthasippaṃ. Khattavijjāsippanti abbheyyamāsurakkhādinītisatthasippaṃ. Imāni kira dvādasa mahāsippāni nāma. Tenevāha tattha tattha ‘‘sippānaṃ agga’’nti.
ဧတမတ္ထံ ဝိဒိတ္ဝာတိ ဧတံ သဗ္ဗသိပ္ပာယတနာနံ ဇီဝိကတ္ထတာယ ဝဋ္ဋဒုက္ခတော အနိသ္သရဏဘာဝံ , သီလာဒီနံယေဝ ပန သုပရိသုဒ္ဓာနံ နိသ္သရဏဘာဝံ, တံ သမင္ဂိနောယေဝ စ ဘိက္ခုဘာဝံ သဗ္ဗာကာရတော ဝိဒိတ္ဝာ တဒတ္ထဝိဘာဝနံ ဣမံ ဥဒာနံ ဥဒာနေသိ။
Etamatthaṃviditvāti etaṃ sabbasippāyatanānaṃ jīvikatthatāya vaṭṭadukkhato anissaraṇabhāvaṃ , sīlādīnaṃyeva pana suparisuddhānaṃ nissaraṇabhāvaṃ, taṃ samaṅginoyeva ca bhikkhubhāvaṃ sabbākārato viditvā tadatthavibhāvanaṃ imaṃ udānaṃ udānesi.
တတ္ထ အသိပ္ပဇီဝီတိ စတုန္နံ တဏ္ဟုပ္ပာဒာနံ သမုစ္ဆေဒဝိက္ခမ္ဘနေန ပစ္စယာသာယ ဝိသောသိတတ္တာ ယံကိဉ္စိ သိပ္ပံ ဥပနိသ္သာယ ဇီဝိကံ န ကပ္ပေတီတိ အသိပ္ပဇီဝီ, ဧတေန အာဇီဝပာရိသုဒ္ဓိသီလံ ဒသ္သေတိ။ လဟူတိ အပ္ပကိစ္စတာယ သလ္လဟုကဝုတ္တိတာယ စ လဟု အဗဟုလသမ္ဘာရော, ဧတေန စတုပစ္စယသန္တောသသိဒ္ဓံ သုဘရတံ ဒသ္သေတိ။ အတ္ထကာမောတိ သဒေဝကသ္သ လောကသ္သ အတ္ထမေဝ ကာမေတီတိ အတ္ထကာမော, ဧတေန သတ္တာနံ အနတ္ထပရိဝဇ္ဇနသ္သ ပကာသိတတ္တာ ပာတိမောက္ခသံဝရသီလံ ဒသ္သေတိ ပာဏာတိပာတာဒိအနတ္ထဝိရမဏပရိဒီပနတော။ ယတိန္ဒ္ရိယောတိ စက္ခာဒီနံ ဆန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ အဘိဇ္ဈာဒ္ယပ္ပဝတ္တိတော သံယမေန ယတိန္ဒ္ရိယော, ဧတေန ဣန္ဒ္ရိယသံဝရသီလံ ဝုတ္တံ။ သဗ္ဗဓိ ဝိပ္ပမုတ္တောတိ ဧဝံ သုပရိသုဒ္ဓသီလော စတုပစ္စယသန္တောသေ အဝဋ္ဌိတော သပ္ပစ္စယံ နာမရူပံ ပရိဂ္ဂဟေတ္ဝာ အနိစ္စာဒိဝသေန သင္ခာရေ သမ္မသန္တော ဝိပသ္သနံ ဥသ္သုက္ကာပေတ္ဝာ တတော ပရံ ပဋိပာဋိယာ ပဝတ္တိတေဟိ စတူဟိ အရိယမဂ္ဂေဟိ သံယောဇနာနံ ပဟီနတ္တာ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္ထ ဘဝာဒီသု ဝိပ္ပမုတ္တော။
Tattha asippajīvīti catunnaṃ taṇhuppādānaṃ samucchedavikkhambhanena paccayāsāya visositattā yaṃkiñci sippaṃ upanissāya jīvikaṃ na kappetīti asippajīvī, etena ājīvapārisuddhisīlaṃ dasseti. Lahūti appakiccatāya sallahukavuttitāya ca lahu abahulasambhāro, etena catupaccayasantosasiddhaṃ subharataṃ dasseti. Atthakāmoti sadevakassa lokassa atthameva kāmetīti atthakāmo, etena sattānaṃ anatthaparivajjanassa pakāsitattā pātimokkhasaṃvarasīlaṃ dasseti pāṇātipātādianatthaviramaṇaparidīpanato. Yatindriyoti cakkhādīnaṃ channaṃ indriyānaṃ abhijjhādyappavattito saṃyamena yatindriyo, etena indriyasaṃvarasīlaṃ vuttaṃ. Sabbadhi vippamuttoti evaṃ suparisuddhasīlo catupaccayasantose avaṭṭhito sappaccayaṃ nāmarūpaṃ pariggahetvā aniccādivasena saṅkhāre sammasanto vipassanaṃ ussukkāpetvā tato paraṃ paṭipāṭiyā pavattitehi catūhi ariyamaggehi saṃyojanānaṃ pahīnattā sabbadhi sabbattha bhavādīsu vippamutto.
အနောကသာရီ အမမော နိရာသောတိ တထာ သဗ္ဗဓိ ဝိပ္ပမုတ္တတ္တာ ဧဝ ဩကသင္ခာတေသု ဆသုပိ အာယတနေသု တဏ္ဟာဘိသရဏသ္သ အဘာဝေန အနောကသာရီ, ရူပာဒီသု ကတ္ထစိ မမင္ကာရာဘာဝတော အမမော, သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ အနာသီသနတော နိရာသော။ ဟိတ္ဝာ မာနံ ဧကစရော သ ဘိက္ခူတိ ဧဝံဘူတော စ သော အရဟတ္တမဂ္ဂပ္ပတ္တိသမကာလမေဝ အနဝသေသံ မာနံ ဟိတ္ဝာ ပဇဟိတ္ဝာ ဣမေ ဘိက္ခူ ဝိယ ဂဏသင္ဂဏိကံ အကတ္ဝာ ပဝိဝေကကာမတာယ တဏ္ဟာသဟာယဝိရဟေန စ သဗ္ဗိရိယာပထေသု ဧကစရော, သော သဗ္ဗသော ဘိန္နကိလေသတ္တာ ပရမတ္ထတော ဘိက္ခု နာမ။ ဧတ္ထ စ ‘‘အသိပ္ပဇီဝီ’’တိအာဒိနာ လောကိယဂုဏာ ကထိတာ, ‘‘သဗ္ဗဓိ ဝိပ္ပမုတ္တော’’တိအာဒိနာ လောကုတ္တရဂုဏာ ကထိတာ။ တတ္ထ အသိပ္ပဇီဝီတိအာဒိ ‘‘ဝိဘဝေ ဌိတသ္သေဝ အယံ ဓမ္မော, န သိပ္ပံ နိသ္သာယ မိစ္ဆာဇီဝေန ဇီဝိကံ ကပ္ပေန္တသ္သ, တသ္မာ သိပ္ပေသု သာရဂ္ဂဟဏံ ဝိသ္သဇ္ဇေတ္ဝာ အဓိသီလာဒီသုယေဝ တုမ္ဟေဟိ သိက္ခိတဗ္ဗ’’န္တိ ဒသ္သေတိ။
Anokasārīamamo nirāsoti tathā sabbadhi vippamuttattā eva okasaṅkhātesu chasupi āyatanesu taṇhābhisaraṇassa abhāvena anokasārī, rūpādīsu katthaci mamaṅkārābhāvato amamo, sabbena sabbaṃ anāsīsanato nirāso. Hitvā mānaṃ ekacaro sa bhikkhūti evaṃbhūto ca so arahattamaggappattisamakālameva anavasesaṃ mānaṃ hitvā pajahitvā ime bhikkhū viya gaṇasaṅgaṇikaṃ akatvā pavivekakāmatāya taṇhāsahāyavirahena ca sabbiriyāpathesu ekacaro, so sabbaso bhinnakilesattā paramatthato bhikkhu nāma. Ettha ca ‘‘asippajīvī’’tiādinā lokiyaguṇā kathitā, ‘‘sabbadhi vippamutto’’tiādinā lokuttaraguṇā kathitā. Tattha asippajīvītiādi ‘‘vibhave ṭhitasseva ayaṃ dhammo, na sippaṃ nissāya micchājīvena jīvikaṃ kappentassa, tasmā sippesu sāraggahaṇaṃ vissajjetvā adhisīlādīsuyeva tumhehi sikkhitabba’’nti dasseti.
နဝမသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Navamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ဥဒာနပာဠိ • Udānapāḷi / ၉. သိပ္ပသုတ္တံ • 9. Sippasuttaṃ